Morgunblaðið - 29.11.1958, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐIÐ
Laugardagur 29. nóv. 1958
Rússar hafa enn
beig af Þjóðverjum
Eftir Edward Crankshaw, fréttamann
Observer
KRÚSJ'EFF hefur verið mjög
önnum kafinn að undanförnu.
Hann hefur verið að hreinsa
borðin fyrir 21. flokksþing rúss-
neska kommúnistaflokksins sem
haldið verður eftir tvo mánuði.
Það verður fyrst og fremst
flokksþing Krúsjeffs sjálfs, sigur
hátíðin fyrir persónu hans og
stefnu hans. Vafalaust er for-
dæmingin á Búlganin marskálki
miðuð við þetta þing. En nú hef-
ur Krúsjeff yfirlýst þennan fyrr-
verandi skugga sinn sem svikara.
Krúsjeff sýndi hvers hann var
megnugur, er hann lítillækkaði
öfluga andstæðinga eins og Mal-
enkov, Kaganovich, Molotov og
Shepilov. Hann sýndi hernum,
hvar Davíð keypti ölið, er hann
smánaði Zhukov marskálk. Þeg-
ar hann skipar Búlganin nú í hóp
með flokkssvikurunum er hann
að birta öllum vafagemlingum
svolitla aðvörun. Búlganin er út-
hrópaður, þótt hann hafi fengið
að gegna embætti forsætisráð-
herra í nokkra mánuði eftir að
hann sveik flokkinn.
Brot Búlganins virðist aðeins
fólgið í því að hann hugsaði sig
tvisvar um áður en hann greiddi
Krúsjeff atkvæði í úrslita átök-
unum vorið 1957. Fyrst í stað
var hann ósköp rólega fjar- ]
verjum en flesta okkar grunar.
Það var aðeins um stundarsakir
eftir ósigur Þjóðverja í heims-
styrjöldinni, sem Stalin taldi
hættuna frá Bandaríkjamönnum
meiri. En það stóð ekki lengi.
Rússar eiga erfitt með að ímynda
sér að Bandaríkjamenn geti ver-
ið eins ákveðnir og harðskeyttir
og Þjóðverjar.
Rússum hefur lengi vaxið í
augum hið algera samræmi og
hárnákvæma kostgæfni í hinum
þýzka „fullkomleika". Á keisara-
tímunum voru þýzkir innflytjend
ur meginkjarninn í starfshæfri
opinberri þjónustu Rússa. í fyrri
heimsstyrjöldinni voru feikna
fjölmennir herir Rússa grátt
leiknir af miklu fámennari herj-
um þjóðar sem þurfti að fást við
Breta, Frakka, ítali og Japani á
öðrum vígstöðvum. Milli styrjald
anna hafði Rauði herinn náið
samstarf við dulbúinn kjarna
nýs fyrirmyndar land- og flug-
hers Þjóðverja. Það sem Rússar
sáu vakti undrun þeirra og að-
dáun.
I síðari heimsstyrjöldinni var
þýzki herinn miklum mun fá-
mennari en sá rússneski. Hann
réðst þó gegnum rússneska her-
inn, eins og hnífur gegnum
smjör. Þetta varð rússnesku her-
foringjunum holl lexía. Samtímis
i var þýzki herinn að hernema
lægður úr æðstu stjórn Rússlands . a'la ®vrópu og hluta af Afríku
og honum tokst otrulega lengi
að halda sameinuðum herjum
og lækkaður í tign. Menn álitu
að með skipun hans sem banka-
stjóra ríkisbankans hefði hann
fengið rólegt embætti eftir
dýgga þjónustu. Það minnir á
það, þegar brezkir athafnamenn
eru stundum sæmdir aðalstign á
elliárunum.
Lítillækkun Búlganins að lok-
um ber keim af hinu gamla ger-
ræði ríkisvaldsins, sem þeir hafa
þó reynt að forðast að beita að
undanförnu. En einmitt slíkt ger
ræði er áhrifaríkara en nokkur
lög til að kæfa niður hvers konar
mótspyrnu.
Það er greinilegt, að Krúsjeff
íelur nú nauðsynlegt að beita
slíkri hörku og sýnir það, að
sjálfur er hann ekki viss um að
hann sé eins fastur í sessi,
og venjulega er álitið.
