Morgunblaðið - 03.11.1955, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 3. nóv. 1955
MORGUNBLAÐIÐ
Nokkur orð um tollgæzlu
AALÞINGI gerðist það fyrir
nokkru að tveir háttvirtir
þingmenn réðust að tollgæzlu
landsins og báru henni á brýn
Stórkostlega vanrækslu í starfi.
Fullyrtu þeir að óleyfilega inn-
flutt vara væri til í stórum stíl
í sumum verzlunum bæjarins.
Nú hafði ég búizt við að þess-
ari árás yrði fljótlega svarað af
öðrum en mér og þessir ágætu
alþingismenn beðnir að sanna
sitt mál, því það ætti þeim að
vera ljúft. En þar sem það hefur
nú dregizt um skör fram og toll-
verðir liggja undir ámælinu,
meðal annars vegna ókunnug-
leika almennings yfirleitt á toll-
gæzlu, vil ég leitast við að skýra
okkar aðstöðu og sjónarmið.
Okkur tollvörðum er það á viss
an hátt fagnaðarefni að hið háa
Alþingi hefur nú öðlazt nýjan og
vaxandi áhuga á störfum okkar.
Við höfum ekki átt því láni að
fagna fyrr, heldur hið gagnstæða
þegar um hefur verið að ræða
lífvænleg kjör til handa opinber-
um starfsmönnum. En nú er það
viðurkennt á fundum löggjafar-
samkundunnar að störf tollvarða
séu svo mikilvæg fyrir afkomu
ríkissjóðs að til þeirra verði vel
að vanda á allan hátt og þá nátt-
úrlega meta gildi þeirra eftir því.
Kemur það háa mat væntanlega
í Ijós við setningu nýrra launa-
laga.
Hitt er svo annað mál að hin
hvatvísu ummæli alþingismann-
anna Björns Ólafssonar og Gylfa
Þ. Gíslasonar eru þeim lítt til
sóma. Hefði þeim verið í lófa
lagið að leita upplýsinga um
starfsskilyrði og alla aðstöðu toll
gæzlunnar og beita svo áhrifum
sínum til úrbóta á annan hátt.
Annars má geta þess að það er
ekki ýkjalangt síðan Björn Ólafs
son var fjármálaráðherra og
æðsti maður tollgæzlunnar í land
inu. Minnist ég ekki þess að hann
hafi þá sýnt sérstakan áhuga fyr-
ir henni og erfiðlega gekk hon-
um að skilja að þeir sem höfðu
á hendi daglega framkvæmd
hennar þ.yrftu laun sem þeir gætu
lifað af. En nú hefur þessi ágæti
þingmaður séð að sér og finnur
nú köllun hjá sér til mikilla
átaka í þessum efnum, og ber sízt
að lasta það.
Vissulega er þörf á bættri toll-
gæzlu og vil ég í því sambandi
leyfa mér að benda á nokkur
atriði sem ég álít miklu varða.
í fyrsta lagi ætti að vera einn
tollstjóri yfir öllu landinu.. Með
því móti ætti að fást fullt sam-
ræmi í starfið, sem er alveg nauð
synlegt þar sem mörg skip sigla
nú frá útlöndum beint til hinna
ýmsu hafna við strendur landsins.
Og eðlilega er leitað mest á með
óleyfilegan varning þar sem eftir-
litið er minnst. En venjulega
hægur vandinn þegar varan er
komin í land að dreifa henni á
útscilustaðina í Reykjavik eða
annars staðar.
