Morgunblaðið - 12.05.1957, Blaðsíða 3

Sunnudagur 12. mal 1957
MORGVNBLAÐIÐ
3
Or verinu
TOGAR^RNIR.
Framan af vikunni voru suð-
lægar áttir, en hækkaði síðari
hlutann. Yfirleitt var alltaf gott
fiskiveður.
Flest skipin hafa verið út af
Vestfjörðum, og á Halanum og
austan við ísafjarðardjúp og
nokkur í djúpinu út af Skaga-
grunni. Nokkur skip eru komin
til Grænlands.
Aldrei þessu vant hefur undan
farna viku verið góður afli hjá
togurunum út af Vestfjörðum,
og mörg skip fengið þar mikinn
afla, þorsk og sprak. Fylltu skip-
in sig þar á tiltölulega skömmum
tíma og komu þaðan jafnvel með
fisk á þilfari. Það kemur oft
hlaup þarna um þetta leyti. Ann
ars virðist nú einnig vera fisk-
ur fyrir öllu Norðurlandi, og tog
arar og togbátar hafa aflað ágæt-
lega t.d. út af Skagagrunni. Sjó-
menn eru að vona, að þetta end-
ist eitthvað, svo að skipin nái a.
hlaup þarna um þetta leyti. Ann
ars er feiknaurmull af skipum
þarna, allra þjóða.
Við Grænland hefur verið frek
ar dauft yfir aflabrögðunum. ís
hefur þó ekki hamlað þar veið-
um, heldur virðist fiskur enn
ekki genginn.
Það er eftirtektarvert, að Egill
Skailagrímsson fékk ágætis
karfaafla í kantinum út af Skaga,
en fór þaðan fljótt, er fréttist
um aflabrögðin fyrir vestan.
FISKLANDANIR.
vestmannaeyjar.
Lítill afli hefuf borizt á land
síðustu viku. Nokkrir bátar voru
með net sín úti fyrrihluta vik-
unnar, en í fyrradag kom síðasti
báturinn með netin í land. Var
aflinn 500 fiskar.
Er nú unnið að því að þrífa bát
ana og gera við þá.
Þeir fáu, sem róa með hand-
færi, aíla lítið, enda ekki verið
hagstæð sjóveður fyrir þá.
V.s. Katla kom í fyrradag á út-
leið og tók allmarga Færeyinga.
Voru þeir mjög ánægðir yfir að
þurfa ekki að kosta sig suður.
Næsti hópur fer með Dr. Alex-
andrine, en eitthvað hefur geng-
ið illa að fá skipið til þess að
koma við, þó er það ekki nema
klukkustundar töf.
VIÐBRÖGÐ ÚTGERÐAR-
MANNA VI® AFLABRESTINN
Margir útgerðarmenn eru á-
hyggjufullir nú um lokin yfir,
hvernig þeir eigi að komast fram
úr því „að gera upp“ eftir þessa
lélegustu vertíð í minni a.m.k.
allra miðaldra manna.
Hvar á að taka fé til þess að
forða sjóveðum á miklum hluta
af flotanum?
Karlsefni 127 10
Jón forseti 176 12
Skúli Magnúss. 245 13
Jón Þorlákss. 237 12
Hallv. Fróðad. 233 22
Úranus 277 12
Geir 200 14
Egill Skallagr. 270 10
BÁTARNIR.
Afli bátanna hefur verið lítill
undanfarna viku og eru flestir
búnir að taka upp netin. Hand-
færabátar hafa aflað lítið.
KEFLAVÍK
Allir línubátar hættu i fyrra-
dag nema einn. Afli var sára-
tregur allt til loka, eða 2—4 lest-
ir á skip, komst upp í 5 lestir.
Allir netjabátar eru búnir að
taka upp.
Þetta er rýrasta vertíð, síðan
vélbátarnir komu, miðað við all-
ar aðstæður, tilkostnað og mögu-
leika til að ná í fiskinn. Árið
1936 var eymdarvertíð, en þá
voru líka bátarnir miklu minni,
styttra sótt og minni tilkostn-
aður.
Reknetjaveiðin hefur gengið
vel, t.d. fengu þeir fjórir bátar,
sem eru byrjaðir, við 600 tunnur
í fyrradag eða við 150 tunnur að
meðaltali.
Á handfæri er áfli mjög léleg-
ur.
AKRANES.
