Morgunblaðið - 29.11.1958, Blaðsíða 2

*
2
UORGVNBL4 Ð l Ð
Laugardagur 29. nóv. 1958

- ASÍ
Framh. af bls. 1
fram, að þar væri ekki aðeins
átt við þessa ríkisstjórn, held-
lir hverja þá ríkisstjórn sem
við tæki.
Forsætisráðherra vill ávarpa
- þingaeim
Atburðarásin á þessum merki-
lega fundi Alþýðusambandsins
var sú, að um kl. 5 síðdegis til-
kynnti forseti þingsins, að for-
saetisráðherra hefði farið þess á
leit að mega ásamt efnahags-
málasérfræðingi ríkisstjórnarinn
ar ávarpa þingheim. Skýrði for-
seti frá því að þetta væri í sam-
bandi við ríkisstjórnartillögur,
sem nokkrum forustumönnum á
Alþýðusambandsþingi, hefði ver-
ið skýrt frá kvöldið áður. Leitaði
hann samþykkis þingsins fyrir
að þeir mættu koma og var það
veitt.
Leið nú um hálftími, þar til
forsætisráðherra og hagfræðing-
urinn sáust ganga inn eftir salar-
gólfinu, í fylgd með Hannibal
Valdimarssyni.
Ræða Jónasar Haralz
Fyrstur tók til máls haghfræð-
ingurinn, Jónas Haralz. Hann
flutti langa ræðu, er tók nær
þrjá stundarfjórðunga og fjall-
aði hún öll um það, hve ástandið
væri nú alvarlegt og ömurlegt í
efnahagsmálum þjóðarinnar.
Hann sagði að nú um langt ára-
bil hefði þjóðin lifað um efni
fram, langt fram yfir það sem
þjóðarframleiðslan leyfir. Þetta
hefði haft það í för með sér, að
þjóðin eyddi upp gjaldeyris-
forða og hefði lifað á erlendum
lánum. Hefðu hinar erlendu lán-
tökur þó aldrei verið meiri en
einmitt í ár, 1958. önnur afleið-
ing þess, að þjóðin lifir um efni
fram, sagði hagfræðingurinn, er
æ meiri verðbólga.
Hagfræðingurinn lýsti ástand-
inu svo: „Síðan í maí hefur verð-
lag hækkað vm 14%. Kaup
verkamanna hefur hækkað á
sama tíma um 16% og flestra
annarra, þar á meðal bænda, um
12,5%. En nú um mánaðamótin
er afarmikil kauphækkun fram-
undan. Því að þann 1. nóvember
var framfærsluvísitalan komin
upp í 219 stig og þýðir það, að
frá og með _. des. á að greiða
kaup samkvæmt kaupgjaldsvísi-
tölunni 202 stig. Þetta þýðir
hvorki meira né minna en 9%
hækkun á kaupgjaldi".
Hagfræðingurinn hélt áfram
lýsingu sinni og sagði, að ef
þessi kauphækkun kæmi til
framkvæmda yrði óhjákvæmi
legt að hækka verulega út-
fiutningsstyrki til sjávarút-
vegsins. Af því myndi svo
leiða hækkuð yfirfærslugjöld
og stórlega hækkað vöruverð.
Að lokum yrði afleiðingin af
þessu „endurteknar gengis-
fellingar", eins og hagfræð-
ingurinn orðaði það.
Þrátt fyrir þetta, sagði Jónas
Haralz, að hægt væri að gera
ráðstafanir svo að ekki yrði um
neina lífskjaraskerðingu að
ræða. En til þess að hægt væri
að semja um það og haga efna-
hagsmálunum rétt yrði ríkis-
stjórnin að fá frest. Ef þessi 17
stiga vísitöluuppbót yrði hins
vegar greidd, þá væri þar með
búið að stíga skrefið fram af
brúninni.
