Morgunblaðið - 20.11.1957, Qupperneq 6

6
MOKCVTSBl 4Ð1E
Miðvikudagur 20. nóv. 1957
VOPNASENDINGAR TIL TÚNIS
Gaillard
EINS og skýrt hefur verið
frá í fréttum, kom upp
I alvarlegur ágreiningur á
fundi Atlantshafsbandalagsráðs-
ins á dögunum, þegar Frakkar
lýstu því yfir, að þeir tækju ekki
lengur þátt í fundarstörfum og
gengu út úr fundarsalnum. Til-
efnið var að Englendingar og
Ameríkumenn höfðu látið Túnis-
stjórn í té vopn, sem að nokkru
leyti voru þegar komin til lands-
ins og að öðru leyti á að flytja
þangað samkvæmt samningi um
slíkar vopnasendingar. Sendi-
herrar Frakka í London og
Washington gengu á fund utan-
ríkisráðherranna og lögðu fram
hin harðorðustu mótmæli. —
Franski forsætisráðherrann Gaill
ard, stóð upp í þinginu og lýsti
því yfir, að
Bretland og
Bandaríkin
hefðu hagað
sér óvinsam-
lega gagnvart
Frakklandi og
væri hér um
að ræða full-
komið brot á
samvinnunni
innan Norður-
Atlantshaís-
bandalagsins. Hins vegar hefðu
ítalir og Belgir neitað að láta
Túnismenn hafa vopn og kynnu
Frakkar að meta þá afstöðu.
Gaillard skýrði frá, að um það
leyti, sem franska stjórnin hefði
verið mynduð, hefði henni verið
skýrt frá, að brezk og amerísk
vopn mundu verða send til Túnis
ef Frakkar hefðu ekki látið
Túnisstjórn hafa vopn fyrir þann
12. nóvember. Ástæðan fyrir því
að Frakkar hefðu ekki sent Túnis
búum vopn fyrir þennan tíma
væri sú, að Túnisstjórn hefði
ekki viljað ábyrgjast Frökkum
að þeir tækju ekki á móti vopn-
um frá Egyptum eða járntjalds-
þjóðunum í framtíðinni. Loks er
talið að Frakkar hafi gert þá
kröfu á hendur Túnis, að Frakk-
ar fengju að hafa sérstaka eftir-
litsmenn um meðferð vopnanna,
en til þess hefðu Túnisbúar ekki
verið fáanlegir, þar eð þeim
fyndist það vera brot á hinu ný-
fengna fullveldi landsins. Þess-
ar vopnasendingar voru ástæðan
til upphlaups Frakka á NATO-
fundinum en þar lýsti fulltrúi
Frakka því yfir, að óþolandi væri
sú tilhugsun að vopn frá NATO-
löndum gætu orðið frönskum her-
mönnum í Alsír að bana. Frakk-
ar telja að uppreistarmenn í
Alsír hafi notið alls konar hag-
ræðis á landi Túnis og frá íbú-
um þess og að ekkert öryggi sé
fyrir því, að þau vopn, sem Bret-
ar og Ameríkumenn senda, verði
ekki notuð til þess að liðsinna
uppreistarmönnum í Alsír.
★
Það var síðdegis hinn 13. nóv.
að ameríski sendiherrann í París,
Houghton að nafni, og brezki
endifulltrúinn
3ir George
Voung, heim-
sóttu Pineau
utanríkisráð-
herra Frakka.
Þeir skýrðu
honum frá að
stjórnir þeirra
hefðu ákveðið
að láta Túnis-
stjórn hafa
vopn. Fundur-
inn með Pineau var ekki hljóða-
laus. Ráðherrann reis upp og
barði í borðið og sagði, að hér
væri um ósvífið brot að ræða
á samvinnunni innan Atlants-
hafsbandalagsins. Houghton á þá
að hafa lýst því yfir, að eins og
ástandið væri nú í Túnis, væri
ekki um annað að ræða fyrir
Bandaríkjamenn en að láta Túnis
stjórn hafa vopn. Forsetinn í
Túnis, Habib Burgiba, væri í
slíkri hættu staddur að amerísku
og brezku stjórnirnar hefðu
ákveðið að láta hann hafa vopn.