Allir bátar eru nú hættir veið-
um nema einn. Er það aflahæsti
báturinn, sem er með afla við 600
lestir. Einn vélbátur stundar
handfæraveiðar.
Handfærabátar hafa aflað
sæmilega, 500—600 kg. á skip og
allt upp í 2000 kg.
Síldveiðarnar hafa gengið á-
gætlega, þegar gefur. í fyrra-
dag fengu t.d. 8 bátar 799 tunnur
eða 100 tunnur að meðaltali. í
fyrradag var búið að landa 4550
tunnum, og var hæsti báturinn
með 1013 tn. afla.
Það virðist vera mikið af síld
á miðunum. Síldin er stór og
falleg, eftir því sem um er að
gera um þetta leyti. Þó virðist
hún fallegri úr Grindavíkur-
sjónum og sízt minna af henni
þar. 70% af síldinni er „full“ og
stundum yfir það samkvæmt
rannsóknum Fiskifélagsins.
Útflútningssjóður, sem átti að
vera hjálparhella útvegsins, er
engan veginn fær um að gegna
hlutverki sínu. Frá fyrra ári
standa nú upp á sjóðinn greiðsl
ur, sem nema um 90 milljónum
króna. Mikill hluti þessarar fjár-
hæðar átti fyrir löngu að vera
greiddur samkv. samningum. í
ár átti svo að greiða uppbæturn-
ar einum mán. eftir að varan var
flutt úr landi ot. gjaldeyrisskil
gerð. Framleiðsmvörurnar hafa
verið fluttar ör; it og mikið fé
þa.mig gjaldfailið, vart minr.a en
60 milljónir kióua, en ógreitt að
langmestu ieyíi. Útgerðumerm
eru nú kraföir um vátrygginga.’.-
iðgjöld, sem útflutningssjóður á
að greiða samkvæmt lögunum í
vetur. — En það alvarlegasta í
þessu efni er, að tekjur útflutn-
ingssjóðs eru ekki það hálfa af
því, sem gert var ráð fyrir. Eru
þetta allt alvarlegri hlutir en svo,
að mönnum geti verið rótt yfir
ástandinu.
Hlutatryggingarsjóður á að
vera tiltækur til aðstoðar útgerð-
inni, svo langt sem það nær, þar
sem lítið hefur verið greitt úr
honum undanfarið nema í sam-
bandi við síldveiðarnar, en það
er aðskilinn fjárhagur þar á milli
og þótt eitthvað hafi verið lánað
úr þorskveiðideildinni í þessu
skyni, stendur ríkissjóður ábyrg-
ur fyrir því, En þarna þarf að
bregða skjótt við, ef að tilætluðu
gagni á rsð verða.
Loks mætti svo vekja athygli á
þeirri hjálp, sem það væri að
skapa mönnum aðstöðu til að
halda veiðum áfram viðstöðu-
laust nú að lokinni vetrarvertíð.
Vissulega hefjast nú veiðar fyrir
norðan og austan, eins og vant
er, en hér sunnanlands liggur
flotinn venjulega aðgerðalaus,
þar til farið er norður á síldveið-
ar ,en þangað fara aðeins stærstu
og bezt búnu skipin, en hin hafa
ekkert við að vera fyrr en kem-
ur fram í ágúst, að reknetjaveið-
in byrjar. Aukin sala á frosinni
síld hefur kveikt þær vonir í
brjósti, að hér geti verið um fram
tíðarútflutning að ræða, sem geti
orðið eins mikill og á þorsk-
inum. En til þess að svo gæti orð-
ið, þarf að vera unnt að hefja
frystingu strax á vorin. Spáir
sala á vorsíld til Tékka nú í vor
góðu í því efni. Líkur eru til, að
fleiri þjóðir hafi áhuga á frystri
vorsíld. Allur dráttur á fram-
kvæmdum í þessu máli getur rið-
ið baggamuninn hjá mörgum eins
og ástandið er.
Það er því einkum fernt, sem
útgerðarmenn verða að setja von
ir sínar á við þessi erfiðu tíma-
mót:
1. Bankarnir líti með sérstök-
um skilningi á erfiðleika útvegs-
ins vegna aflabrestsins.
2. Útflutningssjóði verði séð
fyrir láni til þess að standa við
skuldbindingar sínar.
3. Hlutatryggingarsjóður bregði
við skjótt með greiðslur samkv.
reglum sjóðsins.