Hannibal les upp bréf Hermanns
Næst þessu kvaddi sér hljóðs
Hannibal Valdimarsson. Hann
sagði þó ekkert frá eigin brjósti,
heldur las hann upp bréf frá
Hermanni Jónassyni, forsætisráð
herra, til Alþýðusambandsins,
um að það féllist á að fresta
greiðslu vísitöluuppbótarinnar.
Einnig las Hannibal upp laga-
frumvarp sem ríkisstjórnin hefur
undirbúið þess efnis að þessi
frestun komi til framkvæmda.
Ræða forsætisráðherra
Að lokum tók Hermann Jónas-
son, forsætisráðherra, til máls.
Honum var mjög tíðrætt um
grundvöll vinstri stjórnarinnar.
Sagði hann að grundvöllur stjórn
arsamstarfsins hefði verið að hag
fræðilegir útreikningar segðu
fyrir um það hvað hátt kaup-
gjald bæri að greiða, og að ekki
yrði greitt hærra kaupgjald en
framleiðsla og þjóðartekjur þola.
„Við hófum stjórnarsamstarfið",
sagði Hermann, „með því mark-
miði að spenna kaupgjaldið ekki
hærra en þjóðarbúskapurinn þol-
ir“.
Síðan sagði hann, að það
væri í fyrsta lagi alveg von-
laust að ráða við fjárhagsmál-
in nema vísitalan yrði alger-
lega endurskoðuð, þ.e. að af-
numin yrði víxlverkun henn-
ar. Væru ailir hagfræðingar,
sem hann hefði talað við sam-
mála um þetta.
Óskaði eftir aukaþingi ASÍ!
Þá skýrði Hermann frá því að
það væri ekki honum að kenna,
heldur Alþýðusambandsstjórn,
að ríkisstjórnin neyddist nú til
að biðja um frestun á greiðslu
17 vísitölustiganna. Það væri
vegna þess að Alþýðusambands-
þing kæmi saman svo seint, rétt
fyrir hin örlagariku mánaðamót.
„Ég vildi fá saman aukaþing
ASÍ, þess er kom saman 1956, en
forystumenn Alþýðusambandsins
lýstu því yfir að það væri ekki
hægt. Bíða yrði eftir því að nýir
fulltrúar yrðu kjömir", sagði
Hermann. „En þá fór ég fram á
það, að hið nýja Alþýðusam-
bandsþing kæmi saman ekki
seinna en í byrjun nóvember.
Nú hefur þetta brugðizt og nú
vofir þessi óviðráðanlega hætta
yfir höfðum okkar“.
Hermann taldi, að það væri of
mikið sagt hjá Jónasi Haralz að
við gengjum fram af brúninni.
Réttara væri að segja að við stigj
um þau spor, sem við gætum
ekki snúið við úr.
Hermann Jónasson sagði
Alþýffusambandsþinginu, aff
þaff væri staffreynd, aff kaup-
gjald hefffi fariff 10% fram úr
því sem ríkisstjórnin og efna-
hagsmálasérfræffingar hennar
höfðu reiknaff meff.
Þrátt fyrir hið slæma ástand
taldi forsætisráðherra, að hægt
væri að viðhalda sömu lífskjör-
um og væru hér nú. Ríkisstjórn-
in þyrfti aðeins að fá svigrúm til
að koma fram með tillögur í sam
ráði við alþýðusamtökin um að
greiða vinnandi fólki „hæstu
laun sem framleiðslan og þjóðar-
tekjurnar leyfa“.
Er forsætisráðherra hafði lok-
ið máli sínu gekk hann þegar úr
salnum og var því lýst yfir að
hvorki hann né efnahagsmálasér
fræðingur ríkisstjórnarinnar
fengjust til að svara nokkrum
spurningum.
