Morgunblaðið - 30.03.1955, Blaðsíða 16

Yeðurúflif í dag:
S og SA kaldi. Dálítil rigning.
74. tbl. — Miðvikudagur 30 marz 1955
Brunatryggingar
Sjá grein á bls. 6.
Stefnt oð þvi nð hver fjölskyMn húi í eigin ibiið
Lánsfjárfrumvarp ríkisstjórnarinnar
stórmerk nýjung í lánastarfsemi
Mrognkelsaveiðin hafin
Frá umræðum á Varðarfundi / gær
FUNDUR Landsmálafélagsins Varðar í gærkvöldi um húsnæðis
málin var geysifjölmennur. Var auðsætt, að fólk hafði mikinn
áhuga fyrir því máli, sem þar var til umræðu. Birgir Kjaran, for-
maður félagsins, setti fundinn og stjórnaði honum. í upphafi hans
minntist hann dr. Einars Arnórssonar og stóðu fundarmenn upp
i virðingarskyni við hinn látna stjórnmálamann og fræðimann.
Jóhann Hafstein, alþingismaður, var frummælandi á fundinum.
Flutti hann ágæta og glögga ræðu um húsnæðismálin, lánsfjár-
vandamálið og þátt Sjálfstæðisflokksins og núverandi ríkisstjórnar
í baráttunni fyrir umbótum á þessu sviði. Miklar umræður urðit
tim málið og tóku þessir menn til máls auk frummælanda:
Geir Hallgrímsson, bæjarfulltrúi, Gisli Halldórsson, arkitekt,
bæjarfulltrúi, Friðleifur Friðriksson, formaður Vörubifreiðastjóra-
félagsins Þróttar og Ólafur Thors, forsætisráðherra.
Forsætisráðherra komst m. a. þannig að orði í stuttri ræðu,
sem hann flutti, að unnið hefði verið að frumvarpi því, sem
stjórnin lagði fyrir Alþingi um húsnæðismálin í gær, af
‘I heilhug af báðum stjórnarflokkunum. Hann kvaðst ekki
5 vilja staðhæfa að þörfin fyrir lánsfé til íbúðabygginga væri
leyst að fullu, en með því væri lagður grundvöllur að var-
anlegri lausn þess mikla vandamáls, sem lánsfjárskorturinn
hefði verið á undanförnum árum. Væri það ósk s?n, að þær
vonir rættust, sem tengdar væru við framkvæmd þess, um
miklar umbætur í húsnæðismálum þjóðarinnar.
RÆÐA JÓHANNS HAFSTEINS
Jóhann Hafstein hóf framsögu-
ræðu sína með því að minna á
fyrirheit stjórnarsamningsins um
aukið fjármagn til íbúðabygg-
dnga og frambúðarlausn lánsfjár-
vandamálsins. Hér hefði ríkt
mikill húsnæðisskortur undan-
farin ár og áberandi skipulags-
leysi verið á lánsfjármálunum. í
kjölfar þess hefði komið okur-
starfsemi og ýmiskonar óheil-
brigði. Minntist hann síðan á
írumvarp og tillögur Sjálfstæðis-
manna á Alþingi á undanförnum
árum til umbóta í þessum málum.
Ennfremur gat hann þess að fyr-
ir frumkvæði Jóns Þorlákssonar
hefði veðdeild Landsbankans á
sínum tíma fengið fjármagn til
lánastarfsemi í þágu íbúðabygg-
inga í landinu, en síðan hefði hún
mjög verið vanrækt.
