Morgunblaðið - 03.10.1958, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐ1Ð
Föstudagur 3. október 1958
ie
Hann bar enga ábyrgð á gerðum
sínum, þegar þetta æði greip
hann. Hann æddi fram og aftur
um fangaklefann, eins og skynlaus
vitfirringur, veífaði skammbyss-
unni og hótaði að nota hana á
varðmanninn, ekki síður en fang-
ann, til þess að halda uppi aga
og reglu.
Clipton, sem reyndi að skerast
í leikinn, varð einnig fyrir nokkr-
um höggum og allir þeir sjúkling
ar, sem höfðu mátt til að standa
nokkurn veginn uppréttir, voru
reknir úr sjúkrahúsinu. Þeir voru
neyddir af stað með þungar byrð
ar á bökum, að öðrum kosti hefðu
þeir verið barðir til bana. í
nokkra næstu daga ríkti óblandin
skelfing í Kwai-fljóts-búðunum.
Svar Nicholsons ofursta við hinni
ómannúðlegu meðferð var ósveigj-
anleg, ögrandi þögn.
Persónuleiki Saitos virtist ým-
ist vera eins og Mister Hyde, bú-
inn til hvers konar hryðjuverka,
eða hinn tiltölulega mennski dr.
Jekyll. Þegar tími ofsans og of-
beldisverkanna var liðinn hjá,
naut fanginn ávallt mjög mildi-
ríkra stunda. Nicholson ofursti
fékk þá ekki aðeins fullan matar
skammt, heldur líka þá uppbót
sem venjulega var ætluð sjúkling
um einum. Clipto i var leyft að
vitja hans og hjúkra honum og
Saito lýsti því jafnvel yfir í að-
vörunarskyni að hann bæri per-
sónulega ábyrgð á heilsu ofurst-
ans. —
Eitt kvöid lét Saito sækja fang
ann og leiða til sín inn í skrifstof-
una, en sendi varðmennina þegar
í burtu aftur. Þegar þeir voru
orðnir tveir einir, bauð hann Nic-
holson ofursta sæti og sótti í
birgðageymslu sína eina dós af nið
ursoðnu amerísku nautakjöti,
nokkra vindiinga og viskíflösku.
Hann kvaðst sem hermaður dást
mjög að framkomu hans, en stríð
væri nú eínu sinni stríð, jafnvel
þótt hvorugur þeirra bæri nokkra
ábyrgð á því. Hann sagðist vona
'væru þær að hraða brúarsmíðinni
sem allra mest. Þess vegna mætti
hann til með að notfæra sér alla
starfskrafta, sem tiltækilegir
væru. Ofurstina afþakkaði kjöt-
ið, vindlingana eg vínið, en hlust-
þetta skiptið var það ekki mr.
Hyde sem öllu réði. Saito varð
aulalegur á svipinn, hengdi höf-
uðið og muldraði eitthvert ógreini
legt svar, sem Nicholson heyrði
ekki. Svo rétti hann fanganum
Ofurstinn afþakkaði kjötið, vindlingana og vínið, en hlustaði
með athygli á það, sem við hann var sagt------------
aði með athygli á það sem við
hann var sagt. Hann svaraði með
fyllstu rósemi og sagði að Saito
hefði enga minnstu hugmynd um
það hvernig framkvæma skyldi svo
mikilvægt verk.
Enginn lifandi maður hefði get
að sagt um það hvort Saito myndi
heldur gera, ræða þetta mál með
skynsemi og stillingu, eða fá eitt
af sínum vitfirrtu æðisköstum.
