Morgunblaðið - 22.03.1958, Síða 9

Laugardagur 22. marz 1958
MORr.rwnr.AÐiÐ
9
Frá aSalfundi Mjólkurbús Flóamanna:
Tekjur meðalbus 1957 75.000 kr.
Offramleiðsla ekki alvarlegf vandamál
í GÆR var settur á Selfossi 38.
aðallundur Mjólkurbús Flóa-
manna. Formaður stjórnarinnar,
Egill Thorarensen, setti fundinn,
og bauð fulltrúa og gesti vel-
konina. Hann nefndi til fundar-
stjóra Þorstein Sigurðsson í
Vatnsleysu og Bjarna Bjarnason
á Laugarvatni og til fundarritara
Sigurgrim Jónsson í Holti. Síð-
an las formaður upp reikninga
búsins 1957 og skýrði bá.
Reikningar mjólkurbúsins
Niðurstöðutölur á rekstrar-
reikningi eru 109.147.000 kr. —
Hæstu gjaldaliðir eru greiðslur
til félagsmanna fyrir mjólk
(72.244.000) og laun (4.407.000).
Seld mjólk og mjólkurafurðir
námu ásamt verðuppbótum kr.
99.260.000. Birgðaaukning á árinu
1957 nam 9.714.000 kr. Birgðir í
árslok námu 13.498.000 kr. þar
af námu smjörbirgðir 8.565.000
kr., ostar 4.306.000 kr.
Tii nýbygginga gekk á árinu
2.845.000 kr.
Framleiðsla, sala og verðlag
Mjólkurframleiðendur á félags
svæðinu voru 1116 um s.l. ára-
mót og hafði þeim fjölgað um 9
á árinu. Skiptast þeir þannig eft
ir sýslum: Árnessýsla 593, Rang
árvallasýsla 451, Skaftafellssýsla
72.
Framleiðsluaukningin á árinu
nam 12,092%. Mj’ólkuraukningin
varð mest framan af árinu.
Framleiðslan skiptist þannig
milli sýslna: Árnessýsla 16.187.
000 kg. (11,2% aukning), Rang-
árvallas. 11.033.000 ‘ kg (13,7%
aukning) og Skaftafellss. 1.231.
000 kg. (8.8% aukning).
Meðal-framleiðslubú fram-
leiddi 25.494 kg af mjólk á árinu
og varð aukningin 11,19%. Kýr
á félagssvæðinu voru alls 10.943
í árslok 1957. Hafði þeim fjölg-
að um 875 á árinu. Meðalkúa-
fjöldi á bónda er 9.81.
Innvegin mjólk á árinu var
28.452.000 kg.
Seld neyzlumjólk nam 14.866.
825 kg., og hafði neyzlumjólkur-
salan lækkað um 89.342 kg. 559.
887 lítrar voru seldir af rjóma,
(aukning 18.771). Nýr liður söl-
unnar var útflutningur osta, er
nam 98.348 kg. Smjörbirgðir
nema nú um 90 tonnum. Nýr lið-
ur í framleiðslu eru smurostar
og hafa þeir hlotið miklar vin-
sældir. Taldi formaður, að ostur
yrði góð útflutningsvara, þar sem
að áliti erlendra sérfræðinga
væri hráefni okkar gott.
Hrunamannahreppur hafði
hæsta mjólkurframleiðslu af
hreppum á félagssvæðinu, 2.007.
000 kg. Meðalinnlegg var hins
vegar hæst í Hraungerðishreppi,
41.471 kg. Meðalfita hjá búinu
sl. ár var 3.898%.
Þá’ minntist formaður á auk-
inn kostnað við rekstur er bæði
stafaði af beinum kauphækkun-
um, húsaskorti, svo og dýrum
flutningum. Þyrfti bílakostur bús
ins endurnýjunar við. Alls á fé-
lagið nú 48 bíla, þar af eru að-
eins 28 díeselbílar, en hinir eru
benzínbílar og nokkrir þeirra
orðnir 16 ára.
Mjólkurverð var á árinu við
mjólkurbúsvegg 3.26114 kr. á
lítra, en var 1956 3.09351 kr.
