Morgunblaðið - 27.03.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 27. marz 1955

Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Tillögur Árno Sæmundssonor nð
Stóru-Mörk um sumvinnufélug
í sumu hreppi um skógrækt,
Óhjúkvscmilegt uð horfust
í uugu við stuðreyndirnur
í REYKJAVÍKURBRÉFI blaðs-
ins í dag, er nokkuð rætt um hin
beinu áhrif kauphækkana á ríkis-
útgjöldin í ljósi þeirra talna, sem
Ólafur Thors, forsætisráðherra,
skýrði frá á Alþingi í fyrradag.
En hitt er ekki síður athugavert,
hver áhrif þær myndu hafa á
vísitöluna og hvað það myndi
kosta ríkissjóð að borga niður
verðlagið á einstökum tegundum
nauðsynja.
Samkvæmt upplýsingum for-
sætisráðherra myndi verðhækk-
un á landbúnaðarafurðum valda
2,9 stiga hækkun á vísitölunni
næsta haust, ef 7% kauphækkun
yrði. En 26% kauphækkun myndi
valda 10,6 stiga hækkun vísitöl-
unnar næsta haust, vegna land-
búnaðarafurðanna einna saman.
En auk þess myndu kaup-
hækkanirnar valda hækkun
vísitölunnar í gegnum fleiri
liði. Er gert ráð fyrir að heild-
arhækkun hennar, varlega á-
ætluð, yrði 4 stig miðað við
7%, en 15 stig miðað við 26%
kauphækkun.
Sá fræðilegi möguleiki er að
sjálfsögðu fyrir hendi að ríkis-
sjóður borgaði niður verð á ein-
stökum nauðsynjum til þess að
halda vísitölunni niðri. Til slíkra
ráðstafana er á fjárlögum yfir-
standandi árs áætlaðar nær 50
millj. kr. Forsætisráðherra gaf
Upplýsingar um það, hvað niður-
greiðslur á verði einstakra vöru-
tegunda kosta ríkissjóð. Líta þær
upplýsingar þannig út: Það kost-
ar ríkissjóð 6,2 millj. kr. að borga
vísitöluna niður um eitt stig með
niðurgreiðslu á smjöri, 4,7 millj.
kr. í smjörlíki, 4 millj. kr. í
kjöti, 5,2 millj. kr. í mjólk og í
saltfiski kostar vísitölustigið 2,3
millj. kr.
Af þessu sést, að til þess að
lækka vísitöluna um þau 4 stig,
sem myndu verða afleiðing 7%
kauphækkana, þyrfti ríkissjóður
að verja 24,8 millj. kr. á ári, ef
hann borgaði niður verð á kjöti,
en 20,8 millj. kr. ef hann vildi
borga niður mjólkurverðið.
Ef ríkissjóður hygðist hins
vegar borga þau 15 stig, sem
vísitalan myndi hækka um við
26% kauphækkun, myndi það
kosta hann nær 100 millj. kr.,
ef hann greiddi niður kjöt-
verðið, en nær 80 millj. kr.,
ef mjólkin væri borguð niður.
Það er af þessu ljóst, að ríkis-
sjóður gæti ekki komist hjá því
að afla sér nýrra tekna til þess
að geta risið undir svo hrikaleg-
um nýjum útptöldum. Þeirra yrði
hann að afla með stórfelldum
nýjum tolla- e^a skattaálögum.
En þar með væri komið að því
að almennin^ur yrði að borga
brúsann, þ=°r kauphækkanir, sem
knúðar hefðu verið fram.
Hér hefur aðeins verið minnzt
á þá hlið, sem snýr að ríkissjóði.
En stórfelldar launabreytingar
myndu ekki síður bitna á at-
vinnulífinu og þá fyrst og fremst
útflutningsframleiðslunni. sem
ekki getur velt hinum aukna til-
kostnaði sínum yfir á aðra, nema
í gegnum ráðstafanir ríkisvalds-
ins.
Dæmið frá 1949 veitir glöggar
upplýsingar um afleiðingar halla-
rekstursins. — Útflutningsfram-
leiðslan var þá að stöðvast og
verulegur greiðsluhalli hafði um
skeið orðið hjá ríkinu. Gengi
krónunnar var fallið.
Um það þarf ekki að fara í
neinar grafgötur, að ef til-
kostnaður útflutningsfram-
leiðslunnar yrði stórhækkað-
ur nú hlyti að síga á sömu
ógæfuhliðina og þá.
