Morgunblaðið - 30.08.1957, Page 10

10
MORCUIVBLAÐIÐ
Fðstudagur 30. ágúst 1957
— Páll Ólafsson sjötugur
Framh. af bls. 6
arstöðina í Viðey af Handels-
banken í Kaupmannahöfn, fyrir
félagið, og hafði stöðin þá verið
ónotuð árum saman, eftir að hið
svonefnda „Milljónafélag“ hætti
þar rekstri.
H.f. Kári flutti rekstur sinn
þangað, endurbætti allar bygg-
ingar, sem meira og minna voru
í niðurníðslu, svo og bryggjur og
fiskþurrkunartæki, raflýsti alla
stöðina o. fl. o. fl.
Löngun til landbúnaðarfram-
kvæmda var alltaf rík og lifandi
hjá P. Ó. Á þessum árum keypti
hann í félagi við Ólaf Bjarna-
son frá Steinnesi höfuðbólið
Brautarholt á Kjalarnesi, ásamt
hjáleigu og áhöfn, og ráku þeir
þar búskap í nokkur ár með
Ólaf sem bústjóra. Ólafur keypti
siðar eignina og hefur búið þar
síðan.
Stöðunni sem framkvæmda-
stjóri fyrir h.f. Kári sagði P. Ó.
lausri árið 1925, og hafði hann
þá verið framkvæmdastjóri fé-
lagsins í 5 ár.
1 þau ár sem hann hafði haft
stjórn félagsins á hendi, hafði fé-
lagið hagnazt nettó á rekstrinum
kr. 208,635,00.
Sama ár sem hann hætti for-
stöðu h.f. Kára, stofnaði hann
ásamt nokkrum öðrum mönnum
h.f. Fylki, er rak fiskveiðar, og
var hann ráðinn framkvæmda-
stjóri þess. Félagið keypti togar-
ann „Belgaum", sem það starf-
rækti með góðum árangri í 6 ár.
Sameignarfélagið „Kópur“ —
togarafélag — stofnaði hann einn
ig og veitti því forstöðu í nokk-
ur ár, þar til hann fluttist til
Kaupmannahafnar 1936.
Á unga aldri átti P. Ó. sæti í
hreppsnefnd Laxárdalshrepps í
Dalasýslu, organleikari var hann
við kirkjur föður síns á Lundi
og í Hjarðarholti í nærfellt 20
ár og kennari við lýðskólann x
Hjarðarholti í 4 ár. Hann stofn-
aði ungmennafélagið „Ólafur pá“
í Dölum, og var formaður þess
félags alla tíð þar til hann flutt-
ist til Reykjavíkur. 1 Dölum
stofnaði hann söngfélag, eitt hið
fyrsta í sveit á Islandi. Bóksali
fyrir Dalasýslu var hann í mörg
ár og hafði farandsala, sem ferð-
aðist um héraðið og naut það al-
mennrar hylli.
Eftir að P. Ó. byrjaði útgerð
átti hann í mörg ár sæti í stjórn
„Félags íslenzkra botnvörpu-
skipaeigenda" og var framkv -
stjóri þess félags í samfleytt 8
Austin 10 '46
til sölu, í prýðilegu standi (nýskoðaður). Bíllinn
er með nýrri vél, nýjum gírkassa og nýju drifi. Til
sýnis við Austurbæjarbíó, Grettisgötumegin. Uppl.
í síma 18457 og 19611.
Mjög ódýrir
Vatteraðir skólajakkar á unglinga
úr nælonstyrktu gaberdine.
Verzlunin GARÐÁSTRÆTI 6
Starfsstúlkur
vantar að Héraðsskólanum að Núpi næsta vetur.
Upplýsingar í Fræðslumálaskrifstofunni og hjá
undirrituðum.
Skólaptjóri.
Steypuméta
krossviður
Mótakrossviður
12 og 16 mm
væntanlegur.
Stærðir 4” x 9”.
Tökum á móti pöntunum.
