Morgunblaðið - 10.12.1955, Síða 9

Laugardagur 10. des. 1955
MORGVNBLAÐlfí
25
öflugu verkalýðsfélög Bandaríkjanua
tryggingakerfi og ráðningarskrifstofur
IFYRSTU grein sinni um
förina til Bandaríkjanna
skýrði Friðleifur t Friðriks-
son frá dvölinni í Washington,
höfuðborg Bandaríkjanna og
heimsókninni í Knoxville í
Tennessee, þar sena þeir fé-
lagar skoðuðu hin miklu
mannvirki TVA (Tennessee
Valley Authority). Nú fljúga
þeir félagar frá Knoxville og
vestur ó bóginn, alla leið til
Las Angeles. i
Á 10 KLST.
VESTUR A» KVRRAHAFI
Við lögðum af stað til Los
Angeles 3. október. Nú óttum
við geysilanga leið fyrir hönd-
um, eða alla leið til Los Angeles
á Kyrrahafsströnd Bandaríkj-
anna. Á þessari ferð komumst
við að því hvílíkt geysilegt land-
flæmi Bandaríkin ná yfir. Flug-
leiðin er 3300 km, en það mun
vera álíka langt og frá Reykja-
vík til Rómaborgar, höfuðstaðar
ítalíu. Við lentum á tveimur
stöðum á leiðinni, í Memphis,
sem er hafnarborg við Missi-
sippi og í Dallas, sem er helzta
borg Texas. Flugið til Ix>s Ang-
eles tók um 10 klst. Fór flug-
vélin með milli 300 og 400 km
hraða' á klst. og stöðugt sást land
niðri fyrir, fyrst næstum enda-
laus Sléttan báðum megin Missi- |
sippi, síðan flatneskjurnar í Tex-
as, þá eyðimerkur Arizona og
loks fjallshryggurinn Sierra Nev-
ada, áður en flugvélin steypti sér
til landtöku við Los Angeles.
HOLLYWOOD
OG DISNEYLANO
Meðan við dvöldumst i Los
Angeles var mikið að gera að
skoða sig um bæði í sjálfri aðal-,
borginni og í nærliggjandi stöð-
um, svo sem Hollywood, kvik-
myndaborginni frægu, sem væri
efni í heila grein, en verður að
bíða rúmsins vegna. “ j
Þar hittum við íslendinginn
Ólaf Bachmann rafvirkja og
konu hans. Huldu, sem búsett eru
i Los Angeles. í frítíma okkar
fóru þau með okkur í Disney-!
land í tveimur bílum, sem þau ’
eiga og sýndu þau okkur mikið
vinarþel.
Disneyland er skemmtigarður
um 30 mílur frá borginni. Hann
er dásamlegt undraland. Hann
tekur yfir stórt svæði og þar
hefur verið komið upp ýmsu því
umhverfi, sem frægt hefur orðið
úr teiknimyndum Walt Disneys. .
f>ar er kofinn hennar Mjallhvít-
ar og dverganna sjö, þar er
Mikki mús á hverju strái. Þar
eru gamlir kastalar og einnig
fórum við út í fomfálega galeiðu
frá miðöldunum, sem flýtur þar
á einu vatninu.
Á einu svæði skemmtigarðsins
er heimur framtíðarinnar. Þar er
stillt upp líkingu af geimfari,
geysístórri rakettu. Hún stendur
þar upp á endann og virðist ekki
annað eftir en að skjóta henni
af stað til tunglsins. Auðvitað
geta menn keypt farmiða til
tunglsins. En við skulum nú
halda okkur við jörðina. Ætlun-
ín var að skoða Bandaríkin, en
ekki að gerast fyrsti landnáms-
maður á tunglinu. En skemmti-
garðurinn var dásamlegur staður
og mikið fjölmenni sem sækir
hann.
ÁRSHÁTÍD LEIFS
EIRÍKSSONAR-FÉLAGS
Á meðan við dvöldumst í Los
Angeles, bauð stjóm Leifs Ei-
ríkssonar-klúbbsins okkur á árs-
hátíð félagsins. í klúbb þessum
eru allir Norðurlandabúar, sem
búsettir eru í borginni.
Að þessu sinni eru það Norð-
menn, sem fara með stjórn
klúbbsins og önnuðust þeir einn-
ig hátíðahöldin, sem voru fjöl-
breytt. Þar var kórsöngur, ein-
söngur, píanókonsert o. m. fl.
Fánar 6 þjóða blöktu þar við
TT"T * 7 *
JrisKimenn í Bandaríkjunum vilja
láta hækka aðflutningstolla á fiski
ogstækka landhelgi Bandaríkjanna
Fri&leiíiír I. Friðrikssor segir frá dvölinni
í Los Ángeles og San Francisco
flotanum er byggt í sama stíl og'
í Fanney, skipin upp og niður af
| líkri stærð og tíðkast á íslandi.
| Við komum um borð í slíkan bát
og kynntum okkur aðbúnað og
vistarverur skipverja. Virtust
þær vera mjög góðar og ekki
kauptrygging er þarna. Sjómenr
fá fullt kaup ef þeir slasast og
einnig greiddan sjúkrahúskostn-
að. Reglan er yfirieitt sú, að
íormenn eða skipstjórar eiga
sjálfir sinn bát. Þeir verða að
láta útgerðina bera sig, þvi að
engum kemur til hugar að ríkis-
sjóður fari að greiða styrki til
útvegsins.
