Morgunblaðið - 07.09.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 7. sept. 1955
*¥0úitMðMfe
H.f. Arvakur, Reykjavtfc.
Framkv.stj.: Sigfúa Jónsson,
Ritstjórl: Valtýr Stefánaaon (ábyrgSarao.)
Stj órnm álaritatj óri: SigurBur Bjarnason tr*
Lesbók: Arni Óla, aími 304S.
Auglýaingar: Arni GarSar Kriatinssw*.
Ritstjórn, auglýsingar og afgrriSala'
Auaturstræti 8. — Sími 1600
Aakriftargjald kr. 20.00 ft mánuSi inaa*l*»Aí
í lauaasölu 1 kréa« aintaJdP
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Eru batamerkin örugg?
ÞVÍ HEFUR verið ákaflega
fagnað meðal vestrænna
þjóða að utanríkisstefna Sovét-
ríkjanna virðist hafa tekið veru-
legum og næstum áþreifanlegum
breytingum á ýmsum sviðum. —
Eftirtektarverðasta breytingin
hefur orðið í framkomu rúss-
neskra fulltrúa á alþjóðaráð-
stefnum. Hefur virzt sem horfin
sé að miklu leyti hin gamla stífni
og beiting einstrengingslegs neit-
unarvalds og í staðinn virðist
hafa komið meiri samkomulags-
vilji og betra viðmót í alla staði.
Samfara þessu hafa rússneskir
forustumenn heitið raunhæfum
úrbótum í mörgum þeim málum,
sem tortryggni og ókyrrð hafa
valdið.
Það hefur ekki staðið á því á
ýmsum sviðum að þessi nýja
framkoma Sovétríkjanna hafi
þegar opnað útgöngudyr í göml-
um þrætumálum. Um sum hafa
Sovétríkin og Vesturveldin þrætt
og þrefað í fleiri ár, eins og frið-
arsamninga við Austurríki. Voru
menn orðnir úrkola vonar um, að
nokkuð samkomulag ætlaði að
nást, um mörg þessara deilu-
mála.
Athyglisvert er, að Vestur-
veldin hafa lítið eða ekkert
þurft að breyta um viðhorf
sín í fjölda þessara mála. Þau
hafa frá upphafi verið reiðu-
búin að leysa deilurnar á þann
ágengnislausa hátt, sem báð-
um deiluaðiljum gat orðið til
sæmdar. Þröskuldurinn í veg-
inum hefur nær undantekning
arlaust verið þrákelkni og á-
sælni Rússa, sem ekkert hirtu
um sanngirniskröfur og mót-
mæltu eðlislögmálum. Þegar
þeir breyta svo aðeins til um
framkomu sína, þá er það ekk
ert undur sem gerist, annað
en það, að þröskuldi þeirra er
rutt úr vegi og óðar skapast
möguleikar fyrir samkomu-
lagi.
Læknisskoðun
hnattarins
Þegar læknir horfir á þungt
haldinn sjúkling og fylgist með
líðan hans, leitar hann stöðugt
uppi ný og ný einkenni, sem
segja til um batahorfur. Slag-
æðin virðist ekki vera eins hröð,
þrotinn er farinn úr hinum og
þessum líkamshlutum. Eins hef-
ur alheimur fylgzt með hinum
uppörvandi einkennum í heims-
stjórnmálunum. Hitinn á alþjóða
ráðstefnum virðist nú hafa lækk-
að niður í 37 stig.
Við getum þegar bent á fjöl-
mörg dæmi þess að utanríkis-
stefna Sovétríkjanna hefur tekið
breytingum og það er því ekki
nema eðlilegt, að menn taki að
velta því fyrir sér, hvort alls-
herjarstefnubreyting sé að kom-
ast á. Hvort Molotov utanríkis-
ráðherra Rússa rétti nú fram
útréttan faðminn móti útréttum
faðmi John Foster Dulles, og þeir
setjist niður saman alsáttir og
glaðir. Slíkur atburður væri
heimssögulegur og meir en það.
Hann hefði gífurleg áhrif á allt
líf okkar í dag og um alla fram-
tíð.
