Morgunblaðið - 18.08.1955, Page 2

2
VORGIIIVBLA0I»
Fimmtudagur 18. ágúst 1955
Kristján Síraonarson.
HOLSKEFLUR MANNLEGS lifs
icísa stundum hátt í lífi einstakl-
inga og fjölskyldna. Svo er nú
hér, þvi rkammt er stórra högga
snilli. „Á snöggu auga bragði“
fcafa nú tveir bræður verið
kvaddir burt með stutt.u milli-
bili. Annar, Gunnar 1953 frá
lconu og fjórum bömum, en nú
Kristján, frá 'konu og fimm ung-
«m börnum.
Kristján Símonarson var faidd-
ur 21. október 1920, sonur hjón
«mna Ástu Hallsdóttur tannsmiðs
Og Símonar Sveinbjömssonar,
fikipstjóra, Þorvarðarsonar, hrepp
r.f jöra á Kaldastöðum, Óláfsson-
ar skipasmiðs Péturssonar. Kona
?>orvarðar á Kalastöðum var Mar
-grét Sveibbjarnardóttir presta á
Staðarhrauni Sveinbjarnarsonai*.
Móðir Símonar, og kona Svein-
bjarnar Þorvarðarsonar var híns
vegar Margrét Kristjánsdóttir á
Akri á Akranesi Simonarsonar,
<ir þar var nafnkunnur formaður,
foróðir Sigurðar Símonarsonar, er
var með fyrstu og kunnustu
fikútuskipstjórum hér Sunnan-
lands. Þeír voru Arnfirðingar,
frá Dynjanda. Móðir Margrétar
Og kona Kristjáns á Akri var
foóra Jösiívdóttir, frá Kópsvatni
Einarssonar, en hún var fyrr gíft
Oddi pröfastí Sveinssyni á Rafn-
oyrL
Hinn ungí Kristján fékk
r.nemma að reyna andgust lífsins.
Aðeins 14 ára gamall missti hann
föður sinn, en Kristján var elstur
fjögurra sona Símonar og Ástu.
Kristján kaua sér ungur sjó-
mennskuna að lífsstarfi svo sem
margir forfeður hans höfðu gert.
17 ára hóf hanri starf hjá Eim-
akípafélagi íslands og var fyrst,
ft Dettifossi, eða þar til skípinu
var sökkt. Siðan var hann um
tbna á Reykjafossi, en 1948 var
fcíátn meðal þeirra, sem fóru til
Bandaríkjanha og náðu í stærsta
fikip íslenzka flotans, Tröllafoss.
Var Kristján á því skipí til dauða
dags, söíustu árin sem 2. stýri-
maður, en hann gekk I Stýri-
mannaskólann og útskrifaðist
þaðan 1944.
Þótt Kristján væri enn ungur
maður, hafði hann lifað örlaga-
tcíkar stunair við starf sitt á sjón-
tun, a. m. k. þá, er Dettifoss var
ekotinn niður 1945 við strendur
Skotlands, er margir starfsmerm
hans og félagar, svo og farþegar
fikoluðust. í hafið og áttu þaðan
ekki afturkvæmt lifandi. — Var
hann eini skipverjinn frammí
fikipinu, sem komst lífs af. Það
má nærri geta hvort slíkar hörm-
ungastundir hafi ekki sett mót
fiitt á hina ungu sál. Jafnvel þótt
menn, eem vanir eru volkínu láti
ekki á slíku bera, hlýtur það að
vora þeim meira en minnilegt
ella ævL
Mlkið lán er það mönnum, sem
verða að taka snemma erfið próf
i skóla lífsins, að búa í skjóli
góðrar og göfugrar móður, þar
eem meö óvenjulegu ástríki er
vakað yfir andlegri og líkamlegri
velferð hinna ungu vina, þar
eem allt i jsambandi við það er
talið og fúllcað sem æðri köílun.
Á örskotsstund hefur hér sðl
brugðið sumri, og hið eiginlega
fiumar ungra sálna verður nú um
etund á marga vegu að bera svip
þessarra snöggu umskipta. Þar
fiem hin umhyggjusama föður-
tnund fær nu ekki Iengur notið
fiín, en móðirin unga, verður nú
að taka við beggja hlutverki, eins
og svo eft hefur átt sér stað um
ár og atóír með vorri þjóð.
