Morgunblaðið - 11.08.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 11. ágúst 1955
wpmMaMfc
Ötg.: H.l. Arvakur, Reykjavík,
Fr«mkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgOaraa.)
Stjórnmálaritatjóri: Siguröur Bjarnason Érá Vig*»s
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garöar KristiruHwn,
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlaitda.
í lausasölu 1 krónu adntakiS.
Óþcrf undrun
stjórnarandstöðunnar
STJÓRNARANDSTAÐAN, hin-
ir sósíalísku flokkar, látast nú
vera sérlega undrandi yfir því, að
margt hækkar og ríkissjóður þarf
að afla sér aukinna tekna til þess
að standa undir útgjöldum sín-
um. En þessi undrun kommúnista
og krata er alveg óþörf. Þessir
kumpánar vita það allra manna
bezt, hver er hin raunverulega
ástæða þess, að allt verðlag stefn-
ir nú upp á við hér á landi. Hún
er fyrst og fremst sú, að á s.l.
vetri höfðu kommúnistar og doría
þeirra forgöngu um verulegar
kaUphækkanir. Með ‘þeim var
rekstrarkostnaður útflutnings-
framleiðslunnar aukinn að mikl-
um mun. Nú þarf hún þessvegna
á aukinni aðstoð hins opinbera að
halda. Allar framkvæmdir ríkis
cg bæjar- og sveitarfélaga verða
jafnframt dýrari, þar sem kaup-
gjaldið ræður mjög miklu um
kostnaðinn við þær.
Þetta dæmi er ákaflega einfalt,
enda þótt kommúnistar og kratar
þykist ekki skilja það. Þeir sögðu
fólkinu í vetur að það myndi bæta
lífskjör sín með því að fá kaupið
hækkað. Engu máli skipti þótt
framleiðslan gæti ekki risið und-
ir kauphækkunum.
Sjálfstæðismenn bentu þjóð
inni hinsvegar á, að kaup-
hækkwn, sem ekki ætti stoð í
framleiðsluaukningu eða
hækkun verðlags islenzkra af-
urða á erlendum mörkuðum
væri ekki aðeins gagnlaus til
þess að bæta kjörin heldur og
stórhættuleg. Hún gæti aðeins
sett á stað nýja dýrtíðarskriðu,
sem síðan myndi hafa í för
með sér þverrandi framieiðslu
og minnkandi atvinnu.
Það er staðreynd, sem viður-
kennd var af hagfræðinganefnd
Alþýðusambandsins s.l. vetur, að
ríkisstjórninni hafði tekizt að
halda verðlagi nokkurnveginn
stöðugu s.l. 2—3 ár. Atvinna var
mikil og afkóma almennings með
allra mesta móti þegar kommún-
istar og kratar tóku þá ákvörðun
að steypa þúsundum manna hér
í Reykjavík og fáeinum öðrum
kaupstöðum út 1 pólitískt verk-
fallsævintýri. Hver einasti viti
borinn maður þekkir sögu þess
ævintýris. Kommúnistar lögðu
fram kröfur um allt að 70% kaup
hækkanir. Jafnframt var „vit-
lausi maðurinn í skutnum", for-
seti Alþýðusambandsins, látinn
skrifa öllum stjórnmálaflokkum
nema stærsta flokki þjóðarinnar,
og krefjast myndunar vinstri
stjórnar.
Kommúnistar hr;nda
af stað dýrtíðaröldu
Ekkert verkfall eða vinnudeila
hafði verið hafin með slíkum
hætti hér á landi. Öll þjóðin sá
þessvegna hvað hér var að ger-
ast. Hinir sósíalísku flokkar, sem
verið hafa að tapa fylgi við hverj
ar kosningar undanfarið, höfðu
ákveðið að notaáhrif sín í stærstu
verkalýðsfélögum landsins til
þess að hrinda af stað nýrri dýr-
tíðaröldu, koma í veg fyrir að
verðlag héldist stöðugt eins og
það hafði verið frá desembersam-
komulaginu 1952 og ætluðu síðan
að mynda „vinstri stjórn“ á
grundvelli þessara frægðarverka.
„Vitlausi maðurinn í skutnum"
gat enga ríkisstjórn myndað og
kommúnistar mistu enn einu
sinni af strætisvagninum. Þeir
voru dæmdir til áframhaldandi
eyðimerkurgöngu. En tætingsliði
kommúnista og krata tókst þó að
knýja fram kauphækkanir, sem
síðan hafa komið fram í marg-
víslegum hækkunum á þjónustu
og verðlagi í landinu. Er ekki
ennþá séð fyrir endan á afleið-
ingum þeirra.