í öðru lagi er það húsnæði toil-
gæzlunnar í Reykjavík sen er
gjörsamlega ófullnægjandi, það
þarf að stóraukast og batna. Eft-
iriit með farmi í lestum skipa er
lítt framkvæmanlegt nema toll-
gæzlan hafi yfir að ráða stóru
vörugeymsluhúsi. Það sem hefur
verið reynt til þessa í því sam-
bandi er að skrifa merki og
númer á vörunum um leið og
þeim er skipað í land. En það er
mjög erfitt verk og vandasamt
því átta menn vinna af kappi við
að leggja í stroffurnar, en iðu-
lega mörg merki og númer á
sama kassanum eða ballanum,
svo það liggur í augum uppi
hvei’su ábyggileg slík uppskrií't
er. Væri hins vegar vörunum úr
því skipi sem í það og það skipt-
ið ætti að taka til athugunar,
komið fyrir í húsi tollgæzlunnar,
yrði uppskriftin óþörf en eftir-
litið öruggt. Nú er það svo með
/örur sem tollgæzlan óskar eftir
til skoðunar, að þær verður hún
að sækja í geymsluhús skipafé-
eftir Karl Halldórsson tollvörð
laganna sem eru dreifð út um
allan bæ.
Á Reykjavíkurflugvelli er að-
staða tollgæzlunnar mjög erfið
vegna húsnæðisleysis þar. Mikill
vöruflutningur kemur með flug-
vélum og bera tollverðir hann
saman við farmskrárnar um leið
og hann er tekinn úr flugvólun-
um, síðan er hann fluttur niður
í Hafnarhús í hin alltof litlu húsa-
kynni tollgæzlunnar og þar ligg-
ur sumt af honum mánuðum sam-
an.
í þriðja lagi hefur skortur á
farartækjum háð tollgæzlunni. en
nú á þessu ári hefur til muna úr
ræzt, enda þótt betur megi ef
duga skal. Eftirlitið við Revkja-
vikurhöfn verður ekki fram-
kvæmt svo nokkuð gagn sé í
nema hafa yfir bifreiðum að ráða,
enda hefur það hvað eftir annað
sýnt sig.
Þá verður ekki hjá því komizt
að benda á Keflavikurflugvöll
sem hættulegan stað, enda býst
ég við að fáir treysti sér til í
alvöru að mótmæla því, hvar svo
sem þeir leyniþræðir liggja sem
gera fólki mögulegt að hafa með
höndum óleyfilegan varning það-
an. En það vil ég taka fram í
þessu sambandi, að á engan hátt
væni ég tollverðina á Keflavíkur-
flugvelli né ís*lenzku lögregluna
þar um vanrækslu.
Ég hefi nú leitazt við að sýna
í stórum dráttum ýmsa þá örðug-
leika sem tollgæzlan á við að
stríða og að stór orð um van-
rækslu er ekki það sem leysir
ýandann, heldur bætt vinnuskil-
yrði og aðstaða öll. En slíkt kost-
ar mikið fé sem Alþingi væntan-
lega lætur fúslega í té.
Okkur tollvörðum getur vissu-
lega yfirsézt eins og öðrum og
árangur stundum lítill af starfi
okkar, enda. er varla með réttu
mikils að vænta fyrr en þeir sem
framkvæmdunum ráða veita fullt
brautargengi.
Karl Halldórsson.
lafur Þ. Hnlldórsson
— Minningarorð —
Ólcsfur SignrSsssai
liellulemdi sföíagsT
FRÁ þjóðveginum út Skagafjörð,
þegar út fyrir Reynistað er kom-
ið, blasir við, austan Vatna, mót
vestri, utarlega í Hegranesi stór-
býli mikið og fagurt. Þar eru
mikil og slétt tún, fagrar og
reisulegar byggingar, smekklega
settar, ofarlega í túni. Þetta er
Helluland, en þar hafa nú, um
langt skeið búið feðgar tveir,
fyrst Sigurður Ólafsson, alþingis-
manns Sigurðssonar í Ási og nú
Ólafur sonur hans, fyrst í sam-
býli við föður sinn og eftir dauða
hans, einn, ásamt konu sinni frú
Ragnheiði Konráðsdóttur frá
Brekkum.
Sigurður Ólafsson, hreppstjóri,
var alkunnur sæmdarmaður,
smiður ágætur og gáfumaður.
