Morgunblaðið - 07.10.1954, Qupperneq 3

Fimmtudagur 7. okt. 1954
MORGUNBLAÐIÐ
19
SOEKARNO FORSETI SPURÐI HVERNIG
HITAVEITAN í REYKJAVÍK REYNDIST
EG var 114 ár að venjast
hinum miklu hitum
Indónesíu. Eftir það háði veðr
áttan mér lítið. Og síðan hefur
mér líkað svo vel þarna aust-
urfrá, að ég er staðráðinn í að
fara þangað aftur enn um
hríð, enda er flugmannsstarf-
ið afbragðs vel launað þar
austur frá.
Þannig fórust Sveini Gíslasyni
flugmanni orð, er ég rabbaði svo.
lítið við hann um dvöl hans í
Indónesíu. Sveinn er meðal víð-
förlustu íslendinga og hefur get-
ið sér gott orð sem flugmaður
á hinum erfiðu og löngu flugleið-
um í þessu austræna eyjaveldi.
FLUGSTJÓRI í INDÓNESÍU
— Ég fór þangað austur á fyrri
hluta árs 1952 og var þá upphaf-
lega ætlazt til að ég yrði þar í
2 ár, en rétt áður en þeim tíma
lauk var ég beðinn um að starfa
þar lengur. Er ég nú kominn
heim í stuttu fríi, en hverf aftur
austur innan skamms og mun
verða þar enn í 1 Vz eða 2 ár.
Fyrst starfaði ég sem aðstoðar-
flugmaður, en síðar sem flug-
Btjóri.
MIKILL FLUGFLOTI
— Hvaða flugvélar eru notað-
ar þarna?
— Það er allstór flugfloti 16
Convair-flugvélar, 14 De Havil-
land Heron, rúmlega 20 Douglas
Dakota og Katalína flugbátar
hafa verið notaðir.
— Er ekki nauðsynlegt að nota
Sveinn Gíslason segir frá
skemmtilegri dvöl í Indónesíu
Hver skyldi trúa því að slík bygging fyndist innan um austræn
hof Java. Þetta er gistihús í bænum Bandoeng.
og oiá m. a. sjá það i rekstri
fiugfélagsins.
LEYNISKYTTUR VIÐ
ALFARAVEGI
— Hafið þið flugmennirnir
nokkuð orðið fyrir barðinu af
innanlandsóeirðum þeim sem
verið hafa í Indónesíu?
-— Nei, ekki að heitið geti.
Það er rétt að taka það fram að
það er algerlega eitt ríkisvald,
sem ræður á öllum þeim ógrynn-
um eyja, sem í Indónesiu er. En
við og við kemur það fyrir að upp
reisnir brjótist út meðal þjóð-
Frá hinu forna hofi Borobudur. Sveini Gíslasyni gafst tækifæri til
að skoða þessa merkilegu byggingu, er hann hafði flogið með Hatta
varaforseta til Jogjakarta höfuðborgar Indóncsíu, en hofið stendur
þar skammt frá.
flugbáta í svona eyríki eins og
Indónesíu?
•— Nei, eins og ég sagði hafa
Katalína-flugbátar verið notaðir,
en nú er verið að leggja þá nið-
ur. Það er búið að gera svo marga
flugvelli víðsvegar á eyjunum, að
það er ekki lengur þörf fyrir
sjóflugvélar. Áður var það
hollenzka flugfélagið, sem hélt
uppi öllum flugferðum í Indó-
nesíu, en nú hefur sú breyting
orðið, að flugfélagið er að íullu
eign indónesísku stjórnarinnar,
en starfsemin hinsvegar rekin af
hollenska flugfélaginu KLM.
HOLLENDINGAR
ÓMISSANDI
— Hvernig er annars sam-
búð Indóncsa og Ilollendinga?
— Hún hefur verið slæm.
Indónesar litu á Hollendinga
sem nýlendukúgara og vildu
helzt reka þá alia af höndum
sér. En sannleikurinn er sá,
að þeir geta ekki komizt af
án hinna hollenzku innflytj-
enda, tækniþekkingar þeirra
og kunnáttu. Þeir ráku sig á
að illa fór á ýmsum sviðum,
þar sem Hollendingar voru
reknir. Nú eru Indónesar al-
i mennt farnir að skilja þetta
flokka eða sértrúarflokka, t. d.
