Morgunblaðið - 29.11.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 29. nóv. 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigtu.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Þeir, sem öllu lofu — og
hinir, sem segjo þjóðinni
sntt um getu hennur
Hugvekja um væntanlegan
innflutning nytjagróöurs
PAÐ er oft ákaflega auðvelt að
gefa stór loforð, sérstaklega ef
þeir, sem þau gefa þurfa ekki að
bera ábyrgð á framkvæmd þeirra
og efndum. En þeir, sem ábyrgð-
ina bera hljóta hins vegar að
miða fyrirheit sín við það, sem
er mögulegt og framkvæmanlegt.
Hinir sósíalísku flokkar hér á
landi hafa um alllangt skeið ver-
ið utan rikisstjórnar. Þess vegna
hafa þeir talið sig ábyrgðarlausa
og „stikkfría". Þeir miða tillögur
sínar aldrei við fjárhagslegt bol-
magn bjóðarinnar. Þvert á móti
telja þeir það ávallt skyldu sina
að bera fram stöðug yfirboð, sem
enga stoð eiga í ratmveruleikan-
um. Þegar ríkisstjómin gerir
t. d. áætlanir um að byggja raf-
orkuver af ákveðinni stærð fyrir
ákveðið fjármagn þá hundskamm
ar stjórnarandstaðaai hana og
ber fram tillögur um miklu stærri
raforkuver, sem kosta helmingi
meira fé.
Þegar rikisstjórnin útvegar
40 millj. kr. á einu ári til
íbúðalána telja hinir sósíalísku
flokkar það aðeins bera vott
sérstökum „niðingshætti“ og
þykjast vilja leggja fram allt
það fé á einu ári, sem það
fólk vantar, sem raðizt hefur
í byggingar.
Hver trúir þeim?
En hver trúir og treystir þess-
um flokkum? Hafa ekki fáryrði
þeirra og loforðasúpa þveröfug
áhrif? Það er mjög líklegt. ís-
lendingar hafa undanfarin ár
staðið mitt í mikilli uppbygg-
ingu. Þeir hefðu að sjálfsögðu
helzt kosið að geta gert allt í
einu. En fátæk þjóð, sem fyrir
örskömmum tíma hefur komizt
til nokkurra bjargálna úr alda-
gamalli fátækt og allsleysi á
slíks engan kost. Hún verður að
sníða sér stakk eftir vexti, miða
framkvæmdir sínar við fjárhags-
lega getu sína. Ef hún ekki gerir
það reisir hún sér hurðarás um
öxl. Af því getur síðan leitt að
framkvæmdir hennar tefjist,
gangi hægar en ef hún hefði haft
hóf á í aðgerðum sínum.
Sannasti
f ram f aramaður inn
Af þessu er auðsætt, að sá er
sannastur framfaramaður, sem
ekki hikar við að draga línuna
milli þess mögulega, sem þjóðin
hefur efni á og hins, sem hún
getur ekki ráðizt í, nema að tefla
efnahagsöryggi sínu í hættu.
Það leiðir af eðli málsins, að
kommúnistar hafa sagt þessari
skoðun stríð á hendur. Fyrir
þeim vakir alls ekki að uppbygg-
ing þjóðfélagsins haldi áfram
með sem mestum hraða. Þeir
óttast þvert á móti ekkert meira
en að stöðug þróun og framför
eigi sér þar stað. Öll barátta
þeirra miðar að því að sanna, að
framfarir séu óhugsandi á grund
vejli séreignarskipulagsins. Þess
yegna leggja þeir allt kapp á að
þjóðin kollsigli sig.
AHir hugsandi menn verða
þess vegna að gjalda hinn
mesta varhug við fláttskap
kommúnista í þessum efnum.
Þegar þeir flytja tillögur sín-
ar, sem þeir segja að miði að
umbótum þá er tilgangur
þeirra yfirleitt að tefja um-
bæturnar, hindra heilbrigða
þróun og framfarir, sem byggð
ar séu á traustum og varan-
legum grundvelli.
Skemmdarverkamenn
Meðal flestra menningarþjóða
hefur fyrir löngu skapazt al-
mennur skilningur á þessari af-
stöðu kommúnista til uppbygg-
ingar þjóðfélaganna. Á þá er
yfirleitt litið, sem þjóðhættulega
skemmdarverkamenn.
