Morgunblaðið - 14.09.1957, Qupperneq 12

12
MORGVIÍBL A911
Laugardagur 14. sept. 1957
I
iA
ustan
Edens
eftir
John
Steinbeck
131 !
Fyrri eigandi hans kom eiigu
tauti við hann. En þetta er dásam
leg skepna. Hann hefur tvisvar
• kastað mér af baki, en ég gefst
ekki upp og ef mér tekst að temja
hann betur, þá á ég bezta gæðing-
inn í öllum dalnum. Og þú mátt
alveg vera viss um það, að ég skal
temja hann, jafnvel bótt það tæki
mig allan veturinn. Ég veit ekki
hvers vegna ég skrifa svona mikið
um hann, en maðurinn sem ég
keypti hann af, sagði dálítið
spaugilegt. Hann sagði: — „Þessi
hestur er svo grimmur og lúmsk-
ur, að hann getur étið mann, með-
an maður situr á baki hans“. —
Já, manstu hvað pabbi var vanur
að segja, þegar við ætluðum að
fara og skjóta kanínur? „Komdu
aftur með skjöldinn þinn, eða á
honum". Jæja, hittumst heil
næsta Thanksgiving Day. — Þinn
einlægur sonur, Tom“.
Hann var ekki viss um hvort
bréfið var nógu gott, en hann var
of þreyttur til að skrifa það upp
að nýju. Hann bætti við: — P.S.:
„Ég get ekki séð að Polly hafi
breytzt neitt til batnaðar. — Sá
fugl kemur mér bókstaflega til að
roðna“.
Svo tók hann nýja pappirsörk
og skrifaði á hana: — „Kæri
Vrill, hvað svo sem þér sjáifum
kann að virðast, þá verður þú nú
að hjálpa mér. Ég bið þig þess,
vegna mömmu. Það var hestur,
sem drap mig — kastaði mér af
baki sér og sparkaði í höfuðið á
mér. Þetta verður þú að segja
mömmu og aldrei hvika frá því.
Þinn bróðir, Tom“.
Hann frímerkti bæði bréfin,
stakk þeim I vasann og spurði
n-
Þýðing
Sverrn Haraldsson
□--------------------□
Samúel: —• „Er þetta eins og
það á að vera?“
Inni í svefnherberginu opnaði
hann nýjan kassa með riffilkúlum
og setti eina þeiira í skothylkið á
hinum vel smurða Smith and
Wesson 38.
Hesturinn stóð og dottaði við
girðinguna. Hann kom, þegar Tom
blístraði á hann og hann hélt
áfram að dotta meðan hnakkurinn
var settur á han.i.
Klukkan var þrjú um morgun-
inn, þegar hann setti bréfið í kass-
ann á pósthúsinu í King City. Að
því loknu steig hann aftur í hnakk
inn og sneri hestinum í suður, í
áttina til hinna ófrjóu og hrjóstr-
ugu hæða.
FJÓRÐI HLUTI.
34. KAFI.I.
Barn kann að spyrja: — „Um
hvað fjallar veraldarsagan?" Og
fullorðinn maður eða kona getur
þráð að vita: — „Hvaða leið mun
heimurinn kjósa? Hvernig endar
hann og út á h\að gengur þetta
allt saman?"
Ég held að til sé bara ein saga
í heiminum, ein einasta og hún
hefur hrætt okkur og hrifið okk-
ur, svo að við lifum eins og í æs-
andi framhalds-kvikmynd, sem
skírskotar bæði til hugsunarinn-
ar og ímyndunaraflsins. — í lífi
sínu, í hugsunum sínum, í þrám
Groma
Kolibri
er ódýrasta og
léttasta ferðaritvél-
inni. Er í fallegri
leðurtösku.
Höfum mest úrval
allra stærða og
gerða ritvéla
m.a. hinar þekktu Erika og Rheinmetall ferða-
ritvélar.
Komið því sem fyrst til okkar meðan úrvalið er
mest.
