Morgunblaðið - 09.12.1954, Síða 1

JPorjgtmMaJifc
Mmm^dagur 9. des. 1954
Kristján Alb ertson:
ÓSKRIFAÐ meginboðorð í utan-
ríkisstefnu hvers lands mælir
svo fyiir, að hverri þjóð annari
skuli sýna vináttu, meðan hún
ekki vinnur til annars, og að var-
ast beri að styggja nokkra þjóð
að þarílausu. Aldrei verður vitað
hvenær það heinir s?n. Það hefn-
ir sín alltaf. Allar þjóðir þurfa
dagsdaglega á að halda góðum
hug og tilhliðrunarsemi annara
þjcða, í smáu sem stóru. Auk
þess er hvarvetna um heim
drengmannlegur háttur, að vera
vios?jarnle"ur í annara garð. — j
Slíkt þvkir alls st.aðar fallegra |
en sti-ðlæti eða meinbægni.
Ekki '?erður bví hnH-ið fram
að við kslendingar stöndum öðr-
um fremu” s',o st»"H sð.vmi nð
við g°tum levft okkur li'I.n aðgát
í framkomu við aðrar þjóðir.
Nema ''ið sethim bá að yera í
sjðlfstæSisb'’r4ttu við Dnr.i um
aldur og æfi?
En væri það nú Hð s,'"'rnsqrn-
le^asta, og skemmtilerasta, sem
við gætum tekið unn á?
. Ég álít að það sé ósannað mál.
| ar skýrslur um hag og þróun í
öllum nýlendum, og er hin mesta
þeirra um hverja nýlendu svar
yih ráðarikisins viö spurninga-
i sicrá i 24/ liðum, þar sem beðið
er um uppiýsingar um. aiit sem
: varöar Lxskjör, menning cg
! ástand í þessuoi löndum. Lípp ur
öiium þessum skýrs.um um
hverja nýiendu er svo gerð h.ild-'
j arskyisra, se«u *ogð er iram lil
| rannsóknar og umræðna. Og ný-
I lenuupjoðirnar vantar sizt mál-
svara 1 þeim umræðum, og e.u
j íra ionaum sem
framtíð lands síns í fullu frelsi.
' Koma þá til greina tvær lausnir,
og er önnur aigert sjálfstæði, en
hin samruni við yiirráðalandið,
þannig að nýlendan verði hl.uti
af þvi, jafnrétthár í öllum efn-
um öðrum landshlutum.
j Hin s:ðari lausn hefur orðið
h.ucsmpti Grænlands
Á A'ibingi hefu'- allstór minni-
bluti tahð rétt. að við Ts’ending-
ar mótmæltum á þingi Sam-
einuðu þjóðanna því sem
þeir. kalla „innlimun“ Dana
á Grænlandi. — Meðal þeirra
sem vildu mótmæla eru sum-
ir af ágætustu mönnum þings-
ins, og verður að teljast að þeir
hafi gert sér ljóst. hvernig bessi
mótmæli myndu hafa komið við
frændþjóð okkar, og þvki þeim
gild rök knýja okkur til slíkrar
framgöngu. Líklegt er þó að all-
mikill ókunnugleiki á málavöxt-
um hafi ráðið afstöðu þeirra, og
því skrifa ég þessa grein.
Það er ymprað á því í tillög-
um um að mótmæla skuli, að
hugsast geti að við eigum Græn-
land — og séum að missa það ef
við höfumst ekkert að.
Þessu var skilmerkilega svarað
af ráðherrum okkar.
Islendingar eiga ekki Græn-
land. Fólkið sem í Grænlandi býr
á landið. Og þar í landi hefur
aldrei neinn maður beðið um ís-
lenzk yfirráð. Heldur ekki til
forna. Milli fslands og fornrar ís-
lenzkrar byggðar í Grænlandi
voru aldrei nein stjórnarfarsleg
tengsli. Enginn grænlenzkur goði
kom nokkru sinni á Alþingi. —
Aldrei var á Alþingi rætt neitt
mál er varðaði Grænland. Og
fornbyggðin á Grænlandi dó út
án þess að við réttum henni litla-
fingurinn, hvað þá hjálparhönd,
né létum okkur á nokkurn hátt
hag hennar skipta.
Fremstu þjóðréttarfræðingar
fslands hafa hvað eftir annað ver
ið að spurðir af stjórn og Al-
þingi, hvort við ættum rétt til
yfirráða á Grænlandi — og alltaf
svarað að við ættum ekkert til-
kall til landsins.