Kona hans var Agnes Jónsdóttir
prests Þorvarðssonar. Eins og
aðrir synir Ólafs i Ási fór Sig-
ufður ungur, til menntunar og
frama til útlanda og dvaldi þar
um hríð. Eftir heimkomuna fór
hann að búa í Vatnskoti (sú jörð
hefur nú hlotið annað nafn) og
þar fæddist Ólafur bóndi, hinn 1.
nóvember 1885. Fljótt flutti þó
Sigurður að Hellulandi, eignar-
jörð sinni, var hann þekktur fyr-
ir smíðar sínar, einkum járnsmíð-
ar, hagleik og hugkvæmni.
Ólafur fór í Hólaskóia ungur
og eftir það dvaldi hann heima,
kvongaðist ungur hinni glæsilegu
og duglegu konu sinni, sem áður
er nefnd. Síðar gekk hann í þjón-
ustu Búnaðarfélags íslands sem
leiðbeinandi við lax- og silungs-
veiðar, sem honum var mjög sýnt
um og stundaði þau ráðgefandi
störf lengi. Má með vissu telja
að hann hafi þar unnið mikið og
þarft verk, því hann er áhuga-
maður um allt, sem hann tekur
sér fyrir hendur, alvörumaður í
starfi, þótt glaðlyndur sé hann í
viðmóti. Nú hefur Ólafur, um
skeið, leiðbeint mönnum, um
æðarvarp, enda kunnur æðar-
varpi frá bernsku, mjög athugull
um allt er við kemur búskap, svo
og dýravinur mikill, skilur lif-
andi skepnur flestum betur en
það er undirstaða alls sem við
kemur dýrum, svo og jarðrækt að
skilja líf dýranna og gróðursins.
Skólalærdómur er lítils virði ef
hitt vantar.
Fáir munu þeir menn nú uppi,
er meira kunna af lausavísum
og öðrum kveðskap en Ólafur á
Helluíandi. Hann er bráðnæmur
á slíkt, og finnur vel hvað feitt
er í stykkinu er um kveðskap er
að ræða. Sjálfur mun hann vel
hagmæltur þótt lítt hafi látið á
því bera.
Á Hellulandi er gestrisni mikil
og gestagangur. Fjöldi þjóð-
kunnra manna koma þangað,
gista þar og njóta hinnar frábæru
risnu húsbændanna, Ragnheiðar
og Ólafs. Þegar ég hef komið
þangað hefur jafnan verið mikið
um gesti, svo- að mér hefur of-
boðið. Hefur það þó verið á
mesta annatíma ársins. Ekki hef-
ur þó borið á öðru en húsbænd-
urnir hafi af alhuga viljað sinna
gestum sínum og ekki ber á öðru
en þau hafi haldið vel í horfinu
hvað efnahag snertir, ræktað
jörðina í stórum stíl, byggt fagr-
ar og varanlegar byggingar, hafið
skógrækt kringum bæinn og lif-
að höfðingjalífi af mestu rausn.
Það er ekkert meðalfólk, sem
sliku kemur í verk, enda eru þau,
Hellulandshjónin, að minu áliti,
langt fyrir ofan meðallag að dugn
aði, hagsýni og mörgum öðrum
mannkostum. Heill sé þeim og
verðugur heiður, þau hafa með
sæmd. prýtt óðal sitt og verið
héraði sínu og ættjörð til sóma.
Þorsteinn Tónsson
‘r
mga w ara
HAFNARFIRÐI: — Einhvern
næstu daga verður opnuð verzlun
hér í bæ, sem verður með all-
nýstárlegu sniði. Er það í húsa-
kynnum Kaupfélags Hafnfirðinga
að Strandgötu 28, en það hefir að
undanförnu látið gera gagnger-
ar breytingar á verzlun sinni með
það fyrir augum að taka upp svo
kallað sjálfsafgi'eiðslu fvrirkomu
lag. Er lítil reynsla enn fengin
fyrir sliku, en hefir gefizt vel í
nágrannalöndunum og er sérstak-
lega vinsælt þar af viðskiptavin-
um. í Kaupfélaginu verður mat-
vöru- og búsáhaldadeild.
