Morgunblaðið - 26.08.1958, Blaðsíða 3

^ pfr-T'c'f iQ58.
M o * n r w p * * ð i ð
3
Jeppi Hermanns spóíar í eyði-
merkursandinum
Frá fundi Sjálfstæðismanna að Ölveri
AKRANESI, 25. ágúst. — Héraðs-
ruót Sjálfstæðismanna á Akra-
nesi og í Borgarfjarðarsýslu var
haldið að Ölveri undir Hafnar-
íjalli s.l. sunnudag og hófst kl.
4 eftir hádegi. Jón Árnason, for-
maður Sjálfstæðisfélags Akra-
ness, setti samkomuna með
avarpi.
„Vitanlega er það enn
Framsókn.
Pétur Benediktsson banka-
s ,ori flutti aðalræðuna.
Eftir að hafa hyllt Pétur
Ottesen alþingismann og þakkað
honum starfið á 50 þingum, lýsti
ræðumaður því, hversu núver-
andi stjórnarflokkar hafi þver-
brotið allar leikreglur lýðræðis-
ins. „Sú afstaða til lífsins, sem
þarna kemur fram, heitir á góðri
ij.enzku rangsleitni. Þetta kjör-
orð hafa stjórnarflokkarnir ritað
a gunnfána sinn“.
Arið 1931 vann Framsókn stór-
sigur í Alþingiskosningum á úr-
euri og ranglátri kjördæmaskip-
un — og sprakk á því.
„Vitanlega er það enn Fram-
sókn, sem ákafast stendur á móti
a.lri leiðréttingu á misrétti kosn
ii.galaganna, en það kerfi sem
gefur jafnlitlum flokki 10 þing-
mönnum fleira en hann á kröfu
á að réttu hlutfalli við þing-
manntölu Sjálfstæðisflokksins,
h.ýtur að hverfa, ef hugsjón lýð-
ræðisins á ekki að hopa fyrir
rembilæti foréttindanna“.
„Jafnar kvígur draga bezt arð“
Það voru ójafnir samningsaðil-
ar, sem að Hræðslubandalaginu
sioðu.
Alþýðuflokknum hefði verið
hollt að hafa í huga hið forn-
kveðna, að „jafnar kvígur draga
bezt arð“. Framsókn notar hvert
tækifæri til að sýna að hún met-
ur kommúnista meira en Alþýðu-
flokkinn. Við sáum hver viðbrögð
in voru, þegar þessum tveim sam
starfsflokkum Framsóknar lenti
saman út af landhelgismálin fyr-
ir tveimur mánuðum.
Þá var Alþýðuflokkurinn svín-
beygður undir ok kommúnista.
hvei's vegna lét hann fara svona
með sig? Sú saga gekk í Reykja-
vík, að Eysteinn Jónsson hefði
kallað foringja Alþýðuflokksins
fyrir sig og tjáð þeim, að ef til
kosninga kæmi út af þessari
deilu, þyrftu þeir einskis stuðn-
ings að vænta heldur fulls fjand-
Sitapar frá Framsókn og SÍS. Ég
var ekki viðstaddur þetta samtal
og veit ekki sönnur á þvi. Það
er ekki heldur aðalatriðið, hvort
Eysteinn Jónsson hafði þetta
form á. Hitt skiptir mestu, að það
er þessi hótun, sem alltaf hangir
yxir Alþýðuflokknum eins og
sverð á mjóum þræði, meðan
hann kýs sér það hlutskipti að
leika rangindaleikinn með Fram
sokn.