Það er alveg óhjákvæmilegt
að horfast í augu við þessar
staðreyndir. Með þeim er ekki
verið að mála skrattann á
vegginn. í þeim felst aðeins
aðvörun, sem hver einasti
ábyrgur og viti borinn ein-
staklingur hlýtur að taka til-
lit til, ef hann vill ekki vit-
andi vits leiða vandræði og
bágindi yfir sig og þjóðfélag
sitt.
Réttmæf gagnrýni
ÞAÐ er réttmæt gagnrýni, sem
einn af þingmönnum Alþýðu-
flokksins hreyfði í umræðum um
skýrslu forsætisráðherra í Neðri
deild í fyrrad., að æskilegt hefði
verið að ríkisstjórnin hefði jafn-
hliða gefið skýrslu um það, hve
þjóðartekjurnar hefðu aukizt
mikið á síðastl. tveimur árum. En
á hitt má benda, sem forsætis-
ráðherra einnig vék að, að eitt
af verkefnum rannsóknarnefnd-
arinnar, sem ríkisstjórnin bauð
verkalýðssamtökunum að taka
sæti í, var einmitt það, að afla
upplýsinga um aukningu þjóð-
arteknanna. Verkalýðssamtökin
höfnuðu hinsvegar þátttöku í
slíkri nefnd og var skipun henn-
ar þannig úr sögunni.
Ólafur Thors kvað ríkistjórn-
, inni ljúft og skylt að afla allra
gagna og upplýsinga, sem leitt
gætu tll lausnar vinnudeil-
unnar, og ekki síður þeirra,
sem renna kynnu stoðum und-
ir þá skoðun, að hægt sé að
hækka kaupgjald í landinu.
f þessu sambandi er rétt að
vekja athygli á því, að fyrir
tveimur árum samþykkti Alþingi
tillögu frá nokkrum þingmönn-
um Sjálfstæðisflokksins um rann
sókn á greiðslugetu atvinnuveg-
anna. Var tilgangur hennar sá,
að tryggja það, að upplýsingar
lægju fyrir um það á hverjum
tíma, hven raunverulegt burð-
arþol framleiðslunnar væri, og
hver hlutur launþeganna gæti
verið í þjóðartekjunum. Þessi
tillaga Sjálfstæðismanna hefur
því miður ekki verið framkvæmd.
Ef slík rannsókn, sem hún gerði
ráð fyrir, hefði verið látin fram
fara, lægju nú meðal annars fyrir
þær upplýsmgar um þjóðartekj-
urnar og aukningu þeirra, sem
1 spurt var um í sambandi við
skýrslu foi sætisráðherra. Stæði
þá bæði í'kisstjórnin og þjóðin
í heild betur að vígi með vitn-
eskju um það, hver hin raunveru-
lega greiðslugeta atvinnuveg-
anna sé í dag.
I Þrátt fyrir það, að slík rann-
sókn hefur ekki farið fram enn
þá, er þó rhætt að fullyrða, að
1 málin liggi nægilega ljóst fyrir
til þess, að óhætt sé að fullyrða,
að útflutnirgsframleiðslan geti a.
m. k. ekki tekið á sig stóraukinn
tilkostnað.
IBRÉFI til Árna oddvita Sæ-
mundssonar að Stóru-Mörk
undir Vestur-Eyjafjöllum fór ég
fram á það við hann, að hann
sendi mér bréfkorn þar. sem hann
gerði með sínum eigin orðum
grein fyrir þeim tillögum, sem
hann fyrir stuttu síðan flutti í
skógræktardeildinni í hreppi sín-
um um samstarf innan sveitarfé-
laga um skógrækt. Hann skýrði
m. a. svo frá:
TILLOGURNAR KOMU FYRST
FRAM í SKÓGRÆKTAR-
DEILDINNI „BJÖRK“
„Tillögur þessar komu fyrst
fram á félagsfundi, sem skóg-
ræktardeildin Björk í Vestur-
Eyjafjallahreppi hélt að Heima-
landi 26. jan. síðastl. Var þar
samþykkt að breyta skipulagi
deildarinnar á þá lund, að gefa
félagssamtökunum innan hrepps-
ins er vilja vinna að skógrækt
kost á að ganga í deildina með
þátttöku í stjórn hennar og störf-
um í því formi, sem tillögurnar
kveða á um. En þær eru í stuttu
máli á þessa leið:
OLL FELOGIN INNAN
HREPPSINS LEGGJAST
Á EITT
Að deildin verði framvegis
byggð upp af öllum hinum starf-
andi félögum í hreppnum, svo
sem búnaðarfélagi, kvenfélagi,
ungmennafélagi, skólafélagi og
hreppsfélagi, með 10.00 króna
árstillagi á félagsmann, sem við-
komandi félagssjóður stendur
skil af.
