Morgunblaðið - 16.09.1956, Blaðsíða 11

Sannudagur 16. sept 1956.
M ORCVISBLAÐIÐ
11
Reykjavíkurbréf:
Laugardagurinn 75. septemher
Endurbygging" gamla miðbæjarins - Siórhýsi eru nauðsyn - Samtök um byggingu slórhýsa - Vísaður
vegur - Háhús og súlnagöng við Laugaveg - „Dundað við að byggja skraulhýsi".
Endurbygging „gamla“
Miðbæjarins '
t>EGAR litið er yfir gamla mið-
bæinn í Reykjavík — hjarta bæj-
arins, sem kallað er — hlýtur
það að vekja athygli hve lítið er
þar um nýbyggingar. Flest hús-
in eru all-gömul og sum mjög
gömul. Mörg þeirra hafa að vísu
verið „skinnuð upp“, sett á þau
múrhúð og að öðru leyti þannig
um þau búið, að þau sýnast að
vissu leyti eins og ný. En þarna
er aðeins tjaldað til einnar næt-
ur. f>essi gömlu og óhentugu
smáhús hljóta að hverfa fyrir
stórum byggingum. Ýmsir segja
að það sé happ, að gamli bærinn
skyldi ekki vera endurreistur
úr steini fyrr á árunum, þegar
við vorum skemmra komnir í
öUu, sem að byggingum lauit
og hefðum óhjákvæmilega reist
minni og lakari hús en við erum
færir um að gera nú. En hvað,
sem um það má segja, þá má
það nú ekki öllu lengur drag-
ast, að gamli bærinn fái á sig
nýjan svip. Af hálfu bæjaryfir-
valda er nú verið að vinna að
endanlegu skipulagi miðbæjar-
ins. Vegna skipulagsins er unnt
að staðsetja mörg stórhýsi í mið-
bænum og er skipulagið engan
veginn sá þrándur í götu fyrir
nýbyggingum þar, eins og sum
andstæðingablöð meirihlutans í
bæjarstjórn hafa viljað vera láta.
]>að eru margar ástæður til þess,
að seint hefur gengið um stór-
byggingar í miðbænum.
Þar hefur hainlað fjárhags-
legt getuleysi til endUrbygg-
inga af hálíu margra einstak-
linga St fjárfestingarhömlur,
sem hvílt hafa á og dregið
stórlega úr framkvæmdum.
Stórhýsi eru nauðsyn
ÞAÐ vekur athygli, að síðan
styrjöldinn’ lét i, hefur sama
og ekkert verið byggt í gamla
bænum. Hins vegar hafa ýmis
gömul hús verið „gerð >upp“
með ærnum tilkostnaði eins
og áður er sagt. Það er raunar
ekki nema viðbótin við Land-
simastöðina og svo Aðalstræti
6, sem reist hafa verið á því
tímabili, en húsið við Aðal-
stræti er venjuiega kennt við
Morgunblaðið, þó það hafi
ekki látið reisa ncma hluta af
þeirri byggingu. Á stríðsár-
unum var líka mjög lítið
byggt í gamla bænum. Þar er
helzt að nefna hús Búnaðar-
bankans og viðbótina við Nýja
bíó út að Lækjargötu. Við
höfnina er ekki nema eitt ný-
legt hús. Þannig hefur verið
mjög lítið um byggingarfram
kvæmdir á mesta athafna
svæði Reykjavíkur, á sama
tíma og stór borgarhverfi hafa
risið frá grunni.
Það er að vísu eðlilegt, að
megináherzla sé lögð á bygg
ingu íbúðarhúsa, en þeirri hugs-
un verður þó ekki varizt, að
meira hefði mátt byggja í „gamla
bænum“, án þess að það hefði
dregið úr byggingum íbúða. Það
er lika reynslan, að vaxandi
mannfjöldi krefst þess, að í bæj-
um og borgum rísi stórhýsi. í
„gamla bænum“ eru margar
glæsilegar lóðir, sem bíða þess
að á þeim verði byggð stór og
myndarleg hús. En fjárfesingar-
hömlur hafa þar verið erfiður
þröskuldur. Þó menn hafi viljað
bindast í félög um að reisa hús,
sem einstakling eða einu fyrir-
tæki, er ofviða, þá kippa bygg-
ingahömlur hins opinbera stór-
lega úr áhuga manna í þá átt.
