Morgunblaðið - 06.04.1957, Síða 11

Laugardagur 6. aprfl 1957
MORGVISBLAÐIÐ
11
Hann hirti lítt um skambyss-
una sem honum vai fengin
Warburg rektor á viðburbarika fortib
'C’RIK WARBURG, rektor Kaupmannahafnar-háskóla, kom til
Reykjavíkur í fyrradag. Hann hefir verið rektor háskólans síðan
í haust, og kemur hingað í boði Dansk-íslenzka félagsins. Mun hann
m. a. flytja fyrirlestur í Læknafélagi Reykjavíkur, en hann er
víðkunnur sérfræðingur í hjartasjúkdómum.
Warburg er nú 65 ára að aldri,
fæddur í Kaupmannahöfn af efn-
uðu foreldri. Snemma komu fram
miklar og fjölbreyttar gáfur hjá
honum. Hann varð sjálfkjörinn
leiðtogi félaga sinna í mennta-
skóla og háskóla, og strax eftir
embættispróf vann hann sér gott
orð meðal starfsbræðra sinna í
læknastétt.
LITRÍKUR PERSÓNULEIKI
Warburg ætlaði ekki að verða
læknir. Hann hafði meiri áhuga
á eðlis- og efnafræði, og marg-
ir litu það hornauga þegar hann
Erik Warburg
hvarf af hinum háu tindum vís-
indanna niður á sléttur hins dag-
lega lífs meðal sjúklinganna.
E. t. v. báru sumir kvíðboga fyr-
ir, hvað gerast mundi, þegar
þessi skapmikli og gáfaði maður
færi að starfa í sjúkrahúsi. Það
gat ekki hjá því farið, að maður
eins og Warburg, hlaðinn „raf-
magni“ og lífskrafti, slægi litrika
gneista. Og kannski hafa sumir
þessir gneistar brennt nokkur hár
á ýmsum þeim, sem nálægt hon-
um voru; en væri ekki heimur-
inn ömurlegur, ef allir menn
væru orðvarir og skaplausir
miðlungsmenn? Warburg hefur
tilhneigingu til að ganga fram af
mönnum; hann getur verið þræls
lega hreinskilinn, og það er
ekki alltaf til þess fallið að afla
manni vina. Þessir eiginleikar
eiga þó sinn stóra þátt í því, að
Warburg er það sem hann er í
dag, en grundvallareiginleikar
hans eru viðkvæmni og gætni___
og ríkur mannskilningur. Hann
býr yfir miklum persónutöfrum
og á auðvelt með að vekja traust
manna, en hann á Jafnauðvelt
með að „slá menn út af Iaginu“,
jafnvel vekja vantraust.
„HYSTERÍAN MIKLA“
Þetta kom m. a. fram 1 stríð-
inu. Þegar hann var fangi í
Horseröd, er sagt, að erfitt hafi
verið að skera úr um það, hvorir
færu þar með völd, Þjóðverjarn-
ir eða prófessorinn. Hann var
snillingur í þeirri list að gera
orð sín margræð, enda kom það
sér vel á stríðsárunum. Einu sinni
hélt hann fyrirlestur fyrir stú-
dentana um „hysteríu" sem sjúk-
dóm og vék þá nokkrum orðum
að „hinni miklu hysteríu". Þeg-
ar Þjóðverjar báðu um nánari
skýringu á ummælum hans, gat
hann alls ekki skilið, hvernig í
ósköpunum þeim hefði dottið í
hug, að hann ætti við Hitler;
hann hefði haft Kristján II. í
huga.
SKAMMBYSSAN
Árið 1944 var gert tilræði við
Warburg, en hann lét sér hvergi
bregða og hélt áfram vinnu sinni
í Ríkisspítalanum, eins og ekk-
ert hefði í skorizt. Einasta breyt-
ingin, sem varð á háttum hans,
var sú, að hann fékk skamm-
byssu — einn af þeim fáu hlut-
um sem hann hefur alls ekkert
vit á. Hún lá venjulega innan
um verkfærin í tösku hans. Ekki
var að sjá, að hann gerði mikið
úr alvörunni, sem tilræðið bar
með sér. Hann gat jafnvel spaug-
að með það. — Hann sýndi þá
betur en nokkru sinni, að hann
átti mikið hugrekki, sem grimmi-
legustu staðreyndir gátu ekki
haggað.
