Morgunblaðið - 18.10.1955, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 18. okt. 1955

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá VigUX.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Enn róa þeir til vinstri
íslenzk blöð nú skrifuð af meiri
fimi, kunnáftu og víðsýni en éður
y jwn ■ irTIBlff
Sr. Sigurður Einarsson gerði grein íyrir skoðunum
sínum á blaðamennsku á fundi í Stúdenfafélaginu
ENN RÓA þeir til vinstri. Enn
sendir gistivinur kommún-
ista í stjórnarforsæti Alþýðusam-
bands íslands út boðskort til
mikils gestaboðs. Þeir, sem boðn-
ir eru, eru Kommúnistaflokkur-
inn, Þjóðvarnarflokkurinn, Fram
sóknarflokkurinn og vesalings
pínulitli flokkurinn. Alþýðu-1
flokkurinn.
í þessu gestaboði á að mynda
vinstri stjórn. Þeir, sem boðnir
eru hafa þegar tilnefnt fulltrúa
til þess að taka þátt í stjórnar-
samningunum, að því er blað
kommúnista segir.
Þetta er svo sem ekkert nýtt.
Skömmu eftir síðustu kosningar
byrjuðu orðræður um nauðsyn
svokallaðrar „vinstri stjórnar".
Þær hafa haldið áfram síðan. Á
s.l. vetri, í þann mun sem komm-
únistar og bandamenn þeirra
voru að hefja stórverkfall, bauðsí
stjórn Alþýðusambandsins til
þess að taka að sér forystu um
myndun slíkrar stjórnar. En ekk-
ert varð af því í það skiptið.
Hins vegar varð öllum ljóst af
þessu frumhlaupi Alþýðusam-
bandsstjórnarinnar að verkföllin '
voru fyrst og fremst pólitísks
eðlis en ekki liður í kjarabaráttu
almennings.
Nokkru áður en Alþingi lauk
á s.l. vori lýsti formaður Alþýðu-
flokksins því yfir að flokkur hans
hefði haft forgöngu um samninga
umleitanir milli „lýðræðissinn-
aðra íhaldsandstæðinga" um
möguleika á myndun vinstri
stjórnar. Stæðu þær samninga-
umleitanir þá yfir.
Á fundi í Alþýðuflokksfélagi
Reykjavíkur nú á þessu hausti
lýsti formaður Alþýðuflokksins
því enn yfir, að flokkur hans
væri á tali við „íhaldsandstæð-
inga“ um vinstra samstarf. í
þetta skipti gaf formaðurinn þær
upplýsingar um skoðanir sínar á
möguleikum slíks samstarfs, að
hann teldi ólíklegt að það kæm-
ist á á yfirstandandi kjörtíma-
bili.
Pólitísk misnotkun
Alþýðusambandsins
ÞRÁTT fvrir allt þetta hefur
stjórn Alþýðusambandsins freist-
að þess enn einu sinni að koma
á stjórnarsamstarfi milli vinstri
flokkanna.
Engum getur dulizt að í þessu
brölti kommúnista og banda-
manna þeirra felst frekleg mis-
notkun á Alþýðusambandinu,
sem eru heildarsamtök launþega í
landinu. Innan sambandsins eru
þúsundir manna úr Sjálfstæðis-
flokknum. Engu að síður hikar
stjórn þess ekki við að beita sér
fyrir myndun r’kisstjórnar, sem
fyrst og frerrr* er beint gegn
flokki þessa fólks.
Alþýðu^mbandið er með
öðrum orðum gert að póli-
tísku baráttutæki fyrir komm-
únista, sem fyrst og fremst
hafa beitt sér fyrir hugmynd-
inni um vinstri stjórn.
í þessu sambandi er ómaksins
vert að athuga lauslega hvernig
afstaðan sé til stjórnarsamstarfs
við kommúnista meðal hinna svo
kölluðu „lýðræðissinnuðu íhalds-
andstæðinga“.
Tökum þá fyrst Alþýðuflokk-
inn. Það er öllum vitað að mikill
meirihluti fólksins innan flokks-
ins og í sjálfri miðstjórn og þing-
flokki hans er eindregið á móti
samstarfi við kommúnista.
