Morgunblaðið - 05.10.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 5. okt. 1955
orgtmMaMti
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Arinbjörn gerði jafntefli við Pilnik
Kaupsýsla og varahlufir
rlNAÐARMÁLASTOFNUNIN
hefur gengizt fyrir því að
undanförnu í samráði við Fram-
leiðniráð Evrópu og einnig með
góðri samvinnu ýmissa íslenzkra
íélagasamtaka, að hingað koma
til lands ýmsir sérfræðingar í
verzlun og viðskiptum. Er það
vel, því að eftir langt árabil hafta
og vöruskorts virtist orðið of al-
gengt í kaupsýslustétt að hún
vandaði ekki nægilega starf sitt
og hvers konar þjónustu við við-
skiptamennina.
Víst hefur mikil bót orðið á
þessu nú síðustu ár, en öllum
mun þó vera ljóst, að það er mjög
þýðingarmikið, að heyra nýjar
raddir í þessum málum, sem sam-
tímis gagnrýna og benda á nýjar
leiðir.
Kaupsýslumönnum er þetta
Ijóst framar öllum öðrum,
enda sýndu undirtektir þeirra
við námskeið í smásöluverzl-
un það á dögunum. Mun það
hafa verið almennt mál
manna að þeir fyrirlestrar,
sem þar voru haldnir hafi
verið mjög lærdómsríkir, full-
ir af nýjum hugmyndum.
Nú eru komnir hingað til
lands sérfræðingar í heildverzl-
un og vörugeymslu. Standa þeir
fyrir tveimur námskeiðum og er
það fyrra haldið nú í vikunni.
Menn þessir eru bandarískir og
eru áhrif og þýðing þeirra fyrir
íslenzka kaupsýslu einkum fólg-
in í því, að þeir geta sagt okkur
blátt áfram og umbúðalaust,
hvernig þessum málum er komið
fyrir í Bandaríkjunum. Því að
það er varla nokkur efi á því að
í framkvæmd kaupsýslu og í
hagkvæmri dreifingu nauðsynja-
varnings standa Bandaríkjamenn
öðrum þjóðum framar.
Víst eru aðstæður að mörgu
leyti frábrugðnar í slíku landi
tugmilljóna íbúa en hjá okkur,
en þó má ábyggilega margt á ráð-
leggingum þessara fulltrúa
græða. Það verður að teljast lík-
legt að margt megi enn færa til
betri vegar í verzlunarháttum
okkar, sem leiði þá til bættrar
þjónustu.
Varahlutir og viðhald
Eitt var það, sem hinir banda-
risku sérfræðingar minntust sér-
staklega á, er þeir höfðu fund
með fréttamönnum og það var sú
skylda, sem hvílir á herðum
framleiðenda og innflytjenda að
hafa jafnan á boðstólum vara-
hluti og bjóða fram viðgerðar-
þjónustu.
Um þetta efni leituðu sérfræð-
ingarnir enn samanburðar við
heimaland sitt og komust m. a.
þannig að orði:
„ að í Bandaríkjunum
myndi almenningur ekki líða
það, að umhoðsmenn véla og
tækja létu skorta þjónustu
eða hluti til viðhalds.
í hverjum bæ í Bandaríkjun-
um hafa vélaverksmiðjur Banda-
ríkjanna sína umboðsmenn, sem
ráða yfir stórfelldum birgðum af
varahlutum. Þetta þykir svo
sjálfsagt, að ef eitthvert fyrir-
tækið vanhirti um þetta, kæmi
engum til hugar að kaupa þær
véjar eða tæki, sem það hefði á
boðstólum, hversu góðar, sem
þær annars væru.
Hér á landi hefur nú svo ár-
um skiptir ríkt hið mesta ó-
fremdarástand hvað viðhald véla
viðvíkur. Það má segja að ekki
sé gott við þessu að gera, þar sem
með ekki stærri þjóð hafa verið
keyptar yfirhöfuð allar þær ó-
líkustu tegundir, sem til eru, og
það frá öllum þeim þjóðlöndum
sem hægt er. Þetta er á ýmsum j
sviðum orðið svo áberandi hjá
okkur, að frekar gæti litið út
fyrir að þjóðin væri að kaupa
tækin til þess að geta sýnt á safni
allar þær mismunandi gerðir,
sem framleiddar hafa verið í
heiminum á 20. öld, fremur en að
gagnsemi véla hefði ráðið kaup-
unum.