INNBLÁSTUR
Warburg hefur jafnframt unn
ið mikil afrek í baráttunni við
hjartasjúkdóma. Kennslubækur
hans eru notaðar um öll Norð-
urlönd, og hinar miklu framfarir
á sviði skurðlækninga á hjarta-
sjúkdómum eru að miklu leyti
ávöxtur af samvinnunni við
læknadeild hans, en þar fara
fram hinar nákvæmu og oft mjög
torveldu rannsóknir á þoli hjart-
ans. Við þetta má bæta þeim
vísindalega innblæstri, sem frá
honum er kominn. Hann virðist
vita, hvað menn vilja, jafnvel
áður en þeir segja það, og hann
hefur einstakan hæfileika til að
nota hugmyndir þeirra til nýrra
og óvæntra hugsana eða uppgötv-
ana. Það hefur verið sagt, að
Warburg væri sjálfkjörinn
Nóbelsverðlaunahafi, ef þau
væru veitt fyrir uppörvun og
innblástur.
SKÁLD OG LEIKARI
Afrek Warburgs sem læknis og
vísindamanns mundu nægja til
að tryggja honum virðulegan
sess í danskri menningu, en hann
hefur látið sig fleira skipta. —
Hann hefur alltaf haft lifandi
áhuga á manninum og andlegum
verðmætum hans. Hann er víð-
lesinn í sögu, heimspeki, bók-
menntum og trúarheimspeki; og
þetta er honum mikils virði, þeg-
ar hann stendur í ræðustólnum,
en sem ræðumaður þykir hann
eiga fáa sína líka í Danmörku.
Hann virðist geta blásið lífi í
allt, sem hann ræðir um; hann
leiðir áheyrendur sína í nýjan
sannleika, sýnir þeim hlutina frá
nýju sjónhorni og hefur sérstakt
lag á að vekja hlátur og kátinu.
Danir segja, að Konunglega leik-
húsið hafi farið mikils á mis,
þegar Warburg valdi háskólann
að leiksviði sínu. Hann er bæði
skáld og leikari, hefur bæði and-
ann og höndina, og það hefur
verið honum mikils virði í starfi
hans sem háskólarektor.
EINS OG MÓTORHJÓL
Einn af stúdentum Warburgs
hefur líkt fyrirlestrum hans við
ferð á mótorhjóli. Það líða nokkr-
ar mínútur, áður en hjólið hitn
ar, en allt í einu stendur gneist-
inn aftur úr því og það þýtur
af stað. Ef stúdentinn á aftur
sætinu sofnar bara eitt andar-
tak, dettur hann af. En geti mað-
ur setið hljólið á þessum ógnar
hraða, hlýtur maður að segja við
sjálfan sig: „Hvílíkur kraftur í
þessu mótorhjóli!"
HÆRÐUR ÆSKUMAÐUR
f sem stytztu máli þýðir þetta,
að Warburg prófessor er kröfu-
harður, en það er líka gaman að
vera í tímum hjá honum. Hann
er vinur æskunnar og reynir að
leiðbeina henni og hjálpa með
hverjum þeim hætti sem hann
má. Þrátt fyrir hærurnar, þrátt
fyrir efahyggju og glögga sýn
á takmörkunum og skuggahlið-
um lífsins, elskar hann lífið og
æskuna. Þess vegna þótti það vel
hæfa, þegar hann var valinn
rektor Kaupmannahafnar-há-
skóla.