FRUMVARP
RfKTSSTJÓRNARINNAR
Jóhann Hafstein vék þessu
næst að frumvarpi ríkisstjórnar-
innar, sem lagt var fram á Al-
þingi í gær, en frá efni þess er
skýrt í grein á bls. 1 í blaðinu í
dag. Hann kvað efni þess vera
þríþætt. f fyrsta lagi væri sett á
stofn húsnæðismálastjóm, sem
hefði það verkefni að beita sér
fyrir umbótum í bvggingarmál-
wm og hafa yfirumsjón lánsfiár-
öfiunar og lánveitinga til íbúða-
þygginga í landinu. f öðru lagi
væri sett á laggirnar veðlánakerfi
sem tryggja ætti heilbrigða lána-
starfsemi í þágu íbúðabygginga
í landinu. Væri með bví lögfest
sú skoðun forsætisráðherra, sem
komið hefði fram í ræðu hans
nokkru eftir að núverandi ríkis-
stjórn var mynduð, að íbúðalán
eigi að verða fastur liður í út-
lánastarfsemi iánastofnana.
í þriðía lagi fælist í frum-
varni stjórnarinnar úrræði til
útrýmingar heilsuspillandi
húsnæðis. Það væri eitt veiga-
mesta atriði frumvarnsins.
sagði Jóhann Hafstein, að með
því væri þ.ióðbankanum lögð
sú skylda á herðar að hafa
forgöngu um lánastarfsemi til
íbúðabygginga.
100 ÞÚS. KR. HÁMARK
Samkvæmt frumvarpinu
væri gert ráð fyrir, að há-
markslán út á íbúð yrði 100
þús. krónur. Ekki væri þó
fullvíst, að lánin gætu orðið
syo há I upphafi.
Jóhann Hafstein rakti síðan
ákvæði frumvarpsins nokkiu
nánar og skýrði þau. Ennfremur
minntist hann á byggingarþörf-
ina og kvað niðurstöðu milli-
þinganefndar þeirrar, sem ríkis-
stjórnin fól undirbúning frum-
varpsins hafa orðið þá, að byggja
Jóhann Hafstein.
þyrfti 1050 íbúðir að meðaltali á
ári á öllu landinu. Væri þá m.a.
miðað við að braggaíbúðunum
hér í Reykjavík yrði útrýmt á
næstu 4—5 árum. Til þess að
fullnægja lánaþörfinni vegna
1050 íbúða, þyrfti samkvæmt
frumvarpinu 73 milljónir króna,
en samkvæmt útreikningi Lands-
bankans ætti með veðlánakerfinu
að verða 100 milljónir króna til
ráðstöíunar á ári.
Jóhann Hafstein ræddi því
næst um þátt bæjarstjórnar
Reykjavíkur i húsnæðisumbótum
síðari ára og áætlanir hennar um
framkvæmdir til þess að útrýma
þeim 500 bröggum, sem hér væru,
á næstu 4—5 árum. Hann lauk
máli sínu með þvi að láta í ljós
þá von, að það takmark mætti
nást, sem að væri stefnt í þess-
um málum af Sjálfstæðisflokkn-
um, að hver fjölskylda gæti eign-
azt sína eigin íbúð. Kvað hann
frumvarp ríkisstjórnarinnar vera
merkilegt og stórt átak í þessa
átt.
Ræðu framsögumanns var
ágætlega tekið.
LÓÐUM UNDIR 1300 ÍBÚÐIR
ÚTHLUTAÐ S.L. ÁR
Næsti ræðumaður var Geir
Hallgrímsson bæjarfulltrúi. Kvað
hann frumvarp ríkisstjórnarinn-
ar vera Reykvíkingum sérstakt
gleðiefni, þar sem Jiútstsæðisskort-
urinn hefði hvergi vearið meiri en
hér. Ræddi hann sáfen um að-
gerðir bæjarstjórraarinnar í hús-
næðismálunum og skýrði m. a.
frá því, að á síðastliðnu ári hefði
verið úthlutað lóðum: tmdir 1300
íbúðir. Hann kvað lóðir undir
einbýlishús hafa verið miklu eft-
irsóttari, en eftirspwm eftir lóð-
um undir fjölbýlishús færi nú
vaxandi.
Þá ræddi Geir Hallgn'msson um
hina brýnu nauðsyn útrýmingar
heilsuspillandi húsnæðis og þá
fyrst og flemst bragganna. Hann
kvað nýja möguleika nú opnast
fyrir það fólk, sem verst væri á
vegi statt í húsnæðismálunum.
