Morgunblaðið - 01.03.1955, Qupperneq 2

MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 1. marz 1955
2:j
Rceða Biarna Beneúiktssonar
1 " » \ “iij9 «§!'!£JtiUe I f \ i ’*■
BÍergur' Sigurbj-örnssonj Jlas/ /Upp
Framh. af bls. 1
drt^cjarvert, er sá megin muöUr
á- röksemdunum fyrir syndum
xíkisstjórnarinnar í þessum efn-
xim, er kom fram annars vegar
lijjá hv. 5. landsk. þm. Emil Jóns-
s^ni og hv. 2. þm. Reykv., Einari
<llgeirssyni, og hins vegar hjá
liiv: lansk. þm. Gylfa Þ. Gíslasyni,
■og :hv. landsk. þm. Bergi Sigur-
björnssyni. Þeir fyrr nefndu
sögðu, að ríkisstjórnin hefði geng-
ið svo freklega í álögum á lands-
xnenn, — og tekið af þeim svo
xhikið fé, að þess vegna væri ó-
bjájcvæmilegt fyrir verkalýðinn
að krefjast nú launahækkana, að
Jiví er manni hlaut að skiljast,
iyrst og fremst til þess að standa
ulndir hinum gífurlegu álögum
ríkisvaldsins. Þeir síðar töldu —
og þá einkum sá fyrr taldi hv.
laiíclsk. þm. Gylfi Þ. Gíslason,
lágði á það megin áherzlu og
lik. 8. landsk. í öðru orðinu, en
iámn var nú meira reikandi í
!>þim efnuni eins og ýmsum fleir-
ujn, — þeir lögðu á það áherzlu,
að ríkisstjórnin hefði komið svo
xhikilli fjárþenzlu á hér, þ.,é. a. s.
.sett of mikið fjármagn til fram-
kvæmda, að það hefði boðið svo
xríikið í vinnuaflið og gert að-
stöðu verkamanna svo létta til
kauphækkana, að ekki yrði kom-
ist hjá því eins og hv. þ. Gylfi
Þ. Gíslason sagði, að ríkisstjórnin
af þessum sökum bæri verulega
ábyrgð á því, sem nú væri fram-
ufidan.
OF MIKLAR FRAMKVÆMDIR
Annars vegar er því þá sem
sagt haldið fram, að ríkisstjórnin
iþyþgi mönnum með álögum og
■btahdi á móti framkvæmdum,
lún6 vegar, að ríkisstjórnin standi
fyrir of miklum framkvæmdum,
veiti of mikla atvinnu í land-
dtlu.
Hvernig er nú hægt að sam-
ræma þessar ásakanir, sem meira
að segja koma hvort tveggja frá
mönnum úr sama flokkinum þ.
o. Alþfl. Það væri hugsanlegt
að þetta rækist ekki á, ef það
•vjæru menn af gjörólíkri skoðun,
sem héldu uppi þessum ásökun-
um, annars vegar hið harðsvír-
aða fjármálavald Landsbankans,
sem við stundum heyrum talað
um og hv. landsk. þm. Bergur
Sigurbjörnsson, vitnaði í, og svo
hins vegar öfgamaður nýsköp-
unarinnar, hv. 2. þm. Reykv. Við
vjtum, að það er sagt, að þessir
aðilar séu ekki á sama máli. En
þegar í sama orðinu, frá mönn-
um úr sama flokki og meira að
setýa úr sama hálsi eins og hjá
bv. 8. landsk. þm. Bergi Sigur-
björiissyni, koma fram jafn gjör-
ólíkar ásakanir byggðar á jafn
gagnstæðum hugsunarhætti, þá
sjáum við, að hér er farið meira
en lítið rangt með, og að það er
eitthvað annað heldur en leit að
xaunverulegum orsökum þess
vanda, sem við erum staddir í,
sem vakir fyrir þeim mönnum
er slíkum fjarstæðum halda
fram.
Ég hygg einmitt, að slíkar
ásakanir, bornar fram samtímis
úr þessum áttum, bendi til þess,
afl rikisstjórnin hafi nokkuð hitt
Jönn rétta meðalveg, þrátt fyrir
aiílt, í fjármálastefnu sinni: Ann-
arsvegar haft varlega afgreidd
fjárlög og skynsamlega stjórn á
ijármáium ríkisins, hins vegar
i þessu landi þar sem allt er
ójgert enn, reynt að halda við
efllilegum og sjálfsögðum fram-
kvæmdum.