Hér faefur nú með örfáum orð-
tim verið miimst á örðuga göngu
ungs manns á stuttri vegferð hins
jarðneska lífe, einnig á vandamál
efíir’rfandi ástvína, sem hljóta
að eigá erfÍBa göngu fyrir hönd-
um með stóran barnahóp.
Sem betur fer hefur hér enn
ekki -ver-ið sögð öll lifssaga bins
uriga vinar oss. Hún var ekkíi
L?
aðeins erfiði og áhyggjur. Hún
var einnig slungin töfrum hins
tímanlega lífs, því hann sat lika
langa stund sólarmegin í lífinu,
með glaðri og sigursælli moður,
og ungri elskandi eiginkonu, þar
sem engan skugga bar á í sam-
búð. Hann átti hamingjusamt

heimili velgefinnar, trúfastrar,
tápmikillar konu og vel gefin
elskuleg börn. Þarna skein þeirra
hamingjusól í svo ríkum mæli,
að birtan þaðan mun nægja hvað
sem mætir, og hvað sem leiðin
verður löng til endurfunda. Yf-
ir þessum ranni vöktu þau af al-
hug í einingu, og það var efst í
huga hins unga manns þótt hann
væri langdvölum að heiman. ÞaS
var skyldan gagnvart böndum
ástarinnar og heilsteypts manns,
sem unni landi sínu af alhug.
Kristján fékk gott uppeldi á
góðu heimili foreldra sinna, þar
sem kristin trú og þjóðleg verð-
| mæti voru í heiðri höfð með hæfi
legri hliðsjón aí nýrri háttum og
heimsmenningu, lærdómi og leikj
uro. Þetta var góð undirstaða, en
ofan á það var byggt, þar sem
hann átti annað heimili, félags-
lega séð, í slcjóli og undir vernd-
! arvæng hins heilsteypta og holla
félagsskapar K.F.U.M. Sá, sem
| þetta ritar, heyrði það oft af
munni Kristjáns, hvers virði
j hann taldi þessa leiðsögu fyrir
sig sem ungling og verðandi á-
byrgan liorgara. Þessi áhrif voru
eigi aðeins ytri hjúpur, þau mót-
uðu skapgerð hans, hið andlega
líf hans um rök tilverunnar, og
! vörðu hann beinlínis fyrir ýms-
um þeim hættum, sem gjarnan
henda unga menn í solli stórra
bæja. Hann var prúður í allri
framgöngu og í viðskiptum sín-
um, bæði við nána félaga og einn-
ig þá, sem hann átti minni skipti
við. Hann var samvizkusamur í
starfi sínu og vel iiðinn af öllum,
er af honum höfðu nokkur kynni.
Við fráfall þessa unga manns
eiga vissulega margir um sárt að
binda, en rökum tilverunnar verð
ur ekki raskað. Um það er til-
gangslaust að deila eða sakast.
„Þar gefet ei skjól nema Guð“.
Það vissi Kristján vel, og liann
treystir því, að ástvinir hans all-
ir viti þetta og skilji. Að það
verði þeim heilög, himmborin.
gannindi og verði þeim sól og
skjöldur, hvort sem gatan verð-
ur greið eða vanda bundin. Það
vonar hann, þess biður hann, því
það var hans styrkur og einasta
von. Kona Kristjáns Símonar-
sonar er Herdís Símonardóttir
kaupmanns í Reykjavík Jónsson-
ar. Börn þeirra eru: Asa, Ingi-
björg, Margrét, Símon og Krist-
inn. Þau áttu yndislegt heimili að
Miklubraut 88, þar sem allt starf
hans og hugsun snerist um að búa
ástvinum sínum sólríkan sama-
stað, hvort sem hann sjálfur nyti
þess lengur eða skemur.
Hann er sjálfur horfiim sjón-
um vorum, en minningin Hfir una
göðan dreng. Mann sem lifði
héilsteyptu lífi sem ábyrgur aðití,
Framh. á bls. 12.
TJARNARBÍÓ sýnir um þessar
munclir enska kvikniynd frá
Rank-félaginu, er nefnist
„Browning þýðingin“ (The
Browning Version). Er myndin
gerð eftir samnefndu leikriti
hins unga og mikilhæfa brezka
rithöfundar Terence Rattigan
(ekki Radigan, eins og segir í
efnisskránni og auglýsvngunni).