Hann þagði stundarkorn og Nic-
holson ofursti greip óðar tæki-
færið:
„Leyfist mér að spyrja yður,
Saito ofursti, hvort þér séuð
ánægður með verkið til þessa. ...“
Þessi kænlega spurning hefði
getað hleypt öllu í bál og brand,
því að verkinu miðaði mjög hægt
áfram — en það var eitt mesta
að ofurstinn gæti skilið það að áhyggjuefni Saito ofursta, þar
hann, Saito, yrði að hlýða fyrir- j sem staða hans var í veði, ekki síð
skipunum yfirboðara sinna, sem | ur en álit hans og orðstír. En í
Sendisvein
vantar nú þegar á afgreiðslu blaðsins.
Vinnutími kl. 9-—6 e.h.
fullt glas af viskíi, hellti í annað
fyrir sjálfan sig og sagði:
„Sjáið þér nú til, Nicholson
ofursti. Ég held að þér hafið ekki
skilið mig fullkomlega. Þegar ég
sagði að allir lisforingjarnir
ættu að vinna, þá átti ég að sjálf
sögðu ekki við yður. Aðeins und-
irforingjana".
„Það mun enginn af liðsforingj
um mínum snerta á verki“, sagði
ofurstinn og setti glasið sitt aft-
ur á borðið.
Saito varð svipþungur, en
reyndi samt að sýnas-t rólegur.
„Ég hef verið Sð hugsa um þetta
nokkra undanfarna daga“, hélt
hann áfram. — „Ég held að ég
gæti látið alla yfirforingjana fá
einhvei's konar umsjónarstörf. —
Það yrðu þá aðeins undirforingj-
arnir, sem þyrftu að snerta á
verki".
„Það mun enginn af liðsforingj
um mínum snerta á verki“, endur-
tók Nicholson jafnrólega og áður.
„Hver liðsforingi verður að
stjórna mönnum sínum“.
Við þetta svar missti Saito loks j
alla stjóm á sjálfum sér. En þeg i
ar ofurstinn sneri aftur til fanga |
klefans, án þess að hafa vikið
hársbreidd frá ákvörðun sinni,
þrátt fyrir mútur, hótanir, högg
og jafnvel bænir, fann hann að
aðstaða hans var hreint ekki von-
laus og að þess myndi ekki langt
að bíða að óvinurinn gæfist upp.
6.
Verkið stóð algerlega í stað.
Ofurstinn hafði snert viðkvæman
blett á Saito, þegar hann spurði
hvernig því miðaði áfram og hann
reyndist sannspár, þegar hann
fullyrti að Japanirnir myndu að
lokum neyðast ti’. að gefast upp.
Þrjár vikur höfðu liðið og brú-
argerðinni var ekki nærri lokið,
en hitt var þó enn alvarlegra, að
fangarnir höfðu unnið smíðinni
svo mikið og margvíslegt tjón, að
það hefði tekið langan tíma að
bæta það að fullu.
Brezku hermennirnir tóku mjög
nærri sér hina mannúðarlausu
meðferð, er hinn hugdjarfi ofursti
þeirra varð að þola. Þeir voru al-
gerlega varnarlausir fyrir högg-
um og misþyrmingum varðmann-
anna og auk þess sveið þeim það
mjög sárt, að þurfa að strita eins
og þrælar við framkvæmd þess
verks er óvinirnir höfðu mikið
gagn af. Þeir reyndu því að gera
sem allra minnst gagn, en vinna
því meira til tjóns, undir yfirskini
ótakmarkaðs starfsvilja.