Pineaw
Houghton gaf í skyn, að Burgiba
hefði fengið mjög góð tilboð frá
bæði Egyptum og Sovétríkjun-
um um vopnasendingar og nú
stæði þannig á að andstöðuflokk-
ar Burgiba krefðust þess, að her
Túnis fengi þegar í stað vopn,
svo landið væri ekki gersamlega
varnarlaust og væri ekki um ann-
að að ræða fyrir forsetann en að
fá vopn til landsins með einhverj-
um ráðum. Pineau óskaði þá ein-
dregið eftir að þessar vopnasend-
ingar færu ekki fram, fyrr en
hann hefði þá í næstu viku farið
til Washington en Houghfon neit-
aði því algerlega. Stuttu eftir
þennan fund komu svo fyrstu
vopnasendingarnar, sem voru
brezkar, til Túnis.
Af Frakka hálfu kom það
strax fram, að Burgiba væri
hvergi nærri í eins mikilli kreppu
eins og Banda-
P1-'-- ríkjamenn
láta. — Einnig
létu Frakkar í
ljós, að þeir
hefðu verið um
það bil að gera
samkomulag
við Túnisstjórn
um vopnasend-
ingar og Ame-
ríkumönnum
hefði verið það
vegar hefðu
Ameríkumenn viljað vera á und-
an, því að þeir vildu láta líta svo
út, sem þeir væru eins konar
verndarar arabisku þjóðanna
fyrir sunnan Miðjarðarhaf. —
Hvernig, sem litið er á þessar
staðhæfingar Frakka, þá sýnist
augljóst að Túnisstjórn er það
hin mesta nauðsyn að leita
eftir vopnum nú þegar. í lok
október bauð Burgiba til Norður-
Afríku-fundar í Túnis. Það sem
mesta athygli vakti á fundinum
var koma foringja uppreisnar-
innar í Alsír þangað. Þeir voru
klæddir í glæsilega hermanna-
búninga og voru mjög frakkir í
máli og framkomu. Foringi þeirra
Uamran, sem er foringi uppreisn-
armanna á vígstöðvunum í Aust-
ur-Sahara, lýsti því yfir, að
frelsisherinn í Alsír væri þess
megnugur að skapa úr allri
Norður-Afríku „nýtt ríki með
nýjum jafnaðarhugsjónum og
reglubundnu stjórnskipulagi".
Uppreisnarforingjar í Alsir
Burgiba
kunnugt. Hins
Þetta lét ekki sem bezt í eyrum
hinnar frjálslyndu stjórnar í
Túnis eða sendimanna Marokkó-
stjórnar, sem fyrst og fremst
styðst við landeigendur. Upp-
reisnarforingjarnir voru ekkert
myrkir í máli um hve sterkir þeir
væru. Þeir sögðust hafa skipu-
lagðan her með um 100 þúsund
mönnum og væru þeir mesta her-
veldið í Norður-Afríku, fyrir
utan Frakka. Þeir létu líka skýrt
í ljós, að það væri alls ekki ætl-
un þeirra, að Alsír yrði í fram-
tíðinni stjórnað eftir frjálslynd-
um hugmyndum, svo sem eins og
þeim, sem fyrir Abbas vektu, en
hann er einn af foringjum Alsír-
búa, sem er landflótta í Kairó,
og er mikill vinur Burgiba. Hið
tilkomumikli ríki í Norður-
Afríku mundi ekki verða borg-
aralegt á vestræna vísu, eða frjáls
lynt eftir kenningum Abbas og
Burgiba, heldur mundi þar rísa
upp nýtt þjóðfélag með sterkri
„jafnaðarhugsjón" en slík hug-
sjón, væri einmitt ríkiandi í her
Alsírbúa.
Burgiba og stjórn hans í Túnis
hafa ekki dregið dul á, að þeir
væru ekki ósmeykir við upp-
reisnarherinn í Alsír. Túnisbúar
hafa átt í miklum erfiðleikum á
landamærum sínum út af her-
mönnum frá Alsír og þegar á það
er litið að herinn í Túnis telur
ekki nema um 5 þús. manna og
er illa búinn að vopnum, þá er
það ekki óskiljanlegt þó Burgiba
telji að landi sínu gæti verið
nokkur hætta búin, ef uppreisn-
arherinn í Alsír næði með ein-
hverju móti tökum á landinu,
hvernig svo sem það mætti verða
og settist þar að ríkjum með
þessar „jafnaðarhugsjónir" í
huga, sem talið er að sé aðeins
annað nafn á kommúnisma.
