Morgunblaðið - 13.12.1955, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 13. des. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
9
Frú Borghildur BJörnsson
f DAG á frú Borghildur Björns-
son, ekkja Ólafs Björnssonar
stofnanda og fyrsta ritstjóra
Morgunblaðsins, sjötugsafmæli.
Þessi glæsilega kona er ein af
börnum hinna merku hjóna, Ást-
hildar og Péturs J. Thorsteinson
útgerðarmanns og kaupmanns á
Bíldudal.
Frú Borghildur er þannig alin
upp á einu myndarlegasta heim-
ili landsins. Svipur þess mótaðist
í senn af þjóðlegri ræktarsemi og
stórhug viðsýnna brautryðjenda.
Frú Borghildur giftist Ólafi
Björnssyni, Jónssonar, ritstjóra
ísafoldar og ráðherra, árið 1909.
Hafði Ólafur þá á hendi stjórn
ísafoldarprentsmiðju, hins gamla
fyrirtækis föður síns og var jafn-
framt ritstjóri blaðsins ísafoldar.
Stóð heimili þeirra í húsakynnum
ísafoldarprentsmiðju í Austur-
stræti 8, þar sem nú eru ritstjórn-
arskrifstofur Morgunblaðsins.
Var það á sínum tíma eitt vin-
sælasta heimili bæjarins. Hús-
bændurnir voru bæði hið glæsi-
legasta fólk í sjón og raun, gest-
risin og alúðleg.
En samlíf þeirra hjóna var
sorglega stutt. Ólafur Björnsson
lézt 10. júní árið 1919. Var þá
mikill harmur kveðinn að fjöl-
skyldu hans og fjölmennum hópi
vina og venzlamanna.
Þau hjón áttu f jögur börn, tvær
dætur, Elísabetu og Katrínu og
tvo syni, Pétur hagfræðing, nú-
verandi forstjóra ísafoldarprent-
smiðju og Björn fiðluleikara.
Frú . Borghildur Björnsson
mætti erfiðleikunum af kjarki og
dugnaði. Hún ól börn sín upp til
þroska og manndóms. Eru þau
öll prj'ðilega myndarlegt og vel
gefið fólk, eins og kyn þeirra
stendur tiL Heimili hennar að
Fjólugötu 7, þar sem hun hefur
búið síðan 1920, ber svip rausnar
og siðfágunar. Þessi merka kona
pýtur vinsældar og virðingar
allra, sem henni kynnast. Yfir
framkomu hennar hvilir ævin-
lega blær látlausrar fyrir-
mennsku.
Frú Borghildur ber aldur sinn
vel, og fylgist af áhuga með því
sem gerist, eins og þegar hún
stjórnaði hinu vinsæla ritstjóra-
heimili í Austurstræti. Morgun-
blaðið flytur henni, heimili henn
ar og ástvinum hugheilar árnað-
aróskir á sjötugsafmælinu, um
leið og það þakkar henni liðna
tíð.
S. Bj.
STEF úftlutar til 246
íslenikra réllhafa
EINS og venja er úthiutar STEF
á mannréttindadeginum höfunda-
launum til íslenzkra rétthafa. Út-
hlutunarvinnu er nú lokið, og er
úthlutað eftir dagskrá Ríkisút-
varpsins 1953 af tekjum ársins
1954.
Alls 246 íslenzk tónskáld, söng-
textahöfundur og erfingjar peirra
fá í þetta skipti jólaglaðingu frá
STEFi, sumir allt að 10 þúsund
krónum hver. Upphæði er tvö-
földuð vegna nýrra samninga við
Ríkisútvarpið um upptökurétt-
indi íslenzkra tónskálda.
— Frá Alþingi
Frh. af bls. 1
millj. kr. útgjaldaaukningu, án
þess að koma með nokkurn nýjan
tekjustofn, svo að skv. þeirra til-
lögum myndi gjaldahlið fjárlag-
anna hækka um 130 millj. kr.
Taldi Eysteinn tillögur komm-
únistanna furðu ábyrgðar-
lausar. Þeir hefðu hleypt verð-
bólguöldunni af stað með
ábyrgðarlausu verkfalli og nú
skytu þeir sér algerlega undan
að taka afleiðingunum af því,
sem koma fram í stórauknum
kostnaði nkisins á öllum sviðum.
— Morðri 30 ára
Fi-aml) af t>la. «
ur bóka hjá Norðra, er koma
mun út á næstu árum, þar af
mörg stórverk, er taka mun tvö
til þrjú ár eða lengur að fullmóta
tii útgáfu. Aðallega eru það bæk-
ur þjóðiegs efnis, flestar unnar
úr máttarviðum íslenzks þjóð-
lífs.
Eins og getið hefur verið um
hér að framan, var Bókaútgáfan
Norðri stofnuð á Akureyri 1925
og rekin sem einkafyrirtæki í 17
ár eða til ársins 1912. Þá var
Norðri gerður að hlutafélagi, en
árið 1947 keypti Samband ís.
lenzkra samvinnufélaga útgáfuna
og hefur rekið hana siöan.
