Morgunblaðið - 20.01.1955, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 20. jan. 1955
MORGVJSBLAÐIÐ
9
DR. ANTOIM RAABE:
HLIÐI JÁRNTJALDSINS
HEIMURINN er orðinn svo
lítill að furður hans blasa við
allra augum á næsta leiti. Einn
dag á flugvellinum í Kastrup í
Danmörku, næsta dag t Los
Angeles eða í hlýrri timburstofu
í útjaðri Norðurmerkur við Osló.
Næsta dag á fasanveiðum með
eigin hunda í dýrðlepu lands^agi
Vestur-Gautlands. Þriðja daginn
í viðhafnarsölum Sachers-gisti-
hússins í Vínarborg.
Hraðlestin æðir yfir Vestur-
Þýzkaland, með svo miklum
hraða. að hvin í teinunum i bugð-
úm járnbrautarinnar, en þorp
landsins þjóta framhjá eins og
hlysvitar. Það vekur eftirtekt
mína, að sveitirnar eru sveipað-
ar náttmyrkri eins og bvggðir
Noregs á hernámsárunum, því
þar sjást engin götu- eða vega-
Ijós eða ljósaauglýsingar. En í
verksmiðjunum þýtur í hjólun-
um nótt og dag og eru bygging-
arnar unnljómaðar eins og hallir,
svo auðséð er að iðnrekendur fá
állt það rafmagn, sem þeir óska
sér í Vestur-Þýzkalandi. Árangur
þess sést á einni jámbrautarstöð-
inni — óendanleg röð svo langt
Sem augað eygir af „fólksvögn-
Um“, sem auðsjáanlega eru ætlað
ir til útflutnings, til allra landa
veraldar.
í 30 ár hafði ég ekki komið til
Vínarborgar, þessarar eftirlætis
borgar allra. Nærri má geta að
mér lék forvitni á að sjá, hvernig
þar væri umhorfs eftir sprengju-
regn og hernám fjögurra stór-
velda í nærri 10 ár.
SAMA GLAÐLYNDIÐ
Eftirlitsmaður svefnvagnsins
frá Hannover, Vínarbúi, með
hinu aðlaðandi viðmóti, sem
þeim er lagið, gaf okkur dálít-
inn forsmekk af fjöri, ástúðlegu
viðmóti og hjálpsemi þeirri. sem
ríkir nú í Vínarborg og við átt-
um að njóta góðs af næstu daga.
Er við komum yfir landamær-
in til Passau voru frarnreiddar
til árdegisverðar heítar vínar-
pylsur með öli og snapsi og aust-
urrísku hvítvíni. Og með árdegis-
verðinum alls konar blöð og
hressing. Hinn skrafhreifí maður
er hafði frætt okkur að staðaldn
um það, sem fyrir augun bar út
um vagngluggann, rak upp stór
augu, er hann komst að raun um,
að ég ætlaði að nota svo gamal-
dags áhald eins og rakhnif á mitt
eigið andlit, meðan lestin skók
sig eftir teinunum með eldingar
hraða. Undrunin á andliti hans
minnti á svip Macbeths í lcikriti
Shakespeares, er hann sá að „aft-
urgangan" sat í stól hans þegar
komið var fram í 3. þátt leik-
ritsins.
En árangurinn af þessu verki
mínu var furðanlegur. Það gerir
æfingin sem í öðru. Þegar ég reis
upp til útgöngu, er við vorum
komin í hina tilkomumiklu Vest-
urbrautarstöð í Vín, sást ekki svo
mikið sem minnsta rispa á hinu
hrukkótta andliti mínu.
LIFA Á FERÐAMÖNNUM
íbúarnir í Vín eru 2 milliónir,
eða helmingur þeirra fjögurra
milljóna er í landinu búa. Fyrstu
áhrif aðkomumanna voru hríí-
andi. En síðar komumst við að
því, að landsmenn gera allt sem
í þeirra valdi stendur, tíl að gera
ferðamönnum sem bezt til hæfis.
En móttaka ferðamanna mun
vera tekjumesti atvínnuvegur
þeirra. Til Austurríkis koma ár-
lega 25.000 amerískír skemmti-
ferðamenn og þýzkir ferðamenn
og skilja að sjálfsögðu eftír ó-
grynni af „hörðum“ gjaldeyri.