★
í Ijósi þessa er auðskilið, að
Bandaríkjamönnum hefur þótt
vissara að verða fyrri til og láta
Túnisbúa þegar í stað hafa vopn.
Með því vilja þeir líka láta það
koma skýrt fram, að Bandaríkja-
menn séu vinsamlegir þjóðun-
um í Norður-Afríku og hliðholl-
ir frelsishreyfingum þeirra. Enn
fremur gæti slíkt skref orðið til
þess að stemma stigu fyrir þeirri
þróun, sem á síðustu tímum virð-
ist hafa orðið innan uppreisn-
arhersins í Alsír og kom fram á
fundinum í Túnis.
Burgiba lýsti því nýlega yfir,
að hann mundi fljótlega fljúga
til Rabat til þess að eiga þar við-
ræður við Muhammed V kon-
ung, en hann fer hinn 25. nóv.
í heimsókn til Washington. —
Burgiba sagði, að tilgangurinn
með þessum viðræðum væri, að
undirbúa aðgerðir í þá átt að
reyna að fá Alsír-menn til þess
að slaka á kröfum sínum eða
„koma fyrir þá vitinu“, eins og
forsetinn orðaði það.
Síðustu fregnir herma að
franski varautanríkisráðherrann,
Maurice Faure, hafi s. 1. laugar-
dag komið skyndilega til Bonn
til þess, eins og
það var látið
heita, að ræða
um „ýmislegt
viðkomandi
samstarfi Evr-
ópu“. Er talið,
að hann hafi
farið fram á
það við Aden-
auer kanslara,
að hann miðl-
aði málum í
þeim ágreiningi, sem komið hef-
ur upp milli Frakka annars vegar
og Ameríkumanna og Breta hins
vegar út af vopnasendingunum
til Túnis. Strax eftir að Faure
kom til Bonn átti hann langt sam-
tal við Hallstein prófessor, sem
er einn af helztu ráðgjöfum
Adenauers. Eitt þekktasta blaðið
í Bonn, sem talið er standa mjög
nærri Adenauer, lét í ljós að það
væri sízt af öllu fjarri, að kansl-
arinn miðlaði málum í þessari
deilu. Adenauer fer til London.
hinn 4. nóvember og samkvæmt
þessum fréttum er ætlunin, að
hann hefji þá þegar tilraunir í
þá átt að miðla málum.
Adenauer
Ný bók eitir Margréti Jónsdóttur
og þrjár aðrar barna-
og unglingabækur
frá „Æskunni”
NÝLEGA eru komnar út fjórar
barna- og unglingabækur hjá
bókaútgáfu Æskunnar.
Geira glókollur nefnist ný bók
eftir Margréti Jónsdóttur. Gerist
hún í sveit á Islandi kringum
síðustu aldamót. Geira elst upp
með móður sinni og stundum hjá
sfcrifar úr
daglega lífinu
IJ p SKRIFAR:
í Morgunblaðinu 7-. þ. m.
er á 3. síðu „kvæði“ (!) eftir Jón
úr Vör og nefnist það Lítil frétt í
Blaðinu. Tilefni þess, að ég skrifa
þessar línur, er það, að ég get
ekki fallizt á, að hægt sé að kalla
þetta kvæði. Þetta gæti nefnzt
smágrein eða því um líkt. Eftir
íslenzkri málvenju er ekki hægt
að kalla annað kvæði eða Ijóð en
það mál, sem er bundið, stuðlað
og rímað og með réttum ljóðstöf-
um.