Of mikil vanræksla
Það er alltof mikið um það
í okkar þjóðfélagi að kaup-
sýslumenn skeyti lítt um þá
skyldu sína að sjá kaupend-
um fyrir sjálfsagðri þjónustu
og viðhaldi. Þeir kaupa eitt
eða fleiri stykki af tæki og
pranga þeim svo út, þótt þeir
viti sjálfir, að viðhald allt á
þeim verður mjög erfitt. |
En ekki nóg með það, þessi
vanræksla er einnig alltof tíð
hjá innflytjendum sem flytja
inn fjölda af sömu tegund. Einnig
hjá þeim geta menn ekki fengið
þá úrlausn, sem kaupandi ætti
að eiga fulla kröfu á að fá taf-
arlaust. |
Afleiðingin af þessu hirðu-
leysi er alþekkt hjá okkur.
Vélbátur bilar á miðri vertíð
Það verður að leggja honum,
róðrardagar falla úr meðan
verið er að panta varahlut frá
útlöndum og fá hann heim í
flugfragt. Bifreiðaeigandi verð
ur að ganga eins og beininga-
maður búð úr búð og spyrja
hvort varahlutur sé til og að
lokum vt>ður einnig að panta
þann hlut með flugfragt frá
útlöndum. Stykki í saumavél
húsmóðurinnar brotnar fyrir
jólin, þegar hún er að sauma
föt á börnin. Ofan á jólaann-
irnar bætist leit og sama loka-
ráð, pöntun flugleiðis og löng
bið í eftirvæntingu og bjarg-
arleysi.
Upphaf þessa meins er að á
s-tyrjaldarárunum var fyrst
ómögu|ldgt við hinar sérstæðu
aðstæður að fá varahluti. En þótt
úr hafi rætzt hafa kaupsýslu-
menn okkar margir komizt upp
á það að sýna kæruleysi í þessu
máli.
Mál að vakna
Hitt er vist að þetta ófremd-
arástand veldur þjóðinni stór-
felldum erfiðleikum og tapi.
Það væri því vel gert ef hinir
erlendu sérfræðingar vildu
vekja menn upp af svefni í
þessu og brýna fyrir seljend-
um þær skyldur sem þeir bera
gagnvart kaupanda Og það
er ekki nema eðlilegt að al-
menningur fari að standa
fastara á rétti sínum í þessu
við aukið frjálsræði og fram-
boð.
Það kann að vera að kaup-
sýslumenn telji þann þröskuld í
vegi fyrir umbótum á þessu sviði
að skipulag tollafgreiðslu og
greiðslu innflutningsgjalda sé of
stirt og það leyfi t. d. ekki um-
boðsgeymslu á erlendum vara-
hlutum. En hví reyna þeir þá
ekki að fá liðkað um þau bönd
á opinberum vettvangi og ryðja
leiðina fyrir umbótum alþjóð til -
hagsbóta.
ÖNNUR umferð á haustmóti
Taflfélags Reykjavíkur var tefld
á mánudagskvöld. Úrslit urðu
þessi:
Þórir 1 Guðm. Ágústsson 0
Arinbjörn V2 Piliiik V2
Baldur V2 Jón Einarsson V2
J. Þorsteinss. V2 Guðm. Pálmas.t/2
Ingi R. Jóhannsson og Ásmund-
ur biðskák.
Þórir lék drottningarbragð og
Guðmundur svaraði með Grun-
fels afbrigðinu af kóngsind-
verskri vörn, byrjun sem hann
teflir mikið. Guðm. fékk lakari
stöðu upp úr byrjuninni. Eyddi
miklum tíma og fórnaði peði til
að frelsa stöðuna, en átti þá að-
eins nokkrar mínútur á marga
leiki og gafst loks upp eftir 5
tíma viðureign.
Skák Arinbjarnar og Pilniks
vakti að ájálfsögðu mesta at-
hygli áhorfenda, enda bezt teflda
skák kvöldsins. Arinbjörn lék
drottningarbragð og Pilnik svar-
aði með kóngsindverskri vörn,
uppáhaldsvöm sinni. Pilnik náði
snemma frumkvæðinu og Arin-
björn neyddist til að gefa hrók
fyrir biskup, en fékk við það
valdað frípeð á sjöttu reitarlínu.
Ávinningur Pilniks reyndist
minni en virtist í fyrstu. Arin-
björn náði frumkvæðinu og Pil-
nik varð að gefa skiftamuninn
aftur til þess að forða máti. Eftir
það var þráleikið nokkra leiki
og samið jafntefli. Arinbirni var
vorkunn. Hann hafði nauman
tíma og hefði orðið að taka mik-
ilsverða ákvörðun umhugsunar-
lítið, ef hann hefði átt að koma
skákinni í bið, en staðan mun
hafa verið unnin hjá honum,
þegar samið var.