Rússar, sem annars flestír hafa
ýmugust á, eru sagðir viðkunnan-
legustu náungar í Vín. En hverjir
eru það ekki 1 sambúðinni við
Vínarbúa?
Mokkrir dagar í Vínarborg
Við bjuggumst við alls konar
farartálmum í borginni, svipuð-
um eins og viðgengust á dögum
Wallensteins. En í rauninni eru
engar umferðahindranir, hver
getur farið um borgina eins og
hann lystir. Einkennisklæddir
hermenn sjást varla. Aðeins einu
sinni sáum við þrjá Ameríku-
menn einkennisklædda, er góndu
með eftirvæntingu inn í veitinga-
stofuna, þar sem tónskáldið er
hátíðlegir í orðum og athöfnum,' og Albin Skoda er leikur Cyrano
geti eitthvað lært af lögreglunni
hér.
LISTABORGIN MIKLA
Vínarborg dregur að sér mestu
listamenn heimsins í tónlistar- og
leikhúslífi, meira en nokkur önn-
ur borg í heimi, vegna þess hve
listalíf þar nýtur mikils og góðs
árfs frá fyrri ára snillingum sín-
um. Lehar og Strauss lifa enn í
de Bergerac í Burg-leikhúsinu
var svo töfrandi og fjörmikill,
arborg er svipað og í Noregi, vita
menn að almenningur í Vín lifir
við þröng kjör, að undanteknum
faglærðum iðnaðarmönnum, er
hafa þar miklar tekjur eins og
annars staðar.
En þrátt fyrir hið mikla mis-
ræmi á milli landsbyggðar og
að sú eina sýning borgaði Vínar- höfuðstaðarins, þrátt fyrir hinar
ferðina. I þungu byrðar, sem hernámið hef-
Leikritið „Lævirkinn" eftir Iur 'aS^ a almenning siðustu lú
Jean Anoilh, sem er er leikið ar> Þa komast Austurríkismenn
um allan heim, var einnig sýnt í . sæmilega af efnalega. w
Burg-leikhúsinu og var það töfr- |
andi viðburður, þar sem Inge SPARSEMI RlKIR
Konradi leikur Jeanne svo heill-
andi, að áhorfendur gátu ekki
tára bundizt að lokum.
Oll leikhúsin og báðar Óper-
urnar halda daglega sýningar
fyrir fullu húsi og eru aðgöngu-
miðar pantaðir löngu fyrir fram.
Stundum eru aðgöngumiðarnir
pantaðir handa stéttarfélögum,
en stundum tekst gistihúsunum
að hjálpa gestum sínum um einn
og einn miða.
Ráðhúsið í Vínarborg
gerði lagið við „Þriðja mann-
inn“ sat við hljóðfæri og skemmti
þeim er af hendingu komu þar
inn. Við heyrðum aftur þetta lag,
sem hefur angrað heiminn og
eyðilagt nætursvefn fyrir öllum
þeim, er hafa búið í nágrenni við
glymskratta og útvarp.
TILKOMUMIKLAR
HERSÝNINGAR
Yfir „Hofburg" blaktir rauð-
ur fáni, því þennan mánuð hafa
Rússar yfirstjórnina í borginni,
að undanteknu miðhverfinu þar
sem allar fjórar hernámsþjóðirn-
ar skipta með sér verkum að
staðaldri. En hersýningin í hall-
argarðinum í hvert skipti þegar
ný hernámssstjórn tekur við, er
tilkomumikil að sjá — blaktandi
fánar og hornablástur úr spegil-
fægðum hljóðfærunum. — Hinn
mikli fjöldi áhorfenda sýnir að
þetta á við Vínarbúa, bæði hljóð-
færaslátturinn og hinir glæsilegu
einkennisbúningar. En hvort
tveggja er eftirlæti þeirra. Þeir
eru aðeins hnuggnir yfir að slíkur
fegurðarauki sem hermennirnir
skuli stundum sendir í ófrið.
En það er leiðinlegt til þess að
vita, að þessi litla, friðsama og
elskulega þjóð, þuríi að ala önn
fyrir miklu hernámsliði frá fjór-
um stórveldum, er ennþá telja sér
ekki henta að semja frið, þó liðin
séu 9 ár frá ófriðarlokum. Er
þetta ekki blettur á siðmenningu
vorri?