Þá er að líta á hin meginrök
mótmælamanna, að við eigum að
grípa þetta færi til þess að and-
mæla stjórn Dana á Grænlandi
og þeirri brevtingu á stjórnskipu-
legri stöðu hinnar fyrri nýlendu,
sem nú hefur gerð verið, — að
við eigum einir allra ,á þingi
þjóðanna að rísa upp og bera
sakir á Dani vegna þessara mála.
Erum við þess umkomnir —
veit Alþingi meira um stjórn
Dana á Grænlandi og er dóm-
bærara um þróunina en gæzlu-
verndarnefnd Sameinuðu þjóð-
anna?
Stjórn yfirráðaríkja á nýlend-
um er nú á tímum háð stöðugu
og nákvæmu eftirliti gæzlu-
verndarráðs og gæzluverndar-
nefndar Sameinuðu þjóðanna.
Ráðið fær á hverju ári fullkomn-
Kristján Albertson
til skamms tima hafa lotið er-
lendum yfirráðum, og harðir í
dómum, hvar sem þeim þykir á
skorta ,að vel sé farið með ný-
lenduþjóð.
En Danir eru sú þjóð sem feng-
ið hefur almennast lof í Sam-
einuðu þjóðunum fyrir góða ný-
lendustjórn — fyrir mannúðiega,
viturlega, farsæla og óeigingjarna
stjórn á því landi, sem er fátæk-
ast af öllum löndum, og þeir æf-
inlega hafa orðið að leggja mikið
fé.
Nú er svo til ætlast, að loka-
takmark í nýlendustjórn skuli
hvarvetna vera nægur sjálf-
stjórnarþroski íbúanna, svo að
þeir geti, þegar fylling tímans
kemur, sjálfir tekið ákvörðun um
En hafa þá Grænlendingar
ve-io ao spurðir, svo að engmn
vaii geti leiKið á viija peirra?
Grænitínáingar eiu eKKÍ leng-
ur íru-nstæð esKimóaþjoð, heidur
kynmenuingar af uonum og
írumbyggjum landsins. Þeir eru
læsir og skrifandi, SKÓiaskylda
xra sjö tn ijórtán ara aiuU.s, peir
búa við aigert skoðanarreisi og
nureisi. Prju prentuo Diob Korna
ut i iaiiainu, og auk pess nokaur
ijóni>uð viauoiöð 1 siærstu kaup
tuiiUui. Lanainu er stjornað ar
KOauma sveicastjornum cg af
einu aiisherjarraði (national-
raad) sem kosíö er á sarna hatt
og ioggjafarping 1 öðrum lönd- ;
Uni. iiu&niynain um sameiningu 1
við Danmörku Kom fyrst fra aas- I
htírjarraðinu, var s.oan undirbuið :
af stjorninni i Kaupmannahoín, I
og Ioks samþyKKt tíinróma af j
raoinu meö ónum atkræðum. —
Siðan voru tveir af meðiimum
-ausins kosnir fyrstu fuiltruar
Grænlendinga á þjóðþing Dana.
Þessir tveir giæmenzKU þing-
menn satu íund gæzluverndar-
nefndar þegar land þeirra var
rætt og toluðu máii þess.
Sameinuðu þjoðirnar íitu svo
á, að full sannað væri að Græn-
lendingar heíðu staðið einhuga
að sameiningunni við Danmörku.
Enginn maður í öllu Grænlandi
bað um þjóðaratkvæði, sagði full-
trúi Norðmanna í gæzluverndar-
nefnd.
Umræður um málið í nefnd-
inni voru enn á ný að miklu leyti
lof um stjórn Dana á Grænlandi.
Brasilía, Guatemala, Indland og
Perú báru fram tillöguna um að
hin nýja stjórnskipulega staða
Grænlands leysti Danmörku und-
an þeirri skyldu að gefa fram-
vegis skýrslur um hina fyrri ný-
lendu sina. Sú megingrein tillög-
Grænland og ísland.
utinar, þar sem þessu er yfirlýst,
var samþykkt á allsherjarþingi
22. f. m. með 51 atkvæði gegn
einu, en a riKi sácu hjá. S.ðan
var tillagan í heild samþykkt
með 45 atkvæðum gegn einu, en
11 sátu hjá.
