Morgunblaðið - 29.11.1958, Blaðsíða 3

Laugardagur 29. nóv. 1958
MORCVISBL 4Ð1Ð
3
Svipmynd frá Alþýðusambandsþingi.
Siglufirði. —
— Hér sjást nokkrir fulltrúar frá Vestmannaeyjum og
Umræður um nefndarálit á
Alþýðusambandsþingi í gær
Uggur er i sjómönnum vegna þess hve
litið er gert til að tryggja öryggi
sjómanna gegn yfirgangi Breta
Fundir á Alþýðusambands- I
þingi hófust kl. 2 síðdegis í gær.
Eftir að fundargerð síðasta fund-
ar hafði verið lesin var tekið til
við að ræða nefndarálit. Fram
komu nefndarálit frá Trygginga
og öryggismálanefnd, Allsherj-
arnefnd, Verkalýðs -og atvinnu-
málanefnd, Fræðslunefnd og
fjárhagsáætlun sambandssjóðs
frá Fjárhagsnefnd.
Tryggingar og öryggismál
Fyrst flutti Hermann Guð-
mundsson framsöguræðu fyrir
Tryggingar og öryggismálanefnd
Flutti hann skýra og mátulega
langa ræðu. Um tillögur þessar-
ar nefndar urðu allmiklar um-
ræður, einkum í sambandi við
öryggisútbúnað skipa og um
tryggingamálalöggjöfina, þar
sem flestir voru sammála um að
hækka þyrfti örorku og ellilaun
og barnalífeyri verulega.
í sambandi við þessar umræð-
ur lét fjöldi ræðumanna úr ýms-
um hlutum landsins í ljósi ugg
vegna þess hve lítið væri gert
til að tryggja öryggi bátaflotans
á vetrarvertíðinni, þrátt fyrir
það að vitað væri hvernig Bretar
hegðuðu sér á miðunum. Sagði
Páll Scheving frá Vestmanna-
eyjum m.a. að Vestmannaeying-
um myndi þykja þröngt fyrir
sínum dyrum, ef hartnær 100
brezkir togarar kæmu.þar á mið
in með ofbeldi og yfirgangi, og
ekkert yrði gert til að vernda líf
sjómannanna.
Voru tillögur nefndarinnar
samþykktar.
Tillögur Allsherjarnefndar
Fyrir Allsherjarnefnd hafði
Björgvin Sigurðsson á Stokks-
eyri framsögu. Að ræðu hans
lokinni urðu litlar sem engar
umræður, nema hvað Hannibal
Valdimarsson stóð upp og fór
hörðum orðum um störf nefndar-
innar, sagði að hún flytti allar till
sem henni bærust hráar og ó-
soðnar. Nefndin yrði að taka sér
það vald, að kasta sumum tillög-
um í körfuna, eins og tillögu frá
Guðjóni Sigurðssyni um að ASÍ
skori á ríkisstj. ísl. að sjá svo um
að ísl. iðnaður fái hréefnainn-
flutning eftir þörfum. Þessa til-
lögu taldi Hannibal fáránlega.
Það gæti enginn aðili fengið
gjaldeyri eftir þörfum, þegar
skammta þyrfti gjaldeyri. Eða
hvernig væri það ef landbúnað-
urinn heimtaði líka gjaldeyri eft
ir þörfum og sjávarútvegurinn
Þessu svaraði Jón Ingimars-
son frá Akureyri. Hann sagði að
ósk iðnaðarmanna um að iðnaður
inn fengi gjaldeyri eftir þörfum
væri í rauninni aðeins ósk um
að iðnaðarmenn fengju að hafa
næga atvinnu. Hann sagði og að
nú væri lagt mikið kapp á að
flytja inn fullunnar erlendar iðn-
aðarvörur. Iðnaðarmenn teldu að
ef gjaldeyrir væri til fyrir þeim,
þá ætti að vera til gjaldeyrir fyr-
ir hráefnum til íslenzks iðnaðar.