Kaupfélag Hafnfirðinga á um
þessar mundir 10 ára afmæli, en
það var stofnað 11. okt. 1945, en
rekstur þess hófst 1. nóv. sama ár.
Byrjaði félagið starfsemi sína
með 3 verzlunum, en nú eru þær
orðnar 5. Fyrsti vísir að félaginu
var Pöntunarfélag verkamanna-
félagsins Hlifar, sem stofnað var
1934, en árið 1937 varð deild úr
Kron í Reykjavík og var það
til ársins 1945.
Fyrsti kaupfélagsstjóri félags-
ins var Guðmundur Sveinsson, en
hann lézt á miðju ári 1947. Síðan
hefir Ragnar Pétursson verið
kaupfélagsstjóri.
ÓLAFUR Þ. Halldórsson var
fæddur að Þinghóli í Mjóafirði
22. maí 1891. Foreldrar hans voru
síra Þorsteinn Halldórsson, prest
ur þar, og kona hans Lára Svein-
bjarnardóttir. Stóðu að Ólafi
þjóðkunnir menn í báðar ættir.
Föðurafi hans var hinn ágæti
þrestahöfðingi Halldór Jónssón
prófastur að Hofi í Vopnafirði, en
hann var sonur sira Jóns Péturs-
sonar i Steinnesi og konu hans
Elísabetar Björnsdóttur prests í
Bólstaðarhlíð, .Jónssonar.
Foreldrar Láru, móður Ólafs,
voru Sveinbjörn Ólafsson, tré-
smiður á Akureyri, og kona hans
Margrét Hannesdóttir prests í
Glaumbæ, Jónsscnar. Þau hjón
voru náskyld. Langafi þeirr-a var
Jón prófastur Sveinsson á Stað
í Steingrirnsfiiði, sem margt
merkra og þjóðkunnra manna er
frá kemio.
ÓlafUr bar nafn föðurbróður
sins Ólafs Halldórssonar konfer-
ensráðs i Kaupmannahöfn, og
eftir að hann kom til Hafnar tók
hann, að ráði frænda sins, að
kalla sig HalTdórsson.
Móður sina missti Ólafur með-
an hann var enn í æsku, en faðir
hans ól hann upp í vitund um
rausn og höfðingsbrag feðra
sinna. Bar Ólafur þess merki alla
ævi.
Ég kynntist Ólaíi fyrst árið
1909. Við komum báðir úr af-
skekktum sveitum og settumst í
4. bekk Menntaskólans í Revkja-
vík. Tókst þegar með okkur goð
vinátta. Hann var þá nokkuð hlé-
drægur i fvrstu, en náði brátt
vinsældum i bekknum. Hann var
góður námsmaður, en sérstaklega
var honum auðvelt að læra
tungumál.
Ólafur lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1912 og fór utan til Danmerkur
sama ár. Las hann nokkur ár
læknisfræði við háskólann í Kaup
mannahöfn, en hvarf frá námi
þar og stundaði nám í verzlunar-
fræði i Hamborg um 1 árs skeið.
Næstu 2 ár dvaldi hann við verzl-
unarstörf á Spáni, en fluttist
heim til íslands árið 1922. Upp
frá því átti hann heima hér i
Revkjavík. Fyrstu árin vann
hann við bókhald hjá ýmsum
fyrirtækjum hér í bæ, en siðustu
20 árin var hann bókari hjá OIíu-
verzlun íslands h.f. Um 5 ára
skeið var hann jaínframt stunda-
kennari í spænsku við Verzlun-
arskóla íslands, en auk þess
kenndi hann spænsku í einka-
timum. Ennfremur þýddi hann í
frístundum sínum nokkrar skáld-
sögur, sem hér voru gefnar út,
meðal annars tvær sögur eftir
hina frægu höfunda Bernhard
Shaw og Jonathan Swift.