En íslendingar vita, hverja
þeir eiga að draga til ábyrgðar
fyrir þetta. Það er ekki Sjálfstæð
isflokkurinn, sem varaði þjóðina
við afleiðingum ævintýramennsk
unnar. Hann sýndi fram á það
með rökum, að kauphækkanir
myndi eins og nú væri háttað
hag framleiðslunnar, ekki bæta
kjör fólksins. Þær myndu aðeins
hleypa á stað verðhækkunaröldu,
sem þrengja myndi hag fram-
leiðslunnar og bitna á almenn-
ingi á ýmsa lund.
Spádómur, sem rættist
Vissulega hefur þessi spá-
dómur ræzt. Hagur fram-
leiðslunnar hefur þrengzt og
nýir skattar og álögur eru
lagðar á almenning til þess að
rísa undir auknum útgjöldum
hins opinbera af völdum kaup
hækkananna.
Kommúnistar og kratar
ættu þess vegna að fyrirverða
sig fyrir að ræða þessi mál.
Svikræði þeirra hefur verið
afhjúpað. — Þessir flokkar
standa nú uppi eins og þvör-
ur. Allt það, sem sagt var um
afleiðingar hins pólitíska verk
fallsbrasks þeirra hefur kom-
ið fram.
En til þess er vissulega rík
ástæða, að allir ábyrgir menn í
þessu þjóðfélagi hugleiði það,
hvernig sá vandi verði leystur,
sem nú steðjar að þjóðinni. —
Hækkanir þær, sem orðið hafa
á kaupgjaldi og verðlagi ógna
útflutningsframleiðslu lands-
manna. Henni verður ekki til
lengdar haldið uppi með styrkj-
um, sem teknir eru af almenn-
ingi í opinberum álögum í einu
og öðru formi.
Hallalaus rekstur framleiðslu-
tækjanna verður að tryggjast, ef
takast á að halda uppi heilbrigðu
efnahagslífi í landinu.
Haustið 1949 tóku Sjálfstæðis-
menn upp baráttu fyrir halla-
lausum atvinnurekstri en gegn
uppbóta- og ríkisstyrkjastefn-
unni, sem þá ríkti. Með þeim ráð-
stöfunum, sem þá voru gerðar,
tókst að skapa jafnvægi í þjóðar-
búskapnum um skeið. Nú er á ný
tekið að síga á ógæfuhliðina,
mest vegna þess að hinum sósíal-
ísku flokkum hefur tekizt að
hefja nýtt kapphlaup milli kaup-
gjalds og verðlags, setja nýja
dýrtíðarskrúfu af stað.
En þetta má ekki svo til
ganga. íslendingar mega ekki
eyðileggja hina miklu mögu-
leika til umbóta í landi þeirra
með fyrirhyggjulausri verð-
bólguskrúfu, sem allir tapa á.
Kommúnistum má ekki tak-
ast að stöðva þá þróun og
uppbyggingu, sem þjóðin
stendur nú mitt í. Það verður
að snúast gegn hættunni af
manndómi og festu í tæka tíð.
Heyskapur tafsamur
í SkagafirSi
BÆ, Höfðaströnd, 10. ágúst: —
Þurrkar hafa verið hér annað
slagið svo að hey hafa náðst upp,
en þó má segja að heyskapur sé
tafsamur og frekar leiðinlegur
vegna sunnan storma og rigninga
annað slagið.
Þegar hægt er að fara á sjó afl-
ast vel, sérstaklega á handfæri —
á Málmeyjarsundi og víðar hafa
trillur með 2—3 mönnum fengið
2000 til 6000 pund.
Á Hofsósi eru trillubátar farnir
að róa aftur þótt ýsuverð sé ekki
eins hátt og í fyrravor, en kaup-
félagið býður sjómönnum sama
verð fyrir hana og þorsk, eða kr.
1,15 kg., en eftir lækkunina var
verðið kr. 0,80. Annars eru marg-
ir sjómenn í annarri vinnu á þess-
um tíma svo að minna er róið en
ella. — B.
Nýlendan Coa —
þrœtuepli Indverja
og PortúgaSa
Leifa Porfúgaiar á náðir Englendinga, ef í harl fer!
ENN á ný hefur risið upp mikil
deila milli Indverja og Portú-
gala um nýlendur Portúgala á
Malabarströndinni í Indlandi Það
lítur einna helzt út fyrir, að átök-
in um nýlendur þessar verði ár-
legur viðburður.
