Morgunblaðið - 12.01.1957, Qupperneq 10

10
MORGVNBLAÐ1Ð
Laugardagur 12 jan. 1957
BÚSKAPllRINN 1956
BEILDARDÓMURINN um árið
1956 hlýtur að vera, að það hafi
verið gott ár, fyrir bsendur og
búskap þeirra. Breytilegt veður-
far veidur að slíkt gengur þó
aldrei jafnt yfir, og er vant að
sjá hvort eigi ber að segja „sem
betur fer“, fremur en að kvarta
yfir þeim sveiflum. Veðrið veld-
ur alltaf miklu um afkomu
bsenda, en þó er þetta að breyt-
ast til hins betra, að þeir eru
ekki eins háðir tiöinni eins og
fyrr var. Veldur því baett tsekni
og baettar samgöngur. Hitt er
aftur vafamál hvort bœndur eru
nú betur við búnir, hver einstak-
ur, að mæta harðindum, en feð-
ur þeirra voru. Verði að svara
því neitandi, er bótin að nú eru
úrræðin meiri þegar harðnar í
ári. Hvað sem þessu líður eykur
iitt tíðarfar alltaf erfiði og veld-
ur bændum og öllum sem sveit-
irnar byggja margháttuðuin á-
hyggjum og oft skaða. Landið
bíður. hvorki um veðurfar né
annað, til værðar, það bíður til
starfs og úrræða.
Páll veðurfræðingur Bervþórs-
son hefir látið mér í té eftirfar-
andi stutt yfirlit um veðurfarið
á ármu:
Janúar: Óvenju kaldur, einkum
á Suðurlandi, en harðindi á
Norðurlandi vegna snjóþyngsla.
Febrúar: Mikið ofviðri af suðri
þ. 1. og fylgdi því miklar leys-
ingar. Síðan fádæma milt og
stillt tíðarfar.
Marz: Mjög milt, úrkomulaust
sunnan lands, en þurrviðra-
samt á Norðurlandi.
Apríl: Fremur milt, úrkomu-
samt á Norður- og Vestur-
landi, annars staðar lítið úr-
felli.
Maí: Fremur milt, en úrfella-
samt. Allmikil norðanhríð á
Norður- og Austurlandi þann
ld. Ofsaveður af vestri þ. 27.,
mikið særok um vestanvert
landið.
Júní: Kalt, úrkoma í meðallagi.
Júlí: Kalt, úrkoma fremur lítil
um allt land.
Ágúst: Kalt. Mjög lítil úrkoma,
einkum vestan lands. Sunnan
lands og vestan var hin hag-
stæðasta heyskapartíð og ákaf-
lega sólríkt. En á Norðurlandi
var sirakt og sólarlítið, og
þurrkar því mjög daufir, svo
að til vandræða horfði. Kart-
öfluspretta var léleg norðan
lands vegna kuida, sólarleysis
og næturfrosta í ágústlok, sem
drógu úr sprettunni svo að
segja um land allt.
September: Milt og hagstætt,
allmikil úrkoma á Norð-Aust-
urland', en úrkomulítið á Suð-
urlandi. Góður þurrkur á
Norðurlandi í mánaðarbyrjun
Október: Fremur milt, rigningar
miklar á Vestur- og Suður-
landi, en úrkomulítið norðan
lands. Hinn 3. gerði mikla hríð
norðan lands.
Nóvember: Óminnilega hlýtt um
allt land, eindæma vætusamt
og mjög stormasamt vestan
lands, en á Norður-Austurlandi
var þurrviðrasamt og hin blíð-
asta veðrátta.
Desember: Mjög milt og afar
snjólétt, en fremur óstöðugt
tíðarfar.