Hér á íslandi hafa framfarir
og umbætur verið hraðari en í
flestum öðrum löndum. íslenzka
þjóðin hefur þrátt fyrir smæð
sína lyft Grettistökum á undra
skömmum tíma. Reynslan sann-
ar að hún getur haldið uppbygg-
ingarstarfinu hiklaust áfram, ef
hún kann fótum sínum forráð.
En hún verður að gæta þess, að
láta ekki skemmdarverkamönn-
unum takast að villa sér sýn.
Takmark þeirra er það eitt, að
grafa undan efnahagsgrundvell-
inum og skapa þar með kyrr-
stöðu.
Sjálfstæðisflokkurinn hikar
ekki við að segja þjóðinni sann-
leikann um framkvæmdamögu-
leika hennar á hverjum tíma.
Hann vill byggja framfarirnar á
hinum raunhæfa grundvelli
efnahagslegs sjálfstæðis. Hann
hefur sýnt það með stjórn sinni
á höfuðborg landsins, að hvergi
er uppbyggingarstarfið unnið af
meiri fyrirhyggju og víðsýni en
þar se:n hann ræður einn.
Almenningur í Reykjavík
hefur á þessu glöggan skilning.
Þess vegna hefur hann ekki
viljað fá glundroðaflokkunum
völdin heldur kosið áfram
hreina meirihlutastjórn Sjálf-
stæðismanna.
Bezta tryggingin fyrir því,
að hið íslenzka þjóðfélag haldi
áfram að byggjast upp og
skapa fólkinu bætta aðstöðu
í lífsbaráttunni er því áreið-
anlega sú, að Sjálfstæðisflokk
urinn fái hreinan meirihluta
á Alþingi.
Brefar á Kýpur
ILLT er til þess að vita, hvermg
nú er komið á eynni Kýpur í
botni Miðjarðarhafsins. Þar rekst
á vilji tveggja hinna brezku
landstjórnarmanna og almenn-
ings á eyjunni, sem er af grískum
uppruna og krefst þess að fá að
sameinast heimalandinu, Grikk-
landi. Hatursbálið hefur hitnað
og þjóðernisólgan sýður. Þetta
hefur svo leitt til vopnaðra á-
rekstra og sprengjukasts.
Ein helztu rök Breta fyrir fram
komu þeirra er að það sé nauð-
synlegt fyrir varnarkerfið, að
hafa herbækistöðvar á Kýpur —
Það má vel vera að það sé rétt,
en er það ekki undarleg skamm-
sýni og skilningsleysi nú á 20.
öld, að ætla sér að beita vinveitt
land hinni verstu stjórnmálakúg-
un. Hvar halda hinir brezku for-
ustumenn að þetta endi? Hvert
eru þeir að stefna?
Hákoa Bjarnasoii, skógræktarst jóri
ríkisins, flutti fróðlegt erindi iim
fjöijíim nyt jajnrta hérlendis
á fundi Skógræktarfélagsins
AFTJNDI Skógræktarfélags íslands, sem haldinn var í Tjarnar-
kaffi í gærkvöldi, var mikið nytjamál á dagskrá. — Hákon
Bjarnason, skógræktarstjóri, flutti þar erindi um nauðsyn þess
að flytja inn nytjagróður. Var erindi hans mjög fróðlegt, og sýndi
hann skuggamyndir máli sínu til skýringar. Fundurinn var vel
sóttur, og hafði stjórn Búnaðarfélags íslands sérstaklega verið boðið
að sitja þennan fund.
Valtýr Stefánsson, formaður
Skógræktarfélagsins setti fund-
inn og gerði nokkra grein fyrir
tilgangi hans. Kvað hann Hákon
Bjarnason hafa undanfarnar vik-
ur rannsakað flórur þeirra landa,
sem hafa upp á svipuð góðrar-
skilyrði að bjóða og ísland, og
þá möguleika, sem á þvi væru
að flytja þaðan plöntur hingað
til lands. Væri hér mikið verk-
efni fyrir höndum, sem mundi
taka aldir að leysa — að bæta
gróðurfar landsins með hag-
kvæmu tegundavali.
RAKTI Hákon Bjarnason síðan
ýmsa þá möguleika, sem kostur
er á í sambandi við innflutning
ýmissa gróðurtegunda til lands-
ins, gerði í stuttu máli grein fyrir
þeim lögmálum, sem flutningur
gróðurtegunda landa á milli lýt-
ur og gerði samanburð á veður-
fari íslands og þeirra landa og
héraða, sem heppilegt mundi að
sækja fræ til.