Framsögumennirnir — frá vinstri: Jóhann Hafstein, Einar Ingimundarson, Jónas Rafnar, Magnús
Jónsson og Sigurður Bjarnason.
FraiP:tíðannö«iileikamir ern miklir ef
^ i
þjóðin aðeins kann að hagnýta |)á
Úr rsðum yngri þingmanna Siálfslæðis-
flokksins á Heimdallarfundinum é sunnud.
ASUNNUDAGINN var haldinn umræðufundur í Heimdalli. félagi
ungra Sjálfstæðismanna. Fundur þessi var nokkuð sérstæður. |
Fimm af yngri þingmönnum Sjálfstæðisflokksins komu þar fram
og fluttu framsöguræður um efnið: Þurfa íslendingar að kvíða
framtíðinni?
Þingmennirnir, sem töluðu voru Jóhann Hafstein, Einar Ingi- \
mundarson, Jónas Rafnar, Magnús Jónsson og Sigurður Bjarna-
son. Fluttu þeir fróólegar ræður um ýmis svið efnahagsmála þjóð-
arinnar. Voru ræðumenn allir sammála um það, að framtíðar-
möguleikar hinnar íslenzku þjóðar væru miklir, en allt væri komið
undir því að þjóðin kynni að færa sér þessa möguleika í nyt og
bæri gæfu til að sameinast um framfaramálin. Á eftir voru frjáisar
umræður og tóku margir til máls.
Hér verður nú sagt nokkuð frá umræðunum
HVER ER SINNAR
GÆFU SMIHUR
Fyrstur talaði Jóhann Hafstein
og ræddi almennt um i'ramtíðar-
horfur íslendinga. Hann komst
að þeirri niðurstöðu, að íslending
ar þyrftu ekki að kvíða framtíð
sinni. Þó með þeim fyrirvara að
hver er sinnar gæfu smiður.
Augljóst er að íslendingar hafa
aldrei haft eins mikla möguleika.
Spurningin er aðeins hvort við
kunnum að hagnýta þá mögu-
leika.
Siðan vék Jóhann að erfiðleik-
um framleiðslunnar. Þeir væru
í því fólgnir, að henni væri ekki
tryggður öruggur starfsgrundvöll
ur. Menn krefðust of stórra hluta
af þjóðararðinum, svo að hann
nægði ekki til að verða við öllum
þeim kröfum. Þess vegna væri
nauðsynlegt að stokka spilin og j
gefa upp á nýtt, þannig að arð- |
skiptingin yrði í réttu hlutfalli við
hinn raunverJlega þjóðararð.
STÓRFELLD
FRAMTÍÐARÁÆTLUN
Næstur talaði Einar Ingimund-
arson. Hann vék máli sínu að
þeim stórfelldu framtíðaráætiun-
um, sem nú er verið að fram- i
kvæma á grundvejli stjórnarsátt- j
málans miili Sjálfstæðisflokksins
og Framsóknarflokksins. Taldi
hann að þessi sáttmáli hefði ver- !
ið mótaður af stórhug, víðsýni og !
bjartsýni. Og framkvæmd hans er
eitt af því, sem heitir þjóðinni
bjartri framtíð.
FURÐULEG ERAMKOMA
STJ ÓRN ARFLOKK S
í þessu sambandi vék Einar
nokkuð að hinni furðulegu fram-
komu Framsóknarflokksins í
stj órnarsamvinnunni.
„Það er ekkert við því að segja,
þó stjórnarandstaðan haldi uppi
andróðri gegn ríkisstjórninni.
Hitt er sjaldgæfara, ef ekki eins-
dæmi, að stjórnarflokkur taki j
þátt í þeim áróðri stjórnarandstöð
unnar“, sagði Einar.
„Að visu hagar Framsóknar-
flokkurinn þessu á sérstæðan
hátt, þ. e. a. s. þannig, að hann
segir að allt, sem vel hefur farið
sé honum að þakka, en hins veg-
ar að allt sem miður fer hjá
stjórninni, sé Sjálfstæðisflokkn-
um að kenna. Þannig ræðst t. d.
Framsókn á Sjálfstæðisflokkinn
fyrir innflutning bifreiða. Þessi
innflutningur hefur gefið ríkis
sýslufélagi. Þeim framk\:æmdum
er enn haldið örugglega áfram.
Hér þarf margt að starfa, því að
bæta verður fyrir athafnaleysi
margra alda og með framkvæmd-
um nútímans er verið að byggja
fyrir framtíðina.
sjóði stórfeildar tekjur. Síðan
þegar hagur ríkissjóðs hefur batn
að með bílainnflutningnum, þá
kemur Framsókn og segir að hinn
góði hagur ríkissjóðs sé Eysteini
Jónssyni að þakka.
Einar Ingimundarson sagði
að lokum, að eina lausnin sem
stjórnarandstöðuflokkarnir
sæju á efnahagsvandamálun-
um væri að keyra allt í fjötra.