Tillaga um aff hafna tilmæl-
um um frestun
Er hann var genginn út, var
þessi tillaga borin fram:
í tilefni af bréfi hæstvirts for-
sætisráðherra, vill 26. þing Al-
þýðusambandsins lýsa yfir þeim
vilja sínum, að ráðstafanir þær í
efnahagsmálum, sem fyrir dyr-
um stendur að gera, verði á þann
veg, að dýrtíðin verði stöðvuð,
miðað við kaupgjaldsvísitöluna
185 stig, en telur hinsvegar ó-
hjákvæmilegt, að þar til sam-
komulag hefur tekizt um lausn
málsins, fari um kaupgpeiðslur
samkv. gildandi lögum og samn-
ingum stéttarfélaga.
Jafnframt telur þingið æski-
legt, að gerðar verði ráðstafan-
ir ef þurfa þykir, til þess að þau
17 stig, sem hér um ræðir hafi
ekki áhrif á verðlag vöru og
þjónustu í desembermánuði.
Um leiðir til lausnar málinu
tekur þingið á þessu stigi enga
afstöðu, en vísar til væntanlegra
tillagna sinna í efnahagsmálum.
um.
Effvarff Sigurðsson, Jón Sig-
urðsson, Björgvin Sighvatsson,
Sig. Stefánsson, Tryggvi Helga-
son, Ragnar Guffleifsson, Torfi
Vilhjálmsson, Björn Jónsson,
Snorri Jónsson, Eggert G. Þor-
steinsson, Óskar Hallgrímsson,
Gunnar Jóliannsson.
Einnig bar Framsóknarmaður
inn Kristinn B. Gíslason fram
eftirfarandi tillögu, að því er virt
ist í samráði við Hannibal Valdi
marsson, þótt ekki væri hann
meðflutningsmaður.
26. þing Alþýðusambands Is-
lands telur nauðsynlega sam-
vinnu milli ríkisvaldsins og
hinna vinnandi stétta. Af þeim
ástæðum lýsir þingið yfir, að
það mælir með því, að frumvarp
það, sem forsætisráðherra hefur
sent því til umv-.gnar, verði gert
að lögum. Meðmælin eru veitt í
traufti þess að ríkisstjómin í
samstcirfi við stjórn Alþýðusam
bandsins noti þann ráðrúmstíma,
sem lögin gefa, til þess að leggja
heilbrigðan og alþýðunni hag-
felldan grundvöll að viðnámi
gegn áframhaldandi þróun hinn
ar háskalegu verðbólgu.
Kristinn B. Gíslason.
Tillögum þessum svo og bréfi
forsætisráðherra var vísað til
verkalýðs- og atvinnumálanefnd
ar. Kl. var þá 7,30 og var fundi
frestað fram yfir kvöldmat.
Fundur var aftur settur á Al-
þýðusambandsþinginu kl. 21 í
gærkvöldi. Var fyrst haldið á-
fram umræðum um álit fræðslu
nefndar og töluðu þeir Hafliði
Jónsson og Árni Ágústsson. Þá
var tekið fyrir álit trygginga- og
öryggismálanefndar og hafði
Hermann Guðmundsson fram-
sögu. Fleiri kvöddu sér ekki
hljóðs og var nefndarálitið sam-
þykkt með smávægilegum breyt
ingum.
Gengu þingstörf fremur dræmt.
Var um stund beðið eftir nefndar
áliti. Bað þingforseti menn þá að
hlýða á kveðskap til að stytta
sér stuntíir og las eftirfarandi
vísu eftir Jón Rafnsson:
Hermann kom á þetta þing
meff þulu fræffa
skrýddur kápu gagns og gæffa
með glímubelti innan klæffa.
Var gerður góður rómur að
kveðskap þessum.
Næst hafði Hannes Stephensen
framsögu fyrir fjórhagsnefnd og
var álit nefndarinnar samþykkt.
