Morgunblaðið - 19.12.1957, Qupperneq 3

Fimmtudagur 10 des. 1957
MORGUNRLAÐIÐ
3
Kosningalagafrumvarpið
er pólitískt ofsóknarmál
Frá umræðum i efri deild í gær

KOSNINGALAGAFRUMVARPI
ríkisstjórnarinnar var breytt í
neðri deild í fyrrakvöId,og fór
það því aftur til efri deildar.
Þar var það rætt og afgreitt í
gær. Verður hér sagt stuttlega
frá umræðunum:
Tveir kjördagar
Jón Kjartansson: — Þetla
þokkalega frumv. er nú komið
til okkar aftur. Ástæðan er sú,
að fjármálaráðherra beitti sér
fyrir því í neðri deild í gær, að
breyting var gerð til að tryggja,
að hengja -mætti áróður utan á
samkomuhús Framsóknarflokks-
ins í Reykjavík. Það var sem sé
aldrei ætlunin að skerða rétt
Framsóknar til að beita öllum
þeim aðferðum í kosningum, sem
hún telur sér hag af.
Eg vil nú freista þess að
koma fram nokkurri leiðrétt-
ingu í sambandi við þetta
frumv. og flyt tillögu um, að
kjördagar skuli vera tveir að
vetrarlagi. Til vara legg ég til,
að yfirkjörstjórnir í kaupstöð
um fái heimild til að ákveða
2 kjördaga, ef þær telja aö
óveður hafi verulega hamlað
kjörsókn. Ákvarðanir um
þetta skulu teknar áður en
kjörfundi er slitið. Undirkjör-
stjórnir utan kaupstaða skulu
hafa sama rétt og yfirkjör-
stjórnir í kaupstöðum að þessu
leyti.
Jóhann Þ. Jósefsson: — Ég te2
ekki rétt, að notkun gjallarhorna
verði bönnuð algerlega eins og
nú er ætlazt til, heldur verði
haft um það sama orðalag og um
kosningaspjöld eða merki og
notkun gjallarhorna bönnuð i
næsta nágrenni kjörstaðar. Sé ég
ekkert hættulegt við að ieyfa
slíka takmarkaða notkun gjallar
horna og flyt því tillögu urr
þetta atriði.
Kosningabrögð á Vestfjörðum
Sigurður Bjarnason: — Það er
mikið um það talað, að tilgangur
þessa frumvarps sé sá, að friðd
kjördaginn.
Það er í því sambandi vissu-
lega ástæða til að rifja nokkuð
upp, hvernig þeir flokkar, sem
að frumvarpinu standa, hafa að
undanförnu sýnt „friðarvilja“
sinn í verki á kosningadaginn.
Ég er kunnugastur kosninga-
aðferðunum á Vestfjörðum. Þar
láta Alþýðuflokkurinn og Fram-
sóknarflokurinn mikið að sér
kveða, en kommúnistar hafast
lítt að, enda fylgi þeirra ekki
mikið.
Ég get nefnt fróðleg dæmi hér
um fyrstu og aðrar bæjarstjórn-
arkosningarnar á ísafirði, sem ég
tók þátt í. Þá hófst kjördagurinn
með umsátri Alþýðuflokks- og
Framsóknarmanna um tvær heil-
brigðisstofnanir í bænum. Hópur
af kosningasmölum frá þessum
flokkum gekk í það með oddi og
egg að koma sjúku, jafnvel fár-
veiku fólki, á kjörstað, og gat
sumt af fólkinu naumast setið
í bíl.
Þá tíðkaðist það, að Alþýðu
flokksmenn tóku upp heilar fjól-
skyldur og höfuðsátu þær heilan
sólarhring fyrir kosningar heima
hjá sér.
Óg loks get ég nefnt eitt dæmi
úr kjördæmi mínu. Þar kom það
eitt sinn fyrir, að kona, sem hafði
legið sjúk í 3 ár og hafði sótt
hita á kosningadaginn var flutt
á kjörstað. Var hún þá svo veik
að hún gat með engu móti óskað
eftir aðstoð af hendi kjörstjórn
ar. Varð sá endir á, að sá maður
sem með konuna k.om, sneri sér
til flokksmanns síns í kjörstjórn
inni og bað hann að kjósa fyrir
konuna!
Telja mætti tugi slíkra dæma
um aðferðir V^lþýðuflokksmanna
og Framsóknar. Þegar á þetta er
litið sést, hvílík hræsni og yfir-
drepsskapur kemur fram í þvi
er þessir flokkar flytja hér á
Alþingi frumvarp, sem þeir segja
að eigi að „friða kjördaginn".