Utanríkisráðherrann missir
forystuna
Síðan veittist ræðumaður hart
að ríkisstjórninni fyrir frammi-
slööu hennar í varnarmálunum,
þar sem hún gerði varnir lands-
ins að verzlunarvöru, og hélt
áfram:
„Eftir frammistöðuna út á við
í þessu máli er von, að viðbrögð
útlendinga við áformum okkar
um stækkun landhelginnar hafi
verið með nokkuð sérstökum
hætti. Það er auðséð á erlend-
um fréttaskeytum, að víða hefir
sama spurningin vaknað: Hvað
kostar það margar milljónir doll-
ara að fá íslenzku ríkisstjórnina
tu að renna þessum kröfum nið-
ur?. . .“
„Ég minntist á landhelgismál-
ið. Allir íslendingar eru sam-
mála um nauðsyn þess að vernda
fiskimiðin og enginn flokkur get-
ur öðrum fremur eignað sér kröf
urnar um 12 mílna fiskveiðilög-
sögu frá grunnlínum. En það er
um þetta mál sem önnur fleiri,
að veldur hver á heldur. Meðan
Norðurlöndum og skýra þeim
málstað íslands, svo að við tengj-
um betur notið fulltingis þeirra,
sat hann að fagnaði í Moskvu og
kom heim með digran sjóð, —
50 milljónir króna úr því ferða-
lagi.
Það er erfitt að bera virðingu
fyrir þeirri ríkisstjórn sem í al-
þjóðaslciptum þarf að kaupa til
þess að gera það sem rétt er, og
það er varasamt að treysta henm,
Sjálfstæðismenn höfðu stjórn í þegar hún er í eilífn fjárþröng.
þessara mála, var stefnt sigur- j Á tveimur árum hafa nær 20
visst að settu marki. Núverandi
utanríkisráðherra hélt upptek-
inni stefnu í málinu, oft í fullu
trássi við kommúnista. Á Genfar-
ráðstefnunni í vetur var mál-
staður íslands í hinum beztu
höndum. Þótt sú ráðstefna færði
okkur engan fullnaðarsigur, var
það allra manna mál, að við
hefðum unnið þar stórkostlega á,
og að taflið stæði betur fyrir okk-
ur en nokkru sinni fyrr.
En nú urðu þáttaskil. Utan-
ríkisráðherra missti a.m.k. í bili,
alla forystu í málinu í hendur
kommúnistum. Þeim er þetta mál
hið mesta kappsmál, því að þeir
ætla sér að slá tvær flugur í einu
höggi, skapa sér vinsældir með
því að látast vera eindregnari í
málinu en aðrir — sem er hin
fáránlegasta skröksaga — en
jafnframt að ná öðru enn æðra
marki, að spilla vinfengi íslend-
inga við vestrænar þjóðir og
helzt að koma okkur úr NATO.
Vonandi tekst að afstýra þessum
áformum, en allt er þetta mjög
á huldu, því að um þetta mál er
sama laumuspilið og flest annað.
Ríkisstjórnin hefir neitað að
verða við kröfum Sjálfstæðis-
manna um að birta gögn málsins,
svo að helztu fregnirnar koma frá
útlöndum og bera oft á sér kvik-
sögublæ.
Rússar gáfu aldrei neinum neitt
Þó er eitt engin kviksaga. Með
an Lúðvík Jósefsson sjávarút-
vegsmálaráðherra átti að vera á
fundi með félögum sínum frá
milljónir cfollara fengizt að lám
frá Bandaríkjunum og Vestur-
Þýzkalandi, allt með veði i áhuga
okkar fyrir vestrænm samvinnu.
En hítin er óseðjandi. Hvað tákna
þessar 50 milljónir, sem Rússar
eru að rétta að okkur með óe'ili-
lega lágum vöxtum?
Samkvæmt blaðafregnum þyk-
ir fréttin um þessa aðstoð Rússa
ískyggileg meðal vestrænna
þjóða. Hafi útlendingar ástæðu til
tortryggni af þessum 'sökum, bá
höfum við það ekki síður sjálfir.
Rússar gáfu aldrei neinum neitt
án þess að hyggja til iauna, þóít
síðar yrði.
Sannleikurinn er sá, að þátt-
ur Rússa í utanríkisviðskiptum
íslands er nú þegar hættulega
mikill. Það er full ástæða til að
vera á verði, þegar þeir fava eð
færa okkur gjafir og hafa bað
hugfast, að margur tók við mút-
unni og missti frelsið.
Eyðimerkiure-angan
En hvað líður eyðimerkurgöng-
unni? Vissulega fengum við jóla-
gjöfina 1956, stóreignaskattinn,
og loks bjargráðin i vor.
