Morgunblaðið - 10.12.1955, Síða 7

Morgunblaðið - 10.12.1955, Síða 7
Laugardagur 10. des. 1955 MOK.GL N BLAÐIÐ 23 * BÓKMEIMNTIR * Bókarfregn — Æviár hann ýtariega grein fyri'r lífs- skoðun sinni. Um hana skal hér ekkí ra >tt. Lífsskoðanir manna Eiríkur V. Albertsson: ÆFIÁR. ísafoldarprentsmiðja h.f. Reykjavík 1954. UNGUR guðfræðistúdent átti tal við einn af kennurum sínum og í ldk þess samtals sagði kennar- inn: „Það gleður mig áð þér eruð efni í mikinn guðfræðing." Allir sem einhvern tíma á stúdentsár- um sínum hafa leitað á fund kennara sinna, til þess að grennslast eftir áliti þeirra á námshæfi og námsafrekum þeirra, geta skilið það, hversu gleðilegt og örfandi það muni vera að fá slíka umsögn, og því gleðilegra sem kennarinn er meira metinn, og að þessu sinni var kennarinn próf. Haraldur Nielsson. Stúdentinum hefur ver- ið létt i skapi, er hann hélt heim af fundi þeirra, og hann hefur verið einráðinn í því, að stunda nám sitt sem allra bezt. En hann lét ekki þar við sitja, heldur strengdi hann þess heit, að verða fyrstur til að verja doktorsrit í guðfræði innan Háskóla íslands. Ég býst við að margir telji það nokkuð léttúðugt að festa slíkt heit þegar á námsárunum, en eigi verður því neitað, að það ber vott um mikinn stórhug hjá þeim sem heitið festir. En hvað sem því líður þá varðar þó hitt mestu máli við allar heitstreng- ingar, hvort þær verða efndar eða ekki. Stúdentinn lauk embættisprófi og við tóku annrík ár, við prests- þjónustu, bústjórn, skólastjórn og ýmis störf önnur, en heitstreng- inguna hafði hann sífellt í huga og svo fór að lokum, að hann efndi hana og varð fyrstur allra manna til .að verja ritgerð um guðfræðilegt efni við doktorspróf innan guðfræðideildar Háskól- ans, og enn í dag er hann sá eini, sem því hefur afrekað. Þessi stúdent var dr. theol. séra Eiríkur V. Albertsson fv. sóknarprestur í Hestsþingum í Borgarfirði. Hann hefur nú ritað æviminningar sínar, sem út eru komnar á forlag ísafoldarprent- smiðju h.f. með nafninu Æfiár. Efni bókarinnar ska) eigí rakið hér. Hún hefur að geyma sögu sveitadrengs, sem vex upp í skauti góðra og merkra foreldra, er gæddur ríkri menntaþrá og brýzt áfram allt’tU háskólaprófs án. þess að njóta nokkurs fjár- styrks annarra manna með þeim dugnaði, .að hann skuldar eng- um manni neitt, er hann gengur frá prófborðinu, verður síðan velmetinn prestur og umsvifa- mikill búmaður, sem bætir nið- 1 uxnítt prestssetur sitt stórum að húsakosti og jarðrækt, hefur um | þriggja ára skeið á hendi skóla- stjórn, jafnframt prestsskapnum,1 og tekur með ýmsum hætti þátt í héraðs- og sveitarmáíum, en eykur þó jafnframt öllum þess- | um störfum sífeítt við þekkingu sína með lestri úrvalsrita og ut- anförum. Hann eignast ágæta konu og efnileg börn svo að segja má, að Hf hans hafi verið sam- felid sigurför fram að vissu marki. En þegar þangað kom verða mikil umskipti. Hann missir heilsuna og þar með er honum svipt frá ölium þessum störfum. En jafnvel eftir að hann hafði misst heilsuna auðnast honum að verða upphafsmaður að einu hinu merkasta nýmæli síðari ára í þjóðlifi voro. Hann hreyfir fyrstur manna hugmynd- inni um vinnuhæli fyrir berkla- sjúklinga. Upp af þeirri tillögu er hin glæsilega stofnun, Reykja- lundur, vaxin. Þessi minningabók dr. Eiríks er ágætlega skrifuð, á þrótt- miklu og hreinu máli. Þar er víða vel að orði komizt og marg- ar snjallar athugasemdir er þar að finna. Víða eru og skáldleg tilþrif. Eg nefni aðeins eitt dæmi þess, hina frábærlega snjöllu og skáldlegu lýsingu hans á þvi, hvaða áhríf niðurinn í Hvammsá hafði á hann í æsku. Sá kafli mætti gjarnan vera tekinn í ís- lenzkar lestrarbækur. í þremur síðustu köflunum í bókinni gerir eru hin mestu einkamál þeirra. Ég vúl aðeins benda lesendum á kaflann, sem hann nefnir Must- eri vísindanna. Hann sýnir með hversu mikilli alúð og hversu víðtækum lestri hann hefur kynnt sér viðhorf vísinda nú- tímans til lifsgátunnar miklu og hversu víða hann hefur farið um ríki andans til þess að leggja undirstöðurnar að Mfsskoðun sinni Ólafui Lárusson. Listamannaþættir -nýbókeftir Ingólf ííristjáns- son ÚT er komin ný bók eftir Ingólf Kristjánsson blaðamann, sem nefnist Listamannaþættir. Er hér um að ræða stutta þætti af 30 íslenzkum Ustamör.num. Myndir fylgja hverium þætíi, sem gerðar eru af Halldóri Péturssyni. Bók- in er 191 bls. I forspjalli segir Ingólfur m. a.: „Eins og aMir sjá, vantar hér marga kunna listamenn, bæði rit- höfunda, skáld, myndlistarnvenn, leikara pg tónlistarmenn, enda hefði engin