Ranglát kjördæmaskipun
í sambandi við þetta frumv.
er og rétt að minna á það, að
sá flokkur, sem mest hefur beitt
sér fyrir því, Framsóknar-
flokkurinn hefur ekki meiri
tilfinningu fyrir réttlæti í
sambandi við kosningar en svo,
að hann vill láta það, sem mestu
máli skiptir í sambandi við þær,
sjálfa kjördæmaskipunina, vera
eins rangláta og frekast er unnt.
Framsóknarflokkurinn nefnir það
aldrei, að kjördæmaskipunin sé
óréttlát, og er það þó ómótmæl-
anleg staðreynd, að Alþingi er
ekki skipað í samræmi við vilja
fólksins í landinu.
í síðustu kosningum töpuðu
hræðslubandalagsflokkarnir tals-
verðu fylgi, en unnu þó nokkur
þingsæti. Fylgi Sjálfstæðisflokks
ins jókst hins vegar úr 37,4% í
42,5%, en þó fækkaði þingmönn-
um hans um tvo.
Stjórnin beitir sér ekki fyrir
umbótum á þessu sviði, en flyt-
ur frumv., sem á að auka „frið
kjördegi", en mun verða til
hins gagnstæða og er í raun og
væru stefnt gegn Sjálfstæðis-
flokknum í Reykjavík. Það
er ekki verið að hindra vinnu-
brögðin sem ég lýsti áðan að tíðk-
uð væru á Vestfjörðum. Við
þeim er ekkert bann lagt í frv.
stj órnarinnar.
Takmarka á kjörsóknina
Frumvarpið er til orðið vegna
ótta stjórnarflokkanna við kjós-
endur og reynt að takmarka kosn
ingaréttinn og hafa áhrif í þá átt
að færra fólk komi á kjörstað en
áður.
Upphaflega var ætlunin að
loka kjörstöðum kl. 10. Það stóð
í frumv., er því var fyrst út-
býtt, en svo var allt í einu sagt,
að þetta væri preintvilla.
Það skiptir e.t.v. ekki megin-
máli hvort kjörfundi lýkur kl.
11 eða 12, en breytingin sýnir þó,
hvert stefnt er: aS draga úr
þátttöku í atkvæðagreiðslunni.
Vissulega getur staðið þannig á,
að menn geti ekki kosið fyrr en
eftir kl. 11, t.d. ef menn hafa
verið á ferðalagi, á sjó eða við
aðra vinnu sína. Ég held, að rétt-
lætistilfinning allra venjulegra
manna hljóti að krefjast þess,
að ekki séu þrengdir frá því sem
nú er möguleikar slíkra manna
til að kjósa.
Óttinn i stjórnarherbúðunum
Ég fæ ekki séð, að nein minnstu
rök séu fyrir því, að þetta frumv.
stuðli að réttlæti eða auknu lýð-
ræði. Það er til komið vegna
ótta stjórnarflokkanna við kjós-
endur. Ég hef ekki trú á því að
þetta þólitíska hrekkjarbragð
muni heppnast, slík brögð heppn-
ast sjaldnast.
Að lokum vil ég minna á það,
að Alþýðuflokkurinn hefur á
undanförnum árum borið gæfu
til að standa með Sjálfstæðis-
flokknum í baráttunni gegn því
ranglæti kjördæmaskipunarinn-
ar, sem Framsóknarflokkurinn
hefur staðið að. Ég vil ekki trúa
því, að Alþýðuflokkurinn sé nú
svo gjörsamlega genginn í björg
Framsóknar, að hann vilji bregð-
ast stefnu sinni og styðja þann
flokk í að láta Alþingi til fram-
búðar vera skrípamynd af þjóð-
arviljanum.
Páll Zóphóníasson talaði næst-
ur og kvað Vestfirðinga hafa
lært af Reykvíkingum. Sagðist
hann eitt sinn hafa mætt fávita
sem sendur hefði verið á kjörstað
í Reykjavík. Lék Páll tilburði
hans. Tillögu Jóns Kjartansson-
ar um 2 kjördaga kvað hann vera
til bóta, en sagði að athuga þyrfti
'nana betur og myndi hann ekki
greiða henm atkvæði.