Enginn vill vinna með
kommúnistum
INNAN Framsóknarflokksins er
afstaðan svipuð. — Formaður
flokksins hefur að vísu talað og
skrifað um að hægt sé að vinna
með „hálfum sósíalistaflokkn-
um“. En varla nokkur kjósandi
Framsóknarflokksins í sveitum
landsins tekur samvinnu við
kommúnista í mál, hvað þá held-
ur meira. Þátttaka Framsóknar-
flokksins í vinstri stjórn með
kommúnistum er þess vegna
vægast sagt mjög ólíkleg.
Um Þjóðvarnarmenn er það
eitt vitað, að þeir gera sér það
ljóst að fyrir þá sem nýjan flokk
er það langsamlega skynsamleg-
ast að halda sig utan við ríkis-
stjórn fyrst um sinn, sérstaklega
myndu Þjóðvarnarmenn ófúsir
til þess að taka þátt í stjórnar-
samstarfi með Framsóknarflokkn
um. Sjá þeir það réttilega að
slíkt myndi veikja aðstöðu Þjóð-
varnarflokksins mjög og draga
úr möguleikum hans til þess að
vinna sér aukið fylgi við næstu
kosningar.
Þegar þetta hefur verið at-
hugað verður það ljóst að í
raun og veru eru það að-
eins kommúnistar sem vilja
„vinstri stjórn“. Aliir hinir
svo kölluðu vinstri flokkar
óttast að vísu vaxandi fylgi
Sjálfstæðisflokksins og telja
sig þess vegna þurfa á sam-
fylkingu sín í milli að halda.
En andstæðingar kommúnista
meðal þeirra gera sér ljóst,
að við hinn fjarstýrða flokk
er ekki hægt að semja, og
því síður hægt að ganga með
honum í ríkisstjórn. Samninga
viðræður þeirra við kommún-
ista um vinstri stjórn eru þess
vegna hreinn skrípaleikur,
sem almenningur í landinu
hlýtur að sjá í gegnum.
Því fer víðs fjarri að Sjálfstæð-
ismenn þurfi nokkuð að kvarta
undan samningaumleitunum
andstæðinga sinna um vinstri
stjórn. Þær eru aðeins viður-
kenning á þeirri staðreynd að
fylgi hans fer sífellt vaxandi og
möguleikar hans til að vinna
þingmeirihluta verða meiri með
hverju árinu sem líður.
Sorglegur atburður
ALLIR íslendingar munu hafa
fagnað því að vélskipið Einar
Ólafsson, sem leki var kominn
að úti í hafi, skyldi komast með
skipshöfn sína heila á húfi að
landi. Aðeins einn skugga bar á
þessa gleði. Brezk flugvél með
níu mönnum fórst er hún var að
björgunarstörfum í þágu hins ís-
lenzka skips. Stór hópur ungra
flugmanna hefur látið lífið.
íslendingar þakka starf þessara
manna og senda aðstandendum
þeirra og brezku þjóðinni inni-
legar samúðarkveðjur við frá-
fall þeirra.
Bretar brugðust vel og
drengilega við er fregnin barst
um að hið íslenzka skip væri
i nauðum statt. Allt var gert
til þess að koma því til bjarg-
ar. Það er einkar hörmulegt
og sorglegt að þannig skyldi
til takast að brezk flugvél með
mörgum mönnum skyldi týn-
ast við þetta björgunarstarf.
Það er íslendingum vissulega
hið mesta harmsefni.
í upphafi ræðu sinnar lagði
sr. Sigurður áherzlu á það, að
það eru blöðin, sem eru aflið er
mótar hversdagsskoðanir manna.
Rifjaði hann upp í því sambandi,
að um það leyti, sem útvarps-
starfsemi var að byrja hér á
landi, þá hafi menn talið, að þar
með væri öld blaðanna liðin, út-
varpið myndi taka við.
En nú höfum við séð svo ekki
verður um villzt að útvarpið er
ekki líkt því eins mikill mótandi
skoðana sem blöðin. Blaðamenn-
irnir eru því eins konar andlegir
tízkusmiðir þjóðfélagsins. Af
þessu skapast einmitt ábyrgð
blaðamannsins.
HVAÐ ÞARF BLAÐ
AÐ VERA?
Það þarf að vera verzlunar-
vara, hlutur, sem fólk sækist eft-
ir og getur ekki án verið.