Samtök um byggingu
stórhýsa
BYGGING Aðalstrætis 6, er
dæmi um að mörg fclög og
fyrirtæki hafi gert samtök um

Hluti af gamla miðbænum. í stað lítilla og hrörlegra timburhúsa munu rísa nýtizku stórhýsi.
byggingu eins stórhýsis, en
með slikum samtökum væri
einna heizt unnt að byggja
„gamla bæinn“ upp á viðun-
andi hátt. Bygging þessa húss
hefir sætt aðkasti og pólitiskri
óvild. Bygging þess hefur ver
ið afflutt og rægð á hinn herfi
legasta hátt i blöðum og á
mannfundum. Þeir, sem að
byggingu þess standa, eru af-
fluttir vegna þess, að þeir eru
af öðru pólitisku sauðahúsi,
en rógtungurnar sjálfar og af
því að húsið er stórt. Þó það
hefði verið miklu stærra hefði
húsið verið látið i friði, ef kom
munistar, kratar og Framsókn
armenn hefðu haft manndóm
til að leggja út í slíka bygg-
ingu!
Þá hefði það verið talið sjálf-
sagt, að einhverjir aðrir en hið
opinbera gætu þó reist eitt stór-
hýsi í „gamla bænum“ á tuttugu
árum eða meir. Þessi „samvinna“
margra fyrirtækja um byggingu
svo myndarlegs húss, hefði þá,
verið talin til fyrirmyndar og!
bent á það sem leið til að byggja|
upp „gamla bæinn“. Þá hefði |
verið talað af klökkum rómi um!
„samhjálp“ og „samvinnu“ við j
að gera stórt átak. En nú skrifa
og tala þau blöð, sem annars
gera mest úr þessu úrræði, um
byggingu þessa eina stórhýsis á
áratugum, eins og það hefði ver-
ið glæpur að ráðast í slíkt! Það
hefur jafnvel verið látið í veðri
vaka í blöðum núverandi ríkis-
stjórnar, að fyrstu lögin, sem hún
setti, hafi miðazt við þetta eina
hús! Minna mátti þá ekki gagn
gera! Það er ekki lítið, sem öfund
og smásálarskapur mega sín hjá
þeim, sem á annað borð eru
litlir!
Vísaður vegur
EINS OG vikið var að hér á Und-
an, hafa einstaklingar eða eitt
fyrirtæki sjaldnast bolmagn til að
reisa stórhýsi á lóðum í „gamla
.bænum“. En nú er sá tími kom-
inn, að ýmis fyrirtæki þurfa
stærra og betra húsnæði, en þau
eiga nú og hafa búið við um
marga áratugi. Sum fyrirtæki
hafa lengi, — ef til vill allt frá
byrjun, verið leigjendur í óhent-
ugu húsnæði, en er þeim vex
fiskur um hrygg vildu þau geta
búið betur að starfsemi sinni og
bætt með því þá þjónustu, sem
þau veita.
Fordæmið um byggingu Að-
alstrætis 6, eða „Morgunblaðs-
hússins“, gæti verið til fyrir-
myndar um að slík fyrirtæki
og samtök gangi í félag um
byffgingu stórhýsa. Þessir að-
ilar geta vitaskuld verið sjálf
stæðir eigendur að sínum
hluta, eins og gerist í stórum
íbúðarhúsum. Þegar „Nathan
& 01sen“ byggði fyrsta nu-
tíma-stórhýsi í miðbænum,
reisti það sér að vísu hurðar-
ás um öxl. En það vísaði veg-
inn. Svona átti „gamli bær-
inn“ að byggjast. Og löngu
eftir að þær smásálir eru
gleymar, sem börðust á móti
byggingu slíkra húsa, munu
menn njóta þess framtaks,
sem reisti þau, og þá verður
„gamli bærinn“ líka fallegur
og myndarlcgur kjarni í hin-
um unga höfuuðstað.