En alls staðar er þetta fólk
glaðvært og elskulegt hvar sem
menn mæta því, hvort það er á
landamærunum, þar sem gjald-
eyriseftirlitið kemur til skjal-
anna, og spyr hvort ferðamenn-
irnir hafi austurrískan, danskan,
þýzkan eða sænskan gjaldeyri.
Er við svörum því neitandi, segir
gjaldeyrismaðurinn, ekki annað
en „guði sé Iof“ og flýtir sér að
„hverfa fyrir horn“ eins skyndi-
lega og hann birtist.
Sama máli er að gegna með
stöðvarbílstjórana, sem sífellt eru
rólegir og aðgætnir og segja t.d.
sem svo, að betra sé að komast
heim klukkan 8, en lenda í spít-
ala slasaður kl. 7. Og eins er það
með lögreglumanninn á götunni,
sem stjórnar hinni hröðu umferð
bifreiða og gangandi fólks. Vera
má, að hinir þunglamalegu lög-
reglumenn í Osló, sem alltaf eru
skemmtileikhúsum, veitingahús-
um og næturskemmtistöðum.
Við heyrum enn verk þessarra
meistara, er áður sveifluðu tón-
sprotanum hér og alls staðar er
tekið með fögnuði um allan
heim.
Sem dæmi um áhuga Vínarbúa
á leikhúsum og hljómlist, vil ég
geta þess, að allir aðgöngumiðar
eru uppseldir á leiksýningu í
Hinn ágæti fulltrúi okkar
Norðmanna, sem þar hefur verið
í mörg ár, aðalkonsúll Werner
Werenskjöld, gaf okkur eftirfar-
andi skýringu: Vínarbúar eyða
ekki um efni fram. Stjórnarvöld-
in veita ekki meira fé en þau
eiga í sjóði. Austurríkismenn
veita ekki stórfelld lán til félags-
mála eða þess háttar, en halda
sér við stríðsskyrtuna og hafra-
grautinn.
Allar þessar ríkmannlegu vör-
ur, sem sýndar eru í búðarglugg-
FRÆG GISTIHÚS unum í Karntnergötu og á Hring-
Flest viðhafnargistihúsin eru brautinni eru handa skemmti-
tekin í notkun fyrir hernáms- ferðafólkinu. Og það eru útlend-
völdin. Rússarnir hafa Imperial
og Grand, en Ameríkumenn ráða
ríkjum á Bristol og Ambassa-
deur, en hið fræga gistihús Sach-
er hafa Englendingar nú látið
laust handa venjulegum gestum.
Síðast þegar ég var í Vín til
að nema læknisfræði og öðru
sinni er ég kom þangað til þess
að fá tökubarn með mér heim
eftir fyrri heimsstyrjöldina, var
frú Sacher á lífi, nafntoguð fyrir
stjórnsemi á gistihúsi sínu. Einu
sinni sá ég með eigin augum að
hún tók í hnakkadrambið á
frammistöðumanni fyrir það að
hann sletti sósu á dúk hjá gesti
einum.
Höllin i Schönbrunnen
október að hausti, þegar opnuð
verða í fyrsta skipti Óperan og
Burg-leikhúsið eftir gagngerðar
viðgerðir. — Aðgöngumiðarnir
kosta nær 100 dollara og
pantanir hafa verið gerðar frá
30 þjóðlöndum. Óperuhöllin var
mjög illa farin eftir loftárásir á
styrjaldarárunum og mikill eld-
ur kviknaði í leikhúsinu, þegar
hernámsliðið notaði bygginguna
sem hermannabústað.
Nú eru Óperan og leikhúsið
starfrækt i tveim stórum leik-
húsum. Er menn hevra að leik-
húsið hefur 1200 manns í þjón-
ustu sinni, getur menn rennt grun
í, hve stórfelldur rekstur þetta
er og hve yfirvöldin og almenn-
ingur leggja mikið upp úr þess-
um listgreinum.