Fyrir atvinnumálanefnd flutti
framsögu Tryggvi Helgason frá
Akureyri. Var ræða hans óþarf-
lega iöng og innihaldslítil. Ýmis-
legt í ályktun nefndarinnar um
atvinnumál vekur athygli. Þó
einna mest eftirfarandi setning:
„Síðasta sambandsþing lagði
ríka áherzlu á að hraðað yrði
kaupum á þeim 15 nýjum togur-
um, sem ákveðið var að kaupa
með stjórnarsamningi núverandi
stjórnar. Samningar um togara-
kaupin hafa enn ekki verið gerð-
ir. Verður að telja það óhæfan
drátt á efndum fyrirheita, sem
verkalýðsstéttin hefur bundið
vonir við“.
Þegar hér var komið tilkynnti
Björns Jónsson forseti þingsins,
að forsætisráðherra hefði óskað
þess að mega ásamt Jónasi Har-
alz efnahagsmálasérfræðingi rík
istjórnarinnar ávarpa þingheim.
Var leyfi til þess veitt með fá-
einum mótatkvæðum.
Meðan beðið var eftir forsæt-
isráðherra flutti Árni Ágústsson
framsögumaður fræðslunefndar
ræðu. Af áliti þeirrar nefndar
var einna helzt rætt um þá til-
lögu að ráðinn yrði sérstakur
maður til Alþýðusambandsins til
&ð safna sögulegum gögnum um
verkalýðshreyfinguna. Launa
þessa starfsmanns skyldi afla
þannig, að verkalýðsfélögin
greiddu fimm krónur í skatt á
hvern félaga.
Þessum fimm króna skatti mót
mælti Hannes Stephensen og
sagði m.a. að félag sitt Dagsbrún
hefði nóg við sína peninga að
gera. En með tillögunni mælti
Jóhann G. Möller frá Siglufirði.
Kjörbréf síðasta fulltrúans á
þinginu, Árna Ólafssonar úr
Verkamannafélaginu Dimon í
Rangárvallasýslu var samþykkt.
Þá sást til þeirra Hermanns Jón
assonar og Jónasar Haralz hvar
þeir gengu í salinn og er skýrt
frá þeim atburðum annars stað-
ar í blaðinu. Kl. var þá um 5.
Litlar undirtektir
Það hlýtur að vekja nokkra
furðu, hve undirtektir voru litlar
undir merka tillögu frá Alls-
herjarnefnd, þess efnis að skora
á yfirstjórn útvarpsins að Al-
þýðusambandinu verði framvegis
falið að undirbúa og skipuleggja
hátíðisdagskrá útvarpsins. Flutn
ingsmenn að þessari tillögu voru
13, en vart mun meira en tíu
manns hafa rétt upp hönd til að
afgreiða hana. Hlýtur þetta þó
að vera Alþýðusambandinu nokk
urt kappsmál.
þjóðina drengilegast til dáða.
Eftir þessa ágætu ræðu Jó-
hanns Ragnarssonar, tóku eftir-
taldir menn til máls: Gunnar
Tómasson, Haraldur Teitsson,
Ólafur Jónsson, Guðnj Gíslason,
Jóhann Ragnarsson, Halldór Þ.
Briem og Baldvin Tryggvason.
STAKSTEIHAR
Kviknar í kaffi
1 Kaffibrennslu
Akureyrar
AKUREYRI, 26. nóv. — Kl. 9 í
gærmorgun var brunaliðið hér í
bænum kallað út til að ráða nið-
urlögum elds, er komið hafði upp
í Kaffibrennslu Akureyrar í hinu
nýja verksmiðjuhúsi á Glerár-
eyrum. Kviknað hafði í 90 kg.
af kaffi í brennara verksmiðjunn
ar, er verið var að brenna kaffi.
Tókst flótlega að ráða niðurlög-
um eldsins, enda getur hann ekki
breiðzt þarna út. Allmikill reyk-
ur gaus upp, og urðu af því lítils-
háttar skemmdir. Ekki var um
eyðileggingu að ræða á öðru í
verksmiðjunni en kaffinu, sem
kviknaði í. — vig.
Verðjöfnun á olíu og
benzíni rœdd á Alþingi
Frumvarp viðskiptamálaráðherra stuðlar
að því að brjóta niður verðjofnunarkerfið
FUNDIR voru settir í báðum
deildum ALþingi.s á venj.ulegum
tíma í gær. Á dagskrá efri deildar
voru tvö mál. Frun.varp um at-
vinnuleyisistryggingar var til 2.
umr. og vísað til 3. umr. með
samhljóða atkv., en frv. um skipu
laigslög var tekið af dagskrá.
