Morgunblaðið - 22.12.1957, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 22.12.1957, Blaðsíða 13
Sunnudagur 22. des. 195Y MORC, UNBLAÐIÐ 13 Frá jólafagnaði barna í Melaskóla. — (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.) REYKJAVÍKURBRÉF andstæðinganna villa um fyrir sér. Þeir munu sækja fram t,il sigurs undir ágætri forustu Gunn- ars Thoroddsens borgarstjóra, og þeir gera sér fulla grein fyrir, að sigur fæst þvi aðeins, að hver einasti flokksmaður geri sitt til að hann vinnist. Gamanið er grátt í því stutta hléi stjórnmálabar- áttunnar er verður um jólin, er rétt að gera sér grein fyrir því, að sú barátta er að vísu óhjá- kvæmilega á milli manna, en hún er, eða á að vera, um málefni. Auðvitað er hætt við, að oft slettist upp á vinskapinn í slíkri baráttu. Grímur Thomsen segir: Á Glæsivöllum aldrei með ýtum er fátt, allt er kátt og dátt; en bróðernið er flátt mjög og gamanið er grátt, í góðsemi vegur þar hver annan. Vandinn er sá, að meta mál- efnin meira en mennina, en kunna þó að meta manngildi hvers og eins jafnt samherja sem andstæðinga, hvað sem skoðana- ágreiningi líður. Að lokum verð- ur sá heilladrýgstur, sem mesta tryggð hefur sýnt góðum mál- efnum, sannast hefur sagt og bezt séð hvað verða vildi. Sér- hverjum ber að gera það eitt, er hann sjálfur bezt geturogsann færing hans segir til um. Engum nægir til afsökunar að færa það fram, að fyrirrennara hans eða andstæðingi hafi ekki tekizt bet- u*. Dómurinn yfir gerðum manns fer eftir verkum hans sjálfs en ekki því, hvernig einhverjum öðrum hefur til tekizt. Með lögum skal land byggja utanríkisráðherra trausts langt út fyrir raðir verkamannaflokks- ins. Hann á öruggu fylgi að fagna, ekki síður meðal hægri og vinstri manna en í sínum eigin flokki. Það er m. a. s. vitað, að sumir vinstri sinnaðir flokks- menn hans hafa á honum verri bifur en allur þorri andstæðing- anna til hægri. í Bandaríkjunum sáu menn dæmi þess sama fyrir skemmstu, þegar Eisenhower óskaði tillagna Stevensons, formanns stjórnar- andstöðunnar, um meðferð mála á Parísarfundinum og bauð hon- um þátttöku þar, þótt hann treystist ekki til fararinnar. Samstarfi hafnað Islendingar eru að vísu óvan- ari meðferð utanríkismála en flestir aðrir. Alþingi var þó þeg- ar frá upphafi ljóst, að nauð- synlegt, væri að haga meðferð þeirra með öðrum hætti en venjulegra mála. Þess vegna var það ákvæði sett um utanríkis- málanefnd jafnskjótt og hún var lögboðin, að ríkisstjórnin skyldi hafa samráð við hana um með- ferð utanríkismála, jafnvel þótt þau væru ekki í formi venjulegra þingmála, sem Alþingi sendi henni til meðferðar. Þessi ákvæði voru sett þegar 1928 og voru í gildi til 1951, er lögboðin var innan utanríkismálanefndar, sér- stök ráðgjafarnefnd til samstarfs við ríkisstjórnina. Lögboðið er, að utanríkismálanefnd kjósi þessa ráðgjafarnefnd ár hvert. Þar eiga sæti 3 menn kosnir hlut- fallskosningu. Þetta fyrirkomu- lag var tekið upp vegna þess, að ekki hafði þótt fært að fram- fylgja fyrirmælunum um samráð við alla utanríkismálanefnd á þann veg sem skyldi. Áttu þar ýmsir högg í annars garð. Ein- mitt vegna þess að ákvæðið hafði ekki verið framkvæmt eins og efni stóðu til, voru ný fyrirmæli sett. Laugardagur 21. des. Jóla-annir þessa dagana Þessa dagana standa yfir mestu jólaannirnar. Sumum finnst undirbúningur jólanna nú ganga úr hófi og hafa fengið á sig of mikinn verzlunarblæ. Um slíkt má lengi deila, en ætla verð- ur, að enginn verji meira fé sér og sínum til glaðnings á jólun- um en hann hefur efni á. Enda hélt einn vinstri höfðinginn því fram á Alþingi nú fyrir skemmstu, að jólaverzlunin sýndi, að enn væri óhætt að auka álögurnar! Margir og e.t.v. flestir afla um jólin ýmislegs, sem heimilið og einkum börnin hefur vanhag- að um. Verður ekki séð, að mik- ill skaði sé skeður, þótt slíkt sé gert í formi jólagjafa. Sumt