Hvers vegna gerir ríkisstjórnin
allt, sem í hennar valdi stendur,
til þess að dylja það, hvernig
stóreignaskattinum var jafnað
niður? Er ástæðan ekki sú, að
hún óttist, að menn hefðu fljótt
sannfærzt um, að mest af skattin-
um lenti á atvinnufyrirtækjum,
sem nú þegar eiga í vök að verj-
ast vegna ónógs rekstrarfjár og
drápsklyfja af sköttum? Menn
hefðu átt kost á að sannfæra sig
um, að þetta var þáttur í skipu-
lagðri árás á frjálst framtak, á
því lenti allur skatturinn, en ein-
asta auðvald landsins, SÍS, slapp
svo að segja skattfrjálst.
Þegar við lítum á „jólagjöfina"
og „bjargráðin“, þá er erfitt að
verjast þeirri hugsun, að jeppi
forsætisráðherrans hafi „spólað“
í sandinum á eyðimörkinni. Hvað
hefir áunnizt? Nýir styrkir og
nýir skattar.
Það tók tvö ár í eyðimörkinni
að hrófla upp loftkastalanum.
Það væri oflof að segja, að þetta
hús væri reist á sandi, því að það
vantar alla undirstöðu. Kaup-
gjaldið hefir þegar hækkað al-
menntum 6% fram yfir dúsuna,
sem að launþegum var rétt.
Vísitalan situr á næsta leiti
og glottir. Engar þær ráðstafan-
ir, sem enn hafa verið gerðar,
geta varnað því að fram-
leiðsukostnaðurinn haldi áfram
að aukast hröðum
SUkSIfllU
Að sætta vinnu osr
fjármagn
Á undanförnum árum hafa
Sjálfstæðismenn hvað eítir ann-
að flutt tillögur um það á Al-
þingi, að nýrra leiða væri freist-
að til þess að sætta vinnu og
fjármagn og koma í veg fyrir
hin þjóðhættulegu átök milli
verkalýðs og vinnuveitenda um
kaup og kjör.
Ailir viðurkenna að „eitthvað"
þurfi að gera i þessum eínum.
Menn sjá að fjöldi verkfalla og
vinnudeiina á hverju einasta ári
hefur í för með sér gífurlegt tjón
skrefum, 1 fyrir Þjóðarheildina.
En því miður er litið aðhafzt
til þess að afstýra þessum vand-
kvæðum. Vinstri stjórnin lofaði
að tryggja vinnufrið í landinu.
En sannleikurinn er sá, að hann
heíur aiarei verið eins ótryggur
og einmiit þau rúmlega tvö ár,
sem hún ne.ur setið að völdum.
Hlu tdeildar-f yrir-
komulag
Sjálfstæðismenn hafa m.a.
bent á þá leið til þess að bæta
sambúð v*«uiuveitenda og verka-
lýðs, að komið yrði á fót svoköll-
uðu hlutaeiidar- eða arðskiptifyr
irkomulagi í einstökum atvinnu-
greinum. En það er i því fólgið að
starfsmenn atvinnufyrirtækj-
í Reykjavík að því, hvernig við anna fá bæði ílilutun um stjórn
vísitalan hækki, kaupgjaldið
hækki, og svo koll af kolli. Það
líður því ekki á löngu, unz hinir
háu framleiðslu- og útflutnings-
styrkir verða ónógir, og það þýð-
ir hærri styrki og hærri skatta,
sívaxandi verðbólgu, verðrýrnun
sparifjár, unz ekkert er eftir ann-
að en risavaxnar tölur og hrúgur
af peningaseðlum.
En það er til leið út úr þessum
igöngum, — að við losum okkur
við ríkisstjórnina og gröfum allt
styrkjafarganið með henni. Með
þátttöku í samvinnu vestrænna
þjóða á okkur þá að vera unnt að
afla gjaldeyri okkar álits, gefa
honum fast verðmæti inn á við
og út á við, — og vinna sjálfum
okkur um leið það frelsi að þurfa
ekki að spyrja nefndir eða banka
viljum nota þá fiármuni, sem eru
okkar réttmæt eign“.