AUKNAR KRÖFUR
TIL HÚSNÆÐIS
Gísli Halldórsson arkitekt tal-
aði næstur. Minntist hann ma. á
það, að um árið 1970 myndu
ibúar Reykjavíkur vera orðnir
um 100 þús. Væri það mikið verk
efni að tryggja þeim fólksfjölda
gott og heilsusamlegt húsnæði.
Hann kvað hinn mikla húsnæðis-
skort í bænum nú ekki eingöngu
spretta af auknum fólksfjölda
heldur af hinu, að miklu meiri
kröfur væru nú gerðar til stærð-
ar húsnæðisins en áður var. Væri
þetta afleiðing batnandi efnahags.
Gísli Halldórsson kvað það
mjög þýðingarmikið ákvæði í
frumvarp i ríklsstjórnarinnar
að þar væri mælt fyrir um
tæknirannsóknir og kynningu
nýjunga í byggingariðnaði.
SPARNAÐUR
MIKILS VIRÐI
Friðleifur Friðriksson talaði
næstur, og ræddi m. a. þau vand-
ræði, sem húsnæðisskorturinn
hefur bakað fjölda fólks undan-
farin ár. Mjög þýðingarmikið
væri, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefði haft forystu um að létta af
hömlum á íbúðabyggingum. —
Friðleifur Friðriksson minntist
einnig á það, að nauðsynlegur
grundvöllur mikillar lánastarf-
semi til byggingaframkvæmda
væri umfram allt það, að fólk
sparaði og leggði fé inn í lána-
stofnanir. Óstöðugt gengi is-
lenzkrar krónu væri mjög háska-
samlegt fyrir byggingarfram-
kvæmdir í landinu.
Hann kvaðst legaja mesta
áherzlu á, að þeim yrði veitt ríf-
legust aðstoð, sem minnst bol-
j magn hefðu til þess að leysa úr
húsnæðisvandræðum sinum.
Þá talaði forsætisráðherra eins
og að ofan getur og að lokum
frummælandi. — Var þetta hinn
ágætasti fundur, og var sérstak-
lega áberandi, hve margt ungt
fólk sótti hann.
HAFNARFIRÐT — Nú er hrogn-
kelsaveiðii. hafin og er það í
fyrra lagi. Hafa nokKrir bátar
lagt net sm, en afli hefur verið
tregur, það sem af er. ríátar hafa
lagt nokkrum sinnurn og hefur
aflinn selzt bókstaflega um leið
og komið er að landi. Er fólk
mjög sólgið í rauðmagann, a. m.
k. fyrst á vorin, því að á betri
mat verður vart kosið. — Héðan
hefir rauðmagaveiði verið stund-
uð frá því elztu menn muna, og
er þeim alitaf að fjölga, sem rauð
magaveiðar stunda.
Undanfar’ð hafa menn verið
að dytta að bátum sínum og
hreinsa til i bátavörunum. Þessa
mynd tók Gurmar Rúnar um síð-
ustu helgi, þar sem menn voru
í fjörunni að sýsla við báta sína
og lagfæra trönur, sem hengja
á gráslepunna á, en hún þykir
sem kunnugt er, hinn bezti mat-
ur, mátulego sigin. —G. E.
1
Sjávarþorpin á Ausfurlandi
neifa að hlífa olíubanni
verkfalfssfj. í Reykjavsfc
Almenningur í Neskaupstað tekur ekki gild
fyrirmæli hennar um svartan lista. t
SJÁVARÞORPIN á Austurlandi og Neskaupstaður hafa virt að
vettugi fyrirskipanir verkfallsstjórnarinnar í Reykjavík um
að setja olíuflutningaskipið Litlafell á svartan lista. Hefur al-
menningur í bæjunum komið því fram að olíu yrði dælt í land úr
skipinu, þrátt fyrir sífelldar hótanir verkfallsstjórnarinnar í Rvík.