Kvöldfundur
Eftir þetta var fundi frestað
til kl. 9 í gærkvöldi. Er sá fund-
ur hófst tók Sigurður Bjarnason
fyrstur til máls. Benti hann Páli
Zóphóníassyni á, að í frumv.
vinstri stjórnarinnar væri ekkert
sem hindraði andlega vanheilt
fólk í að neyta kosningaréttar
síns frekar en áður. Annars kvað
Sigurður Pál hafa leikið fávitan
ágæta vel. Ræðumaður svaraði
þeirri staðhæfingu Eysteins
Jónssonar, að komið hefði í Ijós
stuðningur við frumv. stjórnar-
innar hjá almenningi. Hvað er
SMSTEIMR
„Með öllum mjalla”?
Þjóðviljinn víkur í gær að sam
starfi lýðræðissinna innan verk-
lýðshreyfingarinnar. Blaðinu
dámar ekki, ef úr því verður,
og segir:
„Það er engin furða þótt menn
.,. , . _ spyrji hver annan, og þá ekki
til marks um það, spurði þmg- ; , J
, „ , , . , sizt gamhr og goðir Alþyðufl—
maðurmn? Mer er ekki kunnugt , „ „ , . , :,,
I irArlram I, »r »r f i Afllli'rfn /o, I Kirðsf
um að Alþingi hafi borizt ein
einasta áskorun um að samþykkja
frumv. stjórnarinnar. Mikill
meirihluti þjóðarinnar liti á það
sem pólitískt ofsóknarmál.
Óregla meðal kjósenda
Ennfremur tóku þátt í umræð-
unum á kvöldfundinum þeir Jón
Kjartansson, Páll Zóphóníasson
og Bernharð Stefánsson. Bern-
harð kvað styttingu kjördagsins
vera áhrifamikla bindindisráð-
stöfun. Ennfremur taldi hann að
atkvæðatalning ætti ekki að fara
fram þegar að kosningunni lok-
inni, því að af slíku leiddi ó-
reglu meðal kjósenda.
Nokkur orðaskipti urðu enn
milli Páls Zóphóníassonar og Sig
urðar Bjarnasonar. Sagði Páll,
að það væri siður sinn fyrir
austan, að láta það ráðast hverj-
ir kæmu á kjörstað. Sigurður
kvað engan trúa þeim orðum
Páls. Þvert á móti væru Fram-
sóknarmenn á Austurlandi þekkt
ir fyrir harkalega kosningabar
áttu og ágengni við kjósendur.
Umræðum lauk seint í gær-
kvöldi. Felldar voru breytingar-
tillögur Sjálfstæðismanna. Sam-
þykkti stjórnarliðið síðan frum-
varpið sem lög, en Sjálfstæðis'
menn greiddu atkvæði á móti
því.
| verkamenii, hvort forusta Alþýðu
flokksins sé raunverulega með
öllum mjalla, að leyfa tiltölulega
fámennum hópi valdstreitu-
manna og skemmdarverkamanna
að koma þannig fram í nafni Al-
þýðuflokksins. Menn standa undr
andi frammi fyrir þessari óhrjá-
legu staðreynd og spyrja eðli-
lega hvað valdi“.
Ekki eru vandaðar kveðjurnar
til samstarfsmanna og logar auð-
sjáanlega heitt undir, þegar því-
líkt orðbragð blossar upp á yfir-
borðið.
Mývatnsbœndur herja
stöðugt á minkinn
MYVATNSSVEIT, 12. des.: —
Stöðugtt er barizt við minkana.
Nýlega hafa náðst þrír, sem allir
voru drepnir með sprengingum.
Vel má vera að tekizt hafi að
drepa nokkra í viðbót, með
Á Akranesi

Mynd þessi er af byggingarframkvæmdum við Sementsverk-
smiðjuna á Akranesi, og var hinn mikli reykháfúr hennar
64 m á hæð, er hún var tekin. — Nú er reykháfurinn full-
steyptur, að undanteknum kransi, er kemur efst á hann. Hann
var byggður með skriðmótum, og utan um efsta hluta hans
var byggt 6 m hátt hús til að halda steypunni heitri á meðan
hún var ný. Húsið sést á myndinni. — Daginn áður en lokið
var að steypa reykháfinn upp, eða sl. sunnudag, gerði hvassa
vestanátt. Mutiu hafa verið 11—12 vindstig, þegar hvassast var,
og stóðst reykháfurinn þá eldraun.