ARAMOTAHIJGLEIÐINGAR
EFTIR ÁRNA G. EYLANDS
Veðurfar áriS
Aknreyrf
1956
Hiti Vik frá Úrkoma Vik frá
•c meðaltal mm meðaltal
Janúar 4-3.8 -5-1.3 94.3 50.9
Febrúar 2.7 4.7 11.9 -5-22.5
Marz ......... 3.0 4.7 18.7 -5-16.9
Apríl 1.8 1.0 48.7 18.0
Maí 6:0 1.0 33.1 10.9
Júní 7.7 -5-1.6 21.3 -5-2.5
Júlí ........... 9.9 -5-1.0 27.1 -5-8.1
Ágúst 8.0 -5-1.2 25.1 -5-16.3
September 8.1 1.3 53.3 14.1
Október ....... 3.9 1.4 41.4 -5-14.5
Nóvember ...... 4.8 5.3 19.1 •5-26.8
Desember 1.0 2.9 27.9 -5-29.1
Árið 4.4 1.4 421.9 -5-42.8
Góður vetur 1955—56 og nokk- 0 (1), 36 kindur (55) og 600
uð mikill viðbúnaður bjargaði hænsni (500).
skepnuhöldum ótrúlega vel eftir Vífilsstaðir: Taða 2400 hcstar
óþurrkana sunnan lands og vest- (2200), nautgripir 85 (80,, hest-
an sumarið 1955. Búast hefði ar 2 (2) og 300 hænsni (300).
mátt við raiklu lakari útkomu, Blikastaðir: Taða 2500 hestar
en er til kom fóðruðust gripir (2100), mjólkurkýr 55 (50), geld-
ótrúlega vel á hinum hröktu neyti 20 (25), hestar 6 (6), sauð-
heyjum, svo að víða er til þess kindur 12 (0), kornuppskera af
tekið, og heilsufar fénaðar var einum ha, 25 tunnur.
alls ekki raeð lakara móti. Hvanneyri: Taða og hey af
í haust voru bændur yfirleitt
mjög vel undir veturinn búnir
með hey, þó að heyskapartíð
þætti nokkuð styrð í sumar í
stöku sveitum, eins og t.d. í
Fljótum norður. Það sem af er
vetrar hafa hey sparast við beit-
arfénað. Um áramót má heita
frostlaus jörð um allar sveitir og
fjallavegir færir langt framar
venju, jafnvel Oddskorð, þar
sem akvegur liggur vega hæst á
landi hér.
Fáeinar tölur, um heyskap
o. fl. skýra afkoinu bænda að
loknu sumri nokkuð. Svigatölur
hér og síðar eru tölur ársins 1955
Sámsstaðir: Taða 1300 hestar
(800), af því 200 hestar verkað
sem heymjöl. Úthey 60 hestar
(0), korn 100 tunnur (80) og
kartöflur 120 tunnur (40). Hið
síðasta af korninu komst ekki í
hús fyrr en 2.—6. desember, og
hefir hirðing á komi aldrei
dregist eins lengi írameftir, síðan
tiiraunabúið á Sámsstöðum tók
til starfa.
Gunnarsholt: Taða í vothey
2500 (2500), þurrhey 4300 (3800).
Fénaður á fóðrum er 240 naut-
gripir (240), allt blendingar af
holdakyni, nema 3 kýr af hreinu
íslenzku kyni. 220 kindur (100)
og 5 hestar (5). Byrjað var að
gefa nautgripum með beit 20.
nóveraber en 10. nóv. 1955.
Holt í Stokkseyrarhreppi:
Taða 2000 hestar (1500), úthey
300 (200), 40 mjólkurkýr (34),
20 geldneyti (16), 120 fjár (90)
og 15 hross (12).
Laugardælir: Taða 5500 hestar
(4000), um helmingur verkað
sem vothey og einnig um 300
hestar hafragras. Nautgripir 147
(140), hross 20 (20), svíi. 70 (65)
og hænsn 450 (450).