En áhuginn fyrir hljómlist og
leiklist er að sjálfsögðu mjög
örfaður vegna þess hve báðar
þessar listgreinar hafa örvandi á-
hrif á ferðamannastrauminn, og
eru mikil undirstaða í atvinnu-
lífi borgarinnar. Listgildi beggja
þessara greina er framúrskar-
andi. Þannig var sýning á
Ævintýrum Hoffmans einstæð,
ingar, sem fylla gildaskálana og
skilja þar eftir firn af dollurum,
pundum og hvers konar öruggum
erlendum gjaldeyri.
Vínarbúar eru glaðsinna sem
áður. Með gáfur sínar, hljómlist,
glæsilega framkomu, una þeir
við sitt, því efnin eru ekki þau
sömu og áður voru, en þeir búast
við að komast í álnir áður en um
langt líður. Vínarbúar skoða sig
ekki aðeins sem Austurríkismenn
— heldur og íbúa heimsborgar.
Því þarna er nú sannkölluð mið-
stöð Evrópu, eins og borgin var
áður, þar sem menn af öllum
þjóðernum mætast í viðskiptum,
glaðværð og listiðkun. Þar sem
Ameríkumenn horfa fram á við,
horfir Vínarbúinn til baka til for-
tíðarinnar. Ameríkumaður getur
verið illa kominn, en það skiptir
ekki máli fyrir hann, því sonur
hans getur orðið milljónari eða
forseti.
Vínarbúinn lætur sér fátt um
finnast þó hann sé fátæklegur í
klæðaburði og máski dálítið
svangur, því faðir hans hefur ef
til vill á sínum tíma heilsað upp
á keisarann.
DÝRÐIN f MIÐBORGINNI
Ef maður ferðast í gegnum
þessa alþjóðlegu borg, með leigu-
húsum sínum — 6 mílur til
austurs og vesturs, þá rekur
maður strax augun í hve lítið
hefur verið gert til þess að græða
sár styrjaldaráranna, endur-
reisa hin sprengdu hús. Stórar
eyður eru enn í húsaröðunum og
múrhúðunin víða flögnuð af á
húsveggjunum. Endurreisnin tek
ur langan tíma, það er auðséð.
Útlitið í miðbænum, sem er að-
greindur frá öðrum bæjarhlut-
um með Hringbrautinni, stingur
í stúf við útlitið annars staðar í
borginni. Hann líkist helj-
ar miklum skemmtigarði og
í honum er urmull af höllum
og skemmtistöðum og með
íburði í öllum búðargluggum. —
Þar eru gotneskar kirkjur og
barokkirkjur, margar skrýddar
skínandi marmara ,s. s. Stefáns-
dómkirkjan, St. . Péturs-kirkjan
o. fl. Skraut þessarar síðast
nefndu er hið íburðarmesta sem
ég nokkurn tima hef séð.
Af hendingu hófst organleikur
Hún var stór og burðamikil
kona, en mjög virðuleg, lét
aldrei neitt koma sér á óvart,
jafnvel þó að hertogar eða greif- 1
ar ættu í hlut. Hún reykti alltaf
stóra, svarta vindla, sennilega til
að stilla skap sitt. Mynd af henni
hangir nú í drykkjustofunni og
hefur maður það á tilfinning-
unni, að hún fylgist með öllu,
sem þar gerist. í innri skrifstofu
þar, eru allir veggir þaktir mynd-
um, svo að þeir eru líkastir frí-
merkjasafni.
Vel á minnst — Vínarbarn. —
Drengurinn, sem við höfðum í
fóstri heima í Osló, var fimm
ára, þegar hann kom. Er hann
hafði verið í Noregi í misseri
talaði hann reiprennandi norsku
og hafði svo gersamlega gleymt
móðurmáli sínu, að hann gat ekki
skilið móður sína, þegar hún j á sama augnabliki og við komum
kom til Noregs og varð þá að
læra móðurmál sitt að nýju.
Nú hitti ég hann aftur, 34 ára
gamlan, konu hans og barn. —
Hann heitir Baurath barón, með
tiltölulega háar árstekjur, 10 þús-
und shillinga. Ef menn taka til-
lit til þess að lifsframfæri í Vín-
inn úr dyrunum í kirkjuna og
sólin hellti geislum sínum gegn-
um rósagluggann yfir altaris-
töflunni.
Hvarvetna mætir maður hin-
um óteljandi brunnum með alls
konar höggmyndum. Á miðju
Framh. á bls. 10.