Fjölsótt mót
Mótið að ölveri munu hafa
sctt um 600 manns. Þar komu
fram þau Ævar Jt. Kvaran, Stem-
unn Bjarnadóttir, Guðmundur
Guðjónsson og Máni Sigurjónsson
og fóru með ' :s skemmtiatriði.
Að loki var dansað.
Úr ritstjórnargreinum erlendra
blaða
um la
ndh
MIKIÐ ER skrifað um iandhelgis
málið í erlendum blöðum þessa
dagana. Verður hér getið nokk-
urra ummæla í ritstjórnargrein-
um erlendra blaða, sem borizt
hafa til Mbl. um helgina:
Vonirnar eru bundnar við .. .
Danska blaðið Politiken ræðir
málið á sunnudaginn. í greininni.
segir m. a., að álíta verði vafa-
samt, hvort alþjóðadómstóllinn
myndi viðurkenna stækkun fisk-
veiðilögsögunnar við ísland Fær
eyjar, Grænland eða Noreg í 12
sjómílur. Blaðið segir, að breytt-
ar aðstæður á sviði efnahagsmála
og tækni geti verið grut.dvöllur
fyrir því að breyta fyrri fisk-
veiðitakmörkum og að því leyti
sé rétt að styðja íslendinga.
Hins vegar telur b'aðið, að sam-
vinnu Norðurlanda og landa við
Norður-Atlantshaf sé teflt i órétt
mæta tvísýnu, ef eitt landanna
grípi til eitihliða ráðstafana, sem
hafi alþjóðleg áhrif, án þess að
reyna samningaleiðina til hins
ýtrasta.
Á Islandi eru aðilar, segir blað-
ið, am ljóst er að viðurkenna
þetta og ekki hafa enn misst öll
tækifæri til að hafa áhrif. Þeir
eiga á hættu að verða kallaðir
landráðamenn, — m. a. vegna
yfirboðs kommúnista í þjóðholl-
ustu — og þar sem málið hefur
tekið á sig þá mynd, að um sé
að ræða rétt lítils lands til að
ná rétti sínum gagnvart hinum
sterka.
Blaðið gagnrýnir tilkynningu
Breta um íhlutun herskipa. Síð-
an minnir það á, að viðræður
hefjist um málið á mánudag og
timinn sé dýrmætur. Endanleg
lausn fáist vart fyrir 1. septem.
ber. Vonirnar séu bundnar við,
að í Reykjavík séu nægilega
styrkir menn til að bjóða æstri
stemningu byrginn, svo að þrátt
fyrir allt vinnist tími til að ræða
málin af skilningi og ná mála-
miðlun.
Síðari hluti forystugreinarinn-
ar fjallar um landhelgismál Fær-
eyinga.
Viðræður
Social-DemoKiaien ræðir má;
ið í sambandi við landhelgi Fær-
eyja. I forystugreininni er harm-
að, að hiti hafj hlaupið í málið.
Segir blaðið, að frá sjonarmidi
Norðurlanda og Vestiulanda
verði að vona, að lausn ná'Si með
viðræðum.
Bretar gagnrýndir
í danska vÍKUiiimu Finanstid-
ende birtist sl. föstuda'g grein um
landhelgismálið, þar sem mjög
er veitzt að Brelum fyrir afstöðu
þeirra. Þar er í upphafi tninnzt á,
að England hafi látið sitja við
mótmælin ein, er Rúss’.and stækk
aði landhelgi sína í Péturs mikla
flóa í 100 sjómílur 1957. Yfirleitt
hafi England og önnur meðalríki
haft næg tækifæri tii að reka
fallbyssubátapólitík á árunum
eftir stríðið. Nú hafi England
hins vegar fundið land, sem ekki
hafi vald til að fylgja rétti sínum
eftir. Síðan segir blaðið. að af
hálfu Dana beri að segja það
þeirra og hiutdeild í arði þeirra,
auk sinna föstu launa. Slíkt fyrir-
komulag hefur reynzt vel víða
um heim og fyllsta ástæða er tU
þess að gei'a því gaum.