Bessastaðir: Taða 1300 hestar
(2500), nautgripir 56 (60), hross
Veðurfar árið 1956
Reykjavík
Hiti Vik frá Úrkoma Vik frá Sólskin Vik frá
■c meðaltal ram meðaltal klst. meðaltal
Jan. .. -5-3.2 -5-2.6 65.4 -5-37.4 26.3 -5-18,1
Feb. .. 2.7 2.9 108.3 21.7 26.4 -5-25.9
Marz . 3.6 3.1 84.4 9.0 76.5 -5-24.8
Apríl . 3.6 1.0 60.3 -5-1.0 131.9 -5-12.5
Maí .. 6.6 0.3 73.6 22.2 142.3 4-56.3
Júní . 8.4 -5-1.2 48.2 -5-1.3 210.7 9.5
Júlí .. 10.7 -5-0.6 20.9 •5-30.4 163.4 -5-27.1
Ágúst ...» 9.9 -5-0.7 4.4 -5-47.8 243.5 81.3
Sept. . 9.3 1.5 40.3 -5-50.7 76.3 -5-34.3
Okt. . 4.7 0.4 139.3 49.8 47.6 4-37.0
Nóv. . 5.0 3.6 193.3 97.6 4.6 4-21.6
Des. . 2.1 2.1 91.2 -5-6.4 1.4 4-3.6
Árið . 5.3 0.8 929.6 25.3 1149.9 4-170.4
flæðiengjum 4200 hestar (3800).
Á fóðrum í vetur: Mjólkurkýr 71
(69), geldneyti 50 ( 55), sauðfé
242 (215), hross 25 (17) og 50
hænsni (60), Garðávextir: 20
(150) tunnur kartöflur og 20
(50) tunnur rófur.
Hólar í Hjaltadal: Taða 4500
hestar (5000), nautgripir 60 (60),
sauðfé 530 (550), hross 80 (60).
Garðávextir: 100 tunnur kart-
öflur (150) og 75 tunnur gulróf-
ur (50).
Egilsstaðir á Völlum: Taða
3200 hestar (3200), 31 mjólkur-
kýr (30), sauðfé 260 (200), hest-
ar 5 (5) og svín 50 (40).
Skriðuklaustur: Taða 1300
hestar (1300), sauðfé 640 (596),
nautgripir 8 (7), hross 6 (5).
Kartöfluuppskera 40 tur.nur (32).
GARBYRKJAN
Framan af sumri var tíðaríar
fremur hagstætt fyrir garðjurtir,
en í lok ágústmánaðar gerði
næturfrost er hnekktu kartöílu-
sprettu stórlega um land allt. eða
því sem næst. Sums staðar um
Norð-Austurland varð uppskera
nær engin.
Kartöfíuuppskeian er áætluð
um 70 þús. tunnur, en sumarið
1955 reyndist hún 51 487 tunnur
(og gulröfur 7.575 tunnur), en
var þá í árslok áætiuð um 60
þús. tunnur.
Útlendar kartöflur voru flutt-
ar inn síðast í desember, en
verða ekki seldar fyrr en í þess-
um mánuði.
Grænmetisverzlun rikisins var
lögð niður, en í þess stað tók til
starfa 1. september, Grænmetis-
verzlun landbúnaðarins, í forsjá
Framleiðsluráðs landbúnaðarins,
samkvæmt lögum frá 4. apríl
1956 um þá hluti.
Sölufélag garðyrkjumanna
flutti snemma ársins í ný húsa-
kynni, Reykjanesbraut 6. Er það
stórhýsi sem félagið hefir byggt
til eigin afnota og með mikla
stækkunaraðstöðu síðar meir.
Eru þar geymslur miklar með
fullkomnu kælikerfi sem reynzt
hefir mjög hagkvæmt. Skrifstof-
ur Sölufélagsins eru einnig í
sömu byggingu. Með þessu hefir
sölufélagið stórbætt alal aðstöðu
við geymslu og dreyfingu græn-
metis í höfuðborginni og víðar.
Um leið er neytendum tryggð
betri vara.