NÝSKÖPI NIN HÉLT ÁFRAM
Því að það er algjörlega rangt
lijá hv. 2. þm. Reykv., F.inari
Olgeirssyni, að framkvæmdir til
uýsköpunar og atvinnuaukning-
ar hafi fallið niður þegar hin
margblessaða nýsköpunarstjórn
lét af völdum. Það er óumdeilan-
legt,,að síðan og oft við miklu
erfrðari aðstæður heldur en sú
ágætk stjórn átt> við að etja, hef-
ur verið haldið uppi látlaúsum
framkvæmdum hér á landi svo
miklum, að sannast sagt er nærri
ótrúlegt og raunar algjörlega ó-
trúlegt, hversu miklu hefur ver-
ið áorkað á tiltölulega stuttum
tíma. Og það er auðvitað eðli-
legt, að nú sé einkum lögð áherzla
á þau mál, sem drógust aftur úr
hjá nýsköpunarstjórninni og hún
hafði ekki hug á eða komst ekki
til að framkvæma eins og hin
stórkostlega rafmagnsvirkjun,
sem átt hefur sér stað á síðustu
árum með virkjun Sogsins og
Laxár, með byggingu Áburðar-
verksmiðjunnar og nú með hin-
um miklu ráðagerðum, sem þeg-
ar er að nokkru leyti farið að
framkvæma um allsherjar raf-
magnsvirkjun á landinu. Allt eru
þetta ómetanlegar framkvæmd-
ir og sýna að það er algjörlega
rangt, sem hv. þm. Einar Olgeirs-
son, hélt fram, að nýsköpunin
hefði verið stöðvuð þegar ný-
sköpunarstjórnin lét af völdum.
Þó að segja megi, að öðrum en
mér ætti að standa nær að halda
hér uppi hlut Framsfl. og sá
flokkur geri sér ekki svo títt um
að láta mig njóta sannmælis, þá
vil ég ekki gjalda honum í sömu
mynnt, og þó að hæstv. fjmrh.
hafi ekki minnst á það þá var það
einmitt eftir að Framsfl. kom í
ríkisstj. sem haldið var áfram
togarakaupum. Þannig, að um-
mæli hv. 2. þm. Reykv., sem
mátti skilja í þá átt að þau hefðu
fallið niður með tilkomu Fram-
sóknarflokksins í ríkisstj. eru al-
gjörlega röng. Meira að segja
sýndi Framsfl. svo mikinn áhuga
fyrir togarakaupum, að hann
beitti sér fyrir kaupum skipa með
miklu óhagstæðari kjörum og
erfiðari á allan veg heldur en
nýsköpunarstjórnin hafði gert og
hafði flokkurinn þó harðlega
deilt á nýsköpunarstjórnina á
sínum tíma. Og sýnir það, að
Framsfl. hefur í þessu látið sér
að kenningu verða og væri það
að óskum, að fleiri færu að hans
ráði um að bæta sitt illa hátt-
erni.
LÍFSKJÖRIN OG FRAM-
LEIDSLAN
Það virtist líka koma í ljós hjá
hv. 2. þm. Reykv., að hann öðru
hvoru í ræðu sinni vildi nú sýna
einhverja viðleitni til umbetr-
unar. Hann lagði sem sagt á það
áherzlu að ekki væri hægt að
koma fram varanlegum eða raun-
verulegum lífskjarabótum nema
með því að auka framleiðsluna.
Þetta er alveg rétt. Þarna er ég
honum alveg sammála og gleðst
yfir því, ef hann hefur séð að sér
í þessu og yfirgefið sínar fyrri
syndir. En það er ekki nóg að
iðrast í orðum heldur verður að
sýna iðrunina í verki, ef vel á að
fara. Og mér fannst raunar strax
í þeim orðum, sem á eftir komu
hjá hv. 2. þm. Reykv. slá svo
mikið út í fyrir honum, að full-
komin ástæða væri til að efast
um, að verkin yrðu góð þegar
að þeim kemur.
Hv. þm. hann talaði mikið um
það, að eðlilegt væri að verka-
lýður fengi nú kjarabætur. Ég
skal ekki ræða um það málefni
hér, að neinu ráði við þessar um-
ræður, til þeirra var ekki efnt
í því skyni, og ég er ekki undir
það búinn. En þó verður að leið-
rétta þær missagnir, sem fram
hafa komið.
SKAPAR KAUPHÆKKUN
KJARABÆTUR?
