Morgunblaðið - 16.11.1956, Page 12

12
M ORCUNBL'AÐIÐ
Föstudagur 16 nóv. 1956
tniMtilMfe
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 25.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Enn étn kommúnistar ofnn í
sig fyrrí ummæli og nfstöðn
ÓHÆTT er að fullyrða, að meg-
inhluti íslenzku þjóðarinar fagni
því að nú hefur verið aflétt lönd-
unarbanni á íslenzkum fiski í
Bretlandi, og að samkomulag hef-
ur tekizt, bæði milli fulltrúa út-
vegsmanna og ríkisstjórna fs-
lands og Bretlands, um það á-
greiningsmáL
Löndunarbannið hefur ekki orð
ið íslenzkri útgerð til neins tjóns
eins og gert var ráð fyrir. Fisk-
urinn hefur verið verkaður í land
inu sjálfu, saltaður og hraðfryst-
ur, í stað þess að vera seldur ís-
varinn á erlendan markað. Af
þessu hefur leitt stóraukna at-
vinnu og aukið framleiðsluverð-
mæti vörunnar.
Engu að síður er það mikill
fengur að löndunarbanninu skuli
nú aflétt. Togaraútgerðin þarf að
hafa möguleika til þess að njóta
hins brezka markaðar, sem um
langt skeið var hennar langbezti
markaður.
Um hvað er samið?
En hvernig náðist samkomulag-
ið um að aflétta löndunarbann-
inu?
í>að náðist í stutti máli með því,
að fulltrúar útgerðarmanna
beggja þjóðanna, íslendinga og
Breta gerðu með sér löndunar-
samning. Er þar gert ráð fyrir
heildarmagni, er farið geti ár-
lega á brezkan markað. Ennfrem-
ur er mælt þar fyrir um lönd-
unarfyrirkomulag.
Af hálfu ríkisstjórnar íslands
er samkomulagið fólgið í því, að
utanríkisráðherra lýsir því yfir
að erlend fiskiskip megi hér eft-
ir sem hingað til leita vars vegna
illviðris eða af öðrum óviðráð-
anlegum ástæðum innan fisk-
veiðitakmarkananna.
Ennfremur lýsir utanríkisráð-
herra íslands því yfir, að engin
ný skref verði stigin í sambandi
við útfærslu fiskveiðitakmarka
við ísland, fyrr en umræðum sé
lokið á næsta þingi Sameinuðu
þjóðanna um skýrslu alþjóða-
laganefndarinnar.
Á þessum grundvelli, sem fyr-
ir löngu er lagður af fyrrverandi
ríkisstjórn og fulltrúum fslanús
hjá Efnahagssamvinnustofnun-
inni í París náðist samkomulagið
um afnám löndunarbannsins.
Af þessu er það ljóst, að í
engu hefur verið slakað á
stefnu íslands í sjálfu friðun-
armálinu. Þar hefur því aðeins
verið lýst yfir af hálfu is-
lenzku stjórnarinnar, að hún
muni ekki hafa forystu um út-
færslu fiskveiðitakmarkana á
þessu ári meðan umræður
standa yfir á þingi Sameinuðu
þjóðanna um skýrslu alþjóða-
laganefndarinnar um friðun-
ar- og landhelgismál.
Long barátta
Að baki þessu samkomulagi
liggur löng og þrautseig barátta
af hálfu íslenzkra stjórnarvalda.
Forystuna í þeirri baráttu hafði
lengstum Ólafur Thors fyrrver-
andi sjávarútvegs- og forsætis-
ráðherra. Hann fór sjálfur á ráðs-
fund Efnahagssamvinnustofnun-
arinnar í Parxs í desember 1952
UTANi UR HEIMI
íöncli
og krafðist þess að stofnunin léti
málið til sín taka á þann hátt,
að löndunarbannið yrði afnumið.
Síðan hefur málið stöðugt verið
þar í deiglunni. Hafa margir
menn unnið þar mikið og gott
starf. Og innan vébanda stofnun-
arinnar hefur samkomulagið í
raun og veru náðst.
Landráðabrigzl
kommúnista
Það er kaldhæðni örlaganna,
að kommúnistar, sem haldið
hafa uppi sífelldum rógi um
Ólaf Thors og fyrrverandi
ríkisstjórn í sambandi við
þetta mál skuli nú bera ábyrgð
á nákvæmlega þeirri lausn,
sem Ólafur Thors hafði lagt
grundvöll að.
Ólafur Thors svaraði landráða-
brigzlum kommúnista í þessu
máli í ræðu, sem hann flutti 17.
október s. 1. Komst hann þar
m. a. að orði á þessa leið:
„í þessum efnum hef ég hvorki
beint né óbeint, leynt né ljóst,
aðhafzt neitt annað en það, sem
allir ráðherrar í stjórn Stein-
gríms Steinþórssonar og stjórn
minni voru sammála um, og eng-
ar þær tilslakanir viljað gera,
sem núverandi stjórn, sem komm
únistar sjálfir eru í, hefur ekki
þegar lagt nafn sitt við“.