ÍRUÐ
ÓSKAST
Eitt eða tvö herb. og eldhús óskast 15. september eða 1.
október. Tvö reglusöm í heimili. Einhver húshjálp ef
óskað er. — Tilboð sendist afgr. Mbl. fyrir þriðjudags-
kvöld, merkt: „Skilvís — 6285“.
VERRZLU!\JARSTARF
Afgreiðslustúlka óskast í stóra smávöruverzlun.
Þarf að skrifa læsilega rithönd og vera góð
í reikningi. — Umsóknir sendist afgreiðslu Morg-
unblaðsins merktar: „Verzlunarstarf —6301“.
ár. Sem framkvæmdastjóri
framkvæmdi hann allar samn-
ingagerðir fyrir hönd útgerðar-
manna, við félög vinnuþiggjenda
þessi árin. Samkvæmt fundar-
bókun frá þessum árum hefur
hann t. d. eitt árið haldið 165
félags- og samningafundi.
Þá var P. Ó. einn af stofnend-
um „Samtryggingar ísl. botn-
vörpuskipaeigenda", og átti sæti
í fyrstu stjórn þess og fram-
kvæmdarstjóri um tíma. Einnig
var hann meðal stofnenda
„Vinnuveitendafélags íslands" og
átti sæti í fyrstu framkvæmda-
stjórn þess. Að lokum skal þess
getið, að hann var aðalhvatamað-
ur að stofnun „Félags ísl. línu-
veiðaraeigenda“, og fyrsti for-
maður. Fleiri störfum í þágu al-
mennings hefur P. Ó. verið meira
eða minna þátttakandi í, þótt hér
sé ekki getið. Og er framangreint
nægilegt til að sýna, ekki aðeins
hve óviðjafnanlegri fjölhæfni,
framkvæmdarþrá og starfslöng-
un P. Ó. hefur verið gæddur,
heldur jafnframt og engu síður.
hve sjaldgæft þrek, og ósérhlífni
hefur búið með honum er allt
varð til að afla honum almenns
trausts.
---o----
Eins og áður getur flyzt P. Ó.
til Kaupmannahafnar árið 1936,
þá tæplega fimmtugur að aldri.
ásamt konu sinni og flestum
börnum þeirra. Meiningin mun
þó ekki hafa verið sú að setjast
þar að, heldur að undirbúa stofn-
un félags til rekstrar fiskveiða,
með heimilisfang í Þórshöfn í
Færeyjum, sem hann áleit, eins
og þá stóð á með rekstur útgerð-
ar á íslandi, að myndi verða
miklu kostnaðarminna. Vann
hann af kappi að stofnun togara-
félagsins og tókst á stuttum tíma
að safna nægilegu nlutafé, aðal-
lega meðaL Færeyinga, til mynd-
unar félagsins. Var hann með
samningi ráðinn forstjóri hins
nýja félags. Tilboð á ágætu skipi
— frönskum togara — fyrir mjög
sanngjarnt verð, heppnaðist hon-
um að fá. Bankastjóri fyrir
danska Fiskeribanken hafði lof-
að félaginu láni út á fyrsta veð-
rétt í skipinu, og allt virtist klapp
að og klárt, en þá neitaði danski
fiskimálastjórinn Trolle Thom-
sen, sem var í bankaráði Fiskeri-
bankans, að samþykkja lánið og
fékk með sér annan mann úr
bankaráðinu til að fylgja sér að
málum og var lánbeiðninni þar
með synjað, þrátt fyrir meðmæli
hinna beztu manna í Færeyjum,
þar á meðal sýslumanns og ríkis-
dagsþingmanns Andreas Samuel-
sens og ritstjóra Poul Niklasens.
Úr félaginu varð því ekki neitt.
Hve ógurlegt tjón þetta varð fyr-
ir P. Ó. og aðra hlutaðeigendur
má marka á því, að tæpu ári síð-
ar var þessi togari, sem hér ræð-
ur um, seldur fyrir tæpa % millj.
kr. meira en P. Ó. átti kost á að
kaupa hann fyrir. Því togarinn
var hérumbil nýr og öll skip
hækkuðu stórkostlega í verði
strax og ófriðurinn skall á.