Hv. þm. játar sem sagt í öðru
orðinu að kjarabætur geti ekki
orðið nema því aðeins að fram-
leiðslan aukist. Hins vegar segir
hann: Ja, það er sjálfsagt og
eðlilegt að laun séu hækkuð nú
vegna þess að ríkisstj. tekur svo
mikið af borgurunum. Alveg
gagnstætt því, sem hv. 1. landsk.
þm., Gylfi Þ. Gíslason, stóð hér
új' • perungaauðvaldsmáigagninu.
Hins vegar heldur hv. 2. þm.
Reykv., Einar Olgeirsson, því svo
fram, að nú sé komið að alls
herjar hruni á fjármálastefnu
ríkisins og segir að ríkisstj. kepp-
ist nú við, að sitja á fundum til
þess að reyna að draga þetta
hrun á langinn fram yfir það,
að kröfur verkalýðsins hafi náð
fram að ganga.
Ég spyr nú: Ef það er komið
að allsherjar hruni og ef það er
rétt, sem hv. þm. Reykv. Einar
Olgeirsson segir, að hér hafi eng-
in nýsköpun átt sér stað frá því
að nýsköpunarstjórnin var, er þá
grundvöllur fyrir hækkuðu
kaupi? Er líklegt, að verkalýður-
inn hagnist á kauphækkun? Ef
hrun er nú þegar orðið raun-
verulegt, eins og hv. þm. segir,
eru þá eðlileg viðbrögð við því,
að atvinnustéttir þjóðlífsins
heimti meira í sinn hlut? Ég
mundi halda að flestir aðrir
teldu að einhver önnur viðbrögð
þyrftu þá, ef svona væri ástatt.
HLUTLAUSRANNSÓKN
NAUÐSYNLEG
Nú viðurkenni ég alls ekki, að
eins og sakir standa sé neitt hrun
framundan í okkar þjóðlífi. (Hér
greip Hannibal Valdemarsson
fram í og spurði, hvort þá væri
ekki hægt að hækka kaupið).
Við skulam athuga það nán-
ar, ég er ekki búinn enn og
ætla heldur ekki að svara þessu
til neinnar hlýtar. En hv. for-
maður Alþýðusambandsins,
fyrrv. þm. ísf., ég man nú ekki
númerið á honum sem landsk.
þm., 3. landsk. er hann víst, vil
ég segja það, að ég tel alveg
nauðsynlegt
að það verði reynt að skera
úr því, á hlutlausan hátt,
hvort hér eru skilyrði
fyrir því að hækka kaup. Af
því að ef efnahagsástandið í
Iandinu er þannig, að hægt sé
að hækka kaup og atvinnu-
lífið standi undir því, þá er
sjálfsagt að hækka kaupið.
En ef atvinnulifið er ekki
þannig á sig statt nú, að það
leyfi kauphækkanir, þá eru
það svik við allan almenning
að gera honum það ekki ljóst.
Um það, hvort góðæri sé í land-
inu eða ekki, má auðvitað deila
á ýmsa vegu.
GÓÐÆRI UNDANFARIN ÁR
Það er enginn vafi á því, að
góðæri hefur verið hér síðast-
liðin ár að því leyti, að allir
landsins þegnar hafa haft góða
atvinnu, yfirleitt mjög mikla at-
vinnu og svo mikla, að jafnvel
afkastamestu vinnutækin hefur
ekki verið hægf'að fá menn til
að starfa við, eins og togarana.
Hins vegar skulum við ekki
gleyma því, að ísland hefur orð-
ið fyrir stórkostlegum áföllum,
þar sem er síldarleysið, stórkost-
legum áföllum, sem gera það að
verkum, því miður, að mikið af
þeim framkvæmdum, sem ráðizt
var í á nýsköpunarárunum, hafa
enn þá orðið til einskis. Við von-
um, að sá tími komi, að hinar
miklu síldarverksmiðjur mali
okkur gulls ígildi og bátarnir,
sem voru fyrst og fremst smíð-
aðir fyrir síldveiðar, geti komið
hlaðnir af síld að landi, en enn
hefur þetta ekki orðið. Enn hefur
þessi hluti nýsköpunarinnar þess
vegna mistekizt og orðið okkur
stórkostleg byrði í stað þeirrar
upplyftingar, sem við vonuðum
að hann leiddi til. Það má því
margt ræða um ástandið í okkar
atvinnumálum, sem hér gefst
ekki færi til.
