Morgunblaðið - 04.09.1956, Síða 6

6
M ORC, VA'BLÁÐIÐ
Þriðjudagur 4. september
Kosn.ingarn.ar
tæplega Leiha
breytinga
munu
1 Svíjpjób
tiL stórfeLLdra
á stjórninni
en Bændaflokkurinn
ótlast fylgistap
OLIKLEGT þykir, að kosning-
arnar til neðri deildar
sænska þingsins, sem fara fram
þriðja sunnudag í september, 16.,
muni hafa í för með sér miklar
breytingar á stjórninni. Stjórnar-
samvinna milli Jafnaðarmanna og
Bændaflokksins, sem reyndar
hefur gengið skrykkjótt —- en þó
verið við lýði undaníarin fimm
ár — er líkleg til að vara næsta
fjögra ára kosningatímabil.
-Allríflegur meirihluti
Stjórnarandstaðar. hefur
tiltölulega litla von um að geta
steypt stjórninni. Þingmeirihluti
stjórnarsamvinnunnar er allríf-
legur, 110 Jafnaðarmenn að við-
bættum 26 þingmönnum úr
Bændaflokknum, 136 af 230 þing-
mönnum. Möguleikarnir fyrirj
því, að breytingar verði hér á,
liggja ekki fyrst og fremst í, að
stjórnarandstöðuflokkarnir tveir,
Frjálslyndi flokkurinn og Hægri
flokkurinn, nái betri árangri í
kosningunum, heldur í því, að
róðurinn verði þungur fyrir
Bændaflokkinn. Það er ekki ó-
sennilegt, að svo fari, enda hafa
foringjar flokksins þegar lýst yf-
ir því, að fylgistap í kosningun-
um verði ekki talið hafa póli-
tiska þýðingu, ef tapið er í hæfi-
legu hlutfalli við fólksflutninga
úr sveitum til borganna.
Sannleikurinn er sá, að land-
inu er stjórnað af Jafnaðarmonn-
um, þó að borgaraflokkarnir hafi
að baki sér meirihluta kjósenda.
Árið 1940 nutu Jafnaðarmenn
stuðnings meirihluta
þó að sá mcirihluti væri lítill
53,8%. — Árið 1952 var þessi
ig þessi tillaga skyldi fram-
kvæmd, komst að þeirri niður-
stöðu, að hún væri óframkvæm-
anleg, og ný nefnd hefur nú verið
skipuð.
Nú þegar kosningar eru á
næstu grösum liggur engin nefnd
artillaga fyrir um málið, hvað þá
heldur stjórnartillaga eða frum-
varp til laga um hækkun elli-
launa. Að baki tillögunnar liggur
því aðeins góður vilji, og allir
flokkarnir geta þess vegna stært
sig af því s§ma í þessu efni.
★ Ohlin vill þjóðar-
atkvæðagreiðslu
Prófessor Ohlin úr Fi'jáls
lynda flokknum hefur lagt til, að
þjóðaratkvæðagreiðsla verði lát-
I in fara fram um tillöguna um
! hækkun eftirlaunanna. Jafnaðar-
menn vita, að vissar stéttir þjóð-
félagsins eru mjög andvígar þess- j íranigangi menningarmála i land
ari tillögu, og hefur það valdið inu, en Erlander, forsætisráð-
ar tær“ á stjórnarsamvinnunni.
Hinn „svarti sauður“ stjórnarmn-
ar, Persson 'Skabersjö, úr Bænda-
flokknum, sem fer með mennta-
málin, ræddi nýlega um menn-
ingarmáiin, sem óneitanlega hafa
setið á hakanum. Stjórnarand-
En í kosningabaráttunni vill
Skabersjö minna á, að það er
hann, sem á að hafa töglin og
hagldirnar.
Húsnæðisskorturinn er einnig
viðkvæmt mál. Um þetta er rætt
á öilum kosningafundum, í út-
varpi og ritstjórnargreinum, og
er tölunum snúið ýmsa vegu eft-
ir því hver á hlut að máli. Erick-
son er ánægður, hann reiknar í
íbúðum, 750 þús. nýjar íbúðir í
Svíþjóð i fyrra og álíka margar
t ár. Stjórnarandstaðan telur þá,
?em bíða eftir að fá íbúðir, 94
þús.— það er há tala.
kostnað Bændaflokksins, sem ótt
ast, að þessi þróun leiði til þess,
að hans verði ekki lengur þörf í
stjórnarsamvinnunni. — yirðist
þetta hafa gengið svo langt, að
formaður Bændaflokksins sá sig
tilneyddan að lýsa því yfir í út-
varp, að þetta væri óhugsandi.
