Morgunblaðið - 23.12.1956, Blaðsíða 19

Sunnudagur 23. des. 1958
MORGUNfíLÁÐlÐ
43
Viðtal v/ð Ninu Sæmundsson:
Fyrsta listaverkið var gert úr
leirkoggli sem lá á ströndirmi
ÞAÐ er alltaf dásamlegt a5
koma heim til íslands, en
það er bara verst, að ég
er varla komin heim, fyrr en ég
er byrjuð að kvíða því að fara
aftur. Og það eyðileggur ánægj-
una að miklu leyti, sérstaklega
þegar ég hef nú ekki nema
skamma viðdvöl. Annars er ég
búin að vera hér í allt sumar og
hef notið þess sérlega vel. En
eyðilegheitin eru samt farin að
né tökum á mér, vegna þess að
það líður óðum að brottfarar-
deginum. Þannig hefur það alltaf
verið“.
Þetta sagði listakonan Nfna
Sæmundsson, þegar fréttamaður
Morgunblaðsins átti stutt samtal
við hana fyrir skemmstu. Nína
kom hingað 6. júní síðastliðið vor
og var á förum til Rómar, snemma
í desember. f*ar ætlar hún að
vinna að höggmyndinni „Haf-
meyjan", sem bærinn keypti af
henni í febrúarmánuði í fyrra.
SMALASTÚLKA ÚR
FLJÓTSHLÍÐINNI
Þótt Nína Sæmundsson hafi
mestan hluta ævi sinnar dvalizt
erlendis, er hún öllum íslendmg-
um vel kunn, sem einn afkasta-
mesti listamaður þjóðarinnar.
Hún hefur verið sett á bekk með
helztu listamönnum í Danmörku,
Frakklandi og í New York, raun-
ar víðar, og hlotið mikinn hróður
sem listakona. Hingað heim hef-
ur hún komið við og við og haldið
hér sýningar bæði á málverkum
og höggmyndum sínum og hafa
þær sýningar verið vel sóttar.
Þrátt fyrir langa dvöl erlendis,
er hún íslenzkur ríkisborgari.
„Ég hefi stundum hugsað um að
gerast amerískur ríkisborgari, því
það væri á margan hátt þægi-
legra fyrir mig, en aldrei getað
fengið mig til þess, þegar til al-
vörunnar hefur komið, því ég vii
vera íslendingur", sagði Nína.
Hún ólst upp austur i Fljóts-
hlið þar t-il hún var 16 ára gömul.
Hún er fædd að Nikulásarhúsum
þar, dóttir hjónanna Sæmundar
Guðmundssonar og Þórunnar
Gunnlaugsdóttur. í Fljótshlíðinni
vandist hún við öll algeng sveita-
störf. Hún rak kýrnar þegar hún
v« lítil telpa, og hentist í kring
um lambærnar á vorin, þegar hún
var um fermingaraldur. Hún
elskaði dýrin og náttúru lands-
i«s og á fagrar endurminningar
um bemsku sína og æsku. For-
eldrar hennar fluttust tií Reykja-
víkur þegar hún var 16 ára
gömul og þá ákvað hún að skoða
heiminn, úr því að hún varð að
kveðja sveitina sína fyrir fullt
eg allt.
TIL KAUPMANNAHAFNAR
— Hvenær fóruð þér utan í
fyrsta skipti?
Smalastúlbon úr F1 j ótshlíðinni
varð íræg lislakona
■— Það var sama árið sem for-
eldrar mínir fluttu til Reykja-
víkur. Þá var ég 16 ára gömul.
Ég átti -frænku í Kaupmanna-
höfn, sem ég vissi að myndi greiða
götu mína á einhvern hátt. Ég
fór til hennar, óráðin í því hvað
ég myndi starfa. Þá var helzt i
huga mér að gerast fiðluleikari.
Ekkert varð þó af því. Ég var
ekki búin að vera lengi í Kaup-
mannahöfn, þegar ég veiktist og
frænka mín sendi mig til hress-
ingar til Svenborg á Jótlandi. Þai
bjó ég hjá danskri prestsfjöl-
skyldu.
FXRSTA LISTAVERKIÐ
— Voruð þér ekkert farnar að
hugsa um list yðar þá?
— Nei, raunverulega ekki. En
þessi dvöl mín á Jótlandi, varð
samt til þess að gjörbreyta lífi
mínu. Það var einmitt þar, sem
fyrsta listaverkið mitt varð til,
ef listaverk skyldi kalla.
— Hvernig atvikaðist það?
— Það var mjÖg einkennilegt
atvik sem olli því. Það var
einn dag, að ég ásamt elztu
dóttur prestshjónanna, fór út
á baðströndina til þess að dveljast
þar allan daginn. Þetta var sól-
heitur sumardagur og við höfð-
um nestisbita með okkur. Þegar
ég var búin að baða mig og liggja
í sólinni, fór mér að leiðast að-
gerðarleysið. Ég fór að ráfa um
ströndina og róta til í sandinum.
