Morgunblaðið - 02.12.1954, Blaðsíða 12

28
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 2. des. 1954
MANNFUNDIR - íslenzkar ræSur í þúsund ór fynguþorp í TdlknðM
B'
ingarsjóðs hefur ný-
lega gefið út ritið Mann-
fundi. — íslenzkar ræður
í þúsund ár, sem Vil-
lijálmur Þ. Gíslason, út-
varpsstjóri, hefur tekið
saman. Þetta er mikið rit,
432 bls. í Skírnisbroti. I
því eru 195 ræður og
ræðubrot eftir 114 ræðu-
menn. 19 myndir eru sér-
prentaðar á myndapappír.
M. a. er þar mynd af há-
tíðamessu í dómkirkjunni
1874 og mynd úr hand-
riti íslendingabókar
(ræðu Þorgeirs goða).
Safni þessu er ætlað að
gefa yfirsýn um megin-
einkenni íslenzkrar ræðu-
mennsku og marga snjöll-
ustu og sérkennilegustu
ræðumenn íslendinga í
rúmlega þúsund ár. í bók-
inni eru ræður, sem flutt-
ar hafa verið á Alþingi,
á manntalsþingi, á þing-
málafundum, í ríkisráði,
í réttarsölum, í kirkjum,
á þjóðhátíðum og héraðs-
liátíðum, við vígsluat-
hafnir, í veizlum og sam-
kvæmum, við minningar-
athafnir og útfarir og
víðar.
Þótt oft hafi verið gert
úrval úr sögum og kvæð-
um, er hér í fyrsta sinn
reynt að setja fram í einni
bók sýnishorn úr öllum
greinum íslenzkrar ræðu-
gerðar frá upphafi. Bókin
á að sýna riokkuð sögu-
lega þróun ræðunnar að efni, trumál, réttarfar, siálfstæðisbí'r-
formi og stíltegundum. Ræðurnar áttuna, kvenréttindi, atvinnu- og
eru teknar mjög víða að, úr fjárhagsmál, bókmenntir og listir,
prentuðum og óprentuðum heim- skóla- og menningarmái. Þá eru
ildum. Þær fjalla um stjórnmál, einnig ræður frá ýmsum rnann-
JSý tegund dýptarmœlis
lorskir vísindamenn hafa fundið upp asdicteki, %m'
i efur framkvæmS iáréífar mæiingar í sjén :;ra
veriands kasipSún !
Fta rsfsfLXvar byggSar í firtam á s.l. 2 árum
LÁTRUM, 23. nóv.
ALLMIKLAR framkvæmdir hafa átt sér stað í Tálknafirði undan-
farin ár, og standa enn yfir. Má þar til dæmis fyrst nefna raf-
lýsingu, en nú eru flestir bæir í firðinum raflýstir. Má það þakka
framtakssemi hvers einstaks bónda, en Tálknfirðingar hafa verið
og eru atorkusamir og dugandi menn.
stæður það góðar, að upp að þess-
ari bryggju, þótt ekki sé stór,
geta stærri skip, svo sem Herðu-
breið og Esja, lagzt á flóði.
Hát’ðamessa í Dómkirkjunni 2. ágúst 1874.
Pétur Pétursson biskup í ræðustól.
4 ETNK4STOÐVAÍt
Á2ÁRUM
Á síðastl. tve;m árum hafa ris-
ið unp fiórar einkarafstöðvar í
Tálknafirði, og er það á bæjun-
um Sellátrum, Felli, Sveinseyri, BYGGINGA-
Evsteinseyri og Suðureyri. Var FRAMKVÆMDIR
ein þessarra rafstöðva sett upp Kaupfélagið hefur látið byggja
í haust. Auk þess hefur fimmta sláturhús, mjög vandað, í Tungu-
rafstöðin risið upp í Tunguþorpi þorpi, og fer öll slátrun fjarðar-
og er allsherjarstöð fyrir þorpið. búa fram þar. Mörg íbúðarhús
hafa og risið þar upp á skömm-
VAXANDI KAUPTÚN um tíma. í sumar hefur og verið
Ekkert kauptún hefur verið til reist eitt nýbýli í Tálknafirði. Er
þessa í Tálknafirði og hefur öll það maður úr Reykjavík, sem
verzlun og viðskipti farið fram brotið hefur sér land skammt
á Sveinseyri, en þar hefur Kaup- fyrir utan bæinn Hvammeyri.