Engin refsing var nógu hörð til
að halda skemmdarstarfsemi
þeirra og vinnusvikum í skefjum
og stundum lá við að litli japanski
verkfræðingurinn táraðist af ein-
skærri örvæntingu. Varðmennirn-
ir voru of dreifðir til þess að geta
fylgst með þeim öllum og of
heimskir til að hafa upp á söku-
dólgunum. Lagningu beggja braut
arteinanna hafði orðið að endur-
taka aftur og aftur, a. m. k. tutt-
ugu sinnum. Bæði beinu hlutarn-
ir og hinir bugðóttu, sem verkfræð
ingurinn hafði reiknað nákvæm
lega út og hælað niður, féllu um
koll, urðu að samanflæktum og
sundurslitnum brautarbútum og
gliðnuðu sundur i kröppum horn-
um, jafnskjótt og hann sneri bak-
inu að þeim. Brautarendarnir
tveir, beggja megin fljótsins, sem
brúin átti að tengja saman, stóðu
greinilega á misháum grunni og
stóðust aldrei nákvæmlega á. Einn
vinnuflokkurinn byrjaði þá að
grafa í ákafa og hætti ekki fyrr
en komin var djúp kvos eða
gryfja, mörgum sinnum lægri en
hæfilegt var, meðan varðfíflið
horfði með ánægju á dugnað og
afköst fanganna. Þegar svo verk-
fræðingurinn kom á vettvang, ætl
aði hann alveg af göflunum að
ganga og barði bæði varðmennina
og fangana. Hinir fyrrnefndu, sem
skildu að þeir höfðu enn einu sinni
látið gabba sig, myndu auðvitað
hefna sín grimmilega. En tjónið
hafði verið unnið og það tók
klukkustundir eða daga að bæta
það aftur.
Einn vinnuflokkurinn hafði
fengið skipun um að fella nokkur
tré, sem nota mætti í brúna. Þeir
völdu trén af mikilli nákvæmni og
komu með þau kræklóttustu og
veigaminnstu sem þeir gátu fund-
ið. Stundum lögðu þeir líka á sig
mikið erfiði við að fella risa-tré,
sem svo myndi velta niður í fljót-
ið og týnast. Og loks völdu þeir
trjástofna, sem voru allir sundur
étnir að innan, af skordýrum og
féllu saman við minnsta þunga.
Saito, sem fór í daglega eftir-
litsferð, gaf reiði sinni útrás í
tryllingslegu æðiskasti. Hann öskr
aði, hótaði, barði og formælti jafn
vel verkfræðingnum, sem gaf það
eina svar, að hinir örþreyttu
vinnuflokkar væru með öllu gagns
lausir. Við þetta svar öskraði
Saito og bölvaði hærra en nokkru
sinni fyrr, og reyndi að hugsa upp
nýjar refsiaðferðir, sem bundið
gætu enda á þessa þrjózkufullu
mótspyrnu. Hver sá sem staðinn
var að einhverju skemmdarvei'ki,
var bundinn við tré, barinn með
þyrnigreinum og skilinn þar eftir
1) „Þetta ókunnuga fólk mun
leiða yfir okkur ólán, eins og það
hefur gert á liðnum tíma“, segir
saeringamaðurinn.
2) „Það færir okkur
veikindi og hungur“.
3) „Þegar stóri, hvíti köttur-
inn kom í búðir okkar, þá vissi ég
að slæmir tímar væru í vændum
Þetta fóik og stóri hundurinn,
sem með því er, boða illt ... —
Við verðum að reka þau burtu“.
klukkustundum saman, nakinn og
blóðugur, varnarlaus fyrir maur-
unum og brennandi geislum hita-
beltissólarinnar. Clipton sá fórnar
dýrin, þegar þau komu heim á
kvöldin. Félagar þeirra studdu þá
og báru. Þeir nötruðu af sótthita
og bökin á þeim voru sundurtætt
og flakandi í sárum. Honum leyfð
ist ekki’einu sinni að hafa þá á
sjúkralista nema allra fyrst. —
Saito. gleymdi ekki hverjir þeir
voru. Jafnskjótt og þeir gátu stig
ið í fæturnar aftur sendi hann þá
aftur til vinnu og skipaði varð-
mönnunum að hafa sérstakar gæt-
ur á þeim.