Ég rakst á litla holu, og fór að
grafa niður í hana, eiginlega i
þeim tilgangi að stækka hana. í
þessari holu, fann ég nokkuð stór-
an þéttan leirköggul. Ég fór að
leika mér að leirnum, hálfpart-
inn annars hugar. Ég kleip hann
og kreisti, en þegar ég fór að
athuga betur, var ég búin að
búa til úr honum mannshöfuð.
Ég fór nú að vanda mig og tókst
að búa til ekki ómyndarlegan
haus.
Ég tók þetta „listaverk" heim
með mér um kvöldið og einhvern-
veginn atvikaðist það þannig, að
presturinn sá það. Hann hvatti
mig til að kaupa leir svo ég gæti
haldið þessari iðju áfram. Það
varð úr, að ég fór í verzlun og
keypti tvö pund af leir, sem kost-
aði fjóra aura. Úr þessum leir
fór ég síðan að móta all-t mögu-
legt sem mér datt í hug.
—■ En hvaða verkfæri höfðuð
þér til þess?
— Þau voru nú frumstæð. Ég
hafði bara hárnál og svo fingurna.
En þetta gekk ágætlega og var
mér mikil dægradvöl.
„Systkini“
FRÆNKA VAR A MÓTI
LISTUM
Nokkru seinna fór ég aftur til
frænku minnar í Kaupmanna-
höfn, heil heilsu. Þá var ég ákveð-
in í að gerast myndhöggvari. En
ég átti enga peninga. Frænka
mín vildi ekki hjálpa mér til þess
að verða listakona en bauðst til
að kosta mig á hvaða skóla sem
væri annan. Hún var þá á móti
listum, hverju nafni sem þær
nefndust, og taldi að ég hefði ekk-
ert til brunns að bera í þá átt.
Samt sýndi hún kunningja sínum
höfuðið sem ég gerði á Jótlandi,
en hann fór með það til mynd-
höggvara sem hann þekkti. Það
var Holger Wederking. Hann
kallaði mig á sinn fund og hvatti
mig eindregið til þess að nalda
áfram á þessari braut. Hann
talaði einnig við frænku mína,
og það var úr, að ég fór á teikni-
skóla Grönvolds. Hann kannast
Nína Sæoiundsson á vinnustofu sinni. Fyrir framau hana er brjóst-
iriynd sem heitir Sviðin Jörð. - - •
„Tvíburar"
margir við, og m. a. lærði Mugg-
ur hjá honum. Ég var þarna í
eitt ár.
„ÞÚ VERÐUR AÐ VERA
DUGLEG ANNARS .. . .“
Það var erfiður tími. Frænka
mín kostaði mig í skólann og
hún krafðist mikils af mér við
námið. Hún sagði einu sinni við
mig, þegar henni fannst mér ekki
miða nógu vel áfram: „Þú verður
að vera dugleg, helzt með þeim
beztu, annars tek ég þig úr skól-
anum“. Þá fór ég að vinna við
verkefni mín í matartímanum í
skólanum en tók mér ekki frí
eins og hinir nemendurnir. Einn
kennaranna komst einu sinni að
þessu og spurði mig hvers vegna
ég gerði þetta. Ég vildi ekki
segja honum það. Hann gekk á
mig, og það endaði með því að
ég fór að vola, og tjáði honum,
hvers frænka mín ætlaðist til af
mér. Ég vissi ekkert fyrr en ég'
kom heim um kvöldið, þá skýrði
frænka mín mér frá því, að nann
hefði sent henni aftur alla þá
peninga sem hún hefði verið búin
að greiða fyrir mig á skólanum,
og tjáði henni það einnig, að
héðan í frá, væri ég gestur sinn
á skólanum. Þá var hún stolt
af mér.
„ÞÁ BYRJAÐI MÍN BRAUT“
— Hvað skeði svo næst á iista-
braut yðar?
— Næsta ár á eftir fór ég í
Listaháskólann. Þá byrjaði mín
braut. Þar stundaði ég nám næstu
fjögur árin.
— Hvenær gerðuð þér fyrstu
myndina sem kom á sýningu?
— Ég gerði hana þar í skólan-
um, þegar ég var búin að vera
þar í eitt ár. Það var „Sofandi
drengur“, sem var keypt hingað
til lands. Hún var fyrsta myndin
se'm ég fullgerði. Þegar ég var
búin í háskólanum, veiktist ég
aftur. Ég var send til Sviss á
hressingarhæli, og var þar í eitt
ár.
STAKK AF
— Hresstust þér ekki vel i
Sviss?