Enniremur þarf að leggja meiri
áherzlu á margs konar fræðslu-
starfsemi um efnahagsmál, bæta
aðstöðu almennings til þess að
fylgjast með verðmyndun og hag
þróun og eyða þannig tortryggni,
sem oft er undirrót átaka milli
verkalýðs og vinnuveitenda.
Hin rnifcla villa sósíalista
Hin mikla yfirsjón kommún.
ista og sósíaiista yfirleitt er sú,
að þeir ríghalda ennþá í hina
gömlu og úreltu kenningu Karls
| Marx um nauðsyn og nytsemi
greinilega, að hér sé um að ræða stéttabaráttunnar. í framhaldi
árás á þann réttaranda, sem sé : af oftrúnni á þá villukenningu
arfleifð Vesturlanda og lýðræðis- | líta þeir ennþá á verkföll sem
ins og Atlantshafssáttmálmn er sjálfsögð og eðlileg tæki í baráttu
eicisma
ið
gerður til að verja
Þá ræðir ritið um hina lög-
f- -egu hlið málsins. Segir
það, að um hana megi deila,
en minnir á efnahagslega hags-
muni íslands. Þá segir það,
að England hafi haft mörg
tækifæri til að bregðast við mál-
inu eins og réttarríki bæði á vett-
fólksins fyrir bættum lífskjörum.
Verkfallsréttinn ber að sjálf-
sögðu að viðurkenna í lýðræðis-
landi, enda þótt kommúnistar
hafi afnumið hann í þeim þjóð-
félögum, sem þeir stjórna sjálfir.
En verkfallsrétturinn má ekki
vera svo til eina tækið til þess að
skera úr um kaup og kjör. Til
vangi Sameinuðu þjóðanna og hans á þvert og móti aldrei að
með því að hafa frumkvæði að gr£pa nema í ýtrustu þörf. Nú-
málamiðlun, þar sem gildi 12
mílna lögsögunnar væri viður-
kennt, en ekki hirt um að nota
þau. Loks segir ritið, að Dan-
mörk hafi hér margvisiegra hags
muna að gæta.
Mál, sem semja ætti um
Enska blaðið Daily Xelegraph,
sem fylgir íhaldsflokknum aö
málum, birtir ritstjórnargrein um
málið sl. föstudag og kallar hana
Mál, sem semja ætti um.
Það væri illa komið fyrir báð-
um löndunum, ef Bretiand verður
neytt til að nota fallbyssubáta til
að verja togara sína, segir í upp-
hafi greinarinnar. Síðan segir, að
Island geti engum um kennt
nema sjálfu sér, þar sem [ að hafi
jafnan neitað að taka upp viðræð
ur við viðkomandi lönd. Það hafi
ekkert að vinna en mtklu að tapa
með því að hefja yfingar við
beztu vini sína í Atlantshafs-
bandalaginu. Ekki hafi Bretar
heldur neina hagsmuni af að
Framh. á bls. 15
tíma þjóðfélag, þar sem jafnrétti
og lýðræði ríkir á að geta jafnað
ágreining um kaup og kjör með
allt öðrum og heppilegri aðferð-
um.
Aðalatriðið er að komið sé i
veg fyrir að ágreiningurinn rísi,
að skapaður vcrði grundvöllur
réttlátrar skiptingar arðsins af
starfi þjóðarinnar.
Þetta er stærsta viðfangsefni
þjóðfélags okkar í dag. Ef skyn-
samleg og sanngjörn lausn fæst
á því leysist margur annar vandi
jafnhliða. Verðbólga og dýrtíð,
liallarekstur atvinnutækja og við
skiptaörðugleikar spretta t.d.
beinlínis að verulegu leyti af
kapphlaupi milli kaupgjalds og
verðlags og deilum um kaup og
kjör.
Sjálfstæðismenn hafa harizt
fyrir því að grafið verði fyrir
rætur þessara vandamála. Sátt
vinnu og fjármagns er eina fram-
búðarlausn þeirra, samstarf
stéttanna og samkomulag um
réttiáta skiptingu þjóðararðsins.