Eðlilegt er að menn álíti þessa
grimmdarlegu árás á félaga, sem
þegar var fallinn, bera vott um
nýja árásarhyggju og harðneskju
og jafnvel er talað um að síðustu
aðgerðir Rússa í Þýzkalandsmál-
inu beri hinu sama vitni. En ég
held þó að við nánari athugun,
fái það ekki staðizt. Það er ekk-
ert nýtt í afstöðu Krúsjeffs í
Þýzkalandsmálinu. Svo virðist
sem áætlunin um að afhenda
austur-þýzkum kommúnistum
Austur-Berlin að fullu sé aðeins
liður í víðtækari aðgerðum til
að halda uppi spennu, að kynda
undir kötlunum með því að
rugla, ógna og sundra hinum
vestrænu þjóðum og yfirhöfuð
að reyna að koma okkur úr
jafnvægi.
Það er ofur skiljanlegt, að
Rússar reyni að notfæra sér það
að Vesturveldin gera þrátt fyrir
kyrrláta tíma ekki minnstu til-
raun til að koma á jafnvægi í
heimsmálunum, er geti skapað
þeim aðstöðu til að taka frum-
kvæðið í sínar hendur. En þar
með er ekki sagður allur sann-
leikurinn. Þýzkaland er að áliti
Rússa og hefur ætíð verið alveg
sérstakt vandamál.
Rússar hafa aldrei dregið dul
á það, að þeir telja endurvígbúið
Vestur-Þýzkaland hina verstu
martröð. Að vísu eiga þeir sjálfir
alla sökina á því, að nú er gripið
til þess ráðs að hervæða Þjóð-
verja, en þar fyrir utan er ótti
Rússa að sumu leyti skiljanlegur.
Rússar hafa meira álit á Þjóð
Rússa, Breta og Bandaríkjanna
í skefjum.
Eftir styrjöldina fengu Rússar
tækifæri til að kynnast enn betur
hinni fyrirhuguðu þróun í hern-
aðartækni Þjóðverja og þeir hafa
einnig orðið sjónarvottar að því
furðuverki hvernig ríki sem var
í rústum reis upp til meiri auð-
legðar en nokkru sinni fyrr,
reiðubúið að taka enn að sér
forustu Evrópu, þótt það væri
nú aðskilið frá austurhéruðum
sínum.
Það er því engin furða, þótt
Rússar hafi enn talsverðan beig
af Þjóðverjum. Og nú sjá þeir
ekki aðeins að Þjóðverjar eru
endurvígbúnir innan samtaka
NATO, heldur sjá þeir líka að
Vesturveldin neita að viður-
kenna Oder-Neisse línuna og
Þjóðverjar tala opinberlega um
þá stund, þegar þeir vinna þessi
héruð aftur frá Pólverjum.
f þessu er ekkert nýtt. Um-
mæli Krúsjeffs um Berlín voru
sögð til að þreifa fyrir sér í hinu
kalda stríði. En þau voru líka
vottur um rótgróinn ótta, sem
Rússum tekst ekki að yfirvinna
fyrr en Þýzkaland er annað
hvort orðið hlutlaust eða sam-
einað sem rússneskt leppríki.
— Observer. Öll réttindi áskilin.
Frá Rangæinga-
útgáfunni
EINS og kunnugt er, hefur Rang-
æingaútgáfan gefið út síðustu
ljóðabækur Sigurðar Einarssonar
skálds í Holti. Vegna æði margra
fyrirspurna, sem útgáfunni hafa
borizt síðan bókmenntakynning-
in á verkum Sigurðar Einarsson-
ar var haldin 1. nóv. sl., vill út-
gáfan láta þess getið, að enn er
síðasta ljóðabók Sigurðar, „Yfir
blikandi höf“ fáanleg hjá bók-
sölum. Ljóðabókin „Undir stjörn-
um og sól, er í rauninni uppseld
fyrir löngu, en nokkur eintök
kynni þó að vera hægt að útvega,
ef menn snúa sér beint til Rang-
æingaútgáfunnar pr. Vallnatún,
Rangárvallasýslu, eða bókaút-
gáfunnar Leiftur hf., sem hefur
aðalumboð fyrir útgáfuna.
Guðmundur Pálsson og Bryndís Pétursdóttir í hlutverkum sin-
um i „Nótt yfir Napoli“, sem sýnd er í dag kl. 4.