★ Rikisvaldið og þegnarnir
— lækkun skatta
Það, sem af er lcosninga-
baráttunni, hefur einnig verið
mjög á dagskrá, áhrifa- og á-
kvörðunarréttur ríkisins annars
vegar og kröfu þegnanna til
frelsis og sjálfstæðis hins vegar.
Skattaináiin verða eðlilega mið-

Ericsson —
reiknar í íbúðum.
Hjalmarson —
lækkun skatta.
Ohlin — þjóðar-
atkvæðagreiðsla
Erlander —
skólamál í ólestri.
i&g
Skabersjö —
vill hafa töglin
vera
staðan telur Skabersjö
stærstu hindrunina í vegi fyrir
þeim nokkrum áhyggjum.
„Svarti sauðurinn"
fer með menntamálin
Það eru fleiri „viðkvæm
herra, verður sem fyrrverandi
menntamálaráðherra oft að taka
á sig ófellisdóminn fyrir of fáa
skóla, lélegar aðstæður við há-
skólana, skort á kennurum o. fl.
Vé „Flóttinn" úr sveitunum ] depill slikra
Bændaflokkurinn á við
eitt höfuðvandamál að stríða,
„flóttann“ úr sveitunum, og eng-
inn hefur trú á að hægt sé að
stöðva þann „flótta". Fólksflutn-
ingarnir úr sveitunum valda því,
að sífellt fleiri atkvæði bætast
stjórnarsamvinnuyokknum á
slirifar ur
daglega lífinu
Um verðlaunagarðana
GARÐAVINUR skrifar mér
svohljóðandi bréf:
„Velvakandi góður!
Ég tek mér penna í hönd, ekki
kjósenda,1 til að rífast né skamma neinn af
| hörkuillsku, heldur til að vekja
í athygli á atriði, sem mér finnst
meirihluti úr sögunni. f hlut Jafn athyglisvert. Það er út af verð-
aðarmanna féllu þá 46,1% af launaveitingum Fegrunarfélags-
heildaratkvæðamagni, í hlut borg ins okkar fyrir fegursta skrúð-
araflokkanna komu 49,5%. —! garð bæjarins ár hvert, sem mér
Fengu Jafnaðarmenn þá 110 þing finnst í sjálfu sér ágæt og
sæti, en borgaraflokkarnir sam-
tals 115, Frjálslyndi flokkurinn
58, Hægri flokkurinn 31 og
Bændaflokkurinn 26.
★ ★
Stjórnarsamvinnuf lokkarnir
njóta nú stuðnings 56,8% kjós-
enda, en vegna þess, hve kosn-
ingalögin eru óréttmæt, hafa
stjórnarflokkarnir 61% af þing-
mönnum neðri deildarinnar —
Fjórir af sextán ráðherrum eru
úr Bændaflokknum, ekkert þess-
ara fjögurra ráðherraembætta er
sérlega mikilvægt, enda virðast jafnan
skemmtileg ráðstöfun. En mér
hefur virzt, að verðlaunum þess-
um sé úthlutað eftir helzt til ein-
.4
I*
hæfum reglum. Mér sýnist það
vera þessir útklipptu
Bændaflokksmenn láta Jafnaðar- j jjjynsturgarðar, ef ég má svo að
menn um stjórnina nema á einu j Qrði kveðai sem verðlaunin
sviði: verðlagi á landbúnaðarvör- j kreppa. Með þessu er ég engan
um, sem á að vera 33% hærra j veginn að kasta rýrð á þessa teg-
ins hefur lýst þessu ástandi svo:
Hugsjónastefnu Bændaflokks-
ins er hægt að lýsa í einni setn-
ingu: einum eyri meira fyrir
mjólkina! En þess ber að geta, að
Bændaflokkurinn er fulltrúi fyr-
ir aðeins tiltölulega litinn hluta
sænsku bændastéttarinnar.
nema aðeins til að horfa á hann |
álengdar, heldur einmitt þægileg j
ur og elskulegur griðastaður frá O
ys og ryki götunnar. Viðleitni í C3
þessa átt finnst mér, að ætti að
meta að verðleikum og hvétja
garðeigendur og leiðbeina þeim,
hvernig bezt megi fara. Annars
er það auðvitað hugkvæmni
hvers og eins, sem þar hefur mest
að segja, hvað sem líður öllum
sérfræðingum og ráðunautum —
að þeim ólöstuðum.