Kæligeymslur þessar hafa
eir.nig komið að góðum notum
við geymslu innfiuttra ávaxta,
hafa bæði heildsalar og kaup-
menn notað sér það.
Sölufélag garðyrkjumanna
seldi meðal annars:
Tómatar 191 smál. (196).
Gúrkur 21.796 kassar (21.960).
Hvítkál 76.7 smál. (44.4).
Rauðkál 1.2 smál. (2).
Gulrætur 38.7 smál. (47.9).
Blómkál 27.982 hausar (21.766).
Hið mikla gróðurhús Garð-
yrkjuskóla ríkisins á Reykjum,
sem er 2000 ferm, komst undir
þak á árinu. Vitað er um önnur
gróðurhús byggð á árinu, sem
m«nu vera samtals á annað þús-
und fermetrar, aðallega í Biskups
tungum og Hveragerði. Ætti þá
flatarmál gróðurhusanna að vera
orðið alls um 9 ha.
Hagstofa íslands telur að 1965
hafi verðmæti garðjurta (annarra
en kartaflna og rófna) og grcður-
húsaafurða numið 7,82 millj.
króna og er þá ekki ósennilegt
að sambærileg tala 1956 nerai
nokkuð hærri upphæð.
MJÚLKURFRAMLEIÐSLAN
Mjólkurbúin eru nú 10 að tölu,
eitt bættist við á árinu, Mjólkur-
samlag Kaupfélags Austur-Skaft-
fellinga í Höfn, í Hornafirði, tók
til starfa í marz 1956.
EUefu fyrstu mánuði ársins
tóku þau á móti 54,98 millj kílóa
af mjólk en á sama tíma 1955
50,69 millj. kg. Seld nýmjólk
þessa 11 mánuði var 25,35 millj.
lítra (23,98). Seldur rjómi á
sama tíma 773.908 lítrar Í757.300).
Framleitt var 11 mánuðina
(jan.—nóv.) eftir því sem uæst
verður komist:
1956 kg. 1955 kg.
Skyr 1.415.075 1.390.574
Smjör 722.239 677.006
Mjólkurostur 486.865 398.640
Mysuostur 51.352 44.853
Nýmj ólkur duf t 37.050 35.750
Undanrennu- duft 282.075 210.115
Litrar
Undanrenning
notuð í kasein 4.271.400 3.220.150
Mjólk í niður-
suðu 163.500 154.565
Smjörbirgðir voru 1 desember
1956 166,5 smál., en í árslok 1955
95 smál. Mikið smjör selzt í des-
ember.
Af osti voru til L desember
192 smál. en á sama tíma 1955
164 smál.
Unnið var að endurbyggingu
Mjólkurbús Flóamanna á árinu
svo að umræðu er vert Búið tók
til starfa 5. desember 1929. Var
það byggt fyrir fulla vinnslu á 3
millj. lítra af mjólk og kostaði
um kr. 390.000,00.
Fyrsta árið voru félagsmenn
taldir 200 með 662 mjólkurkýr.
Árið 1936 voru félagsmenn
orðnir 551 með 2990 mjólkurkýr.
Nú eru félagsmenn 1140 með
9.248 mjólkurkýr.
Mjólk er flutt til búsins úr
öllum hreppum í Árnessýslu og
Rangárvallasýslu og auk þess úr
Hvamms- og Dyrhólahreppi I V.-
Skaftafellssýslu.
Árið 1955 tók búið á móti um
23,8 millj. lítra af mjólk og 1956
25,3 millj. lítra. Af þessu er selt
sem neyzlumjólk að meðaltali
um 50—60%.
Að hið gamla mjólkurbú hefir
með auknum vélakosti og við-
byggingum getað annað hinu
stóraukna álagi öll þessi ár, bygg-
ist á þvi, hve mikill hluti þeirrar
mjólkar, sem Flóabúið tekur á
móti, fer um hendur búsins sem
rieyzlumjólk, án vinnslu, mjólkin
er aðeins vegin, kæld og henni
dælt í ámurnar á mjólkurbílum
sem flytja hana ta Reykjavíkur
til gerilsneiðingar þar.