Ef þetta svokallaða kvæði er nú
sett upp á eðlilegan hátt, þá verð-
ur það svona:
„Meistari, þú mikli foringi okk-
ar uppreisnarmanna, sem trúum
því, að sannleikurinn sé ekki mik
ill og einn, heldur margur og
smár eins og sandur, eins og bár-
ur hafsins. Ég tala nú loks til
þín, því í dag hef ég lesið í Blað-
inu:
Vinur okkar hefur talið daga
sína í fanglsi vegna sannleika og
kastað orðum sínum gegnum járn
grindur yfír fangamúrinn eins og
eldfuglum, óvinir okkar hafa grip
ið þau og fagnað þeim, reiðubúnir
að senda þau á ný inn í ríki þitt,
foringi. Ég spyr: Hefur hann þá
brugðizt okkur, er hans sannleik-
ur annar en okkar — hefur þú
þess vegna dæmt hann til enn
meira fangelsis; og á þá ekki leng
ur orð að mæta orði og tveir
sannleikar að heilsast eins og ó-
kunnir menn á götunni fyrir utan
fangamúrana til þess að ræðast
við?
Ég tel ekki þörf á að taka nema
fyrri hluta þessa svokallaða kvæð
L,—
is til þess að sýna, að þetta er
ekkert kvæði. Þetta er bara smá-
grein sett upp í mislangar línur.
Til að sanna enn frekar það,
sem að framan er sagt, tek ég hér
af handahófi smápart úr grein
Kristjáns Albertssonar, en sú
grein er á sömu síðu og framan-
greint kvæði. Úr þessari grein
má búa til ,,kvæði“, — það verður
svona:
„Eg var beðinn
að koma til
Berlínar
1935
og kenna þar
íslenzku
við háskólann.
Eg fór —
og gerði þar aldrei annað
af mér
en að kenna
íslenzku.
Eg var í Kaupmannahöfn
í september
1939
þegar styrjöldin hófst,
fór til Berlínar,
ætlaði að búast
til heimferðar.
En þá,
eftir 19 daga
stríð
við Pólverja,
þögnuðu fallbyssurnar.
Veturinn 1939
— 40
var ekki
barizt,
nema hvað
Rússar
réðust á
Finnland ..."
Þetta „kvæði“ er búið til á
sama hátt og „kvæði“ Jóns úr Vör
og annarra slíkra, sem telja sig
yrkja á óbundnu máli. Þessir
menn virðast telja það aðalatrið-
ið í kvæða- og ljóðagerð, að lín-
urnar séu mislangar, annað skipti
ekki máli. Þeir virðast ekki vita,
hvernig á að yrkja — eða geta
það ekki.“
vandalausum, þar sem faðir
hennar dó áður en hún fæddist.
Það er margt, sem á daga henn-
ar drífur og lýkur sögunni, þeg-
ar Geira hefur verið fermd og
þær mæðgur fluttar til Reykja-
víkur. Von mun á framhaldi sög-
unnar síðar.
Önnur bók Æskunnar er Sum-
argestir eftir norsku skáldkon-
una Gunvor Fossum í þýðingu
Sigurðar Gunnarssonar skóla-
stjóra. Gerist hún á norskum bú-
garði þar sem húsráðendur efna
til hótelrekstrar yfir sumartím-
ann til þess að drýgja tekjur sín-
ar. Fyrsti gesturinn er 12 ára
drengur og gerist hana þrátt
helzta söguhetjan — og þáð er
margt, sem fyrir kemur.
Þriðja bókin er Dagur frækni
eftir norska barnabókahöfundinn
Bernhard Stokke. Þetta er saga
frá bronsaldartímanum. Faðir
Dags er tekinn til fanga ásamt
fleira fólki og fluttur suður á
bóginn. Hann leggur af stað að
leita hans ásamt ungum vinum,
sem hann kynnist, og eins er
ástatt um. Rata þeir félagar í hin
mestu ævintýri. Sigurður Gunn-
arsson hefur þýtt bókina.
Loks kemur nú út hjá Æsk-
unni þriðja útgáfan af hinni vin-
sælu barnabók, Kisubörnin kátu
eftir Walt Disnéy, prýdd mynd-
um. Guðjón Guðjónsson íslenzk-
aði söguna.
I. O. G. T.
St. Einingin nr. 14
Fundur 1 kvöld kl. 8,30. Minnzt
afmælis stúkunnar. Eftir fund,
sameiginleg kaffidrykkja. Talað
orð — songur. Einherji-danssýn-
ing, (Óli og Anna „rokka") o. fl.
Félagarl Mætum vell — Æ.t.