Og það þarf að fúllnægja'
ákveðinni þörf — þeirri að fylgj- 1
ast með, vita deili á högum sam-
tíðar sinnar. Enda er sannleik-
urinn sá, að hver sá maður, sem
ekki les blöðin verður einangr-
aður í þjóðfélaginu. Hann kemur
alltaf eins og af fjöllum.
HVERNIG ÞARF
BLAÐAMAÐURINN AÐ VERA?
Hinn fullkomni blaðamaður
þarf að vera árvakur, þefvís,
glöggur, fljótur að átta sig og
snúa snældu sinni, en hann þarf
líka að vera fullkomlega mennsk-
ur, hafa fingur á slagæð timans
og finna hræringar hans í sínu
eigin hjarta. Ef hann vantar það
fyrra, þá er hann ónýtur blaðinu,
ef hann vantar það síðara, er
hann ónýtur lesendum sínum.
»
SAMANBURÐUR
Þá tók sr. Sigurður að ræða
um íslenzk blöð eins og þau erui
nú í dag. Hann sagði m. a.:
i — Ef við tökum íslenzk blöð
og leggjum í bunka, t. d. eina
viku af þeim og svo við hliðina
Séra Sigurður í ræðustól.
vikubunka af erlendu stórblaði
og flettum þeim, þá er enginn
vandi að gera þann samanburð,
að efnismagn hins erlenda blaðs
er meira. Okkar íslenzku blöð
eru einnig smá, fátæk og liðfá í
samanburði við erlendu.
FIRRA KVEÐIN NIÐUR
En ég vil líka gera annan sam-
anburð og sérstaklega þar sem
með þvi gefst nokkuð tækifæri
til að kveða niður mjög algenga
firru.
Maður heyrir svo ákaflega oft
kveða við þann tón, að blöðin í
dag séu ekki nema svipur hjá
sjón miðað við í gamla daga. Það
var svipur á blöðunum íslenzku,
uu andi slrijar:
Sendiherra yfir
„heila klabbið"
GÍSLI Sveinsson fyrrv. sendi-
herra tekur til máls um ís-
lenzkt heiti fyrir nafnbótina
ambassador.
„Ég sé að blaðið er í hálfgerð-
um vandræðum með hina er-
lendu nafnbreytingu á sendiherr-
j unum, „ambasador“ í stað
I „minister", og hefur því gefið
þeim nýtt heiti á íslenzku „sendi-
ráðherrar". Er það mitt álit, að
það orð geti ekki átt hér við.
Þetta titlatog getur engan
mun gert frá því sem verið hef-
ur. Sendiherra er gott og gilt um
bæði „ambassador" og „mini-
ster“, enda er hér um nákvæm-
lega sama starf að ræða, þótt
sumir af þessum flokki beri nú
annan titil á erlendu máli.
Hlutur utanríkis-
ráðuneytisins
HÉR kemur og til, að brátt
verða trúlega allir sendiherr
ar látnir bera umræddan titil,
„ambassador", og er þá hvorki
um neina upphefð né ósamræmi
að ræða. Svo kalla líka sumir
þetta bara hégómaskap, sem
jafnvel S.Þ. hafa látið til sín
taka. íslenzk tunga getur ekki
elt ólar við allar erlendar nafna-
giftir, ef hún á þegar úrvals-
heiti á starfi manna og stöðu.
Annars virðist mér að utan-
ríkisráðuneytið sjálft ætti að
koma í veg fyrir tilviljunar-
kerínd heiti á „ambassadorum",
og ætti það fyrirfram að tilkynna
hvað það vilji láta kalla þetta
starf.
Gísli Sveinsson".
Hvað úr hverju
VELVAKANÐI þakkar Gísla
Sveiríssyni bréf hans, en vill
benda honum á, að Morgunblað-
ið er ekki í neinum „vandræðum
með hina erlendu nafnbreytingu
á sendiherrum“. Blaðið hefir not-
að orðið sendiráðherra til aðgrein
ingar frá sendiherra og mun
sennilega gera það, þangaðtil
nýtt orð verður tekið upp. Vel-
vakandi getur ekki séð, að það
sé lausn á málinu að kalla ís-
lenzka „mínístera" og „ambassa-
dora“ sendiherra. Ef það væri rök
rétt, er ómögulegt að sjá, til hvers
verið er að gera sendiherra að
sendiráðherrum. Aftur á móti
má vera, að orðið sendiherra
verði aftur tekið upp, þegar
,,mínísterar“ eru úr sögunni. —
Loks vill Velvakandi taka undir
þá tillögu Gísla Sveinssonar, að
utanríkisráðuneytið fari að átta
sig á málinu — svona hvað ur
hverju.