Þrjú mál voru á dagskrá neðri
deildar. Frumvarp um tollskrá
o. fl. var til 3. umr. og afgreitt
sem lög. Frumvarp til laga um
breybingu á lögum um verðjöfn-
un á olíu og benzíni var til 1.
umr. Er í því frumvarpi gæi-t ráð
fyrir, að svohljóðandi málsgrein
bætist við 1. gr. gildandi Laga:
Þó ekal heimill verðmunur of-
angreindra vara, sem stafar af
miismunandi kostnaði, svo sem
mismunandi vörugjöldum á útsöl.u
stöðunum sjálfum e&a umskipun-
arhöfnum til þeirra.
Frumvarp þetta er flutt af alLs-
herjarnefnd eftir beiðni viðskipta
málaráðherra. Einstakir nefndar
menn áskilja sér rétt til að bera
fram eða fylgja breytingartillöig-
um, sem kunna að koma við fr.urn
varpið, og hafa óbundnar hendur
um afstöðu til þess.
Framsögumaður allsherjar-
nefndar, Gunnar Jóhannsson,
gerði grein fyrir efni frumvarps-
ins, en er hann hafði lokið máli
sínu, kvaddi Sigurður Ágústsson
sér hljóðs. Kvaðst hann undrandi
yfir því, að þetta frumvarp væri
komið fram, því með því væri ver
ið að .gera tilraun til að færa þessi
mál í líkt horf og verið hefði áð-
ur en verðjöfnun á olíu og benzíni
kom til framkvæmda. — 1 frv.
væri gert ráð fyrir, að þeir, sem
búa úti á landsbyggðinni eigi að
greiða hærra verð fyrir olíu og
benzín. 1 greinargerð frv. sé sagt
að þessi leið sé farin til að koma
í veg fyrir óeðlilega hátt vöru-
gjald á útsöluistöðum eða umskip-
unarhöfnum úti á landi. Kvaðst
Sigurður vilja benda á, að slíkt
vörugjald væri því aðeins lög-
legt, að vitamálaskrifistofan
mælti með því og ráðuneytið féll-
ist á það.
Taldi Sigurður Ágústsson, að
með þessu frumvarpi væri farið
inn á mjög varhugaverða braut
vera komnar út í heild.
og kvaðst hann fyrir sitt leyti
ekki geta stutt frv. Þá skýrði
hann frá því, að hann hefði helzt
óskað, að frv. yrði vísað til 2. um
ræðu og sjávarútvegsnefndar.
Lúðví'k Jósefsson sagði að það
væri nauðsynlegt að aetja skorð-
ur við því hvað hinir einstöku
hafnarsjóðir vildu leggja á olí-
una. Kvað hann það hafa komdð
í ljós, að einstaka hafnir á land-
inu hefðu fundið, að með því að
hækka vörugjöldin, sem verðjöfn-
unarsjóður svo greiddi, hefðu
þær getað aflað sér tekna í hafn-
ansjóð. Kvað hann verðjöfnunar-
kerfinu stefnt í voða með því að
gefa þarna eftir og ef lögunum
yrði ekki breytt eins og frv. gerir
ráð fyrir gæti það orðið til þes6
að brjóta niður verðjöfnunar-
kerfið.
Sigurður Ágústsson .kvaðst vera
þeirrar skoðunar, þrátt fyrir yf-
irlýsingar Lúðvíks, að hér væri
farið inn á mjög varhugaverða
braut. Þar sem gert væri ráð fyr-
ir mismunandi kostnaði í 1. gr.
frv. kæmu ýrnsir kostnaðarliðir til
greina svo sem flutningskostnað-
ur. Hann kvaðst vera andvígur
frv. einmitt vegna þess að það
stuðlaði að því, að brjóta niður
verðjöfnunarkerfið. Þá benti Sig-
urður á, að hættan af of háu
vörugjaldi einstakra staða væri
ektoi óviðráðanleg, því það væri á
valdi ríkisstjórnarinnar hverju
sinni, hvort hún leyfði þá hækk-
un vörugjalds, sem einstök hafn-
aryfirvöld færu fram á. Benti
hann á það, máli sínu til stuðn
ings, að sumum stöðvum hefði
verið neitað um hækkun vöru
gjalds.
