Morgunblaðið - 16.11.1956, Qupperneq 13

Föstudagur 16. nóv. 1956
MORCVNBLAÐIÐ
13
Fullkomnus
vegirnútím-
ans draga úr slysahættunni
Hraðbrautir fyrir bíla eru nú yfir
8000 km á lengd í Banda-
ríkjunum
BANDARÍKJAMENN byggja nú
mikið af svokölluðum hrað-
brautum (expressways) til að
létta á umferðinni á venjulegum
þjóðvegum. En víða í landi þeirra
er ástandið erfitt, þar sem þar
eru 51 milljón fólksbíla og yfir
10 milljónir vörubíla,
Hinir nýju vegir eiga ekki ein-
Mngis að vera til aukningar á
vegakerfinu, heldur einnig til að
auka hraðann í umferðinni og
draga úr slysahættu, en tekizt
hefur að auka öryggið með marg-
víslegum varúðarráðstöfunum.
Hraðbrautir eru frábrugðnar
öðrum aðalþjóðvegum að því
leyti, að þær eru beinni, sneiða
hjá bæjum og þorpum og hafa
því engin umferðarljós, hafa yfir-
leitt nokkurt bil milli akbiauta
eg eru ekki tengdar neinum þver-
brautum. Þannig verður annað
hvort að grafa göng undir eða
byggja brýr yfir hraðbrautirnar,
þegar um þvervegi er að ræða.
HINDRUNAR1.AUs umferð
öll óviðkomandi umferð er
stranglega bönnuð um hraðbraut-
irnar og öruggar girðingar hafðar
þeggja vegna. Er slæmt fyrir
bændur að fá slíka vegi gegnum
lönd sín, en auðvitað fá þeir vel
borgað fyrir landamissinn. Ef
um járnbrautarteina er að ræða,
þá er leyfilegt að fara yfir þá,
nema þegar lestirnar eru nálægt
— enda ekki ráðlegt þau augna-
blikin. Ef hraðbraut skiptir lönd-
um, verður oft að taka margra
km. krók til að komast með
skepnur eða farartæki yfir. En
þar með eru þeir sem fara eftir
hraðbrautinni lausir við alla
þvermóðskufulla nautgripi og
annað þess háttar.
Flestar hraðbrautanna eru 1
norðausturhluta Bandaríkjanna,
þar sem þéttbýli er mest, en
einnig eru þær í Kaliforníu og
víðar.
Á flestum þessara brauta verð-
ur að greiða gjald til að fá að
aka eftir þeim. Gjaldið er greitt
í eins konar tollbúð -eða hliði,
enda kallað „tollgate" á ensku.
Er það mikið deilumál hvort taka
skuli slíkan toll eða greiða vega-
gerð með skatti af benzíni eða á
annan hátt. Flestir munu þeirrar
skoðunar, að ekki sé hagkvæmt
að taka vegatoll nema á fáum veg
um og aðeins um ákveðið árabil
á hverjum stað. öðru máli gegni
um stórbrýr og mikil jarðgöng.
Sjálfsagt sé að taka gjald af not-
endum þeirra, þar sem þeir kom-
ist þá yfirleitt hjá miklum óþarfa
akstri.
Margir munu hafa áhuga á þess
um málum hér, því komið hefur
til orða að gera veginn frá Hafn-
arfirði til' Keflavíkur að „toll-
vegi“ um leið og hann verður
steyptur. Ætti það vel að koma
til greina í svo sem 10—15 ár,
en varla mikið lengur.
MIKIAR XEKJUR AF
VEGATOLLI
Tekjur flestra hraðbrauta í
Bandaríkjunum hafa orðið mun
meiri en búizt hafði verið við,
enda þótt þær séu tiltölulega lítið
notaðar af vörubílum. Vörubíl-
stjórum, sem vinna hjá fyrir-
tækjum, er borgað fast kaup, þótt
þeir vinni ekki alltaf fullan
vinnudag. Hafa slík fyrirtæki því
ekki áhuga á að stytta vinnutíma
bílstjóranna verulega, og vilja
þess vegna ekki greiða gjaldið
sem leiðir af notkun hraðbraut-
anna. Einnig verða gömlu vegirn-
ir mun greiðfærari en áður, þar
sem einkabílar halda sig mjög á
hinum nýju vegum.
Á hraðbrautunum er leyfilegt
að aka með 90—100 km hraða á
klst. Þrátt fyrir þennan hraða er
minna um slys, en á venjulegum
vegum þar sem ekki má aka
svona hratt. Er margt sem stuðl-
ar að auknu öryggi þrátt fyrir
liraðann. Mikilvægt er hvernig
hraðbrautirnar eru lagðar án
krappra beygja og annars þess
sem mestum slysum veldur;
einnig er mikið um lögregluþjóna
á verði, sem ásamt radartækjum
fylgjast með að umferðarreglurn-
ar séu ekki btotnar.