Ólafur Þorsteinsson
— Minning
Vel er nú unnið,
verki lokið . . .
Gakk nú, góður þjónn,
til Guðs dyra,
umbun að fá
og eftirlæti!
M. Joch.
í DAG er borinn til hinztu hvíld-
ar að Saurbæ á Hvalfjarðarströnd
smiðurinn og fræðimaðurinn Ól-
afur Þorsteinsson. Sjálfur hafði
hann kosið sér leg á æskustöðv-
unum, og undrar engan, er þekktu
hann, því að ekki gat mann, sem
tryggari væri sínum æskustöðv-
um en einmitt hann. — Með Ólafi
er í val hniginn háaldraður merk
ismaður, sem í engu mátti vamm
sitt vita.
Fæddur var hann á Kambshóli
í Svínadal 18. apríl 1860, af góðum
bændaættum. Voru foreldrar
hans hjónin Þorsteinn Jónsson og
Sigrún Oddsdóttir. Heyrt hef ég,
að Ólafur hafi verið heitinn eftir
sr. Ólafi Hjaltested í Saurbæ, sem
auk þess að vera mætur klerk-
ur, var merkur búnaðarfrömuð-
ur, er gaf eigur sínar eftir sinn
dag, til styrktar búnaðarfram-
kvæmdum í Strandarhreppi. En
Þorsteinn hafði verið vinnumað-
skrifar úr 1
daglega lífinu J
Öryggi telpnanna á göt-
unni.
UNDANFARNA daga hafa mér
borizt bréf frá nokkrum
mæðrum, vegna fréttar, sem ný-
lega birtist í Morgunblaðinu um
svívirðilega árás fullorðins manns
á tvær litlar telpur. Allar taka
þessar mæður í sama strenginn,
og birti ég því í heilu lagi bréfið
frá einni þeirra.
Vegna fréttagreinar í Morgun
blaðinu í sl. viku, undir yfirskrift
inni: „Maður kærður fyrir kyn-
mök við börn“, vil ég biðja þig
að birta eftirfarandi:
Það eru ekki aðeins orð í tíma
töluð að hvetja foreldrana til að
vara börn sín við slíkum afbrota-
mönnum, heldur þurfa foreldr-
arnir sjálfir að gera sér grein
fyrir því, að svona menn geta
verið vinir þeirra eða næstu ná-
grannar, og þá kem ég að kjarna
málsins. Hvers vegna í ósköp-
unum er þessum mönnum hlíft
við mynd- og nafnbirtingu og
dómur þeirra ekki þyngdur upp
í allt að því eins langa refsivist
eins og morðingja, því glæpir sem
þessir eru hreint ekki smáir. At-
hugar fólk almennt, hvílíkt and
viðbrögð hennar síðar kynnu að
verða, þegar hún á að lifa í hjóna
bandi? Ég er ekki aðeins þeirrar
skoðunar, að slíkt áfall geti haft
varanleg áhrif á hana það sem
eftir er ævinnar, heldur hljóti
svo að vera. En því er þá hinum
seka hlíft?
Ættum við foreldrar ekki að
gera kröfur til meira öryggis fyr-
ir börn okkar? Ég fyrir mitt leyti
vil láta birta nöfn þessara manna
og mynd af þeim, og krefst þess
að þeir verði lokaðir inni, án
skemmtiferðalaga og frídaga á
kostnað almenns öryggis. Það er
gengið of langt í því að leyna
afbrotamönnum".
Eitthvað á þessa leið hljóðuðu
og bréf hinna mæðranna.Það hef-
ir sýnilega slegið felmtri á for-
eldra í Rvík við þessa fregn og
er það ekki að furða. „Ég býst við
að flestir foreldrar vildu heldur
missa jafnvel aleigu sína, en að
dætur þeirra yrðu fyrir slíku
áfalli“, skrifar ein.
Birt séu nöfn afbrotamann
anna.
¥»AÐ er ekki óeðlilegt að for-
eldrar vilji
legt áfall svona glæpur hlýtur að 1 þeirra manna,
fá birt nöfn
sem uppvísir
svo að hægara sé að varast þá.