Clipton gat stundum varla var-
ist tárum, þegar hann hugsaði um
andlegan styrk og hetjulund þess-
arra manna. Hann dáðist að því,
hvernig þeir þoldu þessar sam-
vizkulausu refsingar. Alltaf þeg-
ar hann var orðinn einn með þeim,
hafði a. m. k. einn þeirra þrótt til
að sitjast upp, brosa glettnislega
og tauta eitthvað á þessa leið: —
„Enn er ekki búið að smiða þessa
b.... brú. Þessi b.... járnbraut
hefur enn ekki verið lögð yfir b..
fljótið í þessu b.... landi. B....
ofurstinn okkar hafði rétt fyrir
sér. Hann veit hvað hann syng-
ur. Ef þér hittið hann, þá segið
honum að við stöndum allir með
honum. B.... górillan á eftir að
heyra síðasta orðið frá b....
brezka hernum“.
Hinar siðlausust* refsingar
höfðu alls engan árangur borið.
Mennirnir vöndust þeim. — For-
dæmið sem Nicholson ofursti hafði
gefið þeirn, varð þeim til meiri
örvunar og hressingar, en bjórinn
og viskíið, sem þeir smökkuðu
nú aldrei. Væri einum þeirra refs-
að fram yfir takmörk mannlegs
þols, svo að hann gat ekki haldið
áfram að vinna, nema með því að
stofna lífi sínu í bráða hættu, þá
var alltaf einhver annar tilbúinn
að leýsa hann af verði. Það var
föst regla.
Að dómi Cliptons roru þeir
samt lofsverðastir fyrir það aó
hafna öllum þeim lokkandi lof-
orðum, sem Saito gaf þeim, þegar
hann hafði gert sér það ljóst að
hann hafði beitt öllum þeim refs-
ingaraðferðum, sem hann þekkti
og gat ekki lengur hugsað upp
aðrar nýjar.
Dag einn lét hann þá fylkja liði
fyrir utan skrifstofuna sína, eftir
að hann hafði látið þá hætta
vinnu fyrr en venjulega — til þess
að ofþreyta þá ekki, að hans eig-
in sögn. Hann lét gefa þeim hrís-
mjölskökur og ávexti sem keypt-
ir höfðu verið af siömsku bæpd-
unum í næsta þorpi — gjöf frá
Sfiíltvarpiö
Föstudagur 3. oklóber:
Fastir liðir eins og venjulega,
13,15 Lesin dagskrá næstu viku.
19.30 Tónleikar: Létt lög (plötur).
20.30 Dagskrá Sambands ísl.
berklasjúklinga: 20,30 Samfelld
dagskrá: Flytjendur: Kristín
Anna Þórarinsdóttir, Árni úr
Eyjum, Sigurður Björnsson söngv
ari, Oddur Ólafsson yfirlæknir,
Björn Th. Björnsson, Þórður Bene
diktsson framkvæmdastjóri S. 1.
B. S. o. fl. (Björn Th. Björnsson
tekur saman dagskrána). 22,10
Kvöldsagan: „Presturinn á Vöku
völlum" eftir Oliver Goldsmith;
XVI. (Þorsteinn Hannesson). —-
22.30 Sinfómskir tónleikar (plöt-
ur). 23,05 Dagskrárlok.
Laugardagur 4. október.
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir). 14,00 Umferðar-
mál. 14,10 „Laugardagslögin". —
19,00 Tómstundaþáttur barna og
unglinga (Jón Pálsson). — 19,30
Samsöngur (plötur): Delta Rythrn
Boys syngja. 20,30 Raddir skálda:
„Sagan um stúlkuna í rauða bíln
um“ eftir Kristmann Guðmunds-
son. (Höfundur les). 20,50 Tónleik
ar (plötur). 21,15 Leikrit: „Tukt-
húslimurinn" eftir John Broken-
shire. — Leikstjóri og þýðandi:
Valur Gislason. 21,45 Tónleikar.
Leonard Pennario leikur vinssel
píanólög (plötur). 22,10 Danslög
(plötur). 24,00 Dagskrárlok.