Sagði formaður, að þetta mætti
teljast góður árangur, með tilliti
til hinnar miklu framleiðsluaukn
ingar, sem orðið hei'ði á árinu,
Offramleiðsla
Að síðustu ræddi Egill Thor-
arensen um offramleiðslu mjólk-
urvara. Kvað hann bera á vax-
andi ugg út af þessu og hefði m.
a. komið til tals að leggja á menn
fóðurbætisskatt, eða skatta á inn
vegna mjólk. Kvað hann þó allt
í óvissu um þetta enn.
Egill benti á, að ekki þyrfti að
örvænta, þótt nokkurt magn
þyrfti að flytja út, en svo hlyti
að fara, að samræmt yrði ver'ð-
lag hér á landi og erlendis. —
Myndi þá útflutningsvandamál-
ið leysast af sjálfu sér. Hætti
mönnum til að líta of einhæft á
hina auknu framleiðslu.
Ræðumaður sagði, að þrátt fyr-
ir þetta hefði meðalmjólkurfram
leiðslubú á framleiðslusvæðinu
nú hærri tekjur en 1956, sem þá
námu um 65.000., þegar flutnings
kostnaður hefur verið dreginn
frá. En árið 1957 voru þessar með
altekjur 75.000 kr. Ekki er á-
stæða til að óttast offramleiðsl-
una, sagði Egill Thorarensen. Ef
þjóð vor á að lifa, verður að
hleypa ei'lendu fjármagni inn í
landið til stóriðnaðar. Með því
myndi koma erlent starfslið
fyi’st í stað, er bæ’ttist í hóp neyt
enda. Þá er fólksfjölgun í land-
inu mjög ör. Mun þetta allt hafa
í för með sér, að jafnvægi kemst
á í neyzlu og framleiðslu. Hagur
bænda, sagði Egill, hefur aldrei
verið betri en nú, og óska ég
þeim til hamingju með mikil af-
rek og glæsta sigra.
Miklar umræður
Miklar umræður urðu um
reikningana. Flutti Pétur Guð-
mundsson á Þórustöðum ræðu og
gerði m.a. mjólkurverðið að um-
talsefni. Sagði hann, að það
myndi vera unnt að reka mjólkur
búið á mun hagkvæmari hátt, og
benti á, að bæhdur yrðu að
gi'eiða um 2 kr. á lítra fyrir að
koma mjólk sinni í peninga. Þá
taldi hann framleiðsluvörum
mjólkurbúsins nokkuð ábótavant
og stæðu sumar þeiiTa ekki á
sporði því bezta sem framleitt
er annars staðar hér á landi. Ým-
is fleiri atriði komu fram í ræðu
Péturs, m.a. hin kostnaðarsama
og stóra nýbygging búsins.
Að síðustu bar Pétur Guð-
mundsson fram tillögu í tveimur
liðum: 1) Fram fari kritisk end-
urskoðun á rekstri og efnahag
búsins. 2) Framkvæmdastjóri
verði ráðinn að fyi'irtækinu, svo
að mjólkurbússtjórinn geti ó-
skiptur helgað sig mjólkurfram-
leiðslunni.
Einar Ólafsson í Lækjarhvammi
ræddi nokkuð verðlagsmál.
Gunnar Sigurðsson í Selja-
tungu benti á, að rétt væri að
reikningar mjólkurbúsins lægju
fyrir nokkru fyrir aðalfund. Þá
gerði hann fyrirspurn um launa
hækkanir starfsmanna á árinu
og það, hvort mjólkurbúið þyrfti
að greiða stóreignaskatt fyrir
einhverja félagsmenn. Gunnar
kvaðst sammála Agli Thoraren-
sen um offi’amleiðslu mjólkuraf-
urða og deildi á allar ráðagerðir
um skatt á fóðui'bæti eða inn-
vegna mjólk.