kem- ur ekki að beinum notum. T. d. eru vafalaust ekki strax lesnar allar þær bækur, sem keyptar eru og gefnar um jólin. En jóla- gjafasiðurinn á nú orðið mikinn þátt í bókaútgáfu hér. Segja má, að margt af henni mætti missa sig. En hver segir, að hið léleg- asta mundi einmitt fyrst falla, ef bókaútgáfa drægist verulega saman? Grein Arin- bjarnar læknis Á miðvikudaginn var birti Morgunblaðið mjög athyglisverða grein eftir Arinbjörn Kolbeins- son, lækni. Hann ræðir þar um, hvort ljósastillingar þær, er gerð- ar voru á bifreiðum hér í bæ sl. haust, hafi raunverulega orðið til þess að draga úr slysahættunni. Hér er fræðilegt atriði, sem sá, er þetta skrifar, hefur ekki þekk- ingu til að dæma um. En hann hefur heyrt bílstjóra hreyfa því, að þeim virtist þeir ekki sjá jafnvel fram fyrir bifreiðirnar og þeir áður gerðu. Fyrir þessu færir Arinbjörn læknir nú fræðileg rök. Rétt stjórnarvöíd mega ekki láta þetta afskiptalaust. Þau verða án tafar að ganga úr skugga um hvað rétt er, og ef mistök hafa átt sér stað, ber að leiðbeina almenn- ingi um hvað gera skuli. Grein Arinbjarnar er þeim mun þakkarverðari sem það er of sjaldgæft, að mætir borgarar láti til sín heyra um ákveðin við- fangsefni, er þeir telja, að ekki hafi verið leySt svo sem skyldi. Meira en nóg sést af almennum bollaleggingum, sem til lítillar niðurstöðu leiða, en rökstuddar athuganir á þýðingarmiklum úr- lausnarefnum eru of sjaldgæfar. Yeiðar og veðurfar Veðurfar hefur að undanförnu verið svipað og oft er hér á vetr- um. Ýmist undrast menn blíðu slíka sem um hásumar væri eða kvarta undan misviðri og ill- viðrahrotum. í heild hefur veðr- áttan þó verið svo góð, að menn hafa sízt ástæðu til að kvarta. Hitt er hörmulegt, hversu illa hefur gengið með sjávaraflann að undanförnu. Síldveiðarnar hafa verið ágætar nokkra daga í senn, og menn þá fyllzt bjartsýni um, að þær mundu haldast nokkuð fram á næsta ár. Hinn daginn berast fregnir um, að nú sé þeim með öllu lokið. Ennþá alvarlegra er samt hversu togurunum hefur gengið illa. Ærið erfiði er að sækja sjó í svartasta skammdegi, oft langa leið, þótt afli sé sæmi- legur. Sókn langan veg eftir rýr- um afla gefur ekki einungis lít- inn arð, heldur hlýtur að vera meir niðurdrepandi fyrir þá, er sjóinn stunda, en landkrabbai’nir gera sér grein fyrir. Ef tekizt hefði, eins og sumir vildu, að stöðva siglingar togaranna að mestu eða öllu til erlendra mark- aða með afla sinn, má heita víst, að þeir hefðu orðið að hætta veiðum að öllu þetta haust og vetrarmánuðina hingað til. Hið háa markaðsverð erlendis, a.m.k. öðru hverju, hefur gert mögulegt, að skipin héldu áfram veiðum. Of mikil skipulagning getur stundum leitt til þess, að atv- vinnu- og sjálfsbjargarmöguleik- um sé eytt. Stormablé í stjórnmálum Löngum hefur verið talið, að jólin ættu að vera tími griða og friðar. Síðustu vikurnar hafa verið allstormasamar í stjórn- málum hér á landi. Ætla má, að því veðri, sloti nokkuð upp úr þessari helgi. Hlé hefur verið gert á störfum Alþingis og utan- bæjarþingmenn eru á förum eða eru farnir heim, og er þeirra ekki von aftur fyrr en um mán- aðamótin janúar-febrúar, þegar þing á að koma saman aftur. Ekki er þess þó að vænta, að lognið í stjórnmálunum vari svo lengi. Nú þegar eru í uppsiglingu bæjarstjórnarkosningar hér í bæ og öðrum kaupstöðum og kosn- ingar í sveitastjórnir í flestum þéttbýlli hreppum landsins. Sú viðureign mun þó ekki hefjast af fullum krafti fyrr en eftir ára- mót. Framboðum þarf ekki að skila fyrr en um þær mundir, þótt þau veVði sennilega víða ákveðin áður. Sums staðar er nú þegar búið að kveða á um þetta. Af Sjálfstæðismanna hálfu er t. d. kunnugt um lista til bæj- arstjórnar í Vestmannaeyjum og sveitarstjórnar á Selfossi. Hér í Reykjavík breiða and- stæðingar Sjálfstæðismanna út ýmsar kynjasögur um fyrirhug- aðan lista