félag Tálknfirðinga verið, og var
þar aðalmiðstöð fjarðarins. Nú á JARÐABÆTUR OG
fáum árum hefur Tunguþorp VEGAGERÐ
vaxið svo mikið, að þar er verð- Búskapur stendur í miklum
andi kauptún og hafa allar fram- blóma í firðinum, og stunda
kvæmdir smám saman færzt Tunguþorpsbúar einnig búskap
þangað. Þangað hefir kaupfélag- ásamt sjósókninni og öðrum at-
ið flutt starfsemi sína, að því vinnugreinum. Talsverðar jarða-
undanteknu að verzlunarhúsin bætur hafa átt sér stað í sumar
eru ennþá á Sveinseyri.
og einnig vegalagnir. Bílvegur
NÝLEGA bauð Friðrik A. Jónsson blaðamönnum á sinn fund og
kynnti fyrír þeim tvo norska menn, Ralph Eide verkfræðing
og Ragnar Hallre yfirsölustjóra hjá Simonsen Radio A/S í Osló.
er.nú kominn svo að segja út með
BLÓMLEG’P. ’ öllum firðinum norðanmegin, eða
fagnaði o. fl. Meðal ræðumann- ATVINNUVEGIR ■ að Felli. Bóndinn að Sellátrum,
anna eru margir áhrifaméstu í Tunguþorpi hefur risið upp sem er yzti bær sveitarinnar, hef-
menn íslandssögunnar og fjöldi frystihús og er útgerð þaðan ur á eigin kostnað lagt veg frá
annars fóiks úr ýmsum stéttum nokkur. Tveir bátar hafa verið Sellátrum inn að Bakka, e« sá
og stöðum þjóðfélagsins. gerðir þaðan út í sumar. Smá- bær er £ eyði og er á milli Sel-
Bókin hefst á ritgerð um ís- bátaútgerð hefur algjörlega lagzt látra og Fells. Er þessvegna að-
ienzkar ræður eftir Vilhjálm Þ. þar niður og munu þorpsbúar eins vegarlaust á þeim kafla.
Gíslason. Hann hefur einnig rit- leggja aðal áherzlu á dekkbáta- i
að skýringar með ræðunum. — útgerð, sem hefur gefizt mjög GÓÐ AFKOMA
Prentun og bókband annaðist vel þaðan. Búið er að byggja i Afkoma fólks í Tálknafirði
Prentsmiðja Hafnarfjarðar. þar bryggju, og eru hafnarað- hefur verið ágæt undanfarin ár
og fet batnandi. í haust hefur
verið heldur stirð tíð til sjós og
lands, en afli hefur verið góður
þegar gæftir hafa verið. Tálkna-
f jörður hefur fram að þessu ver-
ið afskekkt sveit, en er nú komin
í þjóðbraut, en hann hefur þó í
Uý hck effír Þórhcrg Þórðarson <■
KOMIN er út ný bók eftir Þór-. eru engar breliur eða sýndar
berg Þórðarson, er hann kallar j mennska og segir vi'taniega ekk-
, Sálrnirm um biómið“. ,,Sálmur“ j ert um sannleiksgildi hlutanna í jallmörg ár verið í vegasambandi
Þórbergs er samtal iistamannsins augum annarra. við Patreksfjörð. Tálknafjörður
við barnið í hinum stóra heirni, En handbragð hans, málfar og er búsældarleg sveit og á sér
Skýrðu þeir blaðamönnum frá nýrri gerð Asdicdýptarmæla, sern stundum eintal hans, sérkennileg skýrleiki í hugsun vekur athygli mikla framtíðarmöguleika á
framleidd eru hjá Simonsen Radio. i bók cg með þeim einfalda, r!ka lesandans á hverri blaðsíðu. Fáir . ýmissum sviðum.
frásagnarmáta sem Þórbergi er núlifandi íslendingar munu hafa I — Þórður.