leið vertð að koma öllum ísleníkum listamönnum að í einni bók með því formi, sem hér er viðhaft. Um vahð í þessa þætti má að sjáíísögðu deila, það Framh. á bls. 30 Konungsskuggsjá BÓKAFORLAGIÐ h. f. Leiftur hefur nýlega sent frá sér, í ágætri og aðgengilegri útgáfu hið forn- fræga norska ritverk Konungs skuggsjá og er þetta fyrsta út- gáfa hennar sem prentuö er hér , á landi. Magnús Már Lárusson hefur búið bókina til prentunar og fært hana til nútíma stafsetn- lingar, eins og sjálfsagt var að ■ gera við útgáfu handa okkur al- þýðumönnum. Konungsskuggsjá I er talin vera rituð um miðja 113. öld og hið norræna mál sem hún er rituð á er svo Ijóst og i líkt þeirri íslerizku sem við töl- um nú að hver sæmilega greind- ur unglingur ætti að geta Jesið hana sér til gagns og skemmt- unar. Hún er fyx-st og fremst fræðirit, haldið í viðtalsförmi, er það fróðleiksfús sonur sem spyr, en vitur og veraldarvanur faðir sem svarar, samkvæmt þekkingu þeirrar tíðar sem bókin var rituð á. Öll er bókin fróðleg og víða mjög skemmtileg og má vissu- lega margt af henm læra enn í dag. Þeir voru ekki að trana nafni sínu fram gömlu rithöfundarnir á hinni fyrstu ritöld með norræn- um þjóð'um og ekki er nú vitað hver sé höfundur Konungsskugg- sjár. En sterkastar likur hafa verið leiddar til þess að höfund- urinn hafi verið Einar smjör- bakur, er varð erkibiskup í Niðarósi 1255 til æfiloka 1263. Hann var sonur Gunnars grjón- baks, lögmanns Þrænda, en um hann segir í Hákonar sögu Hákon arsonar að hanu hafi áf öllum verið talinn vitastur maður í Noregi. Konungsskuggsjá greinir fyrst frá íþróttum kaupmanna og siðum „og þar næst um kónglega siðu og annarra stórhöfðingja og þeirra manna, er þeim fylgja og þjóna. Og eigi lét ég óspurt með öllu um lærða menn (presta) íþróttir og þeiira siðu. En þó lauk ég mjnni spurningu með því að ræða um íþróttir bænda og fjölmennis þess, er land byggir og þeirra siðu og athæfi“. Þannig segir höfundur frá efni bókar- innar, í formála. En.bókin endar á frásögninni um konunginn og hirðsiðina, en kaflarnir um prest- ana og alþýðuna hafa ekki verið skráðir, höfundurinn fallið frá áður. Draga fróðir menn þá ályktun af því að Einar smjör- bakur hafi samið hana á sínum allra síðustu æviárum. En hver sem höfundurinn nú kann að vera er auðséð að þar hefur vitur og fróður og rnennt- aður maður haídið á penna. Auðfundið er víða að þarna segir maður frá mörgum atriðum sem hann hefur sjáifur séð og reynt, en frá mörgu hafa aðrir víð- förlir menn sagt honum. Það sem sagt er þarna um Grænland, ísland og írland er undur skemmtilegur lestur. Hinar miklu furður sem þar er sagt frá trúðu menn þá, þó nú sé það talið til hjátrúar og hindur- vitna. Víða eru mikil skáldleg tilþrif t. d. í frásögninni um vinda og veðurfar og málið ein- falt og fagurt. Sem dæmi um feve málið á þessari norsku bófc er auðskilið okkur í dag, er eft- irfarandi helgisaga frá írlandi, sem hljóðar þannig: „Þar var og enn í því landi heilagur maður einn, sá er Kevínus hét, í bæ þeim, er Glumelaga heitir. Og' þar var hann í þann tima sem einsétu- maður væri, og gerðist þessi at- burður i hans tíma, er nú vilj- um vér frá segja. Það gerðist svo til, að hann 'nafði einn ungart mann hjá sér, frænda sinn þann, sem þjónaði honum, og unni hann þeim sveini mikið. Svéinn sá tók að sýkjast fynr honum, og varð sótt hans svo þung og mikil, að hann varð banvænn. Það var í þann tíma um vorið í marciománuði, er sóttir manns verða sem hættastar. En gjörðist svo til, að sveinn beiddist af Kevino frænda sínum, að hann skyldí gefa honuin epli og sagði, að sótt hans mundi þá verða léttari, ef hann fengi það, er hann beiddist. En til þess var þá ekki líkt í þann tíma, að þá mundi epli fá, því að þá hið fyrsta tök brum að þrútna um vorið á öll- um aldinviði til laufs. En fyih* því að hinn helgi Kevínus harm- aði sjúkieik frænda síns mjög, og það annað að hann mátti það eigi fá honum, er hann beiddist, þá féll hann til bænar og bað þess Guð, að hann sendi honum nokkura þá iiluti, er frændi hans Framh. á bls. 30 Jólabækur Æskun Bjarnarkló kostar 32 kr. Fimm nýjar ungiingabækur Hörður á Grund kostar 35 kr. Bjaltan hringir kostar 26 kr. Todda í tveim löndum kostar 28 kr. Glatt er í Glaðheimum kostar 35 kr. Bækur Æskunnar mæla með sér sjálfar. Gefið unglingunum góðar bækur. Góð bók er bezta jólagjöfn. Gefið þeim bækur Æskunnar. Fást hjá öllum bólcsölum Aðalútsala BÓKABÚÐ ÆSKUNNAR Kirkjutorgí 3se 30íi 6« 81 í ðV£

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.