Innflutningi plantna hefur ver-
ið þannig háttað — að trjáfræj-
um undanskildum — að þær hala
komið frá suðlægari stöðum, sem
hafa lengra og hlýrra vaxtar-
skeið en hér, enda hafa stundum
hlotizt óhöpp af því að sækja
fræ til allt of suðlægra staða.
HIN almenna regla, sem gildir
um flutning plantna á milli staða,
er á þá leið, að flutningur frá
vestri til austurs eða öfugt eru
fremur vandalitlir, en hins veg-
ar mikil vandkvæði á flutningum
frá suðri til norðurs eða öfugt.
Samt sem áður er margs að
gæta við plöntuflutning, og verð-
ur veðurfar staðanna fyrst og
fremst að vera sem allra líkast
— og þó einkum um vaxtartíma
plantnanna. Þá verður að gera
greinarmun á strandaloftslagi og
I yjelvab&ndi óbri^ar:
Lagkökuhnupl.
HVERS konar hnupl og stuldir
fara stöðugt í vöxt hér í
Reykjavík, svo að til vandræða
horfir. Sé nokkur hlutur skilinn
eftir á glámbekk stundarkorn, er
ólíklegt, að eigandinn hafi nokk-
uð meira af honum að segja. Eld-
húsglugginn í kjallaraíbúðinni á
að vera nokkurn veginn vís stað-
ur, jafnvel þó að glugginn sé op-
inn. En það fór illa fyrir ungri
stúlku, sem taldi eldhúsgluggann
sinn öruggan geymslustað.
Hún hafði bakað lagköku í til-
efni af því, að vinkona hennar
ætlaði að koma i heimsókn. Setti
hún kökuna á dýrindisfati út í
gluggann til að láta hana kólna.
Þær stöllur settust síðan niður
til að hvíla lúin bein og hlusta
ofurlitla stund á útvarpið. En þeg
ar húsmóðirin ætlaði að bera
kræsingarnar á borð fyrir gest-
inn, var fatið með öllu horfið.
Varð hún að láta sér nægja að
bjóða gestinum molasopa.
Að kökunni var reyndar ekki
svo mikið tjón, enda vonar hús-
móðirin, að hnuplaranum hafi
bragðazt kakan vel og orðið gott
af henni. Hins vegar var henni
mikil eftirsjá að lagkökufatinu,
sem kostað hafði talsverðan skild
ing, og vill hún því gjarna fá það
aftur. Hafi kökuþjófurinn ekki
áttað sig á heimilisfanginu í flýt-
inum — vonandi hefir honum
ekki verið rótt innanbrjósts. með-
an hann framdi verknaðinn —
má þeta þess, að þetta var í Efsta
sundi 93 hjá Kristínu Bjarna-
dóttun Vonandi vill þjófurinn
bæta fyrir afbrot sitt og skila
fatinu aftur hið bráðasta.
Kjörbúð.
ORÐHÁKUR" vill koma hug-
leiðingum sínum um orðið
,,kjörbúð“ á framfæri:
„Mér féll allur ketill í eld, þeg-
ar ég heyrði val dómnefndar á
orði yfir þær búðir, sem nefndar
hafa verið sjálfsafgreiðsluverzl-
anir. Sannleikurinn er sá, að um
mörg heppileg orð mun ekki hafa
verið að velja og fjölda manns
mun hafa hafa dottið þetta orð í
hug — m. a. undirrituðum. —
Það hvarflaði hins vegar ekki að
mér að senda það til dómnefndar,
þar sem mér þótti ekki felast i
orðinu sú merking, sem minnir
á hlutverk þessara verzlana. Orð-
ið kjörbúð segir aðeins, að kaup-
andinn velji sér einhverja þá
hluti, sem eru á boðstólum í
verzluninni. En það gerir hver
viðskiptavinur sem kemur inn í
verzlun og hyggur á viðskipti,
og hraðsala.
■*/|ÉR þótti orðið hraðsala mun
iTi betra, þar sem það er rétt-
nefni — þessi nýja aðferð hraðar
öllum viðskiptum, enda felst það
í því heiti, sem Svíar hafa valið
þessum verzlunum — Snabbköp.
Heldur er það ósennilegt, að
orðið kjörbúð festist í málinu.