Há hús og súlnagöng
við Laug’aveg
Skipulagsdeild bæjarins hefur
komið fram með nýmæli, semj
byggt er á svipaðri hugsun um
samvinnu margra aðila um bygg-
ingar stórhýsa.
Reiturinn, sem takmarkast af!
Laugavegi, Hverfisgötu, Vita-
stíg og Barónsstíg hefur v.erið
skipulagður í heild og miðast
skipulagið við að eigendur nokk-
urra lóða á þessum reit samein-
ist um byggingu stórhýsis. Þetta
er merkileg hugmynd og er í
fyrsta sinn, sem skipulagið ger-
ir ráð fyrir slíku. Með þessu móti
fæst heildarsvipur á alían þann
reit, sem um er að ræða og allir
lóðareigendur, einnig þeir sem
eiga baklóðir, fá hlutdeild í upp-
byggingu hans. Húsið, sem nú er
í byggingu á Laugavegi 77 er
byggt skv. þessu skipulagi.
Gert er ráð fyrir 4. hæða
hiísum meðfram Hverfisgötu,
Vitastíg og Barónstíg og að
nokkriu meðfram Laugavegi,
en síðan sameinast meirihluti
lóðareigenda, sem eiga lóðir
áð Laugavegi og eigendur
baklóðanna um byggingu eins
8 hæða háhúss, sem standi
um það bil miðsvæðis á reitn-
um nrilli Hverfisgötu og
Laugavegs.
Allar lóðir á þessum reit eiga
að byggjast að fullu og öllu eða
100%, eins og það er kallað. Gert
er ráð fyrir að kjallari sé byggð-
ur yfir allt svæðið og í þeim
kjallara verði aðstaða til að
ferma og afíerma bifreiðir, svo
og bifr3.'ó.- geymsla fyrir húsin í
kring. Húsin meðfram Laugavegi
verða byggð í núverandi húsa-
línu en gangstétt verður dreg-
in inn um 4 metra á fyrstu hæð
og myndast þá súlnagöng með-
fram götunni. Með því breikka
akbrautir og gangstéttin verður
yfirbyggð. Þetta er skemmtileg
hugmynd og hefur hún nú feng
ið staðfestingu bæjaryfirvalda.
Reykjavík á vafalaust eftir að
breyta mjög um svip á næstu ár-
uni og áratugum, vegna mynd-
arlegra nýbygginga, sem hljóta
að rísa í eldri hluta borgarinnar.
„Dundað við að byggja
skrauthýsi“
Á seinasta bæjarstjórnarfundi
lét einn af bæjarfulltrúum
kommúnista sér um munn fara,
að bæjarstjórnarmeirihlutinn
hefði að undanförnu verið „að
dunda við að byggja skrauthýsi“.
Átti bæjarfulltrúinn þar
við Heilsuverndarstöðina.
Þetta er ekki í fyrsta sinn,
átt. Það hefur verið reynt a*
gera heilsuverndarstöðina tor-
tryggilega á ýmsan hátt og
spilla þannig fyrir henni.
Þetta tal um „skrauthýsi“, sem
sé verið að duitda við að byggja
er eitt dæmi þess.
Innan skamms tíma mun
Heilsuverndarstöðin verða form-
lega „opnuð“, eins og það er kall-
að, þegar hún telst að fullu til-
búin og þá mun almenningi vænt
anlega gefast kostur á að skoða
stöðina. Þá munu menn geta
sannfærzt um, að hún er ekkert
„skrauthýsi“, heldur smekklegt
og vandað hús, án alls þess, sem
kallað er íburður. Garðyrkju-
menn bæjarins hafa komið þar
fyrir blómum á stöku stað, mál-
ararnir hafa lagt sig fram um
smekklegt litaval og biðstofu-
stólar eru klæddir snotru og end-
ingargóðu efni.