tók
Uppstillt hraun
VÍÐA sér maður í görðum, að
fluttir hafa verið að hraun-
molar til skjóls og fegrunar. —
Oftast hefur það verið notað af
lítilli smekkvísi. Það hefur átt að
setja eðlilegan og náttúrlegan
svip á garðinn, en svo hefur því
verið raðað og tyllt upp éftir
vissum reglum, svo að verkið
hefur orðið hin greinilegasta
gervismíði, sem ekkert á skylt
við villtan og ótaminn hraun-
gróður. Skemmtilegri — og skyn-
samlegri virðist mér sú aðferð,
sem sumir garðeigendur aðhyll-
ast, að koma hraungrjótinu fyrir
en verðlag á heimsmarkaðinum. i unð skrúðgarða "Þeir eru !jóm. á sem óþvingaðastan hatt, an
Einn af talsmönnum HægrHdokks j an(jj fauegir og krefjast óhemju
i , vinnu 0g sérstakrar natni og
vandvirkni, eigi þeir að ná á
stig nokkurrar fullkomnunar. —
Já, og þeir krefjast líka óhemju
fjár. Tökum' t.d. öll beðin, sem
full eru af fjölbreyttum, litskrúð-
ugum sumarblómum, öllum ein-
ærum. Þau kosta ekkert smá-
ræði og kostnaðurinn endurtekur
sig á hverju ári.
•fc Styttri vinnutími
og hækkun eftirlauna
Jafnaðarmenn hafa und-
anfarinn áratug byggt kosninga-
baráttu sína á loforðum um gull
og græna skóga. Það er einnig
svo nú, og í ár er tveim aðalum-
bótum lofað: styttingu vinnutim-
ans án þess að launin lækki og
viðbót við eftirlaunin, og verður
sú viðbót miðuð við 30—40% af
meðaltali af launum manna á
aldrinum 17—67 ára. Það hefur
þó reynzt nokkuð erfitt að gera
þetta að dagskrármáli í kosninga-
baráttunni, þar sem nefnd, sem
skipuð var til að rannsaka. hvern
E
Engu síðri
N þetta er nú gott og blessað.
Það er engin furða þótt slík
skrautvinna gangi í augun á fólki
— þar á meðal háttvirtri dóm-
nefnd — og sjálfum mér. — En
svo eru til aðrir garðar, sem mér
þykja engu síður aðdáunar- og
verðlaunaverðir. Það eru garð-
arnir, þar sem hagsýni og smekk-
vísi hafa haldizt í hendur Garð-
urinn, sem er við það miðaður að
fólk, þar á meðal blessuð börn-
in, sé ekki útilokað frá honum
þess að nokkur uppstilling eða
röðun komi til, smáhola eða
bakki eftir því hvernig til hagar
— og sá svo í „hraunið“ harð-
gerðum og fjölærum blómum,
sem klæða það litskrúði á hverju
sumri með hjálp náttúrunnar
einnar saman, eftir að manns-
höndin hefur sáð til þeirra svo
að segja í eitt skipti fyrir öll. —
Það eru annars ailtaf skiptar
skoðanir um það, hvor garðurinn
sé fallegri, hinn „enski“, þar sem
náttúran er látin sem sjálfráðust,
eða hinn „franski“, þar sem allt
er klippt og skorið og nákvæm-
lega niðurraðað. — Persónulega
mæli ég með þeim fyrrnefnda,
þótt ég viðurkenni einnig fegurð
hins. En hvað viðvíkur sam-
keppninni um fegursta skrúð-
garð Reykjavíkur tel ég, að dóm-
nefndin mætti með úrskurðum
sínum gera meira til að örva fjöl-
breyttni og hagsýni á þessu sviði.
— Með þökk fyrir birtinguna. —
Garðavinur".