Nú þegar höfum við sem sagt
séð nokkur einkenni um bata-
von. Samt eru þau ekki nægileg
til þess að við getum sagt að
heiminum sé batnaður sjúkdóm-
ur hins kalda stríðs. Við verð-
um að athuga betur og er engin
furða þótt við séum eftir strangan
leik dálítið varkár og þorum ekki
að fullyrða tafarlaust, að allt sé
um garð gengið.
Við nánari athugun, rekumst
við líka illu heilli á þá undar-
legu staðreynd, að stefnubreyt-
ingin virðist ekki vera róttæk né
á öllum sviðum.
Undarleg
s j úkdómseinkenni
Það er t.d. undarlegt ein
kenni, að rétt eftir hina marg-
umtöluðu friðarsamninga við
Austurríki, fáum við fregnir
af því að hernám Rúmeníu.j
Búlgaríu og Ungverjaland;
muni haldast óbreytt. Þetta ei
þó þvert ofan í gerða samn|
inga 1947, þar sem ákveðh
var að rússneskt herlið skyldi
tafarlaust brott úr þessum
löndum, þegar austurrískir
friðarsamningar væru gerðir.
Hernám þessara landa var að-
eins til að tryggja aðflutninga-
leiðir til Austurríkis.
í nýjustu fréttum frá þessum
landsvæðum, er þess getið, að
rússneska hernámsliðið í Aust-
urríki hafi ekki verið afvopnað,
heldur aðeins fært um set. Býr
það nú rammbyggilega um sig
í Ungverjalandi rétt við austur-
rísku landamærin. Þetta eru
sannarlega undarleg einkenni og
virðast ekki benda til mikils
bata.
Og undarlegt er það, að enn er
viðhaldið sama lögregluríkinu í
öllum ríkjum Sovétskipulagsir.s.
Sömu kenningarnar um úlfúð og
niðurrif á öllum siðferðislögmál-
um kristinnar trúar og lýðræðis-
hugsjónarinnar, eru prédikaðar
æsku Sovétríkjanna. Smáríkin
við jaðra hins rússneska stórveld-
is eru enn beitt sömu kúguninni.
Nú síðast fáum við fregnir af þvi
að flóttamannastraumurinn úr
Austur-Þýzkalandi hafi aldrei
verið meiri en nú og er þá á-
byggilega eitthvað sem að krepp-
ir, því að fólk yfirgefur ekki
gömul heimkynni sín fyrr en i
fulla hnefana.
Skortir einlægnina?
Það er því sérkennilegt við
þessi mál, að afturbatinn virð-
ist því miður ekki vera á öll-
um sviðum og vekur það enn
upp grunsemdir um að það sé
ekki næg einlægni sem stend-
ur að baki þeim umbótum,
sem þegar hafa orðið. Vest-
rænar þjóðir hljóta því enn að
doka við um sinn varkárar.
Þær munu eftir sem áður
reiðubúnar til að eiga vinsam-
legt samstarf við hinar aust-
rænu þjóðir. En vér Vestur-
landamenn munum nú örugg-
lega ekki varpa okkur and-
varalausir á náðir austrænna
fyrirheita, sem við höfum lifla
tryggingu fyrir að efnd verði.
Síðustu atburðir hafa vakið
nokkrar vonir í brjóstum frið-
samra þjóða. En þær vonir leiða
ekki til þess að við lokum aug-
unum, heldur þvert á móti til
þess, að við fylgjumst með hverri
breytingu af þeim mun meiri í-
hygli, reiðubúnir til að ganga
jafnt til móts við hina en aldrei
án þess að athuga vandlega okk-
ar gang.
ÞANN 2. sept. voru liðin rétt
tíu ár frá því að Japanar
gáfust upp fyrir Bandaríkja-
mönnum í seinni heimsstyrjöld-
inni. Þenna dag fyrir tíu árum
undirskrifaði Shigemitsu ráð-
herra uppgjafaskilmála Douglas
McArthurs, yfirhershöfðingja
Bandaríkjamanna um borð i
ameríska orustuskipinu „Miss-
ouri“.