sprengingum, þó hræin hafi ekki
náðst. Þeir, sem vinna að minnka
veiðunum hér, reyna fyrst og
fremst að fyrirkoma minkunum
á hvern þann hátt, sem kostur
er á, og þá einkum með
sprengingum. Hagar þá oft svo til
að engin leið er að ná dauða
minknum, nema þá með óhemju
fyrirhöfn. Veiðimennirnir tapa
þá verðlaununum. Þeir telja það
meira um vert að sleppa engu
tækifæri til að drepa minkinn
heldur en það að reyna að ná
verðlaunin. Á nokkrum stöðum
er ennþá vitað um lifandi
minka. 1 dag er til dæmis verið
að reyna að ná í mink sem er í
Slútnesi. Þegar snjóföl kemur,
grípa menn tækifærið til að at-
huga um minkaslóðir til að hafa
hugmynd um hvar helzt eigi að
láta hundinn leita. Er þá símað
til þess, sem hundinn hefur og
honum gefnar uppiýsingar um
ferðir minkanna.
Hundurinn „Snoddas” hefur
staðið sig með ágætum við veið-
arnar. Hann segir til um það hvar
minkurinn ferðast um neðanjarð-
ar, og er þá oftast hægt að koma
fyrir sprengiefni mjög nærri
minknum. Er þá ekki sparað að
hafa sprenginguna stóra, ef það
mætti verða til að bana minkn-
um.
Oft má ráða það af háttalagi
hundsins, hvort minkurinn er
dauður, Stundum tekst. að fæla
minkinn út úr hraungjótum og
er þá reynt að skjóta hann, eða
þá að hundurinn tekur hann.
ÞÚFUM, 18. des. — Síðustu daga
hefur verið nokkur fannkoma og
búið er nú að taka sauðfé á hús.
Vegir eru nú oi’ðnir þungfærir.
Er nú fyrst orðið vetrarlegt á
þessum slóðum. — PP.
„Á tilveru sína algerlega
undiir kommúnistum“
Skýringin kemur og strax á
eftir. Þjóðviljinn segir í beinu
framhaldi hins fyrra:
En það sem augljóst er, er í
stuttu mál það, að á sama tíma
og Alþýðuflokkurinn tekur opin-
beran þátt í ríkisstjórn, sem á til-
veru sína og framgang stefnu
sinnar algerlega undir náinni og
góðri samvinnu við verkalýðs-
samtökin----“.
Hér sem ella kemur fram, að
þegar kommúnistar tala í þessum
dúr um „verkalýðssamtökin“ eiga
þeir við að þau eigi að vera undir
kommúniskri einræðisstjórn. Ann
ars sé ekki um eiginleg verka-
lýðssamtök að ræða, sízt af öllu
slík, sem mark sé á takandi. Þjóð-
viljinn meinar því raunverulega.
að „rikisstjórnin eigi tilveru sína
og framgang stefnu sinnar alger-
lega undir náinni og góðri sam-
vinnu við“ kommúnistaflokkinn.
Gjaldið sem samstarfsflokkar
kommúnista eiga að greiða fyrir
þátttöku kommúnista í ríkisstjórn
er m. a. að tryggja þeim einræði
í verkalýðssamtökunum.
„Aðvörun“ Tímans
Engin nýlunda er, að kommún-
istar sjálfir haldi fram þessum
skilningi á verkalýðsmálunum.
En einhvern tíma hefði þótt ótrú-
legt, að Tíminn gæfi út „aðvör-
un“ til Reykvíkinga um að fylgja
þessum boðum kommúnista. Sú
hefur samt raunin orðið, því að
sl. sunnudag sagði Tíminn.
„Af þessum ástæðum hefur
Tíminn varað alla einlæga verka
lýðssinna við því að hafa nú sam-
starf við erindreka Sjálfstæðis-
flokksins í verkalýðsfélögunum“.
Orð Tímans verða ekki mis-
skilin. Tryggja skal áframhald-
andi völd kommúnista. Hitt er
eftir að sjá hvers reyvískir
verkamenn meta „aðvaranir“ úr
þessari átt.
Alþýðublaðinu ofbýður
Jafnvel Alþýðublaðinu ofbýð-
ur, því að í gær segir það svo frá
ályktun 25. flokksþings Alþýðu-
flokksins.
„Þessi staðreynd sýnir að
kommúnistum er aldrei að
treysta og þá jafnframt að ein-
ingarlijal þeirra er algjör blekk-
ing. Greinilegust er þó sú stað-
reynd að þeir hika aldrei við að
setja flokkshagsmuni ofar hags-
munum verkalýðssamtakanna
hvenær sem þeim býður svo við
að hofa.
Þingið varar því alvarlega við
öllu samstarfi við kommúnista í
verkalýðssamtökunum, hvort
heldur er í einstökum félögum
eða lieildarsamtökum þeirra“.