Skipt um rödd
í óskalagaþætti
ÍÐASTLIÐINN laugardag
nýr stjórnandi við óskalaga-
þætti sjúklinga í útvarpinu. Ingi-
björg Þorbergs, sem séð hefur
um þáttinn undanfarin 4 ár hefur
brugðið sér utan og nú hljómar
ný, þýð stúlkurödd í eyrum
sjúklinga og annarra hlustenda
þáttarins. Þessi þáttur hefur náð
miklum vinsældum undir stjórn
Ingibjargar undanfarin ár, vin-
sældum, sem ná langt út fyrir
sjúklinga, sem hann er sérstak-
lega helgaður, enda á þeim tíma,
sem fólk vill gjarnan slappa af
og hlusta á eitthvað létt og auð-
melt. Ingibjörg flutti kveðjurnar
og kynnti lögin þýtt og þægilega,
en ekki þætti mér saka þótt
stjórnandinn væri dálítið fjör-
ugri og legði jafnvel eitthvað af
mörkum frá sjálfum sér til upp-
lífgunar og skemmtunar.
Ég sló á þráð-
inn til hins nýja
stjórnanda þátt-
arins í gærdag.
Það er ung frú
(án tengibands!)
sem tekið hefur
hann að sér,
Bryndís Sigur-
jónsdóttir heitir
hún.
—- Halló! Þér
eruð nýja stúlkan með óskalög
sjúklinga?
— Já.
— Hvernig leggst þetta í yður?
— Oh — eiginlega engan veg-
inn enn eftir þetta fyrsta skipti.
— Aldrei komið fram í út-
varpi fyrr?
— Nei, ég átti nóg með taug-
arnar— að koma þessu í gang
nokkurn veginn slysalaust — en
lagast allt, held ég.
— Mikið af bréfum og óskum
fyrirliggjandi?
— Heljarstór búnki — ég verð
að nota 70 minúturnar oklcar til
hins ýtrasta.
Svo mun annar óskalagaþáttur
í uppsiglingu í útvarpinu, sér-
staklega ætlaður sjómönnum á
hafi úti og þar eigum við von á
annarri ungri stúlku við hljóð-
nemann. En það kemur seinna
á daginn.
umræðna. Hafa
umræðurnar snúizt mjög um til-
lögu Hægri flokksins, sem borin
var fram í þinginu í vor, að
lækka skattana mjög — svo
mjög, að enginn annar flokkur
hefur tekið jafndjúpt í árinni.
Hjalmarson úr Hægri flokknum
ræddi nýlega um skattalækkun-
ina og afstöðu þegnanna til ríkis-
valdsins. Hélt hann því fram, að
stjórnin og þingið tækju of marg
ar mikilvægar ákvaraðnir en al-
þýða manna of fáar. Hann ræðst
með þessu raunverulega á stjórn-
málamennina og vill leysa vanda-
málið með þjóðaratkvæða-
greiðslu um fleiri málefni.
Á :k
Þess má vænta, að Jafnaðar-
menn vinni nokkuð á í kosning-
unum, þeir fengu 46,1% af at-
kvæðunum 1952 og 47,8% af þing
sætunum. Þeir munu samt varla
ná þeim meirihluta, sem þeir
keppa að — flokksforustan er
ekki nógu öflug til þess. Hægri
flokkurinn mun sennilega einnig
auka fylgi sitt, þeir fengu 14,4%
af atkvæðamagninu 1952, en
13,5% af þingsætunum. — Fylgi
Frjálslynda flokksins, sem var
1952 24,4% af heildaratkvæða-
magninu, mun líklega minnka
nokkuð. Þeir fengu 25,2% af
þingsætunum. Sennilegt er einnig
að fylgi Bændaflokksins minnki,
hann fékk 10,7% af atkvæða-
magninu 1952 og 11,3% af þing-
sætunum.
Þjóðleikliúsið
í Vestmaniiaeyjum
Vestmannaeyjum 1. sept. —
Leikflokkur frá Þjóðleikhúsinu
kom hingað til Vestmannaeyja í
vikunni og hafði hér tvær sýn-
ingar á leikritinu Manni og konu.
Voru þær haldnar í Samkomu-
húsinu á fimmtudag og föstudags-
kvöld. Leikritið og meðferð leik-
aranna fékk frábærar undirtekt-
ir og var húSið fullt í bæði skipt-
in, en það tekur um 500 manns í
sæti. — Bj. Guðm.
Mikil alvinna
í Vestamanna-
eyjum
VESTMANNÁEYJUM, 1. sept. —
Hallveig Fróðadóttir losaði karfa
hér í vikunni. Nokkuð stöðugar
togaralandanir á karfa hafa verið
hér í sumar, allt frá því í byrj-
un júlí. Alls hefir verið landað
um 6.000 lestum í sumar. Allur
var karfinn frystur. Landanir
þessar hafa skapað gífurlega
mikla atvinnu hér í sumar.
B; Guóra.