STJÓRNARANDSTAÐAN
OG ÚTGERDIN
En ég vil vekja athygli á því
enn, að hv. 2. þm. Reykv. Einar
Olgeirsson, hélt því fram, að
fíamleiðslutækja, en þrátt fýrir .
þáð væri ástandið slíkt, að það
réttlætti kauphækkun. Áður fyrri
hélt þessi hv. þm. því oft fram,
að útgerðin græddi svo mikið,
að auðvelt væri að bæta hag j
verkamanna með því að skipta
gróðanum af henni upp á milli
þeirra. Nú í vetur þá urðum við
í þinginu vitni þess, að hv. þm.
hélt því eindregið fram, að sú
aðstoð, ef við eigum að kalla það
aðstoð, eða fyrirgreiðsla, sem
togararnir fengju, væri allt of
lítil, það væri ekki nokkur von
til þess, að útgerðin gæti haldizt
við, ef fyrirgreiðslan eða aðstoð-
in yrði ekki miklu meiri. Svo
ekki er samkvæmt þeim yfirlýs-
ingum hv. þm. sjálfs mikið fé
að hafa af botnvörupuskipaauð-
valdinu.
Þá eru það vélbátaeigendurn-
ir. Ríkisstjórnin lækkaði nokkuð
bátagjaldeyrishlunnindi um ára-
mótin. Hverjir voru hatramastir
í því að ásaka ríkisstjórnina fyr-
ir þá stöðvun á atvinnuvegunum,
sem hún hefði valdið með þessu
og þá hættu og kúgun, sem hún
væri að leiða yfir landslýðinn
með þessu? Það voru einmitt
flokksbræður hv. 2. þm. Reykv.,
Einars Olgeirssonar, það var hans
málgagn hér í bænum, það var
Alþýðusambandið, sem hv. þm.
ásamt hv. 3. landsk., Hannibal
Valdimarssyni, ræður nú mestu
í, sem sendi útgeröarmönnum
skevti um það, að þeir vottuðu
þeim sína fyllstu samúð gegn
ofsóknum ríkisstj. meðan ríkis-
stj. var að reyna að koma fram
þeirri lækkun bátaálagsins sem
henni tókst.
Þegar þetta skeyti var sent og
þegar öll þessi skrif birtust í blöð
unum, þá var áreiðanlega ekki
ætlun þessara manna að bátaút-
vegsmennirnir væru of vel haldn-
ir. Er þá líklegt nú að þeir geti
frekar lagt fram fé og staðið und-
ir auknum tilkostnaði?
VERZLUNIN AÐ HRUNI
KOMIN
Hv. þm. hefur oft talað um
það, að verzlunin græddi mikið.
Ég tók ekki eftir því, að hv. þm.
nefndi verzlunina neitt í sinni
upptalningu áðan, þegar hann {
var að tala um þá, sem nú mok-
uðu saman fé hér í landinu. Mér
skildist þvert á móti, að hv. þm.
væri að gefa í skyn að verzlunin
væri að hruni komin vegna þess
hversu illa væri að henni búið.
Ef þetta hsfir verið misskilning-
ur hjá mér, þá leiðréttir hv. 2.
þm. Reykv., Einar Olgeirsson,
það efalaust, vegna þess að
sjaldnast vantar hann nú orðin.
Hann nefndi, að því er ég tók
eftir, það getur vel verið að mér
hafi misheyrst, en ég tók ekki
eftir, að hann nefndi nú nema
3 aðila, sem gætu staðið undir
álögunum, mokuðu saman fé
þannig, að eðlilegt væri, að þeir
stæðu undir þeim kostnaði, sem
leiddi af allsherjar kauphækk-
un í landinu.
ENDURNÝJUN SKIPA-
FLOTANS
Það var Eimskipafélag íslands.
Ég hygg, að það sé ekkert leynd-
armál með Eimskipafélag íslands,
að gróði þess undanfarin ár hef-
ur ekki verið meiri en svo, að
hann hefur ekki einu sinni num-
ið lögheimiluðum afskriftum
hvað þá heldur meira. Afskrift-
irnar eru miðaðar við það, að
hægt sé að endurnýja skipastól-
inn, að hægt sé að halda áfram
atvinnuaukningu, nýsköpun og
þar af leiðandi lífskjarabótum í
landinu. Er það verkalýðnum til
góðs eða nokkrum fslendingi til
góðs, að það sé búið þannig, t. d.
að Eimskipafélagi íslands, að það
geti ekki endurnýjað skipaflota
sinn? Verðum við ekki þvert á
móti að leggja allt kapp á og
telja það skyldu þess félagsskap-
ar að endurnýja skipaflota sinn
og láta enga stöðvun þar á, verða.
