Morgunblaðið - 09.10.1957, Síða 8

8
MORGVIVBT AÐIÐ
Miðvikudagur 9. okt. 1957
I GONGUM
I Stafnsrétt enaabi gangnaævintýrið
NÚ er komið að síðasta luta
gangnaævintýrisins, réttunum.
Stafnsrétt hefur til skamms tíma
verið ein fjárflesta rétt á Norð-
urlandi. En það sem hún hefur
þó haft sérstaklega umfram aðr-
ar réttir er, hvað þar hefur kom
ið saman mikið stóð. Hrossin hafa
heillað til sín fjölda áhorfenda
umfram þá, sem nauðsynlega
þurfa að vera við réttina. Það
er mjög tilkomumikið að sjá
þessa stóru og föngulegu gripi
koma hundruðum og jafnvel
þúsundum saman sunnan yfir
öxlina fram af réttinni og renna
í breiðu niður á árbakkann. Það
ÞRIÐJA GREIN
þykir einnig mörgum mjög
spennandi að sjá þegar verið er
að draga stóðið. Áflogin við villt
útigangshross þykir mörgum
skemmtilegt á að horfa. Svo er
það eitt enn sem dregur margan
manninn að Stafnsrétt. Eins og
gefur að skilja eru þar flestir
mestu hestaeigendur í Skaga-
firði og einnig úr Húnavatns-
sýslu austanverðri. Við þá er
gjarna hægt að verzla. Við rétt-
ina eru því oft seld bæði trippi
og folöld og þangað hafa hesta-
eigendur gjarna með sér efni-
lega fola, sem kunna að vera
falir. Réttin er því að einum
þræði kaupstefna þeirra er kaupa
vilja og selja hross.
Nú seinni árin hefur stóðhross-
Kunnur skagfirzkur bóndi
athugar markið.
um farið mjög fækkandi í af-
réttarlödnum Stafnsréttar. Bæði
það og svo hitt að kalt hefur ver-
ið í haust til fjalla norðanlands
svo að stóðið hefur leitað niður
í byggð fyrir göngur, olli því
að nú var óvenjulega fátt af því
í Stafnsrétt. En eigi að síður
var þar líf og fjör stóðréttardag-
inn.
Þar hittast menn af öllum
stéttum
Er við einir 6 eða 8 gangna-
félagar höfðum fengið að raka
okkur og þvo á Fossum, höfð-
um notið þar góðra veitinga og
bárum orðið nokkurn svip menn-
ingar, fórum við hið snarasta
niður að rétt. Þegar ég kom
þangað var langt komið að draga
stóðið. Mér sýndist vera fleira
fólk en hross við Stafnsrétt þenn-
an dag. Og mér virtist í raun-
inni fleira koma til, sem lokk-
aði fólkið að réttinni en það sem
ég hef áður sagt. Margir komu
sýnilega til þess eins að sýna
sig og sjá aðra, til þess að gleðj-
ast í hópi vina og kunningja.
Þarna hittast margir fornkunn-
ingjar, sem annars sjást ekki að
jafnaði. Það má jafnvel segja að
þetta sé eins konar árshátíð
þeirra. Mönnum úr öllum stétt-
um þjóðfélagsins ægir þarna
saman. Kaupmaður einhvers stað-
ar að slær á öxlina á einyrkja-
bóndanum og þeir skála í rommi
eða klára brennivíni. Þeir voru
saman í unglingaskóla fyrir 20
árum síðan. Þarna eru járnsmið-
ir og prentarar, vegaverkstjór-
ar og flugfreyjur, bændahöfð-:
ingjar og einsetumenn, sauma-
konur og hótelþernur, málarar >
og múrarar, að ótöldum húsmæðr
um og heimasætum í tugavís.
Það er í rauninni óþarfi að telja
fleiri. Allt á þetta fólk eitt sam-
eiginlegt, að njóta réttarlífsins.