Sama dag, tíu árum síðar, eða
síðastliðinn föstudag, hittust þeir
á nýjan leik, Shigemitsu og Mc
Arthur. Shigemitsu, sem nú er
orðinn utanríkismálaráðherra
Japana, fór og heimsótti Mac
Arthur í íbúð hans í hinu mikla
t Ireutiót
a
arcji Þrey
i tia a
anun
ANNARS er það athyglisvert um
Shigemitsu, að hann taldist til
svokallaðra friðarsinna í Japan
á stríðsárunum. Hann vildi
semja frið við Bandaríkjamenn
strax árið 1943 og gerði aftur
tilraun til þess að fá samlanda
sína til þess að semja frið árið
eftir. Þegar svo loks að því kom
að Japanar gátu ekki varizt
lengur og senda varð mann á
fund Bandaríkjamanna til þess
að bjóða uppgjöf, fékkst enginn
hinna æðri manna til fararinn-
ar. Ekki þótti ráðlegt að senda
Konoye prins, þar sem hann er
frændi keisarans. Ekki þótti held
ur tiltækilegt að senda forsætis-
ráðherrann, Tojo. Shigemitsu
varð þessvegna fyrir valinu.
'k -k *k
SEINNA var Shigemitsu dæmd-
ur í 7 ára fangelsi fyrir stríðs-
glæpi, en hann var náðaður ár-
ið 1951. u
Skömmu eftir að Shigemitsu
kom úr fangelsinu fór hann að
gefa sig að stjórnmálum á nýj-
an leik og stofnaði með Hatoy-
ama, núverandi forsætisráðherra
Japana, hægri flokk, sem þó
byggir tilveru sína mjög á því
að segjast vilja vinna að auknu
samstarfi Japana við Kína-
kommúnista og Sovétstjórnina.
Sýnilegt er að Shigemitsu er
enginn aufúsugestur í Banda-
ríkjunum.
~k -k ~k
{JUNHVER nafnfrægasta leik-
J kona í Hollywood um þess-
ar mundir er Grace Kelly. Kelly
hefir m. a. getið sér nafn fyrir
það að vera öðruvísi en aðrar
leikkonur vestanhafs, hún berst
lítt á, hún er eðlileg í framgöngu
og hún lætur ekki taka af sér
myndir í sundfötum. Og hún
kann að leika.
Að sjálfsögðu er mikið um
hana talað og m. a. er rúmt ár
síðan að heimsblöðin birtu marg-
ar myndir af henni og franska
leikaranum Jean Pierre Aumont,
þar sem þau héldust í hendur
og virtust ástfangin.
Framh. á bls. 9
XJeíuaLandi ólripar:
Douglas MacArthur
New York-gistihúsi, Waldorf-
Astoria. MacArthur er nú ekki
lengur yfirhershöfðingi Banda-
ríkjamanna, heldur einn af for-
stjórum Remington verksmiðj-
anna, sem framleiða skrifstofu-
vélar.
Shigemitsu utanríkisráðherra
er staddur í Bandaríkjunum um
þessar mundir í erindum lands
síns, m. a. til þess að fá Banda-
ríkjamenn til þess að draga úr
uppgjafarskilmálunum, sem sett-
ir voru fyrir tíu árum. Þegar
Shigemitsu kom inn á heimili
MacArthurs í Waldorf Astoria á
föstudaginn, tók yfirhershöfð-
inginn fyrrverandi á móti hon-
um með þessum orðum: „Langt
er síðan við sáumst síðast.“
Síðan ræddust þeir við góða
stund, ráðherrann og hershöfð-
inginn.
| ~k kc -k
I
í JAPAN var tíu ára dagsins frá
því að uppgjafaskilmálarnir
voru undirritaðir, minnst með
þögn. Enginn fáni var dreginn
, á stöng og engir fundir voru
haldnir. í leikfangabúð nokkurri
í Tókíó er sýnt trélíkan af amer-
íska orustuskipinu „Missouri".
Likanið er sönn eftirmynd or-
ustuskipsins að því undanskildu,
að eina dekkplötuna vantar, og
DANSKA bókasýningin hefir
mjög borið á góma, enda er
hún hin merkasta. Á henni er
úrval ágætra bóka og gott yfirlit
yfir hið helzta sem gefið hefir
verið út í Danmörku undanfarin
ár. Eru sýningarbækur um 4000
talsins, svo að um auðugan garð
er að gresja og geta gestir fengið
allar þessar bækur keyptar, ef
þeir vilja.