Það er ykkar, ungir Sjálfstæð-
ismenn að hindra þær fyrir-
ætlanir. Mörg ykkar eiga enn
eftir að stofna sín eigin heim-
ili eða skapa sér atvinnumögu-
leika. Eí bölsýnismennirnir
fengju að ráða, yrði aðstaða
ykkar til þess erfiðari.
FRAMFARIR í MENNINGAR-
OG HEILBRIGÐISMÁLUM
Jónas Rafnar ræddi um þær
miklu fram’farir, sem nú standa
yfir í menningar- og heilbrigðis-
málum íslendinga. Á síðustu 10
árum hafa t. d. verið byggðir
barnaskólar fyrir 50 millj. kr.
og sýnt er að á næstu árum verð-
ur einnig varið tugmilljónum
króna til áframhaldandi skóla-
bvgginga.
Þannig er þetta á öllum sviðum
fræðslumálanna, að stórfelldar
framfarir standa nú yfir. Vék
Jónas sérstaklega að hinum
auknu möguleikum til sérnáms.
Árið 1940 flutti Háskólinn í hina
glæsilegu byggingu sína. Þá
heyrðust raddir, sem sögðu að
hún væri alltof stór. En eftir 10
ár fór að koma 1 ljós, að húsið
%rar mikils til of lítið.
Sannleikurinn er sá, að hið
gamla máltæki að bókvitið
verði ekki látið í askana, gildi
ekki lengur. Þjóðfélagið krefst
meiri sérmenntunar. Fóik fer
til sérmenntaðra lækna með
mein sín og menn kref jast þess
að við stjórnvölinn standi sigl-
ingafróðir menn. Enn er stöð-
ugt unniö að bættri aðstöðu
í þessum málum og benti
Jónas á að nú er t. d. að helj-
ast smíði íullkomins kennara-
skóla. Verkefnin eru óþrjót-
andi.
Sama er að segja um heiihrigð-
ismálin. Árii' '860 var gert ráð
fyrir 7 læknu:-. á öliu la'r’ . u og
um aldamótir, voru sáraí á sjúkra
hús hér. Nú skipta læknarnir
hundrúðum og sjúkrahús eða
sjúkraskýli eru næstum í hverju
HVAÐ RÆÐUR URSLITUM
UM LÍFSKJÖRIN
Þá talaði Magnús Jonsson og
kvaðst hann vilja í upphafí ræðu
sinnar svara spurningunni beint,
hvort íslendingar þyrftu að kvíða
framtíðinni. Áður en þeirri
spurningu verður svarað, verðum
við að gera okkur grein fyrir,
hvað úrslitunum ræður um lífs-
kjör þjóðarinnar og hvort sé hægt
að bæta þau.
Þá sjáum við að framleiðslan
hefur stöðugt vaxið og það þráti
fyrir alvarleg áföll svo sem síld
arbrest og útflutningurinn í ái
verður talsvert hærri en hann
hefur áður verið hæstur í okkar
sögu.
Þá er spurningin hvaða mögu
leikar eru á að selja framleiðslu
vörur okkar. Nú er þessu svo
háttað, að eftirspurn er mikil eft
ir framleiðsluvörum okkar.
Þá er næst, hvaða tæki við
höfum til að starfa með í fram
leiðslunni. Nú er verið að kaupa
til landsins eða láta smíða 30—40
nýja fiskibáta.
MÖGULEIKARNIR
ÓÞRJÓTANDI
Og hvaða möguleikar eru til að
auka framleiðslu okkar svo að
við getum bætt lífskjörin. Mögu
leikarnir virðast vera margir
bæði til aukningar framleiðslu-
greina og til að taka upp nýjar
atvinnugreinar. Benti ræðumað
ur m.a. á byggingu sementsverk
spiiðju og möguleika á nýtingu
jarðefna.
Land okkar veitir þannig
marga ijpöguleika og þess vegna
er bjarf framundan. Hitt er þó
annað mál, hvort þjóðin kann fót
um sínum forráð. Það er mesta
vandamálið, sem við eigum við
að stríða.
Magnús benti á það, að
vegna hinnar þjóðhættulegu
verðbólgu sem verkföllin s.L
vetur hlevptu af stað væri nú
svo komið, að sú staðreynd
blasti við, að ekki væri hægt
að ná saman endunum við af-
greiðsiu fjárlaga, nema gripiö
ið yrði til sérstakra ráðstafana
til að auka tekjur ríkissjóðs.
Þessi staðreynd sýnir, að
óliyggiiega var að farið, þegar
verkfallinu var skellt á. í stað
þess að hægt hefur verið að
undaníörnu að lækka skatt
ana, verður nú að hækka þá i
i'yrsta skipti í mörg ár.
Fyrsta og þýðingarmesta
verkel’ni æskunnar, sagðl
ijlagnús, ef hún ætlar að hag-
nýta sér hina mörgu mögu
leika er aö stöðva verðbólgu-
ölduna.
SPÁKAUPMENNSKAN
HÆTTULEGUST
Það er hins vegar spákaup
mennskan, sem er hættnleg
ugst framtíð þjóðarinnar, sagði
Framh. á bls. 12
S