Jón Þorsteinsson hafði hvítt á
móti Guðm. Pálmasyni, fékk
heldur rýmra í byrjuninni. Stað-
an þróaðist svo Guðmundi.í vil,
en skyndilega opnaði Jón mið-
borðið og allt skiptist upp.
Ásmundur fékk þægilega stöðu
í byrjun skákar, en Inga tókst
að snúa á hann og á líklega
unna biðskák.
Þriðja umferð hófst í gær-
kvöldi að Þórskaffi.
Næsta umferð verður tefld
annað kvöld á sama stað. — Þá
teflir Pilnik við Guðm. Pálma-
son.
Afli Irillubáfa
glæðist
AKRANESI, 4. okt. — Vatnajök-
ull lestar hér í kvöld 2200 pakka
af hraðfrystum karfaflökum frá
Haraldi Böðvarssyni & Co.
Togarinn Bjarni Ólafsson er
væntanlegur hingað á morgun
með á þriðja hundrað lestir af
karfa eftir 3—4 daga útivist.
Afli trillubátanna er heldur að
glæðast. í gær réru hér 10—12
trillur og var afli þeirra frá 400—
1700 kg. á bát. — Oddur.
\Jeiualzt
, - s /. f
'eluahandi áknfar:
Síjórtrandi.
HVERNIG stendur eiginlega á
því, að heilbrigðisyfirvöldin
hafa ekki bannað sölu á tyggi-
gúmmí-óþverranum. Þegar ég
var í Menntaskólanum hélt sá
kennarinn sem einna helzt reyndi
að hamla gegn þessum ósóma,
Einar Magnússon, því fram, að
betra væri að jórtra skósóla og
annað þess háttar en tyggigúmmí.
Ég skal ekkert um það segja,
hvort betra sé að tyggja skósóla
en tyggigúmmi, en með þessum
orðum vildi sá góði og gamli
kennari lýsa fyrirlitningu sinni á
þeim sem gátu aldrei verið öðru
vísi en síjórtrandi.
Banna verður
gúmmisölu.
AFTUR á móti er vafalaust, að
betra væri fyrir heilsufar
fólksins, að „jórturdýrin“ tyggðu
skósóla í stað tyggigúmmís. Það
væri áreiðanlega ekki eins hættu
legt heilsufari manna, því að
börn mundu ekki hirða skósól-
ana upp af götunni, þótt þau tíni
tyggigúmmið upp, hvar sem þau
finna það. Menn skilja ósómann
eftir út um hvippinn og hvapp-
inn, jafnvel undir borðum, svo
að blessaðir óvitarnir standast
ekki freistinguna og læða gúmmí-
inu uppí sig án þess að pabbi og
manna viti af. Og hvílíkir smit-
berar. Hvílíkur óþverri. Við
hljótum að krefjast þess, að heil-
brigðisyfirvöldin banni sölu á
tyggigúmmíi.
Sanngjörn aðfinnsla.
ÚSMÓÐIR hringdi til mín í
gær og sagði: — Heilbrigðis-
yfirvöldin segja, að rauðsynlegt
H
sé að þvo grænmeti og annað þess
háttar vegna mænuveikinnar sem
orðið hefir vart í bænum. — En,
bætti hún við, hvað þá um brauð-
in? Ekki er hægt að þvo þau, svo
að þau hljóta þá að vera ekki
litlir smitberar. Er nú ekki kom-
inn tími til að pakka brauðunum
inn, svo að afgreiðslustúlkurnar
þurfi ekki að vera að handleika
þau hve-r um aðra þvera. — Vel-
vakanda finnst þetta sanngjörn
aðfinnsla húsmóðurinnar og kem-
ur henni hér með á framfæri.
Loks hafa ýmsir beðið mig um
að gera þá fyrirspurn til heil-
brigðisyfirvaldanna, hvort ekki
sé nauðsynlegt að loka öllum
skemmtistöðum um tíma, ef hægt
væri á þann hátt, að koma í veg
fyrir að mænuveikifaraldur gjósi
hér upp.
Hafnarfjarðarvagnarnir
GÓÐI Velvakandi!
Viltu ekki koma þessum að-
finnslum á framfæri fyrir mig,
það virðist sem sé vera orðin
hefð hér á landi að gera ekkert
sem til batnaðar og framfara
horfir, nema skrifað sé um það í
dálkum þínum fyrst.