Borgarfell hf.
Klapparstíg 26, sími 1-13-72
sínum og metnaði, í ágirnd sinni
og grimmd, og einnig í góðvild
sinni og gjafmildi, er maðurinn
flæktur í net góðs og ills. Ég held
að þetta sé eina sagan 'sem við
eigum og að hún gerist á öllum
sviðum gáfna og tilfinninga. —
Dyggð og löstur voru uppistaða
og ívaf jkkar fyrstu meðvitundar
og munu verða vefur hinnar allra
síðustu líka, þrátt fyrir og án tii-
lits til hverr? þeirra breytinga
sem við kunnum að gera á fjöll-
um, ökrum og fljótum, hagfræði
og siðum. Það er engin önnur saga
til. Þegar maður á banadægri á
að gera upp reikningana, sækir
aðeins ein áleitin spurning að hon
um: — „Var það gott eða illt?
Hef ég gert rétt eða rangt?“
Herodotus segir frá því, að
Krösus, auðugasti og vinsælasti
konungur síns tíma, hafi eitt sinn
lagt fyrir Sólon hinn aþenska,
mikilvægar spurni ígar. Hann
hefði ekki spurt ef hann hefði
ekki verið áhyggjufullur út af
svarinu: — „Hver“, spurði hann,
— „er hamingjusamasti maður í
heirni?" Hann hlýtur að hafa
kvalizt af nagandi efa og hungrað
eftir fullvissu. Solon sagð. honum
frá bremur ham'ngjusömum
mönnum liðins tíma. Og líklegt má
telja, að Krösus hafi ekki svo mik
ið sem hlustað á frásögn hins
vitra manns, svo mjög fýsti hann
að fá að vita svarið. Og þegar
Solon nefr.di hann ekki á nafn,
neyddist Krösus til að segja: —
„Álítur þú mig ekki hamingju-
saman mann?“
Solon hikaði ekki með svarið: —
„Hvernig get ég sagt nokkuð um
það“, svaraði hann. — „Þú ert enn
ekki dauður".
Og þetta svar hlýtur að hafa
þjáð og þjakað Krösus, þegar
hann glataði gæfu sinni, auði og
konungdómi. Og þegar hann að lok
um var brenndur á háum bálkesti,
hlýtur hann að hafa hugsað um
þaö og kannske óskað þess að hann
hefði aldrei spurt og aldrei hlotið
svar.
Og á vorum dögum, þegar mað-
ur deyr — enda þótt hann hafi
verið auðugur, áhrifamikill og
voldugur og þeir sem eftir lifa,
telji upp eignir hans, nafnbætur
og minnisvarða — þá er spurning-
in alltaf sú sama: — „Var líf
hans goft, eða var það illt?“ —
spurning, sem í eðli sínu er sú
sama og spurning Krösusar, að-
eins öðru vísi orðuð. Öfundin er
horfin og mælikvarðinn er: —
„Var hann elskaður, eða var hann
hataðr? Vekur dauði hans sorg,
eða gleður hann menn?“
Ég man greinilega eftir dauða
þriggja manna. Einn þeirra var
auðugasti maður sinnar aldar,
sem eftir að hafa klórað sig áfram
til auðs og metorða á kostnað gálna
og líkama annarra manna, reyndi
árum saman að kaupa sér aftur
þá ást, sem hann hafði fyrirgert.
Og á þessum árum gerði hann
heiminum svo mikið gagn, að það
vó kannske upp á móti öllu því,
sem hann hafði áður brotið af
sér. Ég var á ferð með skipi, þeg-
ar i.ann lézt. Andlátsfregnin var
birt á fréttatöflunni og næstum
hver maður gladdist við lestur
hennar. Margir sögðu: — „Guði
sé lof fyrir það, að þessi gamli
óþokki skuli vera dauður".