Stjórn deildarinnar verði skip-
uð 5 mönnum af hverju félagi,
nema fyrir skólafélagið eða skóla
börn, verði skólastjóri sjálfkjör-
inn og fyrir hreppsfélagið verði
kosið af hreppsnefnd. Börn inn-
an 16 ára þurfa ekki að greiða
ársgjald, en hreppsfélagið leggi
þeim til fé, með því að greiða
10 krónu árstillag af hverjum út-
svarsskyldum íbúa hreppsins.
ARNLAUG SAMÚELSDÓTTIR
GEFUR LAND TIL SKÓG-
RÆKTAR AÐ SELJALANDI
Á þessum sama fundi var
deildinni gefið land til skógrækt-
ar. Það gerði húsfreyjan að Selja
landi, Arnlaug Samuelsdóttir,
með því skilyrði að hreppsnefnd
skuli sjá um, að þar verði komið
upp skógarreit. Áformað er að
skipta þessu landi í skákir handa
viðkomandi félögum og verði
landsvæði skólabarnanna stærst,
því nýbyggður barnaskóla er þar
á næstu grösum.
Þannig voru þessar tillögur 1
upphafi, aðeins hugsaðar sem
einkamál fyrir Vestur-Eyjafjalla-
hrepp enda bjóst ég ekki við þvi
þá að þær mundu koma fyrir
almenningssjónir eins og síðar
hefur orðið raunin á.
ODDVITAFUNDUR
UM MÁLIÐ
Laugardaginn 5. febr. síðastl.
hélt stjórn Skógræktarfélags
Rangæinga fund með öllum odd-
ritum sýslunnar. Var skógrækt-
arstjóri mættur á þeim fundi,
ásamt fleiri áhugamönnum um
skógrækt. Tilgangurinn með
fundinum var að fá oddvitana til
að leggja drög að stofnun deilda
í hverjum hreppi sýslunnar en
áður hafði ekki verið stofnað
nema ein skógræktardeild, Björk
í Vestur-Eyjafjallahreppi. Á þeim
fundi skýrði ég frá starfsemi
deildarinnar, ásamt því nýja
skipulagi, sem hér að framan er
lýst.
Sesselja Hannes-
dóttir — minning
'Ueljahandi drifar:
É\
G held, að ég þurfi ekki að
takast langa ferð á hendur
suður í lönd á stefnumót við vor-
ið — það er svo greinilega komið
hingað norður til okkar, blessað!
varð manni einum að orði þegar
sólin skein sem heitast um há-
degið á föstudaginn var — og
hann ljómaði allur við tilhugs-
unina um bjarta og hlýja daga
fram undan. Já, það er alveg satt.
Þegar þessi tími er kominn
finnst okkur við hafa leyfi til að
líta á sólina sem vorsól og auð-
vitað finnst okkur geislar hennar
ennþá hlýrri og unaðslegri við

þá tilhugsun eina saman. — En
samt er það nú svo að marz-vorið
hefir löngum reynzt fallvalt að
treysta á og þó að okkur finnist
hádegissólin hlý og yndisleg þá
verðum við að vera við því búin,
að um kvöldið þurfum við að
setja upp vettlingana aftur með
kuldadropa í nefi. — Og víst get-
ur vorið brugðizt til beggja vona
víðar en á íslandi — jafnvel hjá
þeim langt fyrir sunnan okkur,
þar sem við ímyndum okkur ailt
baðað í sumri og sól, sí og æ.
K
Bréf frá kvenstúdent.
VENSTÚDENT“ hefir skrif-
að mér eftirfarandi bréf:
„Kæri Velvakandi!
Mikla athygli og umtal vakti
frumvarp eitt, sem borið var fram
á Alþingi í vetur um vistheimili
handa afvegaleiddum stúlkum.
j Engum, sem um þetta mál hugs-
ar fær dulizt að hér er um alvöru-
mál — og nauðsynjamál að ræða,
þó að sumum fyndist ástæða til að
snúa því öllu upp í grín — og
undarlega kemur það fyrir sjón-
ir, hve sumir þingmenn gerðu sig
bera að skilnings- og áhugaleysi
gagnvart þessu vistheimilismáii,
svo mjög sem það virðist snerta
alþjóðarheill.