MerklS,
sem
klæðlt
tand«
þegar þeir voru og hétu þeir
! Björn Jónsson, Jón Ólafsson o. fl.
Það er ekki ætlan mín að
varpa neinum skugga á þessa
ágætu brautryðjendur í blaða-
mennsku. En ég hefði gaman af
að vita, hve margir hafa gert sér
það ómak að gera svolítinn sam-
anburð á því hvernig blöðin voru
á þeirra dögum og nú í dag.
Sannleikurinn er sá, að íslenzk
blöð eru nú skrifuð af meiri fimi
og kunnáttu og meiri víðsýni,
heldur en nokkurn tíma áður.
Þetta er ekki eingöngu végna
þess að það séu meiri hæfileika-
menn við blaðamennsku í dag,
heldur einnig vegna fullkomnari
tækni og betri frágangs. Og það
er víst að það skortir ekki í dag,
að blaðamenn fari rökfimlega
með mál sín.
OF MIKIL PÓLITÍK
Næst gagnrýndi ræðumaður
það, að hin íslenzku blöð væru
of pólitísk. — Það er í sjálfu sér
vandamál hjá okkur, að varla er
nokkru blaði líft, nema það styðji
ákveðna stefnu. Þetta stafar e.t.v.
bæði af því hvað pólitík er ungt
sport hér á landi og einnig af
fámenninu. Það leiðinlega er
raunar ekki, að blöðin eru póli-
tísk, heldur hve þau eru „mikið“
pólitísk. Það er tilhneiging hjá
þeim að segja allar fréttir með
pólitískum blæ. T. d. er eitt blað
sem fyllir síður sínar með frá-
sögnum af atburðum, sem eru
engar fréttir, en því aðeins birt,
að þetta gerðist í hinum aust-
ræna heimi. Ef einhver sker sig
í putta í hinum austræna heimi,
þá er það allt í einu orðin frétt,
að maður nú ekki tali um, ef
heftiplástur er settur á skurðinn
og sárið grær.
ORÐHÁKSHÁTTURINN
Þá má gagnrýna það, að hin
íslenzku blöð skorti fágun og
hófsemi í orðalagi. Það er t. d.
fyrir neðan allar hellur, að mað-
ur sem einhverju blaðinu líkar
ekki allskostar við sé kallaður
föðurlandssvikarí, landráðamað-
ur. Almenningur er orðinn leiður
á þessum orðhákshætti.
í blöðum okkar, hélt sr. Sig-
urður áfram, skortir faglegt
„objektivitet“. Þau þurfa að fá
menn sem hafa fullkomna þekk-
ingu á málunum til að rita um
þau og upplýsa fólkið um helztu
nýjungar. Dæmi um ágætt fag-
legt „objektivitet“ er að einn
maður ritar að staðaldri í eitt
íslenzku blaðanna um nýjungar
í landbúnaðarvélum og aðferð-
VANTAR GAMAN
OG GLETTNI
Næst kvaðst ræðumaður koma
að því sem væri verra en allt
hitt. — Versti draugprinrí í blöð-
unum er að vera leiðinlegur. Blað
sem skortir ofurlítið af hlátri og
glettni er að vanrækja sitt hlut-
verk sem nytjatæki í sálrænu
uppeldi þjóðarinnar. Erlendis er
það á hlutverki smálestursdálk-
anna að halda uppi þessari góð-
látu kímni, sem oft bítur betur
en umvöndunartónninn.
— Ég tók rríig einu sinni til
og safnaði saman öllum smálet-
ursdálkum íslenzku blaðanna í
einn mánuð, — og það var nú
meiri eyðimerkurlesturinn. Þetta
var allt um strætisvagna og um
útvarpið. Og ég fór að hugsa, það
er mikið að nokkur maður skuli
sleppa lifandi út úr þessum
endemis strætisvögnum í Reykja-
vík. Og það var ekki betur að
sjá en að útvarpið hefði verið
miklu betra fyrir tuttugu árum,
þegar við Jónas Þorbergsson vor-
um þar allt í öllu.
sameiginleg
BARÁTTUMÁL
Þá kom ræðumaður með til-
Frh. á bls. 12.