Lengsta hraðbraut í heimi, þar
sem vegtollur er tekinn, liggur
frá New York til Buffalo í New
York-ríki; er hún um 680 km á
lengd. Búizt er við, að á þessu ári
fari um veginn um 50 milljónir
bíla og tekjurnar verði um 28
milljónir dala, en þá er meðtalin
2 milljóna dala greiðsla, sem kem
ur frá veitingastöðum og benzín-
sölum, sem fengið hafa ieyfi til
að starfa við brautina. Árið 1960
er búizt við, að umferðin verði
komin upp í 80 milljónir bíla og
að minnsta kosti 110 millj. órið
1975, enda verði heildartekjurnar
þá yfir 70 millj. dala. Er eðiilegt
að þeim, sem búa í litlum löndum
eins og íslandi, þyki þetla æði
háar tölur.
ÞÁTTXAKA ALMENNINGS
Þegar byrjað var að byggja
hraðbrautir sem þessar í Banda-
Vonir standa til þess að hægt
verði að hafa reisugildi Sund-
hallar Selfoss á þessu hausti. Er
þessi mynd af hinni myndarlegu
byggingu, sem lokið er við að
steypa upp, en eftir er að setja
á þakið. Á Selfossi gera menn
sér vonir um að byggingafram-
kvæmdum við sundhöllina verði
ar hefur ekkert verið unnið. Er
nauðsynlegt að setja þak yfir
húsið áður en veíur gengur í
ur um 20 metra löng og 8 metra
breið.
ríkjunum, skömmu eftir síðari
heimsstyrjöldina, voru það einka-
fyrirtæki, sem fengið höfðu sér-
stök leyfi, sem stóðu fyrir frám-
kvæmdunum. Á síðustu árum
hafa nær eingöngu opinberir
aðilar slík verk með höndum.
Fjár til framkvæmda er aflað með
almennri sölu skuldabréfa. Þegar
þau hafa verið greidd með tekj-
um af vegtollinum, eiga vegirn-
ir að verða frjálsir til umferðar
án endurgjalds. Virðist þetta hin
athyglisverðasta tilhögun.
Ohio-hraðbrautin, sem nýlega
hefur verið opnuð til umferðar,
er gott dæmi þessarra vega, þar
sem öryggi er aðaltakmarkið.
Milli akbrautanna í hvora átt
(en þær eru fjórar alls) er grasi-
gróið svæði, sem er 17 til 58
metrar á breidd og er rúmum
metra lægra en akbrautirnar. Er
það gert meðal annars til að
koma í veg fyrir að bílar snúi
við annars staðar en þar sem það
er leyfilegt.
Á hinni 386 km löngu Ohio-
hraðbraut eru 15 inn- eða út-
keyrsluhlið og þættu það ekki
margir þvervegir á jafnlöngum
þjóðvegi. Allar beygjur eru af-
líðandi, þannig að bílar sjást
HHð aS New Jcrsey hrað-
brautinni milli New York og
Washingfon. Þegar ekið er inn
um þetta hlið greiða vegfar-
endur vegtoll.
gott að vegir séu þráðbeinir mjög
langan spöl í senn (og aldrei yfir
9 km). Ef alla tilbreytingu vant
ar, eru mun meiri líkur til að
svefn sigi á þá sem við stýrið
sitja.
NÝ VEGALÖG
í Bandaríkjunum hefur verið
rætt um byggingu margra fleiri
hraðbrauta, þar sem vegtollur
yrði greiddur: En nú má gera ráð
fyrir að minna verði úr fram-
kvæmdum en búizt var við, þar
sem sambandsþingið hefur sam-
þykkt frumvarp forsetans um 10
ára stórkostlegar vegabyggingar
í öllum hinum 48 ríkjum. Fáir af
þessum vegum verða eins full-
komnir og þeir sem hér hefur
verið rætt um, en samt ágætir, og
munu hafa þann kost að vera öll-
um opnir án endurgjalds.
Nokkrar jarðal
við Djúp
í.
ÞÚFUM, 2. nóv. — Tíðarfar vár
óstöðugt í október, oft miklar úr-
komur, snjór og illviðri. Nú er
brugðið til betri veðráttu, allur
snjór horfinn úr byggð, jörð
klakalaus og mikil hlýindi dag-
lega.
Síðan vegagerðinni lauk hér í
Djúpinu hefir jarðýta Djúp-
manna unnið nokkuð að jarða-
bótum svo og einnig jarðýtur
vegagerðarinnar dálítið um leið
og þær fóru um í vegagerðinni
Nú er allvíða mikil flög opin,
sem bíða áframhaldandi vinnu.
næstu tíð.