Skylda bóksala.
ÞAÐ er ánægjulegt að við skul-
um aftur vera að komast í
nána snertingu við menningarlíf
frændþjóða okkar á Norðurlönd-
um. Samskipti við hinar norrænu
þjóðir hafa verið okkur til góðs
og við skulum fyrir alla muni
efla norræna samvinnu eftir
"““Á t N 0
> lo
Oy — - '
Shigemitzu utanríkisráðherra
er það dekkplatan, sem Mac
Arthur stóð á, er hann skipaði
Shigemitsu að undirrita upp-
gjöfina.
beztu getu. Væri óskandi að hér
yrði einnig komið á fót bókasýn-
ingum annarra Norðurlandaþjóða
og íslenzkir bóksalar kappkosti
að hafa ávallt gott úrval nor-
rænna bókmennta á boðstólum.
Það er skylda þeirra og engin
ástæða að ætla, að þeir bregðist
henni.
Norðurlandabækur
útundan síðari árin.
EN það er ekki þar með sagt, að
þeir eigi ekki að velja úr bók-
menntum annarra þjóða. Síður en
svo. Hér hafa t. d. fengizt ágæt-
ar enskar bækur sem mikill feng-
ur er að og þýzkar bækur eru að
færast í aukana. En einhvern veg
inn hefi ég alltaf haft það á til-
finningunni, að Norðurlandabæk-
ur hafi orðið út undan hjá okkur.
Við höfum að vísu haft aðgang
að einstökum verkum, en úrvalið
hefir verið heldur lítið. Er von-
andi, að bókasýningin danska
marki tímamót í þessum efnum
og Norðurlandabókmenntir skipi
aftur þann sess á bókamarkaði
okkar sem þeim ber.
Handhægar og
gagnlegar bækur.
EIN deildin á bókasýningunni
dregur sérstaklega að sér at-
hygli almennings: — fagbók-
menntirnar, sem svo hafa verið
nefndar. Þær hafa verið vanrækt-
ar hjá okkur, en geta verið al-
menningi til mikils gagns. Af
þeim geta menn sjálfir lært ýmsa
nauðsynlega hluti. — Tökum t. d.
bílabókina. f henni eru upplýs-
ingar um allt er viðkemur við-
haldi áP bílum. Þetta er einföld
bók, handhæg og gagnleg. Senni-
lega vita flestir íslenzkir bílstjór
ar lítið sem ekkert um bifreiðar
sínar og því ekki vanþörf á að
þeir- kynni sér lítillega gang vél-
arinnar og viðhald, þótt ekki
væri annað. Það gæti vafalaust
sparað okkur drjúgan gjaldeyri,
minnkað innflutning á varahlut-
um. Þá eru þarna handhægar
bækur um garðrækt, og varla
hafa menn meiri áhuga á öðru,
a. m. k. ekki hér í Reykjavík á
sumrin. Þá eru bækur um heim-
ilisstörf, bókband, uppeldi barna
o. s. frv., allt gagnlegar bækur
og lærdómsríkar og sumar jafn-
vel nauðsynlegar almenningi.
Biður gamla manninn
afsökunar.
AÐ lokum er svo eftirfarandi
kafli úr bréfi frá móður:
Viltu vera svo vænn, Velvak-
andi góður, að birta eftirfarandi
í tilefni af „kanínumálinu" sem
verið hefir til umræðu í dálkum
þinum. — Bréfið var skrifað fyr-
ir tveimur mánuðum og mér var
mjög þungt í skapi, þegar ég réit
það. Ég gat þess, að gamli mað-
urinn hefði sagt mér, að hundur
hefði bitið kanínuungann til bana
en eigandi hundsins dró það mjög
í efa í viðtali við mig, þar sem
engan áverka var hægt að merkja
á unganum dauð.um.
Ég bið gamla manninn afsök-
unar með glöðu geði, ef ég hef
haft hann fyrir rangri sök — og
ég tek undir það sem hann segir
sjálfur um ást hans á dýrum. Ef
mér hefir skjátlazt, er skylt að
hafa það sem sannara reynist.
Móðir.
Merkið,
sem
klæðir