4. Tryggt verði, að reknetja-
veiði á síld til frystingar og
bræðslu geti þegar hafizt á öllum
tiltækum skipum.
KAUPHÆKKANIR OG
SJÁVARÚTVEGURINN
Sjávarútvegurinn er meginstoð
hins íslenzka þjóðarbúskapar.
Blandast nokkrum hugur um, að
hann á við mikla erfiðleika að
stríða og safnar jafnt og þétt
skuldum, jafnframt því sem flot
inn gengur úr sér?
Er von til, að sá atvinnuvegur,
sepi er jafngrátt leikinn bæði
sakir aflabrests og þess, hvernig
búið er að honum í þjóðfélaginu,
geti tekið á sig nýjar og nýjar
kauphækkanir. Og þótt það eigi
að heita, að verið sé að bæta það
upp, þá er það nú svo og svo, og
alltaf sígur að minnsta kosti
meira og meira á ógæfuhliðina.
Stöðvun á kauphækkunum á sl.
hausti var sannarlega á 11.
stundu. Og ákvörðun Dagsbrún-
ar um að halda óbreyttu kaupi
áfram til áramóta er hin mikil-
vægasta fyrir allan sjávarútveg.
En margur er nú kvíðafullur um
hvað verkakvennafélagið Fram-
sókn gerir 15. þ.m., en þangað
til heí'ur hún frest til að segja
upp samningum. Verkfall og ef
til vill eftirfylgjandi kauphækk-
un, þótt ekki væri nema hjá
verkakonum, myndi eins og nú
standa sakir vera hálfgert rot-
högg á fiskiðnaðinn í landinu,
eftir að frystihúsin höfðu fallizt
á að greiða óbreytt fiskverð um
síðustu áramót.
Um skipulngningu skrúðgurðu
eftir Jón H. Björnsson
ÞANNIG er algengt, að fólk
planti í garða sína. Venjulega er
röð af trjám plantað meðfram
girðingu. Trén bera laufkrónu
sína langt fyrir ofan grasflöt, og
breitt opið moldarbeð er undir.
Þegar trén stækka eiga þau I
harðri samkeppni hvert við ann-
að. Þegar fer að sjá undir lauf-
krónuna hætta trén að verka' sem
gróðurumgjörð fyrir garðinn. Ó-
gerlegt verður að rækta góðan
grasblett vegna skugga af trján-
um. Moldarbeðin krefjast mikill-
ar hirðu. í þessum garði er gróð-
urinn ekki látinn skapa fagrar
línur.
Með samstillingu trjáa og
skrautrunna má færa laufþakið
niður undir grasflöt. Tilbreyting
fæst í útlínu og hæðarlínu gróð-
urumgjarðar. Með gróðurum-
gjörð má skapa fagrar línur í
garðinn, sem geta verið óháðar
lóðarlínum. Þannig er hægt með
línum og formum að móta lands-
lag í garðinn. Línur í garðinum
verða að hafa einhvern tilgang,
til dæmis geta þær leitt athygli
augans að áhrifamiklum stað í
garðinum.
SALA A SILDAR-
FYRNINGUM.
Búið er að selja allar fyrning-
ar á beitusíld, fyrir sæmilegt
verð, samtals 1850 lestir. Það er
nú raunar búið að selja þrisvar
sinnum allar beitusíldarbirgðarn
ar! En það hefur alltaf verið að
draga meira og meira úr línuút-
gerðinni eftir því sem á vertíðina
hefur liðið vegna aflaleysis, svo
að komið hefur í ljós að meira og
meira hefur orðið eftir af beitu-
síld. Þéssi sala er mjög, mikil-
væg, því að oft hefur á vorin í
vertíðarlok orðið að setja í fiski-
mjöl það, sem þá var eftir.
Tívolí opnar í dag
Ljón og krókódilar verða þar til sýnis
TÍVOLÍ, hinn vinsæli skemmtigarður Reykvíkinga, verður opnað-
ur í dag. — Þessi skemmtigarður, sem um mörg undan-
farin sumur hefur verið ríkur þáttur í lífi bæjarbúa, ungra
jafnt sem gamalla, heilsar nú sumri í nýjum búningi. Hefur að und-
anförnu verið unnið að breytingum og snyrtingu á garðinum, allt
hefur þar verið málað í hólf og gólf, skemmtitæki endurnýjuð og
unnið að margháttuðum undirbúningi sumarstarfseminnar.