Sennilega myndi tiilagan hafa
verið samþykkt einróma, ef ekki
hefði komizt inn í hana ákvæði,
samkvæmt breytingatillögu frá
Uraguay, sem mörgum var þyrn-
ir í augum, en er almenns eðlis,
og snertir ekki Grænland. Er á-
kvæðið á þá luud, að yfir er lýst
því, að Sameinuðu þjóðirnar,
ekki yfirráðaríkin, skuli ákveða
hvenær nýlenda teijist hafa feng-
BERLÍNARBRÉF
k Þýzkalands eftir heimsstyrj- |
öldina síðari hafi endurtekið sig 1
hér í Berlín, eins og ílestum er
kunnugt. Borgin skiptist að vísu
í fjögur hernámssvæði, en aðal-
lega gætir þess þó milli hins aust-
ræna og vestræna stjórnarskipu-
lags. Þar á milli eru líka landa-
merkin greinileg. Tvenns konar
mynt er notuð og yfirleitt aðstæð-
ur allar eru gjörólíkar á þessum
litla þverskorna bletti, sem samt
sem áður í eðli sínu er ein heild.
eflir Sigurð II ichardsson
ið sjálfstjórn, svo að ekki þurfi
lengur að gefa skýrslur um hana.
Meðal þeirra sem greiddu til-
lögunni atkvæði voru auðvitað
frændþjóðir Dana, Norðmenn og
Svíar, auk þess Bandaríkin,
Sovétríkin og önnur kommúnista-
lönd — sem að þessu sinni dirfð-
ust að vera á öðru máli en Þjóð-
viljinn. (Og veit ég ekki hvernig
það fer). England, Frakkland,
Holland, Luxemburg, Kanada
sátu hjá, en Belgía greiddi ein
atkvæði á móti — öll vegna áður-
nefnds ákvæðis um yfirúrskurð-
arvald Sameinuðu þjóðanna til
að ákveða hvenær hætta megi
skýrslum um nýlendu.
íslenzka sendinefndin var
hvergi nærri, meðan atkvæði
voru greidd, samkvæmt fyrir-
mælum Alþingis.
FJOLDI FLOTTAMANNA
Vegna legu sinnar í hjarta
Evrópu og fyrrum sem höfuð-
borg alls Þýzkalands varð Berlín
ein af mannflestu borgum álf-
unnar. Þrátt fyrir að hún yrði
að þola hinar hræðilegustu hörm-
ungar stríðsins, hefur hún samt
aftur náð sinni fyrri íbúatölu að
mestu. Hún telur nú um 4 millj-
ónir og þar af eru um 2,2 millj.
íbúa búsettir í Vestur-Berlín.
Mjög er samt erfitt að gera sér
nákvæma grein fyrir íbúatölunni
sökum hins stöðuga straums
flóttafólks austan að. Daglega
koma hundruð manna yfir landa-
merkjn og margir halda áfram
til Vestur-Þýzkalands, en setjast
Kurtfúrstendamm að kvöldlagi.
ekki að hér. Á slðustu fimm árum
hefur meira en ein milljón manns
yfirgefið rússneska hernáms-
svæðið og þar af um helmingur-
inn á árinu 1953. í marz sama I
við yfirvöldin sem landflótta. Um
ástæðuna til þessa þarf ekki að
ræða frekar, hún er þegar löngu
kunn.
Vestur-Berlín er 480 ferkíló-
ár náði flóttamannatalan hámarki metra svæði, sem gersamlega e/c
sínu er 49000 manns gáfu sig fram I Frh, á bís. 18.
Ekki hef ég neins staðar orðið
þess var, í þingsölum Sameinuðu
þjóðanna, sem svo þætti sem ís-
land hefði sýnt Danmörku sér-
staka vinscmd mcð því að taka
ekki þátt I atkvæðagreiðslunni.
En annað verður uppi á ten-
ingnum þegar maður les Þjóð-
dlj'mn, það íslenzkt blað sem
harðast gekk fram í því að
heimta að við rísum upp til mót-
(næ'a. Það væri sjálfsagt að dómi
blsðsins of veikt að orði komizt
að secrja að við hefðum sýnt Dan-
mörku vinsemd, með því að
stvðja ekki málstað hennar. Með
þöen okkar og hlutlf'ysi urðum
við ..nógu auðm.iúkir til að gerast
fvlgismenn danskrar innlimun-
ar“ — „30 þingmenn íslendinga
lúta dönskum innlimunaráróðri!“
En hvað þá með Sovétríkin?
Gugnuðu þau fvrir dönskum inn-
limunaráróðri? Eði er þeim orðið
sama um smælingjana? Eða
skvldi þeim blátt áfram hafa
fundist, eins og öllum hinum —
að hin fátæka þjóð í örðugasta
landi heimsins hefði aldrei átt
neinum neitt gð þakka nema Dön
um, og ætti á engu betra völ, en
að verða að jafnréttháum borg-
urum í einu af fremstu menn-
ingarríkjum Evrópu?
New York, 28, nóyemþer 1954.
Kristján Albertson.