Þarna kynntumst við allvel i
raun skipulagi og starfsháttum
bandarískra verkalýðsfélaga. í
San Pedro einni eru um 100
verkalýðsfélög, sem htært um
. , . ... , . r i j- sig tekur til eins ákveðins stgrfs.
lakan en hja okkur Isiendmgum. . ...
_______ Feíogin eru mjog vei skipulogo
og gott samstarf milli þeirra.
Þeir mega ekki fiska með fiöt-
vörpu eða dragnót, en hing Vegar
mega þeir nota herpinætur. Tún SKÓGUR óLÍUTURNA
Skammt frá San Pedro nokkru
nær aðalborginni er bærinn Wil-.
mington. Heimsóttum við þann
fiskurinn er oft 100—300 pund
en þess eru dæmi að hann verði
allt að 1000 pund. Beztur ér hann
til niðursuðu, meðan hann er
lítill, þetta 30—40 pund. ~~
SAMKEPPNI JAPANA
Eftir að túnfiskveiðarnar
Hinn fagri fjörður San Francisco er ágætis skipalægi. En vegna
hans hefur orðið að byggja voldugar og dýrar brýr í San Francisco,
sem setja svip á borgina.
hún, — Norðurlandanna og ið í nær 2 mánuði. — Var
Bandarikjanna — og spilaðir það verkafólk í niðursuðuverk-
voru þjóðsöngvar. Þarna var smiðjunum, sem gerði verkfallið
mikill mannfjöldi, nálægt 1500 og krafan var kauphækkun um
manns, margir íslendingar og 15 cent á klst. og að vinnuvikan
sumir langt að komnir. Þar var styttist í 40 stundir úr 48. Vegna
m. a. Egill Vilhjálmsson for- þessa stöðvuðust einnig allar
stjóri og frú hans. Sérstaklega veiðar, en sjómenn, sem aðallega
vil ég geta eins manns, sem ég stunda túnfiskveiðar voru ekki í
hitti þar og talaði við um sinn, verkfalli og féngu þeir greiddan
Skúla Bjarnasonar, bakara í Los styrk úr atvinnuleysissjóði.
Angeles, sem er 67 ára, er frá
stað og vakti hann mjög athvgli
okkar. Þar er mikil olía í jörðu
og eru þar á tiltöulega litlu
svæði hvorki meira né minna en
6000 olíutumar og í sambandi
jukust hafa nýir örðugleikar V1ð þá olíudælur, sem dæla dag
brátt steðjað að útgerðinni, °S nótt. Til að sjá lítur olíu
en það er innflutningur Jap- svæðið út eins og þéttur skógui
ana á túnfiski. Þeir selja afla svb margir eru turnarnir.
sinn niðursuðuverksmiðjum í Um 30 ár eru síðan farið va>
San Pedro og undirbjóða a® vinna olíu úr jörð þarna
fiskverðið. Geta þeir selt j ð 'rðist hún næstum óþrjót
andi, en sagt var okkur, að á
þessum tíma hefði landið sigið
um 18 fet við það að olíunnl
var dælt. upp.
Eyrarbakka og fluttist vestur
1912. Hann var fyrir 3 mánuð-
um heima á íslandi. Bað hann
sérstaklega að skila kveðjum til
doktors Páls ísólfssonar, Andrés-
ar Andréssonar klæðskera og
Guðmundar Jónssonar óperu-
söngvara og kem ég þeim kveðj-
um hér með á framfæri.
ERFIÐLEIKAR ÚTGERÐAR-
INNAR í SAN PEDRO
Um 30 km fyrir sunnan Los
Angeles er útvegsbærinn San
Pedro. Þangað fórum við nær
daglega á meðan við vorum í Los
Angeles. Þar höfðum við sam-
band við forustumenn stærstu
verkalýðsfélaganna, kynntumst
málefnum þeirra og skoðuðum
aðstæður i þessu sjávarplássi.
Það hittist svo á, að þar
var verkfall, sem hafði stað-
Okkur var tjáð, að útvegur-
inn ætti við mikla erfiðleika
að stríða þarna, sem stöfuðu
aðaliega af því að sardínu-
veiðarnar, sem voru aðal-
uppistaðan til 1950, brugðust
þá skyndilega líkt og síldin
heima hjá okkur og þrátt
fyrir miklar fiskileitir hefur
ekki upplýstst hvert sardín- '
urnar hafa horfið. Aflabrest-
urinn sést gleggst á því, að
árið 1950 veiddust 350 þús.
tonn af sardínum yfir árið, en
í ár aðeins 60 þús. tonn. 1
Bátarnir hafa því orðið að
skipta um veiðiaðferðir og i
stað þess að aðalaflinn var
áður sardínur, er nú kominn
túnfiskur.
tonnið 40—80 doilurum lægra j
en bandaríski útvegurinn. — !