Er Ratigan nú í fremstu röð leik-
ritaliöfimda í Englandi og eru
leikrit hans sýnd víða um heim
og sum þeirra hafa verið kvilt-
mynöuð þeirra á meðal „The
Winslo Boy“. Var sú kvikmynd
sýnd hér fyrir nokkrum árum
og þótti afbragðsgóð, en auk þess
hefur leikritið verið fuxtt hór í
útvarp. Leikritið Browning þýð-
ingin var einnig flutt hér í út-
varpið fyrir nolckru og vakti
mikla hrifningu blustenda. —
Rattigan hóf fea*il sinn sem leik-
ritaskáld með létíum gamanleikj-
um eða försum, en brátt beindist
hugur hans að stærrí og veglegrí
viðfangsefnum, og hefvr hann
samið mörg athyglisverð leikrit
í þeirri grein, önnur en hér hafa
verið nefnd.
Browning þýðingin ex átakan-
leg lýsing á sálarlífi brezks
skólakennara, sem vegna óþjálla
skapsmuna, en þó miklu fremur
hlédrægni í umgengni við aðra,
hefur ekki borið gæfu til að
vinna hug og liylli lærisveina
sinna, og lifir auk þess í óham-
ingjusömu hjónabandi með ungrí
konu og glæsilegri, sem hatar
hann og heldur fram hjá honum
og gerir honum einnig flest ann-
að til skapraunar. Þjár.ing þessa
einmana og óhamingjusama
manns er svo djúp og sár, að hún
vekur ríka samúðarkennd áhorf-
endanna, enda ér hlutverkið í
höndum snillmgs, þar sem er
Michael Redgrave. Heí ég varla
séð sterkari innlifun og heil-
steyptari og áhrifameiri leik én.
þann, er Redgrave sýnir í þess-
ari mynd.
Konu skólakennarans leikur
Jean Kent, og einnig hún fer frá-
bærlega vel með hlu+verk sitt.
Hún er glæsileg og hún túlkar
á raunsæan og sannfærandi hátt
ÖU geðbrigði hinnar hverflyndu
konu, ást hennar og ítta, von-
brigði og hatur. Einnig er mjög
athyglísverður leikur Bian’s
Smith í hlutverki drengsins
Taplow’s og Nigel Patrick, er af-
bragðsgóður, bæði um leik og
gerfi i hlutverki skólastjórans
Frank’s Huntlers. — Aðrir leik-
endur fara einnig mjög vel með
hiutverk sín.
Auk þess sem myndin er af-
burðavel leikin, er sviðsetningin
frábær og myndatakan prýðis-
góð.
Vil ég eindregið ráða mönnum
til að sjá þessa mynd, bæði vegna
efnisins og þess listgildis er hún
hefur í svo ríkum mætí.
I __________________ Ego-
Merkileg land-
og sögukyimiiig
SUNNUDAGINN 7. þ. m. efndi
ferðaskrifstofan Orlof til hóp-
ferðar um sögustaði Njálssögu í
Rangárvallasýslu. Þátttakendur
voru um 40, ungir og gamlir,
konur og karlar. Fararstjóri og
leiðsögumaður -var Ólafur Hans-
son, menntaskólakennari.
ÖU fyrirgreiðsla frá hendi
ferðaskrifstofunnar var hin
ágætasta, og ferðin að öllu leyti
hin fróðlegasta og skemmtileg-
asta.
Vonandi sér Orlof sér fært að
efna til fleiri slíkra ferða, því
þetta er í senn góð landkynning
og mjög fallin til að ,a«ka áhuga
fólks á lestri okkar ágætu forn-
bókmennta.
Við þökkum Orlofi, ágætum
fararstjóra og bQstjóra alla góðu
ineðferðina á okkur á þessu sér-
stæoa ferðalagL — Einn af 40.
Halldór Ólafsson frá Hvamml í Kjós níræður.
— (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Hann var góður bóndi
i 33 ár og vinsæli
Stul! saratal rið Halldéí vlafom uíræðan.
— ÉG hef verið heilsuhraust-
ur, þar til hin síðustu ár, að
gigtin cr atöðugt farin að hrjá
mig og gerir mér jafnvel erf-
itt utn gang. Þannig mælti
níræður maður, Halldór Ól-
afsson, fyrrum bóndi að
Hvammi í Kjós, þegar ég
heimsótti hann til að rabba
við hann stutta stund. En hann
á afmæli í dag, er fæddur 18.