Símasamband hefur verið end-
urbætt í héraðinu. Er nú lokið
við símalagningu að Skálavík-
við símalagningu við Skálavík
ytri frá Bolungarvík, og þar með
hin búsældarlega, en afskekkta
sími þar á hverjum bæ.
Þá er einnig verið að leggja
síma að Hesti í Hestfirði, sú jörð
byggðist aftur í vor, eftir að hafa
verið í eyði í allmörg ár. — P. P.
langt að. Aftur á móti þykir ekki^-
Það er mikið vandamál að leysa
in sýnir slíkar krossgötur. Til
hver yfir annarri.
umferðarhnútana þar sem margar stórar bílabrautir mætast. Myn
þess að útiloka árekstra eru brautirnar byggðar á þreföldum brú
STAkSTEIWl!
Hermann markar
stefnuna
„Það þjónar áreiðanlega ekki
innlendum málstað né heiðarlegu
viðhorfi út á við, að reyna að
tengja ógnaröldina í Ungverja-
landi og varnarmálin hér á
Iandi“.
Á þessa leið komst Tíminn að
orði í gær. Mjög kveður nú við
annan tón en gerði fyrir viku,
þegar Timinn sagði, að þessir
atburðir hefðu „breytt ásýnd
heimsins“ og „köllúðu á enduc-
mat á alþjóðasamskiptum“.
Ekki leynir sér, hver tón-
breytingunni veldur. Hermann
Jónasson skeytir engu öðru en að
halda kommúnistunum í ríkis-
stjórn til þess að tryggja sín eig-
in völd. Vegna kjósendanna og
eindreginnar kröfu þeirra um, að
varnir landsins séu tryggðar, slær
blaðið þó enn úr og í, en glöggt
er, hvert stefna skal. T.d. segir
berum orðum í Tímanum á mið-
vikudag, og eru stafirnir G.K.J.
skráðir undir:
„Þeir óhugnanlegu atburðir,
sem hér hafa verið gerðir að
umtalsefni, hljóta að skipa öllum
stuðningsmönnum ríkisstjórnar-
innar þéttar saman um hina nauð
synlegu kröfu, að hinn erlendi
her hverfi héðan af landi burt“.
ti '1 r
Ummæli Áka
Stuðningsmenn ríkisstjórnar-
innar eru þó ekki allir sam-
mála um, að svona eiga að fara
að. Alþýðublaðið prentar í gær
ræðu Áka Jakobssonar á fundi
Alþýðuflokksfélagsins fyrr í vik-
unni. Þar segir Áki m. a.:-
„I væntanlegum samningum
við Bandaríkin tel ég óhjákvæmi-
legt að af íslands hálfu sé höfð
í huga sú stórfellda hætta, sem
sjálfstæðum smárikjum stafar af
Sovétríkjunum cftir að þau eru
komin inn á þá braut, að nota
herafla sinn til þess á hinn blygð-
unarlausasta hátt að brjóta aðrar
þjóðir undir ok sitt“.
Undir þessi ummæli mun all-
ur almenningur taka, alveg án
tillits til þess íl hvaða flokki
menn eru. Heimsatburðirnir hafa
cinmitt orðið til þess að skýra
viðhorfin, og þeir eru fáir, sem
fallast á það, að íslendingar eigi
nú að leika hlutverk strútsins
og stinga höfðinu í sandinn til
þess að sjá ekki hvað gerist.
Áki lýsir Alþýðu-
bandalaginu
Áki ræðir einnig nokkuð um
innanlandsmálin, og segir í þvi
sambandi um Alþýðubandalagið:
„í síðustu kosningabaráttu lof-
aði það að afnema skattana, sem
lagðir voru á í ársbyrjun til að
halda útgerðinni gangandi, kr.
250 millj. Þeir lofuðu að leggja
ekki á meiri skatta. Þeir lofuðu að
hindra gengislækkun og loks lof-
uðu þeir að bæta kjör fólksins.
Að sjálfsögðu tóku þeir fram
að útgerðin ætti ekki að stöðvast
heldur aukast. — Nú hafa þeir
fengið þau völd, sem þeir stefndu
að í kosningabaráttunni. Nú hafa
þeir tækifæri til að lækna hið
„helsjúka“ atvinnulíf. Ég hef ekki
trú á því að þessir menn geti
leyst vandamál þjóðarinnar. Til
þess vantar þá ábyrgðartilfinn-
ingu og þrek. Nú éru liðnir 4
mánuðir síðan þeir Alþýðubanda-
lagsmenn tóku við völdunum, en
| ennþá bólar ekkert á tillögum
þeirra“.
Allt er þetta satt og rétt. En
gætir Áki þess, að lýsing hans
á ekki við um Alþýðubandalagið
eitt, heldur stjórnarliðið allt, og
þá ekki sízt Alþýðuflokkinn?