Fleira hafði ekki gerzt á þing-
hófst í gœr
Athuganir samstarfs-
nefndar launþega-
samtakanna verða
lagðar tyrir þingið
NÍTJÁNDA þing Bandalags
starfsmanna ríkis og bæja hófst
í gær. Er þaff haldiff í Melaskól-
anum í Reykjavík. — Á þinginu
eiga sæti 118 aðalfulltrúar og
100 varafulltrúar frá 25 félögum
innan bandalagsins. Telja þau
samtals 4062 félaga. Flestir aðal-
fulltrúanna voru mættir til
þings, og var fundarsalurinn
þéttskipaður.
Setning þingsins
Formaður stjórnar B. S. R. B.,
Sigurður Ingimundarson, setti
þingið með stuttri ræðu. Hóf
hann mál sitt með því að geta
eins af frumherjum bandalagsins,
Þorvalds Árnasonar úr Hafnar-
firði, sem lézt eftir að síðasta þing
var haldið. Þorvaldur var
einn af stofnendum Starfsmanna-
félags Hafnarfjarðarbæjar. Einn-
ig var hann meðal stofnenda
B. S. R. B. og í stjórn bandalags-
ins fyrstu 12 árin. — Fundar-
menn risu úr sætum í virðingar-
skyni við minningu hins látna.
Þá gat íormaður þess, að full-
trúum nokkurra launþegasam-
taka hefði verið boðið að sitja
þetta þing sem áheyrnarfulltrú-
ar. Bauð hann þá velkomna.
Vandamál, sem verffur aff leysa
Síðan ræddi formaðurinn m. a.
nokkuð um þá sérhæfingu og
verkaskiptingu, sem svo mjög
einkenndi þjóðfélag nútímans og
væri raunar undirstaða framfara
og bættra lífskjara — en hefði
jafnframt í för með sér ýmis
félagsleg vandamál. Þau vanda-
mál yrði að leysa með samstarfi
og gagnkvæmum skilningi milli
hinna ýmsu stétta þjóðfélagsins.
Á sl. vori gekkst B. S. R. B.
fyrir því að koma á samstarfi
með nokkrum heildarsamtökum
launþega í því skyni að safna
upplýsingum um og rannsaka
efnahags- og kjaramál. Samtök
þau, sem leitað var til um sam-
starf í þessu máli, voru: Alþýðu-
samband íslands, Iðnemasam-
band ísl., Farmanna- og fiski-
mannasamband fsl. Landssam-
* band verzlunarmanna og Sam-
band íslenzkra bankamanna. Svo
fór, að öll þessi samtök óskuðu
að gerast aðilar að slíku sam-
starfi, nema Alþýðusambandið.
Hins vegar hóf A. S. f. um svipað
leyti undirbúning að sams konar
athugun af sinni hálfu.
Gott samstarf
Formaður kvað samstarf
nefndra aðila að athugun þessari
hafa verið mjög gott. Væri slík
samvinna ólíkra stéttarfélaga að
sameiginlegu hagsmunamáli lík-
leg til þess að eyða hvers konar
misskilningi og tortryggni milli
stétta, sem stundum gerði um of
Jón Lof tsson látinn
JÓN LOFTSSON, stórkaupmað-
ur, lézt að heimili sínu í Reykja-
vík í fyrrakvöld. Hann var 67
ára að aldri. Jón Loftsson var
fæddur í Fljótum í Skagafirði,
en fluttist til Reykjavíkur og
stofnaði hér verzlun og verk-
smiðju. Hann var kvæntur Bryn
hildi Þórarinsdóttur. Lifir hún
mann sihn.
inu laust fyrir kl. 11,30 í gær-
kvöld, utan að útbýtt var nefnd-
aráliti verkalýðs- og atvinnu-
málanefndar, sem birt er á öðr-
um stað í blaðinu.
vart við sig. — Niðurstöður at-
hugunarinnar yrðu nú lagðar
fyrir þingið, og þess væri að
marka nánar stefnuna í efna-
hags- og kjarmálum.