Og þarna er sannarlega líf í tusk-
unum. Á einum eða tveimur stöð-
um hafa menn hópað sig saman
og syngja fullum hálsi, á öðrum
stað sitja nokkrir menn uppi í
brekku og ræða alvarlegri mál-
efni. Og inni í allmyndarlegum
skúr hefur kvenfélagið kaffi á
borðum. Þangað leita menn sér
lífsnæringar og hressingar á
hressingu ofan.
Til skamms tíma hafði kven-
félagið kaffisöluna í tjaldi. Það
reyndist ekki sem bezt sökum
þess að oft var riðið á tjald
stögin er skyggja tók. Kom þá
fyrir að tjaldið hrundi yfir gesti
og framreiðslukonur. En nú hef-
ur verið úr þessu bætt með dá-
litlum skúr. Þar er setið við eitt
langborð, en í endanum suða
prímusar undir sjóðandi kaffinu.
Sviptingar við stóðið
Strax og ég kom að réttinni fór
ég að horfa á menn draga stóðið.
Voru þar oft sviptingar harðar,
því ekki er öllum trippunum jafn
ljúft að láta skoða á sér eyrna-
mörkin. Kom fyrir að bræðra-
bylta varð hjá hrossi og dráttar-
mönnum. En úrslitin urðu ávallt
hin sömu. Mennirnir sigruðu og
hinn galdi foli varð að láta sér
lynda að ganga inn í þann dilk
er honum var ætlaður.
Þarna við réttina kynnti Jósep
undanreiðarmaður mig fyrir
bræðrum sínum tveimur, sem eru
orðlagðir hestamenn. Allir eru
þeir einu nafni nefndir Eiríks-
staðabræður, en þeir eru synir
Sigfúsar á Eiríksstöðum, sem var
kunnur hestamaður og hagyrð-
ingur í Svartárdal. Auk þess að
vera hestamenn eru þeir söng-
menn góðir og ljóðfróðir. Voru
nú gæðingar þeirra beizlaðir og
þeyst um grundirnar, tappi dreg-
inn úr pela og upphafinn söngur.
Þetta var hin ágætasta skemmt-
un og ánægjulegt framhald á
skemmtilegum göngum. Mér
fannst dagurinn allt of fljótur að
líða, enda var allmikið á hann
liðið þegar ég kom að réttinni.
Brátt skall myrkrið á og sífellt
var ég að hitta nýja og nýja,
kynnast mér áður ókunnu ágætis-
fólki. Nokkra kunningja mína
hitti ég norðan af Akureyri. Voru
þeir komnir til þess að líta á
hesta og skemmta sér. Með þeim
var frú norðan úr Eyjafirði, sem
er hestakona mikil. Varð hún
þeirrar ánægju aðnjótandi að fá
að koma á bak einum snjallasta
gæðingi í Svartárdal og naut
hún vel.
í rökkrinu um kvöldið gekk ég
um eyrarnar við réttina með
Haraldi Jónassyni á Völlum,
gangnastjóra þeirra miðflokks-
manna. Bar þar ýmislegt á góma
er við kom göngum og réttum.
Er Haraldur bæði skemmtilegur
og fróður og þóttu mér samvistir
við hann ánægjulegur endir á
þessum réttardegi.
Sofið undir berum himni
Norðan undir réttarveggnum
átti ég trúss mitt og tygi. Þar
var hreyndýrsfeldurinn góði. Ég
gekk nú norður fyrir réttina og
skreið ofan í feldinn. Hafði ég
í rauninni áður haft í hyggju að
fylgja félögum mínum og sofa í
hlöðu á Fossum eða í Stafni. Nú
fann ég þá ekki í myrkrinu, enda
taldi ég mér vel borgið í feld-
inum. Leið mér vel og sofnaði
því hið bráðasta við klið og jarm
fjársins, sem var skammt frá
mér. Undir morgun, þegar rétt
var að byrja að dinrfa fyrir nýj-
Skál bræður!
Stafnsrétt.