Fyrsti alþjóblegi vin.rLuflokkurin.n
kemur til íslands
Mun aðstoÖa við byggingu Langholtskirkju
UNDANFARNA daga hefur verið hér fulltrúi frá Alkirkjuráðinu
í Genf til að undirbúa fyrstu alþjóðlegu vinnubúðirnar, sem
haldnar verða á íslandi. Þessi maður er séra William A. Perkins,
sem veitir forstöðu þeirri grein æskulýðsdeildar Alkirkjuráðsins,
sem sér um vinnubúðir víðs vegar í heiminum. f ár verða starf-
ræktar 40 slíkar búðir í 27 löndum Evrópu, Asíu, Afríku og Amer-
íku, og verða þátttakendur alls um 900. Þátttakendur greiða
að mestu sjálfir ferðakostnað til og frá búðunum og vinna síðan
kauplaust einn til tvo mánuði. Verkefnin eru margs konar, kirkju-
byggingar, vegagerð, viðgerð þorpa, vatnslagnir og margt fleira.
—. Flokkurinn, sem verður hér í sumar, mun vinna að byggingu
Langholtskirkju. í honum taka þátt 25 manns, og verða 19 þeirra
útlendingar, aðallega Bretar og Norðurlandabúar.
Helgi Þorláksson, formaður
safnaðarstjórnar Langholtspresta
kalls, og Þórir Kr. Þórðarson,
dósent, sem haft hefur forgöngu
um vinnubúðirnar, skýrðu frétta-
mönnum frá þv: í fyrradag, að
hinn alþjóðlegi vinnuflokkur
mundi starfa inni I Langholti
mánaðartíma, frá 28. júní til 28.
júlí. Þeir íslendingar, sem taka
munu þátt í þessu starfi, hafa
þegar rnyndað með sér flokk og
komið saman öðru hverju til
að kynnast og ræða ýms þau
mál, sem upp munu koma í
vinnufokknum í sumar. í ís-
lenzka hópnum verða aðallega
stúdentar, en þar er jafnframt
einn iðnaðarmaður og tvær hús-
mæður. Fyrirliði íslendinganna
verður Kristján Búason, stud.
theol., en hann tók þátt í vinnu-
búðum í Þýzkalandi sl. sumar.
VERKLEGT OG ANDLEGT
Starf vinnuflokkanna er
ekki eingöngu bundið vij verk
lega eða efnaiega aðstoð, held-
ur er það líka meginatriði,
að fólk af ólíku þjóðcrni og
frá sundurleitum kirkjufélög-
um kynnist og læri að skilja
hvert annað, og jafnframt eru
vinnuflokkarnir eins konar á-
þreifanlegur vottur þess, að
kristnir menn bera hag með-
bræðra sinna fyrir brjósíi og
eru fúsir að leggja nokkuð á

í vinnubúðum Alkirkjuráðsins er fólk af öllum litum, tungum og
háttum. Þar ríkir hin kristna hugsjón bræðralags og samhjálpar.
Séra William Perkins og kona
hans Anna-Britta, sem er sænsk.
Þau starfa bæði fyrir æskulýðs-
deild Alkirkjuráðsins.
sig til að hlaupa undir bagga
með þeim, sem eru hjálpar-
þurfi.
GRIKKLAND — ÍSLAND
Undirritaður íók þátt í slík
um vinnubúðum í Grikklanc
fyrir 6 árum og á þaða-i séi
lega skemmtilegar minninga
um samhentan og starfsama
hóp, sem eyddi tveimur sól
heitum mánuðum í að byggj
2 kílómetra vatnsrennu yfi
akra fátæks þorps uppi í f jöll
um Norður-Grikklands. Að
stæðurnar í Langholtinu verð
að líkindum ekki eins frum
stæðar og þær voru í Grikk
landi, en flokkurinn mun á
reiðanlega verða Langholtsbú
um til mikils gagns og óbland
innar ánægju, og er ekki a
efa, að vel verður til han
gert.