Sjálfstæðisflokksins. Eins og vant er, á ógnarbarátta að eiga sér stað milli Sjálfstæð- ismanna innbyrðis. Allt er þetta tilhæfulaust. Kjörnefnd hefur með eðlilegum hætti unnið að undirbúningi listans í hinu bezta samkomulagi. Fulltrúaráðið mun taka ákvarðanir sínar um fram- boðið jafnskjótt og tímabært þykir. Sjálfstæðismenn vita, að nú er mikið í húfi. Þeir munu og hvorki láta óhæfilega bjartsýni né níð í stjórnarskrá, þingsköpum, öðrum lögum og venjum fyrri ára, eru reglur um baráttuað- ferðir, leikreglur stjórnmálanna. Þessar reglur eru settar á grund- velli fenginnar reynslu og oft miðaðar við að koma í veg fyrir þá misnotkun, sem mest hætta hefur reynzt á. Óþarfi ætti að vera að taka fram, að reglurnar eru til þess settar, að þeim sé hlýtt. Þó er það einnig viðurkennd réttarregla að nauðsyn brjóti lög. Sú nauðsyn verður að vera rík. Hún má aldrei verða til þess að mynda skálka- skjól fyrir raunverulegt afnám þeirra reglna, sem þó er haldið í lögum. Allir valdhafar verða öðru hverju fyrir þeirri freistingu að setja reglurnar til hliðar eða fara í kringum þær. Oft telja þeir sjálfum sér trú um, að það sé gert af ríkri nauðsyn. .Um þá gildir eins og aðra, að enginn er dómari í sjálfs sín sök. Þess vegna er vakandi almenningsálit í þessum efnum þjóðarnauðsyn og lifæð frelsis og lýðræðis. Samheldni í utanríkismálum Eitt af því sem flestar þjóðir leggja mikla áherzlu á, er að hvað sem liður deilum innan- lands, þá sé samkomulag um stefnuna í utanríkismálum. Fram kvæmd þessa vill ganga misjafn- lega. Þær þjóðir, sem eru stjórn- vanastar, hafa náð í þessu mest- um þroska. Á árunum eftir síðari heimstyrjöldina hafa t. d. Bretar fylgt sömu utanríkisstefnu, hvort sem íhaldsmenn eða verkamanna flokkurinn hafa verið við völd og hefur þó verið ágreiningur um einstök atriði, t.d. Suez-deiluna. Sama máli er að gegna um Danmörku. Þar hafa vinstri og hægri flokkarnir sömu stefnu i þessum efnum og sósíaldemó- krataflokkurinn í öllu, sem máli skiptir. Stjórnarskipti hafa þess vegna ekki leitt til breytinga í þessum efnum. í Noregi nýtur Halvard Lange Frá því að núverandi ríkis- stjórn tók við hefur þetta laga- fyrirmæli verið dauður bókstaf- ur. Á síðasta Alþingi var ráð- gjafarnefndin aldrei kosin þrátt fyrir eftirgangsmuni Sjálfstæð- ismanna. Það sem af er þessu þingi, hefur sjálf utanríkismála- nefnd aðeins haldið einn fund, og þá óskuðu Sjálfstæðismenn þess, að ráðgjafarnefndin væri kosin, en það fékkst ekki. Síðan hefur verið forðazt að hafa fund í þessari mikilvægu nefnd. Með þessu hefur ríkisstjórnin neitað að hafa samráð við stjórn- arandstöðuna um þau mál, sem slíkt er lögboðið um. Þvílíkt sam- ráð þykir sjálfságt hvarvetna annars staðar í lýðræðislöndum. Ekki bætir úr skák, ef ástæðan til þessarar synjunar er sú, að rík isstjórnin sé sjálfri sér sundur- þykk í þessum málurn og þau séu helzt ekki rædd innan ríkis- stjórnarinnar í heild. Það gerir meðferð þeirra á slíkum hættu- tímum sem nú ennþá glæfra- legri. Uiidirbimingiir íjárla«a Upphaf löggjafarþinga í núver- andi formi er það, að ríkisstjórn- endur neyddust til að hafa sam- ráð við þegnana um skattaálögur, en þeir settu það skilyrði, að ríkisfé yrði ekki varið án þeirra samþykkis. Þess vegna hefur það lengi verið talið aðalstarf þing- anna að fjalla um fjárlagafrum- vörp, þar sem gerð er grein fyrir eyðslu næsta tímabils, og kveða þannig á um, hvernig tekjum ríkisins skuii varið. Telja má, að fjárlagafrumvarp sé eins kon- ar beiðni rikisstjórnarinnar um að fá svo og svo mikið fé til ráðstöfunar. Það er því enginn aðili annar en ríkisstjórnin, sem fjárlagafrumvarp getur samið. Enda er það sums staðar siður, að þingin hafa ekki heimild til að hækka fjárlögin frá því, sem ríkisstjórnin gerir tillögur um, heldur einungis að samþykkja Framh. á bís. 15.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.