— Nei, það var nú einmitt það
sem ég gerði ekki. Ég hafði eng-
an frið í mínum beinum, og þeg-
ar ég var búin að vera þar í eitt
ár, og tjáð að ég yrði að vera þar
annað til viðbótar, stakk ég hrein-
lega af. Já, það er satt, ég bara
strauk þaðan.
— En hvert fóruð þér?
— Ég fór til Róm. Þann tíma
notaði ég vel. Ég fór á söfn,
kynnti mér ýmislegt í sambandi
við list mína. Þá batnaði mér.
Ég varð heilbrigð á skömmum
tíma, vegna þess að ég elskaði
listina meira en iæknana í Sviss.
f Róm gerði ég „Rökkurró“. Það-
an fór ég eftir eitt ár til Túnis
og stundaði þar frumlist um htíð.
Þaðan hélt ég aftur til Ítalíu og
þar varð til „Móðurást". Síðan
hélt ég til Kaupmannahafnar, og
gerði „Deyjandi Kleópatra". Báð-
ar þessar myndir fóru á sýningu
í Danmörk og París. Kleópötru-
myndin var síðar keypt í vöru-
hús í New York. Ég tel sjálf,
að hún sé með mínum beztu mynd
utn, ef ekki bezt.
MIKILL SIGUR
— En þér unnuð mikinn sigur
í New York, skömmu seinna með
„Afrekshugur"?
— Já, það má segja það. Ég
fluttist þarna rétt á eftir til New
York og hafði þar sjálfstæða sýn-
ingu eftir árs dvöl þar. Það voru
30 höggmyndir. Einnig tók ég
þátt í mörgum samsýningum.
Mesti sigur minn þar var auð-
vitað þegar Waldorf Astoria
Hótel, keypti „Afrekshugur" af
mér, en í þeirri keppni tóku
flestar þjóðir þátt.
— Hvað bjugguð þér lengi í
New York?
— Ég bjó þar í fjögur ár. Þá
flutti ég til Hollywood og hefi
búið þar síðan.
— Hvað hafið þér haft margar
sýningar þar?
— Þrjár sjálfstæða*, en hefi
líka oft verið með á samsýning-
um. Ég hélt þar síðast sýningu
fyrir tveimur árum á 35 málverk-
um og 14 höggmyndum. Hún ver
mjög vel sótt.
— Hvort er yður hugþekkara
að mála eða höggva?
— Það er mér hvort tveggja
jafnkært. En ég get sagt, að mér
þykir skemmtilegra að höggva
í stein og tré.
HAFÐI HÉR SÝNINGU
t FYRRA
— En þér komið alltaf við og
við til íslands?
__ — J á, en ekki er það nú oít
Ég kom hingað í fyrra og hélt
sýningu. Þá var ég hér í ei.m
mánuð.
— Hafið þér í hyggju að halda
sýningu bráðlega?
•— Já, ég ætla að halda sýningu
í Charlottenburg í maí næst-
komandi á múlverkum og nögg-
myndum.
— Hvert farið þér nú, þegar þér
haldið héðan?
— Ég fer til Ítalíu og þar ætla
ég að vinna við „Hafmeyjuna",
í vetur.
— Hvar byrjuðuð þér á henni?
— f Hollywood. Það tók mig
ekki langan tíma. En ég býst við
að það sé um þriggja mánaða
verk, að ljúka við hana, en það
hefur verið gerð afsteypa af
henni þar.
„ÉG ER ALLTAF REIÐUBÚIN
A® VINNA FYRIR ÍSLAND“
— Það hafa mörg listaverk yð-
ar verið keypt hingað til lands-
ins?
— Nokkur. íslendingar þekkja
mig ekki eins og aðrar þjóðir. Eg
hefi verið lengi í burtu, en samt
sem áður langar mig til, að ís-
land njóti minna verka ef þjóðin
vill það. Ilins vegar fyndist mér
ósanngjarnt að láta allar mínar
myndir og málverk standa hér
og hanga. Ég tel mig vera að
vinna fyrir ísland með því að
kynna verk mín fyrir öðrum þjóð
um. Ég er alltaf reiðubúin að
vinna fyrir ísland ef eftir því er
óskað. Ég er fslendingur og verð
aldrei annað.
— Mér finnst raunalegt að vera
að fara héðan núna, rétt fyrir
jólin. Mig langar svo til að sjá
hvít jól, eins og þau voru alltaf
í Fljótshlíðinni, sagði Nína Sæ-
mundsson. — Eiginlega hefi ég
ekki átt nein regluleg jól síðan
ág var barn.
Nína Sæmundsson hélt héðan
áleiðis til Rómar 9. desember. Við
óskvwn þess að hún eigi gleðileg
jól, enda þótt hún sé fjarri ætt-
jörð sinni.
M. Th.
*