á Vestur-Java, Cele'bes, Norður-
Súmatra og víðar. Þegar slíkar
skærur brjótast út er vissara að
fara varlega. Ég minnist þess t. d.
að þegar uppreisn var á cynni
Celebes, gáíum við ekki farið frá
flugvellinum til bæjarins, vegna
þess að leyniskyttur lágu með-
fram veginum og okkur voru
gefin fyrirmæli um að fljúga
ekki lágt að flugvellinum af
hættu við leyniskyttur, heldur
hringsóla og lækka flugið yfir
sjálfum vellinum.
FLUG ALMENNT MEÐAL
AUÐUGRA
— Er flug orðið almennt rneðal
fólks í Indónesíu?
— Kjör meginhluta þjóðarinn-
ar eru slík, að þeir hafa engin
efni til ferða, heldur dveljast
að mestu á sama st.að allt sitt
líf. En flugið verður æ þýðing-
armeira í þjóðlífinu. Mest eru
það að vísu embættismenn, höfð-
ingjar, þingmenn og kaupmenn
sem við flytjum. Stundum flytj-
um við jafnvel nokkuð af her-
mönnum, þegar nauðsyn er her-
liðs til að bæla niður róstur og
mótþróa við stjórnina.
í FERÐUM MED SOEKARNO
— Þá hef ég margar skemmti-
legar minningar frá langri flug-
ferð, sem ég fór með Soekarno,
forseta Indónesíu til norðurhluta
Súmatra og annarra nærliggjandi
eyja. Ferðin tók 10 daga og kom-
um við þar á flesta þá staði,
þar sem flugvél gat lent. Þá
kynntist ég ýmsum nýjum stöð-
um.
— Hvernig kom forsetinn þér
fyrir sjónir?
— Hann er lágvaxinn mað-
ur, eins og flestir Indónesar.
Ákaflega þægilegur í viðmóti.
Hann gaf sig m. a. á tal við
mig. Hafði honum verið sagt,
að ég væri íslendingur. Fór
hann að rabba við mig um ís-
land og virtist hafa dágóða
þckkingu á þessu fjarlæga
landi. M. a. spurði hann mig
hvernig hitaveitan í Reykja-
vík reyndist. Hann hafði á-
huga fyrir því, en í Indónesíu
eru víða heitir hverir. Þeir
hafa hinsvegar engin not fyr-
ir að hita npp hús sín með
hverahita, bví að ríkið liggur
undir miðjarðarbaug.
— Þetta var opinber heimsókn,
sem forsetinn var í og var hon-
um hvarvetna tekið ákaflega vel
og hátíðlega. Haldnar voru dans-
sýningar og sungið fyrir forset-
ann.
Á HEIÐURSPALLI MEÐ
FORSETANUM
— Á einum rtað, við svonefnt
Topa-vatn, sem er uppi í fjöllum,
varð ég afskila við áhöfn flug-
vélai-innar. Þá bauð forsetinn
mér að koma með sér til hátíða-
haldanna. Fórum við fyrst all-
langa leið með bifreiðum, stigum
svo út í borginni. Ef til vill hefði
ég ekki átt að ganga í fylgdar-
liði forsetans inn um mannfjöld-
ann, en ég áttaði mig ekki fyrr
en of seint, veggur mannfjöld-
ans var á báða bóga svo að ekki
varð snúið við. Fór ég síðan með
fylgdarliði forsetans upp á heið-
urspall mikinn. Þar ætlaði ég að
reyna að komast undan til hlið-
ar, en var þá boðið að taka mér
sæti. Sátum við þar í nokkrar
klukkustundir, horfðum á dans
og hlýddum á söngva. En list
þessara austurlandabúa hefur
mér fundist mjög aðlaðandi, fín-
gerð og með sérstakan töfrandi
blæ. Var tíminn fljótur að líða
við hinn austræna dans.
VIÐ BOROBUDUR OG BALI
•— Þú hefur þannig haft mikil
kynni af þjóðlífi Indónesa.
— Já, hér á landi hefur Björg-
úlfur Ólafsson læknir skrifað
ýtarlegar bækur um Austur-
Indíur. Við frásögn hans þarf
litlu að bæta, því að ég hef sann-
færzt æ betur um það við kynni
mín af Indónesíu hve snilldarleg’
lýsing hans er. Mér gafst t. dL
tækifæri til að skoða hið stór-
merkilega forna hof Borobudur
og virðist mér að í lýsingu hans.
sé hvergi of mælt um þetta vold-
uga listaverk frá fornri öld menn
ingar á Java. Ég hef einnig heirp-
sótt sælueyna Bali, þar sem fólk
er nokkuð með öðru móti, en
víðast annars staðar í Indónesíu,
hávaxnara og Ijósara. Þar þróast
mjög sérstæð list og bera t. d.
dansarnir á Bali af annarri dans-
list, útskurður og listiðnaður hef-
ur þar og sitt sérstaka svipmót,
sem margir Evrópubúar verða
heillaðir af.