Að umræðum loknum var frum
varpinu vísað til 2. umr. ’
Þriðja málið á dagskrá neðrd
deildar, frumvarp til laga um
breytingu á lögum um biskups
kosningu, var tekið út af dag-
skrá.
„Lántökuskeiðið
senn runnið á enda“
Þegar V-stjórnin tók við fyr-
ir h. u. b. ZM ári voru opinberar
skuldir íslendinga erlendis lið-
lega 360 millj. króna. Á nær
þriggja ára valdatíma stjórnar
Ólafs Thors 1953—1956 höfðu þær
aukizt einungis um 130 milljónir
króna. Þá voru þó miklar fram-
kvæmdir í landinai og atvinna
ágæt, sízt minni en síðan.
Nú er öðru vísi um að litast.
Undir handleiðslu V-stjórnarinn-
ar hafa verið tekin ný erlend
lán að upphæð 618,5 milljónir
króna. Þrátt fyrir eindæma góð-
æri, t.d. 200 milljón króna óvænt-
ar tekjur af karfaveiðum nú, þá
hrökkva þessar giífurlegu lán-
tökur hvergi til. Vilhjálmur Þór
er sendur land úr landi í örvænt-
ingarfullri lánaleit, enda segir
hann gjaldeyrisástandið „ógnar-
legt“. Og Emil Jónsson segir
„glæfralegt" að hugsa til þess
sem verða kunni.
Það er í ljósi þessarra stað-
reynda, sem Hannibal Valdimars-
son lét í fyrradag útbýta á Al-
þýðusambandsþingi hagfræði-
plaggi, þar sem fullyrt er, að
„þetta lántökuskeið er senn
runnið á enda“.
„Eytt meira en aflað“
Nú dylst það að visu engum
í hvaða skyni Hannibal lætur
þennan boðskap berast nú. Á
þennan hátt á að hræða Alþýðu-
sambands-fulltrúana til að fali-
ast á þær þvingunarráðstafanir,
sem vitað er að V-stjórnin hefur
á prjónunum en hcf'ur enn ekki
árætt að láta sjá dagsins ljós. Um
réttmæti þeirra verður ekki
dæmt fyrr en þær liggja fyrir.
Vitnisburður hagfræðingsins er
hins vegar hin harðasta for-
dæming á framkvæmdum V-
stjórnarinnar. Lántökuskeiðið
getur ekki verið á enda runnið
nema því aðeins, að lánunum
hafi verið illa varið, að þau hafi
að verulegni leyti verið eyðslulán.
Svo hefur og einmitt verið. Þau
hafa stuðlað að því, að „þjóðin
hefur eytt meira en hún hefur
aflað“, eins og Emil sagði.
Kenna hver öðrum um
Lánsfé, sem þannig er varið,
er hættulegt. Það sýkir allt þjóð-
lífið og gerir erfiðara um að fá
Ián til skynsamlegra, arðbærra
hluta. Þjóðviljinn prentar í for-
ystugrein sinni í gær upp álykt-
un síðasta Alþýðusambands-
þings, þar sem m. a. segir:
„Tekin verði stór lán erlendis,
enda fáist þau án óeðlilegra skil-
mála með hagstæðum vaxtakjör-
um til langs tíma og helzt með
tryggingu fyrir að hægt verði að
greiða þau í íslenzkum afurðum.
Þess sé vandlega gætt, að slíkum
lánum verði fyrst og fremst var-
ið þannig að þau verði til þess að
auka hagnýta framleiðslu þjóð-
arinnar og þá einkum gjaldeyris-
framleiðslu hennar“.
í þessu sem öðru hefur V-
stjórnin haft að engu samþykktir
Alþýðusambandsþings, og Þjóð-
viljinn bætir sízt málstað sinn
með afsökunum:
„Þannig hafa afturhaldsöfl f
Framsóknarflokknum sýnt al-
gert skilningsleysi á nauðsyn
þeirra leiða sem Alþýðaisam-
bandsþingið síðasta lagði svo ein-
dregna áherzlu á, og háttsettir
menn í Alþýðuflokknum einnig,
og hefur sú staðreynd beinlínis
aftrað því að ríkisstjórnin hafl
af einbeitni fylgt stefnunni sem
mörkuð er í hinum tilfærðu um-
mælum“.
Kommúnistar auka einungis
skömm sína með því að reyna að
kenna öðrum um sameiginlega
skömm.