Dæma eigin orð dauð
og ómerk
Staðreyndirnar um lausn lönd-
unarbannsins í Bretlandi liggja
nú fyrir alþjóð. Nú er það ljóst,
að kommúnistar, sem sífelld
landráðabrigzl hafa haft í frammi
um viðleitnina til að fá banninu
aflétt standa að því í núverandi
ríkisstjórn að leysa málið á ná-
kvæmlega sama grundvelli og
lagður var af fyrrverandi ríkis-
stjórn.
Kommúnistum dugir hér
ekki að segja, að þetta sé mál
Guðmundar í. Guðmundsson-
ar eins. Þetta er mál ríkis-
stjórnarinnar í heild. Ef komm
únistar vildu ekki bera ábyrgð
á aðgerðum utanríkisráðherr-
ans bæri þeim að láta ráðherra
sína segja af sér.
um
xl standið við austan-
vert Miðjarðarhaf er enn mjög
alvarlegt. Að visu er komið á
vopnahlé í Egyptalandi, en þar
fyrir hefur ólgan ekki hjaðnað.
Allt virðist benda til þess, að
langvarandi og erfið stjórnmála-
kreppa sé í uppsiglingu. Stór-
veldahagsmunir, sem virðast ó-
samrýmanlegir, hafa með síðustu
atburðum aftur komið upp_ á yf-
irborðið, og fjandskapur Israels
og Arabaríkjanna hefur að nýju
brotizt út í ljósum logum. Svo að
segja allur heimurinn er að meira
l^uóóct í
í Egyptalandi, hafa verið svo
miklar að magni, að sérfræðingar
telja óhugsanlegt, að Egyptar
hefðu getað fært sér þær í nyt
sjálfir í náinni framtíð. Þessi
vopn verða því aðeins notuð, að
til komi erlendur herstyrkur, og
þá auðvitað herir, sem fengið
hafa þjálfun sína austan járn-
tjalds. Tilgangur Rússa verður
enn greinilegri, þegar það er haft
í huga, að nokkra síðustu mánuði
hafa 2 alþjóðaherdeildir verið í
uppsiglingu í löndum kommún-
ista, önnur í Rúmeníu og hin í
Albaníu.

Brezkir hermenn á rússneskum
Egyptum í Port Said.
eða minna leyti viðriðinn þessi
mál — a. m. k. með íhlutun Sam-
einuðu þjóðanna. Allir vona og
flestir trúa, að hægt verði að
komast hjá þriðju heimsstyrjöld,
en jafnframt eru allir sér með-
vitandi um hættuna á spreng-
ingu, sem hafa kynni ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar.
skriðdreka, sem þeir tóku af
ameinuðu þjóðirnar
vinna að því sleitulaust undir for-
ustu Hammarskjölds að beina ó-
friðaraðilum in á braut, sem ekki
leiðir til styrjaldar. Hafa þær
sýnt aðdáunarverða þrautseigju í
þessari viðleitni. En til allrar ó-
gæfu eru sterk öfl, sem róa að því
öllum árum að ónýta viðleitnina.
Sú gagnrýni, sem síðustu vikurn-
ar hefur beinzt gegn ísrael fyrir
árásina á Egyptaland og gegn
Bretum og Frökkum fyrir innrás
þeirra á egypzk landsyæði, má
undir engum kringumstæðum
skyggja á þá staðreynd, að Nasser
hefur um lengri tíma tekið við
vopnum og herflugvélum frá
vopnaverksmiðjum austan járn-
tjalds fyrir tilstilli Rússa. Þær
vopnabirgðir, sem Bretar, Frakk-
ar og ísraelsmenn hafa fundið
!«
ússar hafa á liðnu ári
náð slíkri fótfestu í Egyptalandi,
að mikinn óróa vekur á Vestur-
löndum, og það því fremur sem
Nasser' er sýnilega að leitast við
að verða leiðtogi Arabaríkjanna
allra. Takist egypzka einræðis-
herranum að ná slíkri valdaað-
stöðu innan Arabaheimsins, verð-
ur það Rússum auðveldur leikur
að komast til stóraukinna áhrifa
í Arabalöndunum. Það þarf því
engan að undra, þótt Vesturveld-
in leitist við að koma í veg fyrir
slíka þróun málanna.
Jr að virðist augljóst
mál, að Rússar ætli ekki fyrst
um sinn að láta af baráttunni
fyrir auknum völdUm í nálægum
Austurlöndum, og má í því sam-
bandi benda á fregnir um her-
flugvélar með rússneskum áhöfn-
um, sem komu til Sýrlands, og
um skyndiviðgerðir Egýpta á flug
völlunum, sem Bretar og Frakkar
sprengdu upp, þar sem þeir eigi
von á flugvélum frá kommún-
istalöndunum. Auk þess hafa bor-
izt óstaðfestar fregnir þess efnis,
að rússneskar flugvélar hafi þeg-
ar lent á leynilegum flugvöllum
í Egyptalandi. Einnig er reiknað
með því, að Rússar láti frekar
til sín taka í Jórdaníu.