ágúst 1865.
— Þó gigtin geri þér lífið brog-
að, þá hefur aldurinn ekki bevgt
herðar þínar, sagði ég, enda dáð-
ist ég að gamla manninum, hvað
hann stóð teinréttur á gólfinu.
Hann virtist hafa verið hávax-
inn maður og var það enn. En
virðulegur öldungssvipur var á
hrukkóttu andlitinu. enda prýðir
hann hvítt og fagurt alskegg.
ELZTUB ÁTTA SYSTKINA
— Ég hef svo sem ekkert að
segja, byrjaði Halldór. — En
þetta er ég orðinn gamall og datt
mér aldrei í hug, að ég ætti eftir
að komast á 10. áratuginn.
Ég var elztur átta systkina,
bama Ólafs bónda í Bæ í Kjós
Og konu hans Guðrúnar Halldórs
dóttur. Nú erum við aðeins tvö
éftirlifandi. Ég og svo yngsta
systirin Guðfinna, en það er 20
ára aldursmunur á okkur.
Nei, ég hef ekkert að segja,
nema það, að ég man aldrei eftir
annarri eins ótíð á mínum bú-
skaparárum eins og nú í sumar.
Það hlýtur að vera erfitt, að vera
húandi í siíloi árferði. Ég byrj-
aði búskap að Hvammi í Hva'l-
firðinum þegar ég var þrítugur.
Það var 1895. Kona mín var
Rannveig Jónsdóttir frá Mora-
stöðum og eignuðumst við tvær
dætur, Heigu og Ólafíu, en hjá
þeim bý ég nú og fæ hina beztu
umönnun á gamaisaldri, hér á
Hverfisgötu 68.
IIVASÖ PÍR IÍANN
í HVALFíIUMNKM
— Jæja, gekk þa heyskapurinn
allteí vel hjá þér?
— Ég uáði heyinu alltaf í liús
þurru og vel verkuðu, en verð að
viðurkenna, að oft var það úr
sér sprottið. Skorti vinnufólk og
á þeim tímum var ekki hægt að
flýta fyrir heyverkun með öllum
þessiun véium, sem til eru nú til
dags. Nei, svona miklum rosa
man ég ekki eftir í Hvalfirðinum,
en oft var stormasamt þar og
víst stormasamara en víðast ann-
arsstaðar. Það var suðaustan átt-
in, sem var verst og fylgdi henni
úrhellisrigning eða krap.
Henni átti ég það að launa. að
á fyrri búskaparárum mínum
fauk hlaðan. Það er mesta fár-
viðrið, sem ég man eftir. Var
það í nóvember. Við séum, begar
þakið var að fjúka. E:nn maður
í bænum, ætlaði í ofurkappi að
fara út og revna að bjarga þvi
sem bjargað vrði, en þá sagði ég:
— Ég forbýð þér að hreyfa þig
fet út í þennan háska. Enda var
alls ekki stætt úti og rnanninum
lífsháski búinn. En þama fauk
hlaðan og mildð hey eyðilagðist.
LES BT.ÖP f>n SKFR TÓBAK
SÉR TIL ÐITNBURS
Ég les ennþá talsvert, sagði
Halldór. Aðallega les ég dagblað-
ið og stundum bækur. Fn mér
þykir ekkert varið í þessar skálfi
sögur. En sagnaþættir ýir.iskonar
og fróðleiksbækur finna«t mér
góðar. Ég hef gegnum blaðalest-
urinn áhuga á öllu því sem er að
-gerast hér heima og erlendis.
— Hvað gerirðu þér annars til
dægrastyttingar?
— Á útvarp got ekki hlustaS
lengur, því heyrnin er orðin dauL
En það er annars vandamál, þeg-
ar maður er kominn á «vo háam
aldur, hvað maður eigi að gera
sér til dundurs. Ég tel mig hafa
verið góðan, að ég got dunda®
við að skera tóbak. Þv< að raun-
in er sú, að mörgum t jbakskarl-
inum líkar betur.við heimaskori‘8
tóbak, en það. sem sel: er í búð-
unum. Enda sannieiku.inn sá, að
það þarf ótrúlega natni til þess
að neftóbakið verði verulega
gott.
— Hefurðu ekki stunduni
Framh. á.bls. 12.