Svo var það annar, fjandanum
hyggnari, sem skorti að mestu all-
an skilning á mannlegri virðingu,
en þekkti því betur mannlegan
veikleika og varmennsku. Þessa
sérstöku þekkingu sína notaði
hann til þess a t afvegaleiða
menn, kaupa menn, múta og
•ógna og ginna, unz hann þannig
hafði komið sér í valdamikla að-
stöðu. Hann gerði sér upp hinar
gö'ugustu hvatir og ég hef oft
hugsað um það, nvort hann hafi
nokkurn tíma gert sér það ljóst,
að engin gjöf getur keypt aftur
ást þess einstaklings, sem maður
hefur svipt allri sjálfcvirðingu.
Mútuþeginn getur aðeins hatað
þann, sem mútaði honum. Þegar
þessi maður dó, endurómaði allt
landið af lofi og vegsömun, en bak
v'* það allt leyndist gleðin yfir
því, að hann skyldi vera allur.
Svo var það þriðji maðurinn,
sem kannske skjátlaðist í mörgu
og steig öðru hverju rangt spor,
en hann helgaði líf sitt og störf
því hlutverki að gera mennina
hugrakka, heiðarlega og góða, á
þeim tímum, þegar þeir voru ve-
sælir, snauðir og hræddir og þeg-
ar öll ill öfl léku lausum hala i
heiminum og reyndu að notfæra
sér hræðslu þeirra.
Þennan mann hötuðu fáir. Þeg-
ar hann dó, gat fólk ekki tára
bundizt á götum úti og það spurði
sjálft sig í örvæntingarfullu von-
leysi: — „Hvað eigum við nú að
gera? Hvernig eigum við, að lifa
án hans?“
Ég er þess fullviss, að innan við
misjafnlega hrjúft eða breyskt
ytra borð, eru mennirnir gæddir
sömu lönguninni, löngun til þess
að vera góðir, löngun til þess að
vera elskaðir. Já, ■ flestir lestir
þeirra eru misheppnaðir gagnveg-
ir til kærleikans. Þegar maður
deyr, skipta gáfur hans, áhrif og
hæfileikar engu máli — ef hann
deyr án þess að vera elskaður,
hlýtur líf hans að hafa verið al-
gerlega misheppnað og dauðinn
hryllilegur. Ég hef þá skoðun, að
ef við verðum að velja á milli
tveggja sjónarmiða í hugsunum
eða verkum, þá ættum við að
mnna það, að við eigum að deyja
og reyna að lifa lífinu þannig, að
dauði okkar veki ekki gleði í heim-
inum.
Við eigum bara eina sögu. Allar
skáldsögur, öll kvæði byggjast á
hinu eilífa stríði í okkur sjálfum,
stríðinu milli góðs og ills. Og ég
held að hið illa verði sífellt að
endur-tímgast og endur-myndast,
á meðan hið góða, meðan dygðin
er ódauðleg. Lestirnir og lýtin
bera alltaf nýtt og nýtt útlit, en
dygðin er virðulegri og göfugri
en allt annað í heiminum.
Skrifstofustarf
Stúlka eða karlmaður óskast til afgreiðslu- og
skrifstofustarfa. Vélritunarkunnátta nauðsynleg.
Vinnutími kl. 9—12 og 13,30—17,30 eða eftir
samkomulagi.
Heildverzlun Björns Kristjánssonar
Vesturgata 3, Reykjavik.
MARKCS Eftir Ed Dodd
WELL, HE'S NOT DEAD/ AND
YOU DROPPED A BOOK OP
MY MATCHES NEAR THE STALL
...CHERRY DAVIS THINKS
WE DID IT... WHAT'S WORSE,
THAT DOG AND COLT WILL
BEAT US UNLESS WE THINK
of 60METHIN6 to
STOP THEM/
1) — Láki, aulinn þinn. Eitr- | irðu það glappaskot að kasta eld kemst með Feyfaxa og Bangsa
aðirðu ekki hvolpinum.
— Jú, ég gaf honum nóg eitur
til að drepa tvo fullorðna hunda.
