Morgunblaðið - 16.01.1957, Page 8

«
MORGVNBLAÐIÐ
MiSvikudagur 16. janúar 1957
fHwgnttMaM
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavik
rramkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjami Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600
Askriftargjald kr. 25.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Heilsuvernd
HÉR fyrr á árum voru það ein-
stakir áhugamenn og félög,
sem áttu mestan þátt í ýmsum
umbótum í heilbrigðismálum
landsins. Má þar til nefna Heilsu-
hælisfélagið, sem var driffjöðurin
í að Vífilsstaðahælið komst upp.
Oddfellowar gáfu holdsveikra-
spítalann á Laugarnesi, kaupmað
ur nokkur gaf Akureyrarspítala
konur söfnuðu til Landspítalans
og báru uppi „Líkn“ og önnur
svipuð félög. Þó enn sé talsvert
um framtak einstaklinga í heii-
brigðismálum má segja að allar
mcginframkvæmdir séu nú í hönd
um þess opinbera, eða rikis og
bæjar- og sveitarfélaga. Má nú
heita að föst skipun sé komin á
þessi mál og er hvert framfara-
sporið stigið af öðru. Þegar á
heildina er litið, mun mega segja,
að heilbrigðismál landsmanna
séu komin í gott horf og á sumum
sviðum í ágætt horf. Má í þessu
sambandi á það minna, að barna-
dauði er nú minni hér á landi en
í flestum öðrum löndum í heim-
inum. Tekizt hefur að draga
mjög verulega úr emstökum sjúk-
dómum, sem hafa herjað þjóð’na
og má þar nefna berklana, sem
eru í stórfeldri rénun. Þó er vita-
skuld mörgu ólokið og pá ekki
sízt á sviði sjúkrahúsbygginga
en það tekur alltaf langan tíma
að byggja slíkar stofnanir.
Heilsuverndarstöð;»i
í Reykiavík
Einn meginþáttur heilbrigðis-
málanna er heilsuverndin, sem er
í því fólgin að koma í veg fyrir
sjúkdóma. Þar hefur mikið átak
verið gert með byggingu Heilsu-
verndarstöðvarinnar í Reykjavík,
sem nú er lokið. Þessari glæsilegu
stofnun var lýst hér í blaðinu
fyrir nokkru, en af hálfu Reykja-
víkurbæjar hefur verið lögð mik-
il áherzla á að vanda allt til henn-
ar sem mest. Þessi stöð er nú orð-
in iifandi þáttur í lífi bæjarbúa.
Um hlutverk hennar sagði Gunn-
ar Thoroddsen borgarstjóri m.a.
í MbL fyrir jólin:
„Til hennar sækja þúsundir
manna og kvenna. Z hinu nýja og
glæsilega húsi eru komnar sam-
an margar stofnanir, sem hafa
það hlutverk að hjálpa þeim, sem
þar.gað leita til að fá bót meina
sinna og koma í veg fyrir hættu-
lega sjúkdóma. Þarna fá mæður
hjálp og aðstoð, börnin vernd
gegn skæðum sóttkveikjum,
berklaveikir umönnun og eftirlit,
slasaðir fyrstu aðhlynningu og
þeir sem sæta verða langlegu á
spítala, varanlegan samastað. —
Þarna er líka vakað yfir heil-
brigðisháttum og hreinlæti á víð-
ari grundveili, því hin umfangs-
mikla starfsemi borgarlæknis hef
ur aðsetur í Heilsuverndarstöð-
inni“.
Allur hinn ytri frágangur
Heilsuverndarstöðvarinnar, er
þeim sem að henni standa til hins
mesta sóma. Það er líka sérstak-
lega mikilsvert, að húsakynni
slíkrar stöðvar séu aðlaðandi og
þægileg fyrir þá, sem hana sækja
vegna þess, að starfsemi hennar
byggist að verul. hluta á því að
þeir, sem þangað leita, geri það að
sjálfsdáðum. Með byggingu stöðv
arinnar er lagður traustur grund-
og þjóiiélag
völiur að heilsuvernd í bænum.
Það verður aldrei mælt né tal-
ið eða fært á skrár nema að
litlu leyti hvaða gagn slík stöð
gerir vegna þess að verkefni
hennar er að fyrirbyggja. Það get
ur t.d. enginn sagt hve mörgum
er forðað frá berklasmitun vegna
þess að við rannsókn á slíkri stöð
finnst maður, sem er orðinn
smitberi eða á leiðinni að verða
það, án þess að vita það sjálfur.