Hér á landi hefur það yfirleitt
verið venja blaðanna, að fara
ákaflega varlega í að birta nöfn
afbrotamanna, a. m. k. þangað
til dómur er fallinn í máli þeirra,
og er það sjónarmið, sem skiptar
skoðanir eru um og talsvert hef-
ur verið rætt.
í umræddu tilfelli er ef til vill
meiri ástæða til að vara fólk við
en þegar um annars konar afbrot
er að ræða. Ennþá er málið þó
ekki komið lengra en það, að
maðurinn hefur verið sendur til
geðrannsóknar, og er hann sjálf-
sagt hættulaus á meðan. Meðan
læknir hefir ekki gefið úrskurð
um það hvort hann er heill á geðs
munum eða ekki, verður ekki vit-
að hvað um hann verður — hvort
hann verður lokaður inni á geð-
veikrahæli eða í fangelsi, en báð-
ir staðirnir ættu að vera örugg
geymsla fyrir slíka afbrotamenn.
Hvort sem nafn umrædds
manns verður birt eða ekki, þeg-
ar þar að kemur, er full ástæða
til að foreldrar vari stúlkubörn
við því að slíkir menn geti verið
á stjái. Það er ekki hægt að ganga
fram hjá því, að slíkt getur kom-
vera fyrir litla telpu og hvernigkunna að verða að slíku athæfi, ið fyrir.
ur sr. Olafs, áður en hann hóf
búskap sjálfur.
Ólafur Þorsteinsson ólst upp
hjá foreldrum sínum og varð
snemma vinnugefinn, athugull og
hneigður til bókar. Ekki varð
honum þó skólagöngu auðið, þó
að hugur hans stæði til náms frek
ar en öllum þorra gáfaðra ung-
lingspilta á þeim tímum. Naut
hann ekki tilsagnar nema um
tveggja mánaða skeið, hjá sr.
Þorvaldi Böðvarssyni í Saurbáe,
og mun sú tilsögn hafa verið því
nær eingöngu í skrift og reikn-
ingi.
Ungur að árum réðst hann í
vinnumennsku í sveit sinni, og
varð brátt vel metinn fyrir atorku
og hollustu, handlagni og liag-
sýni. Á vetrarvertíðum stundaði
hann sjó öðrum þræði um nokk-
urt skeið, þó að sjómennskan
ætti ekki allskostar við har.n
sakir sjóveiki, sem aldrei yfngaf
hann að fullu.
Um þrítugsaldur hóf Ólafur
búskap á Vestra-Miðfelli, og
kvæntist um líkt leýti Ingileifu
Sigurðardóttur. Varð sambúð
þeirra harla skammvinn, því að
hún dó einu ári síðar. Öðru sinni
kvæntist Ólafur árið 1894,Lárettu,
dóttur sr. Þorvalds Böðvarssonar
í Saurbæ. Var hún kona stórbrot-
in og gáfuð. Eignuðust þau tvær
dætur, sem báðar eru á lífi, Ingi-
leifu og Þorvaldínu, konu Guð-
mundar Gunnlaugssonar, fyrrver
andi kaupmanns, Snorrabraut 38
í Reykjavík. — Ólafur var vel
fallinn til búskapar, bætti hann
jörðina verulega þau ár, sem
hann bjó, og byggði upp hrörleg
hús, því að maðurinn var hagur
bezta lagi, hvort heldur um
hleðslu úr torfi og grjóti var að
ræða eða smíði úr timbri og járni.
Það mun fremur hafa verið að
vilja konu hans en sjálfs hans
ósk, að þau brugðu búi og fluttu
á Ákranes vorið 1897. — Var
það Strandarhreppi til ærins
tjóns, að Ólafur flutti burtu á
tæplega miðju manndómsskeiði,
þar sem ýms trúnaðarstörf
hreppsins voru að færast yfir um
á hann.Og er ekki ofmælt, að með
því hafi hann misst frá störfum
einn af sínum beztu sonum.
Eftir að Ólafur flutti á Akranes,
og lengi síðan, stundaði hann
mestmegnis smíðar, einkum hús-
byggingar. Var hann ávallt mjög
eftirsóttur smiður, þó að sjálf-
lærður væri. Réð þar ekki ein-
ungis um hagleikur hans, heldur
vinnukapp og vinnugleði, sam-
fara nýtni og hagsýni.sem kom sér
vel, er víða var byggt af litlum
efnum. Hann byggði ekki að-
Framh. íi '