Það er skoðun mín og ég hefði;
haldið fram að þessu, að það
væri skoðun allflestra íslendinga.
Og ég man ekki betur en að hv.
2. þm. Reykv. hafi a. m. k. öðru
hvoru verið með sérstökum skatt-
hlunnindalögum fyrir Eimskipa-
félagið til þess að það gæti end-
urnýjað sín skip.
NEMUR EKKI HEIMILUÐUM
AFSKRIFTUM
Að minnsta kosti vissi ég það?
að Sigurður Guðnason var oft
áhugasamur um þau efni, meðan
hann sat hér á þingi. Það kann
að vera að nú sé komið annað
hljóð í strokkinn meðan þess
mæta manns nýtur ekki við. En
sannleikurinn er sá, að seinustu
árin hefði Eimskip út af fyrir
sig ekki þurft að halda á þessum
skatthlunnindalögum vegna þess
að gróði þess, sem hv. þm. er nú
að reyna að gera svo mikinn í
augum manna, er ekki meiri en
svo, að hann nemur ekki einu
sinni lögheimiluðum afskriftum,
Hv. þm. talaði svo um Lands-
bankann, og oft heíur hann nú
talað um Landsbankann og ekki
af mikilli hlýju, — enda þó að
sá hlýjuskortur virðist nú bætt-
ur upp með þeim átrúnaði, sem
sálufélagi hans, hv. 8. landsk..
þm., Bergur Sigurbjörnsson hef-
ur tekið upp á þá góðu stofnun.
VARASJÓDUR LANDS-
BANKANS
Nú má margt segja um rekstur
Landsbankans og stjórn á und-
anförnum árum, og ég vil ekki
láta svo sem ég hafi ætíð verið
ánægSur rneð allar aðgerðir þeirr
í unar. Exi það verður þó
au oegja&t, aó því fé, sem Lands-
bankinn safnar, er ekki kastað
á glæ, því fé, sem hann leggur
í varasjóð sinn, er raunverulega
varið til útlána í atvinnulííi fs-
lendinga, og einmitt því fé, sem
hann leggur fyrir sem ágóða, má
samkvæmt viðurkenndum fjár-
hagslegum lögmálum verja til
áframhaldandi nýsköpunar, til
viðvarandi atvinnuaukningar í
landinu.
Ef Landsbankinn væri hindr-
aður í því að safna eðlilegum
varasjóðum, þá er alveg í sama
mæli dregið úr möguleikum hans
til þess að lána fé til nýsköpunar
og ti! eðlilegs atvinnureksírar *
landinu. Það mundi bitna á al-
menningi í minnkandi atv’innu,
í versnandi kjörum, ef komið
væri í veg fyrir, að fé væi i lagt
lil hliðar í þessu skyni.
GÖGNIN Á BORÐ5Ð
Þriðji aðilinn, sem hv þm.
nefndi nú, voru okrararnir, og
hann sagði að það lægi fy> ir, að
það væru teknir 72% vextir. Ja,
ég hef nú heyrt margt Ijótt um
Landsbankann, en ég hef aldrei
heyrt að hann taki 72% í vexti.
Hv. þm. sagði, að ríkisstj. hefði
gert sérstakar ráðstafanir til þess
að koma í veg fyrir að þessi okur-
starfsemi yrði hindruð. Mér er
algerlega óljóst og ókunnugt,
hvað hv. þm. á við. Ef hann hef-
ur einhverjar raunverulegar upp
lýsingar um slíkt okur og slík
lögbrot í þjóðfélaginu, þá vil ég
eindregið mælast til þess að hann
leggi þau gögn fram, svo að hægt
sé að skerast í þann ljóta leik.
Og ég vil iýsa því yfir alveg af-
dráttarlaust, þannig að ekki geti
leikið á neinum vafa að ríkis-
stjórnin hefir ekki fengið til
meðferðar neitt sem þessi um-
mæli hv. 2. þm Reykv. geti helg-
ast af, þannig að ef hann hefur
einhverja vitneskju um slíka
starfrækslu hér, þá er það atriði,
sem er mjög mikilvægt að hann
láti koma fram í dagsins ljós, svo
að hægt sé að koma í veg fyrir
slíkar aðferðir.
Framh. á bls. 7
upp til að sanna og hv. 8. landsk.
stöðvun hefði orðið í öflun nýrra