Það veit heldur enginn hve
mörgum mæðrum eða börnum er
forðáð frá vanheilsu og ýmiss
konar áföllum með þvi eftirliti
og hjálp, sem vernd mæðra og
barna á vegum Heilsuverndar-
stöðvarinnar veitir. En þó hér
verði ekki með tölum talið á
sama hátt og unnt er að telja
sjúklinga, sem fá bót meina sinna
á sjúkrahúsi, þá dylst auðvitað
engum að hér er um einhverja
hina þörfustu starfsemi að ræða,
sem finnst í þjóðfélaginu.
Siúkra^'1 sby wfnngarnar
Þess var áður getið að lands-
menn ættu miklu ólokið í sjúkra-
húsmálum en þar er nú verið að
gera mikið átak í höfuðborginni
og á landsbyggðinni hafa á síð-
ustu árum risið upp nokkur
myndarleg sjúkrahús. Verið er
að stækka Landsspítalann og
hafin er bygging Bæjarsjúkra-
hússins og á sá hluti hans, sem
nú verður fyrst byggður að rúma
180 sjúklinga. Bæjarsjúkrahúsið
verður mikið hús og munu yfir-
völdin hafa í huga að vanda til
þess eftir föngum eins og gert
var við byggingu Heilsuverndar-
stöðvarinnar. En bygging slíkra
sjúkrahúsa tekur langan tíma
jafnvel meðal þeirra þjóða, sem
engan efnivið skortir. Höfuð-
atriðið er að þær stofnanir, sem
nú rísa upp verði vel hæfar til
að gegna hlutverki sínu.
Það væri efni í langt mál, ef
lýst væri öllu því, sem einstak-
lingar, ríki og sveita- og bæja-
félög hafa lagt fram í þágu heil-
brigðismála landsins á síðustu
áratugum, en það verður ekki
gert hér. Hins vegar er rétt að á
þetta sé minnt. Þjóðin stendur í
mikilli þakkarskuld við alla, sem
þar hafa átt hlut að máli. Lífs-
barátta íslendinga er um rnargt
harðari en flestra annarra þjóða,
sem við þekkjum. Þeim er mikil
nauðsyn að ganga heilir til skóg-
ar í þeirri baráttu. Þjóðin er smá
en landið stórt og verkefnin
mörg. Það glatast margir verk-
dagar við sjó og í sveit vegna
vanheilsu ungra og gamalla. Sé
litið á heilbrigðismálin frá þjóð-
hagslegu sjónarmiði og horft
fram hjá hinni mannúðlegu hlið,
sem allir viðurkenna, þá liggur
gildi þess að hafa heilbrigðismál-
in í góðu lagi, í augum uppi. Það
er mikilsvert að reisa þá aftur
við, sem misst hafa heilsu og
þrek af völdum sjúkdóma, en
hiít er ekki minna vert að forða
sem flestum einstaklingum, með
skipulagsbundinni heilsuvernd,
frá slíku böli og stuðla þannig
að lífshamingju þeirra sjálfra og
að því að þjóðfélaginu nýtist
kraftar þeirra sem óskertastir.
UTAN UR HEIMI
Oito eldctr c^rciutinn
^J^rúóje^ í ótáL ?
1000 löc^ ú Izfót.
leppríkjunum, vegna þess, hve
hann var vægðarlaus í dómum
um félaga Stalin á flokksþinginu
í vetur. Þóttust margir þá muna
tímana tvenna, því að skammt
var þá liðið síðan Krúsjeff dans-
aði stríðsdansa fyrir Stalin —
en nú, þegar augu og eyru for-
ingjans höfðu lokazt og hann ver-
— og í stað þess að fara á engjarnar gætir hún þess vel, að graut-
urinn brenni ekki við hjá manni sínum.
þ. e. ekki bráðabirgðalög eða
neitt af því tagi — heldur hljóm-
list. Nú hafa borizt nánari fregn-
ir af „tónskáldi" þessu og möi g-
um tónskáldum hefur orðið um
Er dómarinn hafði áttað sig sagði
hann: „Þér eruð sýknaður, herra
minn. Þetta er í fyrsta skipti, sem
maður játar að hafa drukkið
meira en einn eða tvo bjóra“.
JVfikið hefur að undan-
förnu verið rætt um Krúsjeff og
hvaða örlög biðu hans nú. Er tal-
ið, að sálufélagar hans í Kreml
kenni honum ófariinai í
Já, nú er hart í ári hjá Krúsjeff.
og ó — ekki sízt þar sem það
fylgdi með, að „tónskáldið“ mun
jafnvel taka afkastamestu dæg-
urlagahöfundum fram hvað snert
ir afköst, því að vélin semur
hvorki meira né minna en 1000
lög af venjulegri lengd á klukku-
stund — með meðal álagi. Um
gæði framleiðslunnar skal ekkert
sagt, en neytendasamtökin munu
sennilega fjalla um málið. Fyrir
skömmu kom fyrsta lag vél-tón-
skáldsins á markaðinn og var það
sem vænta mátti í rock and roll
stíl. Lítur út fyrir að vélin hafi
samið nafn lagsins sjálf, eða þá
að það heitir í höfuð hennar, því
að lagið heitir: „Bertha með
hnappinn, sem ýtt er á“.