Að lokum óskaði Sigurður Ingi
mundarson þess, að pólitísk við-
horf yrðu sem minnst áberandi
á þinginu og það starfaði ein-
göngu með sameiginlega hags-
muni launþegasamtakanna fyrir
augum. Það skyldi engar kröfur
gera nema þær, sem væru fylli-
lega rökstuddar og réttmætar, og
taka yrði fullt tillit til annarra
stétta í þeim efnum. Hins vegar
skyldi halda fast við hverja rétt-
mæta kröfu þar til hún hlyti
viðurkenningu og væri uppfyllt.
Ávörp gesta þingsins
Að lokinni ræðu formanns,
fluttu nokkrir fulltrúar launþega
samtaka, sem boðnir voru til
þingsins, stutt ávörp. — Báru
þeir allir góða kveðjur frá félög-
um sínum og þökkuðu B, S. R. B.
forgöngu um athugun þá á efna-
hags- og kjaramálum, sem áður
er um getið. — Þessir tóku til
máls: Sverrir Hermannsson frá
Landssambandi verzlunarmanna,
Egill Hjörvar frá Farmanna- og
fiskimannasambandinu, Adolf
Björnsson frá Sambandi ísl.
bankamanna, Sæmundur Friff-
riksson frá Stéttarsambandi
bænda og Sigurjón Pétursson frá
Iðnemasambandi íslands. Einnig
barst kveðja frá Alþýðusam-
bandinu, sem ekki gat komið
því við að senda fulltrúa,
þar sem þing þess stendur nú
sem hæst.
Þessu næst var borin upp inn-
tökubeiðni í bandalagið frá
Starfsmannafélagi Keflavíkur-
kaupstaðar, sem stofnað var á sl.
ári. Var inntökubeiðnin sam-
þykkt, og formaður bauð fulltrúa
þess velkomna á þingið.
Kjörbréf — Kosningar
Formaður kjörbréfanefndar gaf
yfirlit yfir störf nefndarinnar og
las upp nöfn fulltrúanna. Lagði
hann síðan til, fyrir hönd nefnd-
arinnar, að öll kjörbréfin yrðu
samþykkt, og var svo gert í einu
hljóði.
Þá var gengið til kosninga. —
Fyrsti forseti þingsins var kjör-
inn Maríus Helgason, samkvæmt
uppástungu stjórnarinnar. —
Hann þakkaði þingheimi með
nokkrum orðum það traust, er
sér hefði verið sýnt, og bar fram
þær óskir, að árangur þingsins
yrði mikill og góður. — Annar
forseti þingsins var kjörinn Júlí-
us Björnsson og þriðji forseti
Hannes Jónsson. Ritarar voru
kjörnir þeir Guffjón Gunnarsson
og Stefán Jónsson.
Þá voru kosnir 7 menn í aðal-
nefndþingsins, svokallaða Nefnda
nefnd, en hún skipar síðan aðrar
nefndir, sem starfa meðan þingið
situr.
Er kosningu var lokið, las
formaður upp kveðju til þingsins
frá Arngrími Kristjánssyni, skóla
stjóra, en hann liggur nú í sjúkra
húsi og mun því ekki geta sótt
fundi. Arngrímur hefir lengst af
verið í stjórn B. S. R. B. og sótt
öll þing bandalagsins til þessa.
★
Að lokum flutti formaður
skýrslu stjórnarinnar um störf
hennar á liðnu kjörtímabili, og
jafnframt var prentaðri skýrslu
. útbýtt meðal þingfulltrúa. —
Fundi var síðan slitið um kl. 7
í gærkvöldi, en næsti fundur boð
aður kl. 4 í dag.
Að loknum fundi í gærkvöldi,
sátu þingfulltrúar boð fjármála-
ráðherra.
Hermann Jónasson flytur boffskap sinn um aff fresta greiðslu
17 vísitölustiga á kaupgjaldiff.
Nítjánda þing B.S.R.B.