En P. Ó. lét ekki hér staðar
numið. Hann hafði önnur verk-
efni mjög svo girnxleg er tóku
hug hans fanginn. Þar á meðal
mjög svo gróðavænlegt og um-
fangsmikið fyrirtæki í samfélagi
við færeyska og norska útgerð-
armenn, er var í því fólgið að
setja upp birgðaskála með nauð-
synjavörur til útgerðar í Fær-
eyingahöfn á Grænlandi og til
móttöku á fiski hjá þeim skip-
um er fiskuðu við Grænland á
sumrin. Þetta var allt undirbúið,
en þá kom ófriðurinn mikli
1940 er kollvarpaði öllu saman.
Stofnun síldarverksmiðju í
Færeyjum með bænum Þórshöfn
sem stærstum hluthafa, kom
hann einnig í framkvæmd. En
þar fór á sömu leið. Öfriðurinn
setti þar einnig stólinn fyrir
dyrnar. Stofnun niðursuðuverk-
smiðju í Þórshöfn á Færeyjum,
sem átti að sjóða niður ýmsar
fisktegundir, svo og fugla, var
einnig langt á veg komin hjá
P. Ó., en varð af sömu ástæðum
sem önnur fyrirtæki dauðadæmd
þegar í byrjun.
Þetta sem að framan er minnzt
á, ásamt fleiru hafði kostað P. Ó.
mikið fé og mikla vinnu. Stríðið
var byrjað og hann sat nú inni-
lokaður í Færeyjum.
Að deyja ráðalaus var ekki að
skapi Páls ÓlaJssonar, þegar hér
var komið setur hann upp um-
boðs- og heildsöluverzlun í Þórs-
höfn á Færeyjum undir nafninu
A/S Páll Ólafsson & Co. Hafðí
hann brátt mikil viðskipti, bæði
með innkaup á vörum frá Eng-
landi og svo umboðsverzlun með
fisk frá Islandi og Færeyjum til
Englands. Páll átti frumkvæðið
að því að Færeyingar byi’juðu
að kaupa bátafisk frá Islandi og
sigla með til Englands. Hann út-
vegaði sér umboðsmenn á helztu
stöðum á íslandi, þar sem báta-
fisk var að fá og sendi þangað
færeysku skipin til að kaupa fisk
inn, svo að á stríðsárunum hafði
hann stundum 30 færeysk skip í
förum milli íslands og Englands,
sem umboðsmaður beggja aðila.
Að stríðinu loknu hættu þessi
viðskipti eins og eðlilegt var.
Strax eftir stríðið leituðu
margir landar liðsinnis hjá P. Ó.
Má í því sambandi geta þess, að
hann mun hafa verið milligöngu-
maður við sölu flestra þeirra
togara sem seldir voru frá ts-
landi til Færeyja næstu árin eft-
ir lok ófriðarins.
Þess skal ekki látið ógetið að
íslendingar, sem áttu leið um
Færeyjar, fengu mjög vinsam-
legar móttökur á hinu góða og
gestrisna heimili P. Ó. og þeirra
hjóna. Og þeir voru ekki fáir
sem nutu liðsinnis hans á einn
eða annan hátt.
Páll var skipaður ræðismað-
ur fyrir tsland í Færeyjum 1947.
---------------o------
Páll Ólafsson kvæntist 1913
Hildi Stefánsdóttir prests Jóns-
sonar á Auðkúlu, er var þjóð-
kunnur fyrir fagra og mikla
rödd og annan skörungsskap við
embættisgjörðir á sinni tíð. Frú
Hildur er mikilsmetin gáfukona.
Börn eiga þau fimm, tvo syni
og þrjár dætur. Synir þeirra eru
Stefán tannlæknir í Reykjavík
og Jens, er stundar mannfræði-
nám (antropologi) við háskóla í
Bandaríkjunum. Dæturnar eru:
Ingibjörg, gift Pétri Eggerz sendi
herra í Bonn í Þýzkalandi, Þor-
björg, gift Andrési Asmundssyni
lækni, búsettum í Svíþjóð og
Ólöf listakona (myndhöggvari),
gift Sigurði Bjarnasyni alþingis-
manni í Reykjavík.