Ólafur Halldórsson var þrí-
kvæntur. Fyrsta kona hans var
Rannveig Þorvarðsdóttir, prent-
smiðjustjóra í Reykjavík, Þor-
varðssonar. Þau slitu samvistir.
Miðkona Ólafs var Lindís Eiríks-
dóttir, járnsmiðs í Reykjavík,
Bjarnasonar. Hún andaðist 1935.
Þriðja kona Ólafs var Sesselja
Ingibjörg, kjördóttir Guðmundar
Loftssonar, fyrrverandi banka-
stjóra og konu hans, Hildar Guð-
mundsdóttur.
Síðustu konu sína missti Ólaf-
ur 1953 og var það honum þungt
áfall. Þau eignuðust einn son,
Halldór, efnilegan dreng, sem er
vlð nám hér í Reykjavík.
Ólafur Halldórsson verður
minnisstæður þeim, sem kynnt-
ust honum. Hann var hlýr í við-
móti, glaðlyndur og skemmtileg- b
ur félagi, sem bjó yfir græsku- "
lausri gamansemi, víðtækri þekk-
ingu og víðsýni, enda var hann
mjög vel greindur.
Hlýtt hugarþel, bjartsýni og
glaðværð, sem margir fá í vöggu-
gjöf, endist flestum skammt á
lífsleiðinni, ekki sízt þegar gefur
á bátinn. Sumir munu íelja barná
skap að halda í allt þetta vega-
nesti fram á fullorðinsárin, en:
ánægjulegt er að hitta menn trreð
þessa skapgerð. Þetta munu flest-
ir hafa fundið, sem kynntust ÓI-
afi. Hann var mjög vinsæll og
menn sóttust eftir að vera með'
honum. í hópi sambekkinganna:
var hann sem hlý minnihg frál
sk-ólaárunum og stúdentsárunum'
í Höfn. Hann var framar öðrunv
fulltrúi Hafnarstúdenta frá náms-
árum okkar og bar fram á full-
orðinsárin gerð og geð hins sí-
unga stúdents.
Sambekkingar og aðrir vinir
Ólafs-Halldórssonar kveðja hann.
með söknuði.
Finnbogi R. Þorvalclsson.
Spánskur blaian
ur á v
UNGUR spænskur blaðamaður,
Rair.on Franquesa-ídoveras, hef-
ur dvalizt hér á landi um rúmlega
tveggja mánaða skeið. Kom hann
hingað á norsku sEdveiðiskipi, en
dvölinni á þvi lýsti hann í tveim
greinum. Lengst af hefur hann
verið á bænum Kljáströnd í Eyja
firði, hjá Ólafi Gunnarssyni
bónda þar. Vann hann þar hin
algengu sveitastörf og k\m»tist
íslehzku sveitalífi.
★
Ramon Franquesa lætur vel
yfir dvöl sinni á bæ Ólafs og
kynnum sínum af Evfirðingum.
Hann kveðst hafa mikinn hug á
-því að geta komið hingað til iand*
til vetrardvalar. Hann hefuf á
■þessum skamma tima náð nokk-
urri kunnáttu í málinu, nært i því
undraverðri á ekki len’gri tima.
★
Iíann segist hafa mildar mætur
á íslendingum og undrast mjög
hinar miklu framfarir sem hér
hafa orðið. En eitt þykir mér í
fari ungra íslendinga sem ég hefi
hitt, að þeir hirða ekki um að
rækta hin ísl. persónueinkenni,
heldur virðast tileinka sér hversw
konar erlend áhrif. Þetta er ákaf-
lega einkennilegt því persónueitl
Frh. a hls. 12.