Þ að bar við ekki alls
fyrir löngu í borg einni í Banda-
ríkjunum, að maður nokkur var
dreginn fyrir dóm og sakaður um
að hafa verið ölvaður við akstur.
Þetta er vissulega ekkert nýtt,
því að fjöldi manna er daglega
dæmdur til hegningar fyrir slíkt
brot. Er yfirheyrzlan hófst gerði
sá ákærði dómarann orðlausan
með því að viðurkenna þegar í
stað að hann hefði drukkið „fimm
eða sex cocktaila" áður en hann
settist við stýrið í umrætt skipti.
E flaust hafa flest ykkar
lesið á unga aldri ævintýrið um
karlinn og kerlinguna, sem höfðu
verkaskipti. Kerlingin tók orf og
ljá og hélt á engjar, en karlinn
þreif þvöruna, kynti undir pott-
inum — og annaðist hússtörfin.
Ekki gekk karli búsýslan vel.
Beitti hann kúnni á grasi vaxna
þekjuna, tjóðraði hana við
fót sinn, en tjóðrið lá niður í
gegnum reykháfinn. Er kerling
kom heim að kvöldi, hafði skepn-
an oltið niður af þekjunni — og
hékk hún dauð í öðrum enda
tjóðursins, en karlinn sveif yfir
grautarpottinum, fastur í hinum
endanum.
Okkur hefur borizt í
hendur mynd, sem sýnir, að Tito,
júgóslavneski einræðisherrann,
hefur nú fetað í fótspor karlsins í
fyrrgreindu ævintýri og leyst af
hólmi kerlu sína, sem Jovanka
heitir. Ekki er okkur kunnugt um
það, hve bústofn þeirra hjóna er
mikill, en ástæðan til þess, að
Jovanka stendur þarna að baki
manni sínum mun vera sú, að kýr
og kindur þeirra ganga sjálfala
ið lagður við hlið Lenins, kvaðst
Krúsjeff aldrei danshneigður
hafa verið, heldur hefði dansinn
verið „höfuðlausn" hans.
'» ínhneigður hefur Krú-
sjeff þótt í meira lagi — og við
slík tækifæri hefur oft losnað um
málbein hans svo mjög, að „félag-
arnir“ hafa séð ástæðu til þess
að reyna að þagga niður í hon-
um. „Ö1 er innri maður" segir
máltækið og er því ljóst hve for-
ystunni í Kreml er tal hans hættu
legt undir slíkum kringumstæð-
um. Ekki alls fyrir löngu skýrði
Krjúseff frá því í veizlu' einni,
að Rússar hefðu í hyggju að
ganga af lýðræðisþjóðunum dauð
um — og fannst þá mörgum nóg
um hreinskilni hans. „Félagarnir"
brostu þá blíðlega til ókunnugra
og létu sem ekkert væri, en
reyndu með handapati að þagga
niður í „Lilla“. Á þessu má sjá,
að vel gæti svo farið, að Krúsjeff
yrði sendur með fyrstu ferð til
Síberíu. Gárungarnir segja hins
vegar, að úr því verði ekkert, því
að Krúsjeff hafi lofað að ganga
í stúku eftir nýjár!
Fyrst bindur Jovanka svuntuna á Tito bónda —
— og engjasláttur því ónauðsyn-
legur. Það ku og skilja í sundur
með karlinum og Tito, að — þeg-
ar Tito lógar lélegustu kúm sín-
um, gætir hann þess ávallt vand-
lega að festa ekki hinn enda
snörunnar um fót sinn og eiga þar
með á hættu að hanga ósjálf-
bjarga yfir eigin grautarpotti.
Konu Titos er annt um, að
hvorki sjóði upp úr pottinum né
grauturinn brenni við, og þess
vegna víkur hún ekki frá hon-
um. Það mun hins vegar bera
við, að Tito slettir af vangá grauti
út á heita suðuplötuna — svo að
gestir finna slæma lykt. Einnig
er sagt, að hann eldi konu sinni
ætíð graut til einnar viku, er
hann þarf að bregða sér á næstu
bæi.
Þ
ess var getið hér í
blaðinu í sumar, að tveir Banda-
ríkjamenn hefðu fundið upp og
smíðað vél, sem semur lög —