Heíur magn japanska fisksins
aukizt úr 9% í 52% af heiid-
arhráefni niðursuðuverksmiðj
anna. Líka flytja Japanir inn RÁÐNINGASTOFA
hraðfrystan fisk eins ög ís- VERKALÝDSFÉLAGA
lendingar eftir að fisktoliar Þar gengum við á fund foi
iækkuðu. stjóra fulltrúaráðs verkalýðs
Vilja sjómenn og útgerðar- félaganna Mr. Cecil Johnson og
menn í San Pedro umfram sýhdi hann okkur starfsemi ráðs-
alit að vemdartoliar verði í því eru 65 verkalýðsfélög
aftur hækkaðir. Þeir kveðast náið samstarf milli þeirra.
finna fyrir innflutningi á ís- bað sem vakti mesta athygll
lenzkum fiskí, en sérstaklega okkar var ráðningarstofa mikill
er þeim ilia við fiskveiðar sem verkalýðsfélögin reka og ev
Japana við strendur Ameríku. mikið og vel skipulagt fyrirtæki1
Sem dæmi nefna þeir, að Jap- Þar mæta menn tvisvar á dag.
anir hefðu veitt 65 millj. laxa sem leita eftir vinnu, kl. 7 um
við strendur Alaska með því morgun og 4 síðdegis. Þeir erv
að leggja net fyrir ármynni. númeraðir niður og haldið na
Sjómenn vildu'láta stækka kvæmt bókhald yfir hve miklEi
bandaríska landhelgi, en hún vinnu hver þeirra fær. Og hafi
er nú 3 sjómílur. Einnig vildu einn maður minni vinnu en hin-
þeir láta afnema ýmis víð- ir eina vikuna, þá er honum
áttumikil friðuð svæði, sem bætt það upp næstu viku.
tekin eru frá og lokuð fyrir
skemmtiveiðimenn.
KJOR FISKIMANNA
Sjómannafélögin í San Pedro
eru meðlimir i AFL (American
Federation of Labour). Hluta-
skipti eru á bátunum, þannig að ■
San Pedro hefur 60 þús. íbúa sjómenn fá 60%, en útgerðin ■
og er einn mesti útgerðarbær 40%. Þó er þetta svolítið breyti-
Bandaríkjanna. Þar eru mörg legt eftir stærð báta og áhafna.
hundruð mótorbátar. megnið af Engin lágmarkslaun og engin
Mynd þessi var tekin i heimsókn íslendinga til Sjómaimasambandsins i San Frani >sco. Maðurinn
á hvítu skyrtunni í freuistu rö® er Harry Lundberg forseti sambaijdslps. •..< ,c
Það er mjög algeng regla :■
Bandaríkjunum, að verkalýðs
félögin stjórni ráðningu
manna til vinnu. Er þeim fulL
komlega treyst i því efni, enda
hafa verkalýðsfélögin gæti
þess eins og fjöreggs, að eng
in annarleg sjónarmið fái að
ráða. Þeim væri ekki treyst
ef alls konar stjórnmála-
spekúlantar gætu vaðið uppl
í þeim. Hinn mikli styrkleikt
og vald bandarísku verka
lýðsfélaganna byggist á þv>
að þau eru ópólitísk hags
| munafélög verkalýðsins.
j Á þessa ráðningarstofu verka-
lýrðsfélaganna hringja allir vinnu
veitendur í Wilmin gton og ná-
| grenni, þegar þá vantar starfs-
i rnenn og svo er skrifstofan full-
! komin að hún getur • ráðið 3000
manns á klst. Er tahð nauðsyn-
legt að eyða ekki of löngum tíma
i ráðning. ra.
I Hér er • kki um atvinnuleysi
! að ræða, en vinnumarkaðurinn
jer svo gií ga stór, að daglega
þarf að 'ganga' frá fjölda nýrra
ráðninga, si'mt af því er dag-
launavinna. en margar stöðuj:
éinnig til iangs tima.
NÝTÍZK ULEGASTA
BORGIN
Við fórurn víða um Los Ang-
eles. Sérstaklega minnist ég
heitnsóknar í fiskasafnið fræga.
Þar eru lifandi í kerurn næstum
allar tegundir fiska, sem fyrir-
finnast i Kyrrahafinu og þeirra
á meðal jafnvel hvalir. Sólar-
lágið þarna er undur faguft.^
Sólin hnigur í sjó í vestri ’óg^j
litár huninn og haí' Logagyllt. ^'
Los Angeles er stærsta borg
• • ' • ' Frh. á bls. 28rV''