Mörg þau orð, sem dómnefndir
hafa valið, hafa ekki verið svo
þjál i munni, að almenningur hafi
tekið þau upp, og má nefna sem
dæmi — ef ég man rétt — hegri
fyrir kolakrana, stöðull fyrir
biðstöð. Menn fara sínu fram í
þessum efnum í trássi við úrskurð
dómnefndanna, enda sakar það
ekki þó fleiri en eitt orð séu höfð
yfir sömu hluti og hugtök.“
9
MerkW,
UœSlr
meginlandsloftslagi, hitinn verð-
ur að vera svipaður á báðum
stöðunum og lengd vaxtartímans
sem jöfnust. Hins vegar virðist
vetrarhitinn skipta tiltölulega
litlu máli.
Sýndi skógræktarstjóri því
næst nokkur línurit af meðalhita
mánaðanna á ýmsum stöðum hér
á landi og bar þau saman við
hitann á öðrum stöðum á norð-
urhveli jarðar. Ræddi hann jafn-
framt gróðurfar þessara landa og
tegundafjölda einstakra ætta og
ættkvísla.
★ FLYTJA MÁ LANGTUM
FLEIRI PLÖNTUR Á MILLI
Mátti af þessu ráða, að marg-
ir staðir á norðurhveli jarðar
hafa líkt veðurfar og hér gerist,
enda hefði þegar fengizt ágæt
reynsla af innflutningi trjáa og
einstöku plantna frá ýmsum stöð-
um í Alaska og Norður-Noregi.
Má af því ráða að flytja má
langtum fleiri plöntur á milli
þessara staða.
M E Ð A L þeirra plantna, sem
Skógræktin hefur gróðursett hér
á landi í tilraunaskyni er lúpínu-
tegund frá Alaska, sem nú hefur
verið gerð girðing um á Þver-
áreyrum neðan við Múlakot. —
Breiðist hún nú mjög ört út af
sjálfsdáðum og virðist munu
leggja undir sig allt landssvæðið
innan girðingarinnar. Lúpínan er
mjög eftirsóknarverð fyrir okk-
ur, eins og belgjurtir yfirleitt,
þar sem þær afla köfnunarefnis
úr loftinu og binda það í jarð-
veginum.
Alaskamelurinn, sem gerðar
hafa verið tilraunir með hér á
landi hefur einn kost fram yfir
þann íslenzka — hann er ekki
eins háður aðfoki af sandi og
mold. Vöxtur þessara fyrrnefndu
tveggja plantna í íslenzku um-
hverfi gerir ljóst að gróðurinn
kann ekki síður við sig hér en
í heimkynnum sínum við botn
Collegefjarðar í Alaska —
skammt fyrir norðan 61 breidd-
arstig.
★ FLÓRUR ANNARRA LANDA
Á SVIPUÐU BREIDDAR
STIGI
Hefur Skógræktin nú orðið
sér úti um flórur frá Alaska,
Aljútaeyjum, Kamtsjatkaskaga
og Múrmanskhéraði í Rússlandi
í því skyni að rannsaka ýtarlega,
hvaða tegundir gróðurs vaxa á
þeim slóðum heims, sem hafa
svipað veðurfar og hér. Enn vant-
ar upplýsingar frá Labrador-
ströndinni, en Skógræktin hefur
lengi stuðzt við lýsingar á gróðri
Norður-Noregs.
★ BETUR Á VEGI STÖDD
EN ÍSLAND
Öll eru þessi lönd betur á
vegi stödd en ísland með sínar
432 innlendu plöntur. En það
sannast hvað bezt á Aljútaeyjum
með sínar 476 innlendu tegundir,
að eylönd eru ávallt gróðurfá-
tæk. Kamtsjatkaskaginn hefur
782 tegundir, Alaska 1300, og
Norður-Noregur á að gizká 700
til 800 tegundir, sem lifa við
svipuð kjör og hér.
Séu bornar saman einstakar
ættir og ættkvíslir plantna á
ýmsum stöðum verðum við margs
vísari,
★ SVEIFGRASAÆTTIN
Af sveifgrasaættinni eigum
við sjö tegundir, en samt sem
áður eru sveifgrösin ein mestu
nytjagrös okkar. Um norðurhluta
Skandinavíu og á Kólaskaga eru
15 tegundir, á Aljútaeyjum 14,
í Alaska 29 og Kamtsjatka milli
20—30. Að vísu eru ekki allar
sveifgrasategundirnar eftirsókn-
arverðar en þó eru a. m. k. tvær,
sem líklegar eru til að verða til
mikils gagns hér —. Poa eyer-
damii, sem er mjög stórvaxin og
Framh. á bla. 9