----o-----
Venjulega eru það einstakir af-
burðamenn er ryðja brautina, og
verða til fyrirmyndar, eða með
öðrum orðum, ganga á undan
með góðu eftirdæmi. 1 þessum
síðastnefnda flokki má óefað
telja Pál Ólafsson.
Tæplega þrítugur flyzt hann
úr Dölum, og hafði þá frá æsku
rekið landbúnað, sem ráðsmaður
á búi föður síns, stóru prestsetri
og skólasetri, og auk þess haft
eftirlit með búskap á eigin jörð.
Þá hafði hann og um nokkurt
árabil haft forstöðu kaupfélags
með höndum, og þar á eftir stjórn
eigin verzlunar. Eftir komu sína
til Reykjavíkur tekst hánn á hend
ur svipuð störf, verzlun og land-
búnað, og keypti lönd til búnað-
ar og ræktunar í Reykjavík og
nágrenni. Brátt tekur hann þátt
í útgerð og ásamt nokkrum fé-
lögum stofnar hann togarafélag,
og verður forstjóri þess. Hann
kaupir útgerðarstöðina í Viðey,
sem hann endurbætir, og rekur
þar mikla útgerð, jafnframt sem
hann rekur stórbú í Brautarholti
á Kjalarnesi.
Hér er um meira en meðal
mannsverk að ræða. Hér er það
ungur ofurhugi, sem ætlar sér
tæplega af. En hann tekst margs
konar önnur störf á hendur, eins
og sjá má af því sem hér að fram-
an er skráð. Þetta synir fyllilega
að P. Ó. hefur verið óvenju mik-
ill starfsmaður, og fjölhæfur með
afbrigðum. Fáum mönnum hef-
ur eins fljótt tekizt að vinna sér
traust meðbræðra sinna, og sam-
verkamanna, eins og honum, sem
einna berlegast kemur í ljós, er
hann, sem kaupmaður vestan úr
Dölum, tekur að sér stjórn á um-
fangsmikilli togaraútgerð í Rvík,
og er skömmu síðar kosinn fram-
kvæmdastjóri Félags ísl. boín-
vörpuskipaeigenda, sem hafði
mörgum mikilhæfum mönnum á
að skipa, er höfðu mikla reynslu
í togaraútgerð.
----o-----
Eins og sjá má af ofanrituðu
er það ekkert lítilræði, sem Páll
Ólafsson hefur lagt af mörkum
til þjóðarþrifa, síðustu 50 ár æv-
innar, — frá því hann um tví-
tugsaldur tekur við stjórn á búi
föður síns í Hjarðarholti — til
dagsins í dag.
En mesta grettistaki lyftir
hann þó — að mínu áliti — þegar
hann í ófriðnum mikla skipulegg
ur sölu á íslenzkum fiski til Eng-
lands og fær Færeyinga til að
flytja hann á markaðinn.
Þetta afreksverk og salan á
gömiu togurunum til Færeyja í
lok stríðsins hefur tæplega verið
metið eins og vert er.
Ef ísland eignast marga hug-
sjóna- og athafnamenn eins og
Pál Ólafsson, þá er vel farið.
Heill sé þér sjötugum, vinur.
Kaupmannahöfn, 10/8. 1957
Matth. Þórðarson.
Páll Ólafsson er í dag staddur
á Bellevue Strandhotel í Kaup-
mannahöfn.
Bændadagur Borgfirðinga
verður haldinn á Hvanneyri sunnudaginn 1. september.
Hefst hann með guðsþjónustu klukkan 2, :éra Bergur Björnsson, Stafholti prédikar.
Sverrir Gíslason í Hvammi setur mótið klukkan 3.
Pétur Ottesen, alþingismaður, flytur ræðu.
Björn Blöndal, bóndi 1 Laugarholti, les upp.
Sigurður Ólafsson og Guðmundur Guðjóisson skemmta með söng.
Sýndar verða nýjustu heyvinnuvélar og xuk þess kvikmyndir.
Dansað verður frá klukkan 6,30 til 10.
Búnaðarsamband Borgarfjarðar.