Tæki þetta, fisksjáin, hafareynslu og heilbrigðrar skvn- eiginlegur j átt meiri þátt í að skapa tungu j -------------------------
norskir vísindamenn fullgert, en semi. Ef þeir gera sér þetta Ijóst Það ue ur veris gagt um Þór. nútímans en Þórbergur Þórðar-
sjálf uppfinningin er samt ekki þegar í upphafi, þá munu tækin berg að hann geti ekki skrökvað son. Málfar Þórbergs í þessari
ný, þar sem asdictæki voru notuð reynast ákaflega :'nixllvæg hjáip- og ma a margan hátt til sanns bók mun þó verða umdeilt þrátt I
í síðari heimsstyrjöldinni við kaf artæki við ílestar fislciveiðíað-, vegar færa ag þvj íevti að fyrir snillitökin.
bátaveiðar og tundurduflaleit. íerðir.
En þá voru tækin geysilega dýr
(6—700 þús. ísl. kr.) Vandinn var
því aðallega fólginn í því, að búa
til asdictæki, sem sjómenn hefðu
efnr á að kaupa. Tókst hinum
norsku vísindamönnum að lokum
að búa til tæki, sem sameinaði i
sér dýptarmælir og asdictæki —
og var mjög einfalt að gerð, til-
tölulega ódýrt (um 45 þús. ísl.
kr.) og hæfði bæði stórum og smá
um fiskibátum.
SETT I 20 ÍSL. BÁTA
Fisksjár þessar, sem hafa nú
verið settar í yfir 20 íslenzka báta
virka þannig sem dýptarmælir,
að þær mæla lóðrétt á tveim aðal
sviðum: 0—110 og 0—275 faðma.
Við asdicmælingu er hljóðgeisl-
inn sendur lárétt út frá bátnum
með svo kölluð asdicbotnsstykki
Hægt er að snúa hljóðgeislanum
frá frá stjórnborða og fyrir stefn-
ið til bakborða, og er langdrægi
hahs allt að 1000 metrar.
7 ÍKILVÆGT
HJÁLPARTÆKI
Ástæða er til þess að benda
á það, að tæki þessi eru aðeins
! minnsta kosíi, að í frásögn hans Kelgaíeli geiur bókina út.
ftM^yjarsk^^l^ían,' á Akureyri
þau fyrstu sinnar tegundar, en
markar byrjun í algjörlpga nýju
tímabili í sögu fiskileitarinnar. j
Sjómenn verða að gera sér Ijóst, .
að asdic er aðeins hjálpartæki, og Leikfélag Akureyrar sýnir „Meyjarskemmuna" um þessar mundir. Myndin hér að ofan er tekin af
að það getur aldrei komið í stað j lcikurum og öðrum síarfsmönnum við sýninguna. — Ljósm.: E. Sigurgeirsson.
Meðalþyngd hrossa
norSanlands meS
beira méli í ár
SAUÐÁRKRÓKI, 23. nóv.: —.
Ógæftir hafa verið hér lengi og
ótíð til lands. Einn bátur er
gerður út frá Sauðárkróki og
hefur hann aflað sæmilega þegar
gefið hefur. Engin trilla hefur
farið á flot um lengri tíma.
SLÁTRUN FJÁR
f haust var slátrað hér alls 24
þús. fjár, þar af 19 þús. við
Kaupfélag Skagfirðinga og rúm-
lega 5 þús. við sláturhús Sigurð-
ar Sigfússonar á Sauðárkróki,
Meðalþyngd dilka var um 14 kg.
og er það mun lægra en meðal-
þyngd dilka síðastliðið ár.
HROSSASLÁTRUN
Hrossaslátrun lauk um miðjan
nóvember, og var slátrað 900
hrossum alls. Þar af 820 folöldum
en 80 fullorðnum hestum. Meðal-
þyngd folalda var 71 kg. og er
1 það ágætis þyngd, og talsvert
j betri en í meðallagi.
Hrossaslátrunin fór óvenjulega
I seint fram að þessu sinni. og var
j orsökin til þess, ótíðarkaflinn sem
kom í háust, um það leyti sem
hrossaslátrunin er vön að hefjast.
Tepptust þá allir vegir, og var
ekki hægt að smala hestunum á
afréttum né koma þeim til
sláturhúss. — Guðjón.