Merkilegt erindi.
HÚN er auðvitað alls ekki ný-
tilkomin, þörfin fyrir þetta
vistheimili handa afvegaleiddum
stulkum en við höfum hinsvegar
nýlega eignazt ungan og áhuga-
saman kvenlögregluþjón, sem
þegar hefir tekið til starfs hér í
Reykjavík og væntum við mikils
af starfi hennar í framtíðinni. Er
það óefað mikið henni að þakka,
að þessi skriður hefir nú komizt
á vistheimilismálið. Ég hlýddi á
erindi, sem þessi unga stúlka,
Vilhelmína Þorvaldsdóttir, hélt
á fundi kvenstúdenta fyrir
nokkru og vakti þar mikla at-
hygli, enda var erindið svo ágætt,
í senn vel og fallega hugsað, að
mér fyndist ástæða til þess að
það fengi að koma fvrir a'menn-
ingssjónir, svo vel væri það fallið
til að vekja skilning og áhuga
fólks á því mikla mannúðarmál-
efni, sem hér er annars vegar.
Öll samábyrg.
ERINDI Vilhelmínu markaðist
allt af alvöru og samúð með
þeim ógæfusömu ungu stúlkum,
sem einhverra orsaka vegna hafa
lent á rangri braut Hún reyndi
að leiða okkur fyrir sjónir hversu
oft aðstaða þeirra er erfið til að
rétta við og byrja nýtt og betra
líf, þótt þær séu allar af vilja
gerðar. Hún benti jafnframt á,
að við erum í rauninni öll sam-
ábyrg og um leið samsek í ógæfu
hvers þjóðfélagsborgara, því óaf-
sakanlegra væri það að sýna tóm-
læti og skilningsleysi gagnvart
því björgunarstarfi sem nauðsyn-
legt væri að vinna á þessu sviði.
— í því björgunarstarfi væri áð-
urnefnt vistheimili ómissandi
þáttur ef nokkurs árangurs ætti
að vænta.
Mig langar til að þakka Vil-
helmínu fyrir þetta ágæta og
tímabæra erindi hennar og óska
þess um leið að hennar hjartans
mál — og okkar allra — vist-
heimilið, megi rísa af grunni, áð-
ur en langt um líður. — Kven-
stúdent“.
Merklð, sem
klæðir lanðið.
SESSELJA var Reykvíkingur,
fædd hér í Reykjavík 15. des.
1913, hún var því á bezta aldri
þegar hún var burtkölluð 19.
þ.m. Á mánudag næstkomandi
verður hún til moldar borin og
kvödd af ástvinum sínum.
Foreldrar hennar voru Hannes
Björnsson verkstjóri og kona
hans Svanborg Bjarnadóttir, góð-
ir og velmetnir borgarar þessa
bæjar. Svanborg móðir hennar er
enn á lífi.
Sesselja ólzt upp í föðurhúsum
við góða ástúð foreldra sinna.
Hún var elzt af 5 systkinum, fékk
því snemma tækifæri til að end-
urgjalda ástúð móður sinnar með
góðri aðstoð við heimilisstörf og
gæzlu yngri systkinanna. Það
tækifæri lét hún ekki ónotað.
Hún var glaðlynd og tápmikil,
vinföst og góð leiksystir. Þessir
eðliskostir entust til æviloka.
Þrátt fyrir ýmislegt andstreymi
er nú fylgifiskur þessa jarðneska
lífs og ber því ekki að fást um
það.
Ég sem þessar línur rita var
gagnkunnug Sesselju sálugu um
mörg ár komum við hvor til ann-
arar nær því daglega. Hún var
mér ávallt aufúsugestur, vegna
skaphafnar sinnar og aldrei féll
skuggi á vinfengi okkar.
Hún var gift Jóni Sigurðs-
syni járnsmið. — Var heimiii
þeirra á Njálsgötu 3. — Synir
þeirra, sem báðir eru uppkomnir
eru Óskar járnsmíðanemi og
Helgi Kristinn prentari, kvæntur
Þóru Guðmundsdóttur og eiga
þau 3 börn, sem voru yndi ömmu
sinnar.
Vertu svo sæl og blessuð kæra
Sesseija mín. Ég þakka allar góð
ar samverustundir okkar. Þakka
táp þitt og trúna á lífið, aiúð
þína og kærleika.
Vinkona.