2) — Það er sama, hann er
ekki dauður. Þar að auki gerð-
spýtnaöskju fyrir framan hest-
húsið. Sirrí gruar okkur um eitr
unina og það versta er, að hún
sigrar okkur örugglega, ef hún
í keppnina.
3) — Hvers vegna skjótum við
þá ekki folann. Það hefðum við
átt að gera í byrjun.
— Þá gætum við komizt í al-
variega klípu.
41 — Eigum við þá ekki að
reyna að handsama folann og
fela hann þangað til eftir keppn-
ina.
35. KAFLI
I.
Lee hjálpaði Adam og drengjun
um við að flytja búferlum til Salin
as, eða með öðrum orðum, hann
annaðist það allt samari — bjó um
allan flutninginn, ók þeim til
brau.tarstöðvarinnar og þegar til
Salinas kom, tók hann upp allan
farangurinn og hjálpaði þeim til
að koma sér fyrir í litla húsinu
hennar Dessie.
Þegar hann hafði gert alla hugs
anlega hluti, til þess að feðgunum
gæti liðið sem bezt á nýja heim-
ilinu og ýmislegt ónauðsynlegt,
kom hann með hátíðlegu yfir
bragði inn í stofuna, kvöld eitt,
þegar tvíburarnir voru gengnir til
hvílu. Að öllum líkindum hefur
Adam þegar vitað hvert erindi
hans var, því að Lee var svo al-
varlegur á svip.
„Jæja“, sagði Adam. — „Ég hef
átt von á þessu. Segðu mér hvað
þér liggur á hjarta".
Með þessu eyðilagði hann ger-
samlega ræðuna, sem Lee hafði
ætlað sér að flytja: — „1 mörg
ár hef ég þjónað yður eftir beztu
getu og nú finnst mér. .. .“
„Ég hef Trestað því eins Iengi
og ég hef getað“, sagði Lee. —•
„Ég hef tekið saman ræðustúf.
Viljið þér hlusta á hann?“
„Langar yður til að flytja
hann?“
„Nei“, sagði Lee. — „Síður en
svo. En það er mjög góð ræða“.
„Hvenær hafið þér hugsað yður
að fara?“ spurði Adam.
„Eins fljótt og mögulegt er.
Ég er hræddur um að ég kynni
að sjá mig um hönd, ef ég frest-
aði brottförinni. Viljið þér að ég
verði hérna, þangað til þér hafið
fengið annan í minn stað?“
„Ég held ekki“, sagði Adam.
„Þér vitið hvað ég er seinn til
allra framkvæmda. Það gæti orð-
ið langur tími Kannske kem ég
þv' aldrei í verk“.
„Ég fer þá á morgun".
„Drengirnir munu taka þetta
mjög nærri sér“, sagði Adam. —
„Ég veit ekki upp á hverju þeir
kunna að taka. Kannske væri bezt
að þér færuð án þess að þeir vissu
og ég segði þeim það svo á eftir“.
ajtítvarpiö
Laugardagur 14. september:
Fastir liðir eins og venjulega.
12.50 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir). 14,00 „Laugar-
dagslögin". 19,00 Tómstundaþátt
ur barna og unglinga (Jón Páls-
son). 19,30 Einsöngur: Giuseppe
di Stefano syngur ítölsk þjóðlög
(plötur). 20,30 Upplestur: „Mús-
in“, smásaga eftir Charlotte Bloch
Zawrel, í þýðingu Málfríðar Ein-
arsdóttur (Margrét Jónsdóttir).
20.50 Kórsöngur: Kór Rauða hers
ins syngur, Boris Alexandrov
stjórnar (plötur). 21,15 Leikrit:
„Gleðidagur Bartholins" eftir
Helge Rode, í þýðingu Jóns Magn
ússonar. — Leikstjóri: Baldvin
Halldórsson. 22,10 Danslög (pl.).
24,00 Dagskrárlok.