Með þessu er til bráðabirgða Ieyst úr olíuskortinum á Austurlandi.
Hins vegar er útlitið verra í sjávarþorpunum á Vestfjörðum,
vegna þess að reykvískir verkfallsverðir í Ilvalfirði hindruðu það
gegn vilja verkalýðsfélagsins Harðar þar á staðnum að olíu yrði
dælt út í Skeljung, en hann átti að sigla með hana til Vestfjarða,
Reyfejavífrarbssr
jeraur ekki
Á FUNDI bæjarráðs í gær,
bar fullírúi kommúnista fram
þá tillögu, að samið yrði við
verkalýðsfélögin á sama grund
velli og Hafnarfjarðarbær
hefði gert þ. e. að ganga að
öllum kröfum verkfalls-
manna.
Tillagan hlaut tvö atkvæði og
því ekki nægan stuðning, þar
sem fuJItrúar meirihlutans
vísuðu til samþykktar síðasta
fund'.r bæjarstjórnar, þar sem
bent var á að sáttanefnd rík-
isins ynni að lausn vinnu-
deilunnar.
SVARTI LISTINN
Eins og kunnugt er setti
verkfallsstjórnin olíuskipin
Litlafell og Skeljung á svart-
an lista, vegna þess að þau
tóku olíu úr rússneska skipinu
Leningrad. Eins og áður hefur
verið sagt var slík olíutaka
þó fullkomlega lögleg og braut
ekki i bága við verkfallið,
vegna þess að það hefur allt-
af tíðkazt að strandferða-
olíuskipin taki olíu bcint frá
stóru millilandaskipunum.
Verkfallsstjórnin hefur lagt
blátt bann við því að þessi tvö
olíuflutningaskip fái nokkurs-
staðar afgreiðslu og forboðið
verkalýðsfélögum hvarvetna á
landinu að leyfa að olíu sé dælt
í land úr þeim. Hefur þetta bann
verkfallsstjórnarinnar, byggt á
röngum forsendum, valdið ýms-
um byggðarlögum úti á landi
vandræðum og hættu á olíuskorti.
OLÍUNNI TAFARLAUST
DÆLT í LAND
En meðan að Lúðvík Jósefsson,
þingmaður kommúnista frá Nes-
kaupstað, lýsti yfir ánægju sinni
á Alþingi yfir þessu banni verk-
fallsstjórnarinnar, neituðu félag-
ar hans austur á Neskaupstað að
hlýta því. Þegar Litlafell kom
þangað í gær var olíu úr skipinu
t dælt í land.
Áður hafði Litlafell losað
olíu á Höfn í Hornafirði,
Djúpavogi, Reyðarfirði og
Eskifirði. Á öllum þessum stöð
um var olíu tafarlaust dælt I
land, enda mun sendingin hafa
komið sér vel. Virðist airoenn-
ingur líka skilja að bann verk
fallsstjórnarinnar í Revkjavík
er byggt á röngum forsendum.
REYKVÍSKIR VERKFALLS- *
VERÐIR í HVALFIRÐI
Olíuskipið Skeljungur átti á
laugardaginn að taka olíu í Hval
firði, sem skyldi fara til Vest-
fjarða. En þegar skipið kom til
olíustöðvarinnar voru þar fyrir
nokkrir reykvískir verkfalls-
verðir, sem bönnuðu að láta dæla
olíu í skipið. Skipstjórinn taldi þá
enga heimild hafa til að hindra
verk þar í Hvalfirði. Bað hann
um fund með formanni verka-
lýðsfélagsins Harðar þar á staðn-
um, sem lýsti því yfir að hann
sæi enga ástæðu til að hindra af-
greiðslu skipsins. Þrátt fyrir það
beittu hinir reykvísku verkfalls-
verðir valdi til að koma í veg
fyrir fermingu skipsins.
Skeljungur sigldi því til Reykja
víkur og meðan verkfallsstjórn-
in situr við sinn keip kemst olían
ekki til Vestfjarða. ,