Við sem búum syðst í Hafn-
arfirði og þurfum að sækja vinnu
í Reykjavík og ferðumst daglega
með vögnunum, fáum ekki skilið
að þeir ganga aðeins að biðskýl-
inu núna, þó Strandgatan sé lok-
uð. En ef hraðinn á framkvæmd-
unum fer eftir því hve lengi var
verið að gera við Reykjavíkur-
veg í fyrra, má búast við að þetta
ástand vari talsvert fram á næsta
ár. En vel er hægt að fara Suð-
urgötuna og snúa við hjá íshús-
inu. í stað þess bíða vagnarnir
hjá biðskýlinu í hverri ferð a. m.
k. í 10 min., á meðan farþegarnir
ösla aurbleytuna á Suðurgötunni
og verða útataðir í aurslettum frá
bílunum sem um götuna fara. Ég
hefi kvartað um þetta við tvo
bílstjóra, en þeir segjast engu
ráða um þetta. Vildu nú ekki þeir,
sem völdin hafa, kippa þessu í
lag fyrir okkur. — Daglegur far-
þegi.
MerklH,
sem
klæðir
Ianðlð.
Kona fekyr c-próf
í svifflugi 1
Það þykir nú vart lengur í frá-
sögur færandi þótt stúlkur taki
flugpróf hér á lanði, en fyrra
sunnudag tók fyrsta íslenzka
stúlkan, Hulda Filippusdóttir,
c-próf í svifflugi, en það veitir
henni réttindi til að fara „hvert
á land sem vill“ í því farartæki.
Yfirlfsing
AÐ gefnu tilefni vil ég taka það
fram að hljómsveitin að Hótel
Borg er mér nú og framvegis
algjörlega óviðkomandi.
* 3. október 1955.
Þorvaldur Steingrímsson.
Blaðinu hefir borizt eftirfar-
andi athugasemd frá dr.
Jakob Magnússyni:
f SAMBANDI við fund hinna
nýju karfamiða vestur af Vest-
fjörðum vil ég, að gefnu tilefni,
t taka eftirfarandi fram.
f Leitarleiðangur sá, er b/v Jón
Þorláksson fór í júlí s.l. var ekki
I farinn á vegum Fiskideildar At-
vinnudeildar Háskólans, heldur
var hann framkvæmdur af Bæj-
arútgerð Reykjavíkur með styrk
frá Fiskimálasjóði. Hinsvegar var
ég fenginn til að fara í leiðang-
urinn og hafa á hendi stjórn hans
í samráði við skipstjórann, Ólaf
Kristjánsson. Ekki hafði Fiski-
deildin sem slík neina íhlutun
um, hvar leitað skyldi né annað
fyrirkomulag leiðangursins. En
persónulega fór ég fram á það, að
leitin hæfist út af Vestfjörðum og
haldið skyldi þaðan vestur yfir
og suliur með austurströnd Græn
lands. Taldi ég að vísu tíma þann,
er til leiðangursins var ætlaður,
111 daga, full nauman til svo víð-
áttumikillar leitar um óþekkt
svæði.
i Var ekki fallist á slíkt fyrir-
komulag leitarinnar og skyldi
leitað á svæðinu undan austur-
strönd Grænlands sunnan .Jóns-
miða og féllst ég á það fyrir mitt
leyti, enda voru þá frá hendi út-
gerðarinnar eindregnar óskir um
að leitað yrði einmitt á þessu
svæði. Leyfi hafði ég þó til að
leita norður fyrir Jónsmið, ef við
teldum svæðið sunnan þeirra
nægilega kannað, eða ynnist til
þess tími á annan hátt, áður en
leitartíminn væri útrunninn. Ég
vil þó taka það fram, að ég tel
það engan veginn víst, að á þess-
um nýju miðum hafi verið mikið
karfamagn þá, þótt það sé það
nú. Á framkvæmd leiðangursins
sjálfs innan áður nefndra tak-
marka, sem honum voru sett í
upphafi, ber ég, ásamt skipstjór-
anum, að sjálfsögðu fulla ábyrgð.
Um framkvæmd hans, árangur
o. fl. leyfi ég mér að vísa til grein
arkorns í 14. tölubiaði timarits-
ins Ægis frá 1. sept. 1955. Lét ég
þar m. a. í Ijós það álit, að ég teldi
nauðsynlegt, að þetta svæði yrði
einnig kannað