Meðal nýjunga í garðinum má
nefna dýrasýningu, fjölbreyttari
en þá, sem gerð var tilraun með
í fyrra, en hún náði miklum vin-
sældum eins og menn muna. Af
dýrum að þessu sinni, má nefna,
ljón, krókódíla, slöngur, apa,
íkorna, fugla, ýmiss konar, þar á
meðal uglur, fiska og margt
fleira. Komið hefur verið upp
litlu kvikmyndahúsi, en þar
verða sýndar ýmsar frétta,teikni,
skop-, cg fræðslukvikmyndir. —
Sýningum verður hagað með svip
uðu sniði og tíðkast í erlendum
skemmtigörðum. Flughringekja
verður í garðinum, en það er
eitt vinsælasta tæki erlendra
skemmtigarða. Þá er það og ný-
mæli, að dansað verður í garð-
inum á nýjum palli alla þá daga,
sem garðurinn verur opinn og
mun þar öðru hverju verða efnt
til danskeppni, meðal annars í
hinum vinsæla rokkdansi, svo og
kunnur danskur prófessor segir:
Enginn n ísienzku hnndritin
svo rikisstjórnin getur ráðstafað fyeim
PRÓFESSOR Alf Ross ritar grein í síðasta hefti lögfræðitímarits-
ins Ugeskrift for Retsvæsen um eignarrétt að íslenzku handrit-
unum. Kemst prófessorinn að þeirri niðurstöðu að Kaupmanna-
hafnarháskóli hafi ekki eignarrétt að handritunum. Ríkisstjórnin
geti ráðstafað þeim eins og henni hentar.
Alf Ross ræðir um það að
nefndin sem skipuð var 1953 til
að athuga handritamálið hafi
enga skýra afstöðu tekið til þess
grundvallaratriðis, hver sé lög-
legur eigandi handritanna. — Að
vísu kemst nefndin að þeirri
niðurstöðu, að íslendingar eigi
ekkert lagalegt tilkall til hand-
ritanna og einnig er nokkuð »8
því vikið að ríkið geti gefið safn
Árna Magnúsosnar, án þess þó að
það eigi þetta safn.
Enginn hefur tekið skýra af-
stöðu varðandi eignarrétt hand-
ritanna né það yfirhöfuð, hvort
ríkið getur gefið handritin. Tel-
ur Alf Ross það furðulegt hjá
handritanefndinni að gera sér
ekki grein fyrir þessu.
Ross kemst að lokum að þeirri
niðurstöðu, að enginn eigi raun-
verul. eignarréttartilkall til Árna
Magnússonar-safsins, hvorki
Árna Magnússonar-stofnunin né
háskólinn.'Ég get ekki fallizt á
annað, ef það er mikilvægt frá
þjóðhagslegu sjónarmiði, en að
ríkisstjórnin geti hagað þessum
málum eins og hún telur réttast.
Þar skiptir ekki máli lengur hver
var vilji man-ns, sem er látinn
fyrir meira en 200 árum.
Ross álítur að ríkisstjórnm
geti ákveðið með einfaldri stjórn
valdsráðstöfun, hvað gera skuli
við handritin og það algerlega án
samþykkis Árna Magnússonar-
stofnunarinnar og háskólans. Þé
telur hann að tryggasta leiðin sé
að setja lög um meðferð handrit-
anna.
gömlu dönsunum, og er þar með
tryggt að þarna verði eitthvað
fyrir alla. Eldri tæki hafa öll
verið tekin til gagngerrar lagfær-
ingar. Miðasala verður nú höfð
við öll tæki til þess að koma í
veg fyrir hvimleiðar biðraðir.
Komið verður upp sérstökum
bamaskemmtunum í garðinum
og ýmis úrvals skemmtiatriði
verða þar öðru hverju.
Verð aðgöngumiða verður,
þrátt fyrir vaxandi dýrtíð,
óbreytt frá því, sem verið hefir
í garðinum undanfarin ár.
Skemmtigarðurinn verður ein-
göngu opinn laugardaga, sunnu-
daga og á sérstökum hátíðisdög-
um
Strætisvagnar ganga frá Bún—
aðarfélagshúsinu gestum til
hægðarauka, þegar garðurinn er
opinn, og munu Strætisvagnar
Reykjavíkur annast farþega-
flutninginn.