Þann 15. ágúst s.l. ár — dag-
inn, sem Indverjar fögnuðu sjö
ára fullveldi sínu — gerðu ind-
verskir þjóðemissinnar eins kon-
ar ,innrás“ í nýlenduna Goa, en
endalok „innrásarinnar“ urðu
all skopleg. Um 50 indverskir
stúdentar þrömmuðu í fylkingu
yfir landamærin inn í Goa og
veifuðu fánum og áróðursspjöld-
ium. Löreglumenn og tollþjónar
Portúgala tóku uppreisnarseggina
höndum með mestu friðsemd.
Fjölmargir leiðtogar Indverja
höfðu skömmu áður látið til sín
heyra um þetta mál, m. a. Pandit
Nehru, og af þeim ræðum mátti
ætla, að Indverjar hyggðust beita
\Jelvahandi áhripar:
Er það þjóðarlöstur?
IGÆR minntist ég hér í dálkun-
um ofurlítið á hina óvenjulegu
sýningu á týndum munum frá
öskuhaugunum. Það sem er einna
merkilegast við þessa sýningu
ruslahauga-safnarans er, að
þarna fær fólk aftur gripi, sem
það glataði fyrir mörgum árum.
Þetta verður til að rifja það
upp, að á undanförnum árum hef
ég oft á tíðum fengið bréf og ýms
ar kvartanir um það, hve erfitt
sé að finna aftur hér alls konar
týnda muni. Og mér verður á að
spyrja: — Er það einhver þjóðar-
löstur íslendinga, að skila sjald-
an eða aldrei munum ýmis konar,
sem þeir finna á förnum vegi?
Menið, sem týndist og
fannst
EG minnist þess, að fyrir nokkr-
um mánuðum íýndi kona ein
hér í bæ, dýrmætu hálsmeni úr
gulli. Hún hafði verið á gangi
niðri í bæ og á leið heim til sín.
Þá hafði lokan, sem ekki var
nógu vönduð að smíði, sennilega
bilað og fallið niður í götuna.
Það virtist útilokað, að þetta litla
men myndi framar koma til skila.
Samt auglýsti konan í Morgun-
blaðinu í harmi sínum. Og viti
menn hvað gerist, daginn eftir er
hringt. Það er þýzk stúlka, sem
hér hafði dvalizt í nokkra mán-
uði, sem hafði fundið menið í
skoru milli tveggja gangstéttar-
hellna. Þá varð konunni að orði:
— Það hlaut að vera, að það væri
útlendingur, sem fann það. Ef
það hefði verið íslendingur, hefði
ég líklega aldrei fengið það aft-
ur. Þetta sagði hún ósjálfrátt. Er
það ekki vegna bess, að annar
andi er ríkjandi í þessum efnum
I meðal okkar íslendinga, en tíðk-
azt með öðrum þjóffum?
Virðist meginregla
ISLENDINGAR á ferðum erlend
is hafa þá sögu að segja, að
það sé ótrúlegt, hve oft týndir
munir þeirra koma til skila. Eg
veit þess t. d. mý-mörg dæmi úr
sporvögnum í Kaupmannahöfn,
að Islendingar, sem þar voru á
ferð, fundu aftur í sérstökum af-
Hér á landi er þetta þver öfugt.
Ef þú týnir einhverju verðmæti
í strætisvagni: handtöskunni
þinni, sjálfblekungi, úri o. s. frv.,
þá hefurðu glatað þeim um alla
eilífð. Og það vita sennilega allir
Reykvíkingar og eru orðnir
hvekktir á, að það þýðir aldrei
neitt að ætla að endurheimta
muni úr leigubifreiðum. Svo virð
ist sem það sé meginregla, að sá
sem næst sezt upp í leigubílinn,
hirði til eigin afnota hinn glataða
mun.
Útlendingar verða illa úti.
U' TLENDINGAR, sem heim-
sækja landið verða mjög fyr-
ir barðinu á þessu. Ég er hræddur
um, að þeir hafi rekið sig svo illa
á þetta, að Reykjavík sé að fá á
sig orð meðal útiendra ferða-
manna fyrir það, að glataðir mun
ir komi aldrei til skila. Þeir segja
oft sem svo: — Já, í Neapel á
Ítalíu, þar „grassséra" vasaþjóf-
arnir, en í Reykjavík á íslandi,
þar skaltu gæta þín, að týna ekki
hlutum þínum. Þú sérð þá ekki
meir.