Ingólfur Jónsson alþingismað-
ur ræddi m.a. mjólkurverð, ný-
bygginguna, hinn mikla kostnað
við hana og nauðsyn þess, að hag
kvæm lán fengjust til hennar,
þar sem gjald það, sem tekið er
af mjólkinni vegna nýbygging
arinnar, myndi vart nema meiru
en vaxtakostnaðinum, er bygg
ingin væri fullgerð. Þá minntist
hann og á rekstur bifreiða félags-
ins og nauðsyn þess, að það ætti
eigið bifreiðaverkstæði- Ingólfur
taldi allt tal um offramleiðslu
næsta marklítið, þar sem hún
næmi ekki nema sem svarar 5%
af heildarframleiðslunni. Einn-
ig benti hann á, að skattur á
fóðurbæti myndi fyrst og fremst
lenda á mjólkurframleiðendum.
Stefán Björnsson forstjóri Mjólk
urstöðvar Reykjavíkur skýrði frá
mjólkurverði vestan Hellisheið-
ar.
Egill Thorarensen ræddi síðan
um framkomnar athugasemdir.
Síðan var gert kaffihlé. Nánar
verður skýrt frá fundai'störfun?
síðar.
Fjórðungur sölu-
skalls renni til
sveiiarfélaga
Á bæjarstjórnarfundi á Ákur-
eyri s. 1. þriðjudaginn fluttu
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins eft-
irfarandi tillögu, sem samþykkt
var með 8 atkvæðum gegn 1:
„Bæjarstjórn skorar á Alþingi
að samþykkja frumvarp Gunn-
ars Thoroddsens um að meðan
innheimtur er söluskattur til
rikissjóðs samkvæmt lögum nr.
100 frá 1948 og síðari breytingum
á þeim eða annar skattur sam-
svarandi, skuli fjórðungur skatts-
ins renna til jöfnunarsjóðs sveit-
arfélaga og skiptast þaðan milli
bæjar- og hreppssjóða eftir þeim
reglum, sem í frumvai-pinu seg-
ir“.
Árni Jónsson bæjarfulltrúi
fylgdi tillögunni úr hlaði með
stuttri í-æðu.
Síðasta flugtak gamla „Gullfaxa“ á Reykjavíkurflugvelll.
(Ljósm.: Sv. Sæm.)
Camli
Islenzk áhöfn
Gullfaxi kvaddi í gœr
flýgur honum til S-Afríku
í G Æ R fór Gullfaxi eldri, sú
millilandaflugvél, sem lengst hef-
ur verið í eigu okkar íslendinga,
héðan í síðasta sinn undir ís-
lenzkri stjórn og skrásetningar-
merkjum og tekur nú við nýju
hlutverki á suðurhveli jarðar.
Flugfélagið Africair í Jóhann-
esarborg keypti flugvélina fyrir
nokkru og að undanförnu hefur
verið unnið að skoðun á henni í
Reykjavík.
„Gullfaxi" var á sínum tíma
keyptur frá Filippseyjum og
kom til landsins 8. júlí 1948.
Nokkru síðar fór hann fyrsta
áætlunarflug sitt sem íslenzk
flugvél og um miðjan júlí hóf
hann vikulegar ferðir frá Reykja-
vík til Kaupmannahafnar, Öslóar
og Prestvíkur.
Leiguflug voru farin á Gull-
faxa þegar svo bar undir og var
það fyrsta er hann flutti áhöfn
þá er sótti Hæring til New York.
Mikið var flogið á þessum
tíma og þann 1. september, tæp-
um 2 mán. eftir að Gullfaxi kom
fyi'st til landsins, flutti hann þús-
undasta farþegann. í byrjun des.
1948 flaug hann til Scoresbysunds
á Grænlandi með lyf handa
dönskum verkfræðingi sem þar
lá fárveikui'.
Þessi fyrsta ferff Gullfaxa til
Grænlands bjargaði mannslífi og
var jafnframt fyrsta ferff ís-
lenzkrar flugvélar þángaff aff
vetri til.
En leiguferðir voru farnar víð-
ar en til Grænlands og Gullfaxi
kom við á mörgum fjai'lægum
stöðum. Auk Bandaríkjanna og
margra Evrópulanda fór hann til
Sýrlands, Kýpur, Bermuda, Pu-
erto Rico og Venezuela. Hann
kom til sextán landa fyrsta árið,
sem hann var í eigu Flugfélags
íslands og flaug vegalengd sem
samsvarar tíu sinnum kringum
jörðina. Alls voru flugferðir
Gullfaxa þetta ár rúmlega tvö
hundruð.