ÁRNIG ETLANDS
Endurbygging Flóabúsins er
miðuð við að búið geti tekið á
móti allt að 40 millj. lítra á ári.
Grunnflötur hinna nýju bygg-
inga mjólkurbúsins verður um
4 500 fermetrar þegar þær eru
allar komnar upp.
Kostnaður er áætlaður um 30
millj. króna.
Tölur þær, sem nú eru stað-
reynd, í sambandi við Mjólkurbú
Flóamanna, hefðu þótt furðuleg-
ar í Flóanum og víðar, ef þær
hefði verið nefndar uin 1930 þeg-
ar búið tók fyrst til starfa.
SAUBFJÁRRÆKTIN
Eins og alla rekur minni til
kom mæðiveikin upp aftur í
Dalasýslu 1955. Var þá fellt allt
sauðfé í 2 syðstu hreppum sýsl*
unnar, Hvammshreppi og Laxár-
dalshreppi. f haust voru flutt um
9000 lömb i þessa tvo hreppa, öll
frá Vestfjörðum. Mæðiveikis-
stríðinu var haldið áfram og allt
fé fellt í haust í Fellsstrandar-
hreppi, Klofningshr., Skarðshr„
Saurbæjarhr. og mestum hluta
Bæjarhrepps, Strandasýslu, enn-
fremur á 4 bæjum í Óspakseyr-
arhreppi, eftir því sem vörzlu-
girðingar takmarka. Á þessu
svæði var slátrað um 15 þús. af
fullorðnu fé og veturgömlu auk
lamba.
Við slátrun fannst mæðiveiki í
allmörgu fé á svæði þessu, eink-
um á Fellsströnd. Hins vegar
fannst mæðiveiki hvergi annars
staðar á landinu, brátt fyrir at-
hugun á lungum úr öllu fé sem
slátrað var í sláturhúsum, og úr
töluvert mörgu fé, sem slátrað
var heima fyrir.
Lömb voru bólusett gegn garna
veiki, um allt Austurland, frá
Jökulsá á FjöHum að Horna-
fjarðarfljóti, á svæðinu frá
Lónsbrú í Eyjafirði að Skjálf-
andafljóti, í Rangárvallasýslu og
Árnessýslu, Guilbringu- og Kjós-
arsýslu og loks nú í vetur í Mýra-
sýslu, þ.e. í Borgar-, Borgarnes-,
hreppum, Stafholtstungum, Þver-
árhlíð, Norðurárdalshreppi og
Hvítársíðu neðan varnargirðing-
ar.
Talið er að sauðfé á fóðrum 1
vetur sé um 700.000 og er það
veruleg fjölgun frá því árið áður.
Síðastliðið haust var slátrað
463.500 dilkum, en 435.300 haust-
ið 1955. Sumarslátrað var 1412
dilkum, en sumarslátrun 1955
nam 15.298.
Af fullorðnu fé var slátrað
32.666, en 31.000 1955. Bæði árin
kemur til greina að fé var eytt
í Dalasýslu og litlum hluta af
Strandasýslu vegna mæðiveiki.
Alls var kindakjöt í haust
.769 smál., af því dilkakjót 6.870
;mál., en haustið 1955 var kjöt-
nagnið alls 7.023 smál.
Fallþungi dilka í haust er enin
eigi reiknaður út að fullu, en
reynist sennilega um 14,8 kg, sem
er verulega meira en haustið
1955, þá var þunginn 14,18 kg.
Af kjötframleiðslu ársins 1955
voru fluttar út 1364 smálestir og
af kjötinu frá haustinu 1956 er
búið að flytja út 1450 smál. Gert
er ráð fyrir að flytja út 500—600