TILHÖGUN
Vinnunni er þannig háttað, a
unnið verður að jafnaði um
tíma á dag, eftir því sem verki
segir til um. Síðdegin og kvöld
in verða svo notuð til marg
víslegrar samveru, umræðu
funda, kynningar á löndum o
menningu þátttakenda og al
mennra skemmtana. Allt verðu
Framh. á bls. 13
STAKSTEINAR
Lubbaskapur
Þjóðviljans
Hér var í blaðinu í gær sagt
frá svari Alþýðublaðsins við
skrifum „vinanna“ við Þjóðvilj-
ann sl. miðvikudag. Ekki er úr
vegi að rifja þau skrif nokkru
nánar upp. Grein Þjóviljans heit-
ir „Afrek Guðmundar í.“. Upp-
haf hennar er á þessa leið:
„ÞjóðvMjinn sagði um helgina
frá einni veizlu af mörgum sem
hernámsliðið og aftaníossar þess
halda hér í Reykjavík um þessar
mundir með smygluðu áfengi og
sérstæðu kvenna vali og hömlu-
litlum gleðskap“.
Þjóðviljanum er rétt lýst með
því að endurtaka þessa frásögn
eftir að upplýst er og öllum aug-
ljóst, að hin upphaflega frásögn
blaðsins er einhver hinn auvirði-
legasti lubbaskapur, sem sézt
hefur í íslenzkri blaðamennsku.
Gamall rógur
Skömmu síðar segir í Þjóð-
viljagreininni:
„Það er vert að veita þessum
gleðskap nokkra athygli sökum
þess að ekki er annað sýnt en
talsverð breyting hafi orðið á
samskiptum hernámsliðsins og
fslendinga síðan Guðmundur I.
Guðmundsson tók við embætti
utanríkisráðherra. 1 valdatíð
Bjarna Benediktssonar höfðu
bandariskir hermenn eins og
menn muna heimild til innrása
í Reykjavík að eigin geðþótta og
notfærðu sér það óspart; þá voru
t.d. sett á laggirnar hóruhús hér
í bænum í fyrsta skipti í sögu
landsins og komu þau mál fyrir
dómstólana“.
Sök sér er þó að Þjóðviljinn
endurtaki gamlan róg sinn um
Bjarna Benediktsson. Kommún-
istar hafa aldrei stutt hann til
valda og heiftaræði þeirra hefur
gegn engum snúizt fremur en
honum og hefur hann sízt undan
því kvartað.
Öðru máli ætti að gegna, þeg-
ar Þjóðviljinn ræðir um mann,
sem blaðið sjálft styður til ríkis-
stjórnar og ráðherrar þess bera
stjórnarskipulega ábyrgð á at-
höfnum hans.
Er von að vel fari?
Lokaorð Þjóðviljans að þessu
sinni voru:
„En síðan Guðmundur I. Guð-
mundsson settist í stól utanríkis-
ráðherra er ekki annað sýnt en
að leynireglur Kristins hafi ver-
ið feldar úr gildi á nýjan leik
og að aftur sé hafið það ástand,
sem kennt hefur verið við Bjarna
Benediktsson. Bandariskir her-
menn eru nú f jölmennari í höf-
uðborginni en verið hefur árum
saman, þeir virðast sjálfir ráða
hátterni sínu og þeir bandarísku
lögregluþjónar, sem áður áttu að
fylgjast með því að hermennirnir
hyrfu úr bænum á tilsettum
tíma, sjást ekki lengur á lög-
reglustöðinni. Er þetta eina sjá-
anlega afrek Guðmundar I. Guð-
mundssonar í hernámsmálunum,
og væri ástæða til að Alþýðu-
blaðið héldi því meir á loft en
gert hefur verið að undanförnu“.
Auðvitað ofbýður öllum mál-
flutningur Þjóðviljans. Látum og
vera, að Guðmundur I. láti ill-
mælin ekki á sig fá. En hvað
um geðleysi flokksmanna hans
að una slíku hátterni samstarfs-
manna?
Er von að vel fari, þegar svona
er í pottinn búið?