Hér verður að hafa í huga
að starfsemi stöðvarinnar
byggist á því, að verulegu
leyti, að þangað komi fólk af
sjálfsdáðum. Bæði þess vegna
og annars er það nauðsynlegt
að húsakynni slíkrar stofnun-
ar séiu aðlaðandi og þægileg
fyrir þá, sem til hennar þurfa
að leita, án þess að um nokk-
urt „skraut" sé að ræða.
Almenningur hér í Reykjavík
hefur þegar lært að meta starf-
semi stöðvarinnar og hún verður
þýðingarmikill liður í lífi bæj-
arbúa. Þær raddir, sem reyna að
tortryggja hana og spilla fyrlr
henni af pólitískri meinfýai
munu hljóðna og falla 1
gleymsku en þeir menn, sem
verkinu hafa hafa staðið sérstak-
lega, og er þá einkum átt við lor-
mann stjórnar stöðvarinnar *r.
med. Sig. Sigurðsson, borgar-
fulltrúa, arkitektinn Klnar
Sveinsson og Gunnar ThoroéW-
sen, borgárstjóra, munu hljáte
sem andað hefur köldu til j þakkir og viðurkenningu alhnt
þeirrar byggingar úr þessari bæjarbúa.
Bátar við ísafjarðardjúp
að hœtta reknetjaveiðum
Sföðug vinnsla í hraðfrysfihúsunum á Isafirði
í sumar og haust
ÍSAFIRÐI, 12. september.
f SIÐUSTU viku var afli reknetjabátanna ágætur, en síðan hefur
1 engin teljandi veiði verið. Eru nú allflestir bátanna að hætta
veiðum og farnir að taka upp net sín. Ætlunin er þó að nokkrir
þeirra fari eina veiðiferð þegar veður batnar, en í fyrrakvöld
hvessti, svo ekkert var hægt að athafna sig á sjó.
HEILDARSÖLTUN OG
OG FRYSTING
Núna um helgina var búið að
salta sem hér segir: ísafjörður
3075 tunnur, Bolungavík 3600
tunnur, Súgandafjörður 1996
tunnur. Á sama tíma var búið að
frysta á ísafirði og í Hnífsdal
2500 tunnur, 2700 wnnur í Bol-
ungavík og 1050 tunnur á Súg-
andafirði.
ÁGÆT RÆKJUVEIÐI
Rækjuveiðin hefur gengið vel
undanfarið. Stunda hana nú sex
bátar. Er rækjan öll soðin niður
og hefur sala hennar gengið
greiðlega.
STÖÐUG VINNSLA í
FRYSTIHÚSUNUM
Togararnir hafa báðir verið á
karfaveiðum í haust og hefur
verið nokkuð stöðug vinnsla í
hraðfrystihúsunum, bæði í sum-
ar og haust. Fjöldi aðkomuíogara
hefur lagt afla sinn upp hér.
GÓÐUR AFLI Á HALANUM
Karfaveiðin er nú orðin mjög
rýr og eru flestir togararnir, sem
voru á karfaslóðunum nú komni
á halann. — Fengu margir to^
aranna ágætan afla þar núna ui
helgina. — jón.
Ralmagn lagl á
nckkur býli
VALDASTÖÐUM, 1. sept. -
Lagt hefur verið rafmagn á nok
ur býli hér í sveitinni í vor og
sumar, eða alls 10. En auk þe;
var lagt í einn sumarbústa
barnaskólann og samkomuhús
að Félagsgarði. Áður var búið <
leggja rafmagn á tvo bæi. Von
standa til að haldið verði áfra;
að leggja rafmagn í fleiri býli
næsta ári, og er þess fastlej
vænzt að sú áætlun verði haldi
sem gerð hefur verið og auk þe
bætt við hana svo sem frekast i
kostur, svo að öll býli í svei
inni fái rafmagn sem allra fyr
frá Sogsvirkjuninni. Þetta er þs
sem öll heimili þurfa að fá, <
verður að fylgja fast eftir.