VESTRÆN MENNING
SÆKIR Á
— Já, segir Sveinn að lok-
um, þarna býr þjóð, sem á
miklar fornar arfleifðir og
viða hvílir austrænt dulmagn
yfir umhverfinu. En á síðari
árum ryður vestræn tækni sér
æ meira til rúms. Flugmenn-
irnir eru að vissu leyti eins-
konar boðberar hinnar vest-
rænu menningar á þessum.
slóðum. En þess gætir víðar,
nýtízku hús rísa upp í borgun-
um, bifreiðar þjóta um götur
og svo blandast austrænt og
vestrænt saman á undarlegan
hátt eins og þegar kúlíarnir
hætta að draga leiguvagna
sína og aka leigureiðhjólura.
um strætin.
Þ. Th.
Hvernig verður sr. Odds
V. Gíslasonar bezt minnzt
SUNNUDAGINN hinn 12. þ. m.
birtist í Morgunblaðinu grein
eftir séra Jón M. Guðjónsson
sóknarprest á Akranesi, með fyr-
irsögninni „Athyglisverð hug-
mynd“. Minningarkapella um
séra Odd V. Gíslason verði reist
á Grímshól á Vogastapa.
Eftir að ég las grein þessa, fór
ég að íhuga, hvernig hægt væri
að sýna minningu séra Odds
verðskuldaða virðingu á annan
hátt en þann, sem bent er á í
umræddri grein.
í því sambandi snéri ég mér
til Egils kennara Hallgrímsson-
ar, en hann er Suðurnesjamaður
og fróður um marga hluti. Rædd-
um við saman um ævistarf séra
Odds meðan hann dvaldist hér-
lendis. Bað ég Egil að láta í ljósi
álit sitt á þessu máli og fer það
hér á eftir.
„í fyrsta lagi vildi ég“, segir
Egill, „leyfa mér að benda á,
hvort ekki væri betur viðeig-
andi að reisa til minningar um
þennan ágæta mann og merka
brautryðjanda í slysavarnamál-
um íslands veglegan innsiglingar
vita í Grindavík, sem bæri nafn
séra Odds og vísaði sjófarendum
leiðina inn í hina nýju höfn 1
jHópinu með sterku ljósi og rat-
sjá (radar). Slíkur viti myndi
brautryðjandinn hyrfi þaðan.
Þeir urðu fyrstir til þess að
bjarga mannslífum úr sjávar-
háska með björgunartækjum.
Slysavarnafélags íslands og hafa
flestar bjarganir hér við land
farið fram í Grindavík frá þvi
Slysavarnafélagið var stofnað. f
öðru lagi vildi ég koma fram
með þá hugmynd, að andvirði
umræddrar kapellu í Grímshól
yrði látið ganga til herbergja-
gjafa í Dvalarheimili aldraðra
sjómanna í Reykjavík til minn-
; uppfylla þarfir Grindvískra sjó-1 ingar um séra Odd og látna sjó-
| manna og annarra þeirra, er þar menn af Suðurnesjum. Bæri ann-
leita hafnar. Vita þennan ætti að að herbergið ‘ nafn séra Odds og
reisa sem allra fyrst og fyrir, geymdi það sögu hans, en hitt
almanna fé sem þakklætisvott nafnið Suðurnesjabúð og ættu
Þannig líta leiguhjólin í Jakarta út. Sveinn Gíslason situr í hjóla-
sætinu. Þannig mætist vestræn tækni og sú austræna siðvenja að
kúlíar knýi áfram leiguvagnana.
alþjóðar fyrir hið mikla braut-
ryðjendastarf r.éra Odds.
Séra Oddur dvaldist í Grinda-
vík um 20 ára skeið sem sókn-
arprestur og sjósóknari og hóf
þar baráttu sína fyrir slysavörn-
um. Ætti minning hans því fyrst
og fremst að vera tileinkuð
Grindavík.
Grindvikingar hafa ekki látið
niður falla slysavarnir, þóttl
aldraðir sjómenn af Suðurnesj-
um að hafa forgangsrétt til dval-
ar í báðum þessum herbergjum.
Séra Oddur var fæddur og upp-
alinn Reykvíkingur og stundaði
héðan sjómennsku að loknu námi
um 15 ára skeið.
Að lokum þetta: Grímshóll,
eitt af kennileitum æskustöðva
minna er í Vogalandi og alls
Frh. á bls. 26