Ekki veit ég, af hverju þetta
viðhorf okkar stafar. Er það
vegna þess, að svo stór hluti þjóð-
arinnar sé upp alinn við reka-
fjörur, að það hafi festst í upp-
eldinu, að hirða sjálfur allt sem
„rekur á fjörurnar"?
Svo mikið er víst, að þetta er
okkur öllum, hverjum einasta
þjóðfélagsþegn til hins mesta
vanza og óþæginda Oftast eru
hinir týndu munir lítils virði fyr-
ir þann sem þá finnur, en týnand-
inn getur harmað missinn vegna
minjagildis og komizt allur úr
jafnvægi.
Glataði myndavél.
EG ætla að lokum að nefna hér
eitt dæmi, ef vera kynni að
eitthvað mætti bæta hér úr. Að
ég held í byrjun júní-mánaðar s.l.
týndi þýzkur blaðamaður góðri
myndavél sinni hér í Reykjavík,
að því er hann heldur í grænum
fólksbíl frá Borgarbílstöðinni.
Vélin var gömul en síðan hefur
þessi ungi þýzki maður verið í
vandræðum. Hann hefur ekki
efni á að kaupa sér nýja vél.
Myndavélin, sem var af Leica-
gerð, hefur ekki enn komið fram.
Hvernig stendur á því? Getur
slík myndavél gufað upp? Eða er
þetta sama gamla óskilsemin, sem
er að verða okkur íslendingum
öllum til skammar? Ég veit það
ekki, en mig langar til að reyna
að lofa finnanda vélarinnar 259
kr. verðlaunum, ef hann vildi
skila henni á skrifstofu Morgun-
blaðsins.
greiðslustöðvum fyrir týnda
muni, það sem þeir voru að leita
að. Og sama er venjulegt, ef mun-
ir glatast í leigubifreiðum.
MerklS,
sem
felæðir
'andið.
Myndin sýnir handtöku ind-
versku stúdentanna í Goa í fyrra.
valdi til að ná nýlendunni á
sitt vald. Eitt af því fyrsta, sem
Nehru lagði áherzlu á, er Ind-
verjar höfðu fengið fullt sjálf-
stæði, var, að nýlendurnar með
ströndum Indlands væru leifar
úrelts stjórnarfyrirkomulags.
Frakar brugðu skjótt við og
létu kosningar fara fram í ný-
lendunni Pondicherry, en Portú-
galar héldu því til streitu, að
ekki kæmi til greina, að nein
breyting yrði á í Goa eða öðrum
smánýlendum undir yfirráðum
Portúgala.
Skömmu áður en „innrásin" í
Goa átti sér stað s.l. ár, höfðu
ýmis ríki t. d. Bretland, Páfa-
dæmið, Bandaríkin, Argentína,
Brazilía o. fl. sent indversku
stjórninni orðsendingar og lögðu
þar ríka áherzlu á, að Indverjar
beittu ekki valdi til að koma
ætlun sinni í framkvæmd. Og í
lok ágústmánaðar s.l. ár var skip-
uð nefnd Portúgala og Indverja,
er ræða skyldi æskilegar breyt-
ingar á samskiptum Indlands og
Goa. En heldur lítill árangur hef-
ur orðið af þeim viðræðum.
Nýlendur Portúgala saman-
standa af Goa-svæðinu og hinni
nýju höfuðborg þess, Pangim, og
eyjunum Angediva, Sao Jorge og
Norcegos við Malabar-ströndina,
Damao og Dadra-svæðin, Nagar-
Aveli í Cambaia-flóanum og Diu
á Gujeret-ströndinni. Á þessum
landssvæðum búa um 650 þús.
manns. Aðalútflutningsvörur ný-
lendnanna eru salt, mangan og
kókoshnetur. — Tekjur þær er
Portúgalar hafa af nýlendunum
eru sagðar mjög miklar.
Allt bendir til þess, að Portú-
galar muni ekki láta hlut sinn
fyrir Indverjum í ár fremur en í
fyrri átökum. Þeir luma einnig
á trompi, sem þeir hafa ekki
gripið til fram að þessu. Álíti
þeir, að nýlenduvaldi þeirra sé
hætta búin, geta þeir alltaf grip-
ið til þess neyðarúrræðis að snúa
sér til Englendinga og biðja þá
um aðstoð, þar sem enn er við
lýði gamall varnarsáttmáli milli
þessara tveggja þjóða, er skuld-
bindur England til að hlaupa
undir bagga með Portúgölum, ef
nýlendur þeirra verða fyrir árás-
um. Og þegar svo er komið, er
ekki ólíklegt, að Atlantshafs-
bandalagið láti málið til sín taka.
Eigil Steinmetz.