í maíbyrjun 1949 fór Gullfaxi
fyrstu áætlunarferðina til Lon-
don, en þangað hefur Flugfélagið
haldið uppi áætlunai'ferðum síð-
an.
Á þeim níu árum, sem Gull-
faxi var í stöðugum ferðum hjá
Flugfélagi íslands, ferðuðust
margir heimsfrægir menn með
honum.
Má meðal þeirra nefna núver-
andi forseta Bandaríkjanna, D.
Eisenhower og var það fyrsta
flugferð hans í almennri farþega-
flugvél. Þá hefur Gullfaxi flutt
forseta íslands, hr. Ásgeir Ás-
geirsson milli lánda. Hinn frægi
óperusöngvari Jussi Björling og
Sir Edmund Hillary hafa báðir
flogið með Gullfaxa.
Eftir að Sólfaxi, önnur Sky-
masterflugvél félagsins kom til
landsins árið 1954, voru báðar
þessar flugvélar notaðar jöfnum
höndum til áætlunarflugs og
leiguflugferða.
Nokkru síðar, eða árið 1955
eykst enn verkefni þessara flug-
véla, er farið var að nota þær
til innanlandsflugs.
Eins og hundraff sinnum
kringum jöröina
Er Flugfélag íslands eignaðist
Viscount-flugvélarnar var ákveð-
ið að selja Gullfaxa. Önnur nýja
vélin hlaut nafnið Gullfaxi, en
gamla vélin var nefnd Faxi og
fór eina ferð uixdir því nafni til
Danmerkur nokkru síðar.
í tæplega niu ár var Gullfaxi
gamli búinn að vera í stöðugum
ferðum fyrir Flugfélag íslands og
á þeim tíma flaug hann rúml. 12
þús. klukkustundir. Vegalengdin
sem hann flaug var um 4 millj
km, en það svarar til eitt hundr
að ferða kringum jörðina um
miðbaúg.
í sex ár annaðist hann einn
allt millilandaflug fyrir Flugfé
lagið og var um tíma eina milli
landaflugvél okkar íslendinga.
Það er með nokkrum söknuði
að Flugfélagsmenn kveðja gamla
Gullfaxa, sem nú víkur fyrir
nýrri og fullkomnari farkostum.
Hann var alla tíð rnikil happa-
flugvél.
Faxi seldur
Flugfélag íslands hugðist selja
gamla Gullfaxa strax að fengn-
um nýju flugvélunum sl. vor,
Rétt áður en salan átti að fara
fram komu margar Skymaster-
flugvélar á markaðinn í Banda-
ríkjunum og við það féll verð
þessara flugvéla mjög.
Mikið framboð hefur verið á
Skymasterflugvélum að undan-
förnu — og var ekki gengið fri
sölu Faxa fyrr en nú fyrir
skömmu, er flugfélagið Africair
í Jóhannesarborg í Suður-Afríku
festi kaup á honum.
Nú er gamli Faxi á leiðinni til
nýrra heimkynna. Fyrsti við-
komustaður eftir brottförina frá
Reykjavík, er Kaupmannahöfn,
þar sem formleg afhending flug-
vélarinnar fer fram. Eftir nokk-
urra daga viðdvöl þar, verður
haldið suður á bóginn og flýgur
íslenzk áhöfn flugvélinni allt til
Jóhannesarborgar í Suður-
Afríku, þar sem heimili hennar
verð'ur.
mm
Áhöfnin, sem flýgur gamla „GuUfaxa" síffustu ferffina í eigu
íslendinga. Taliff frá vinstri: Jóliannes R. Snorrason, flugstjóri,
Affalbjörn Kristbjarnarson, aðstoffarflugmaffur, Ásgeir Magnús-
son, vélamaffur og Rafn Sigurvinsson, flugleiffsögumaffur. Mcff
vélinni fóru einnig til Kaupmannahafnar frú Margrét og Örn
Ó. Johnson, framkvæmdastjóri.