Jr að er því Vesturveld-
unum mikið hagsmunamál að
takmarka ásælni Rússa við aust-
anvert Miðjarðax-haf. Um það get-
ur hinn frjálsi heimur verið á
einu máli. Gagnrýnin, sem fram
hefur komið á aðgerðum Breta,
Frakka og ísraelsmanna, snertir
meðulin, sem notuð hafa verið,
en ekki sjálft markmiðið, sem
hlýtur að vera frá sjónarmiði
fsraels og Vesturlanda m.a. það
að koma í veg fyrir gerræði og
yfirgang Nassers og draga þannig
úr ógnun Rússa við Arabaríkin,
ef þess er nokkur kostur, að
tryggja frjálsar siglingar um
Súez-skurðinn — einnig fyrir
skip frá ísrael, að hindra bak-
inum og að tryggja tilveru ísra-
tjaldamakk Egypta f Arabaheim-
els. Um það er deilt, hvort þetta
hefði verið hægt með friðsamlegu
móti, en óneitanlega hefði það
verið Vesturveldunum í hag að
fara ekki að dæmi Rússa með því
að grípa til ofbeldia.
Fpsia
við ísleozkt
ÞAR sem togarinn Fylkir fórst
í gærmorgun hafa sjómenn ó tog-
urum alloft orðið varir við tund-
urdufl. En Fylkir er fyrsti ný-
sköpunartogarinn sem tundur*
dufl mun hafa sprungið hjá, svo
vitað sé. Undir lok heimsstyrjald
arinnar sprungu tundurdufl í
vörpum þriggja skipa. Tvisvar
er varpan var á sjávarbotni, en í
þriðja skiptið er varpan kom á
síðu skipsins. Var það Þorfinnur,
en hann stórskemmdist við
sprenginguna.
Á undanförnum árum hafa tog
Sfúlkan hringés I skakkt númer
■ en samhandið stóð til morguns
★ ★ ★
ER HÆGT að leyfa sér allt
í síma? Eða getur ekki fólk
sýnt kurteisi í símanum sem
annars staðar, þar sem sést til
þess? Fólk varð undrandi á
þeim ruddaskap og ónærgætni
er fram kom hjá símnotanda
gagnvart konunni á Vestur-
götunni, sem sagt var frá í
Mbl. í fyrradag. Hér er svo
annað dæmi — og sem betur
fer ólíkt — um ónærgætni
símnotenda.
Fyrir nokkru bar svo til
snemma að næturlagi á fæð-
¥ ¥ ¥
ingardeild sjúkrahúss eins, að
stúlkan sem á vakt var, hugð-
ist hringja í ljósmóður deild-
arinnar, því fæðing var 1 að-
sigi.
Stúlkan hringdi og er svar-
að var, sagði hún á hvaða
sjúkrahúsi þetta væri og
spurði um ljósmóðurina. Karl-
maður er svaraði brást hinn
reiðasti við og sagði að hér
væri engin helv.... ljósmóð-
ir. Raddir gesta og glaum
mátti heyra hjá manni þess-
um, svo ekki var hann vakinn
★ ★ ★
við hringinguna. En hann
L’Tði á hefndir. Hann lét ekki
tólið á, svo sa-mbandið slitn-
aði ekki.
Stúlkan á vaktinni mátti
hafa önnur ráð til að ná í
ljósmóðurina, því sambandið
var ekki slitið fyrr en morg-
uninn eftir. Henni tókst að ná
I ljósmóðurina, en sagan er
hér sögð til að sýna, að allir
er síma hafa geta orðið fyrir
truflunum hans vegna — en
maðurinn sem hér á í hlut
mætti vel hafa fengið nokk-
urt samvizkubit.
sem spnngur
eitir stríðið
arar fengið dufl i vörpu. Munu
þrjú þeirra hafa verið virk, cn
skipsmenn urðu þexrra ekki var-
xr, fyrr en þau lágu á þilfarinu í
fiskkösinni.
Á styrjaldarárunum var lagt
út tundurduflum norður af
Straumnesi. Eftir stríðið voru
tundurduflaslæðarar sendir á
vettvang. Voru það Bretar, sem
beltið lögðu, til að þrengja sjó-
leiðina milli fslands og Græn-
lands. Sérfræðingar segja að ó-
gjörningur sé að segja til um það,
hvenær tundurdufl verða óvirk,
en 1957 telja sérfræðingarnir ör-
uggt að flest þeirra sem þá kunna
enn í sjónum að vera, verði óvirk
orðin. Útilokað er talið að þetta
dufl, sem grandaði Fylki, hafi
verið rekdufl.
Lísa oa Lolla" er
íi*
„Rauða bókin" í ár
ÖLL íslenzk börn og unglingar
kannast við „Rauðu bækur“ Bók-
feMsútgáfunnar, sem hafa hlotið
miklar vinsældir, enda vel til
þeirra vandað.
„Rauða bókin“ í ár er komin
út. Er það „Lísa og Lotta“ eftir
Erieh Kastner. Er hún eins og
fyrri bækumar í þessum flokki
aðaMega fyrir ungar stúlkur. Lísa
og Lotta verða áreiðanlega góðar
vinkonur þeirra allra.