Morgunblaðið - 14.12.1958, Blaðsíða 10

1C
MORCUNRLAÐIÐ
Sunnudagur 14. des. 1958.
Baldur Helgi Björnsson
\ Minningarorð
HELGI, en svo var hann oftast
nefndur, var fæddur í Hólsseli
á Hólsfjöllum 19. 6. 1891. Hann
var Vopnfirðingur í föðurætt, en
Þingeyingur í móðurætt.
Ungur fluttist Helgi með for-
eldrum sínum að Hauksstöðum
í Vopnafirði og síðar að Teigi í
Hofsárdal.
Sautján ára gamall varð hann
fyrir þeirri þungu raun að missa
hægri fót, um miðjan legg. Geta
má nærri, að skugga hafi dregið
yfir framtíðarlönd unglingsins,
er af var fóturinn, skugga, sem
oft átti eftir að bregða fyrir síð-
ar. Smalamennska um fjöll og
firnindi, heyskapur, kaupstaðar-
ferðir og sveitastörfin, sem hann
hafði alizt upp við, hentuðu ekki
einfætlingi. Hér urðu því mikil
þáttaskil. Horfið var að iðnnámi,
og urðu skósmíðar fyrir valinu,
enda ekki um margt að velja á
þeim árum. Þetta taldi Helgi
ógæfuspor síðarmeir; hann gat
aldrei til fulls samlagað sjálfan
sig skósmíðastarfinu.
Skósmíðar lærði Helgi hjá Her
manni Þorsteinssyni á Seyðis-
firði, og starfaði hjá honum í
nokkur ár að námi loknu. Þessa
tímabils minntist Helgi með
hlýju, enda kynntist hann þar
mörgum, og batt vináttubönd,
sem styrktust síðan.
Til Reykjavíkur fluttist Helgi
1915 og vann hjá öðrum næstu
árin. 1919 stofnaði hann eigið
verkstæði í Aðalstræti 12, og
starfaði þar óslitið þangað til
fyrir 2 árum, að hann lagði skó-
smíðarnar á hilluna, enda þá við
hnignandi heilsu.
Síðustu missirin dvaldist Helgi
á Reykjalundi. Atti hann þar góð-
an samastað, hafði létta vinnu við
sitt hæfi, og um fram allt, gott
atlæti yfirlæknis og húsráðenda,
undi enda vel hag sínum.
Iðn sína stundaði Helgi af kost-
gæfni alla tíð, en engu að síður
mun honum hafa fundizt hann
vera á rangri hillu, sem fyrr
segir.
Helgi var meðalmaður á vöxt,
herðabreiður, stórskorinn og
karlmannlegur ásýndum og ör-
uggur í fasi. Kom þar upp Þing-
eyingurinn.
Heimsenda m illi
eftir LARS-HENRIK OTTOSON
er tvímælalaust með beztu ferðabókum, sem gefm.r hafa verið
Út á íslenzku, sakir fjölþættrar frásagnar á langri ferð. —
Höfundur fer frá nyrzta odda Noregs til syðsta odda Afríku,
eða 58.600 km Hann fer yfir 34 lönd og ratar í hin furðuleg-
Ustu ævintýri.
HEIMSENDA MILLI er úrvals ferðabók, sem prvdd er fjölda
mynuu.
Ferðabókaútgata 0
Pósthólf 1054. — Reykjavík.
Sæti hans var fullskipað hvar
sem hann kom. Félagslyndur var
hann og viðræðugóður, enda
löðuðust margir að honum, ung-
ir sem gamlir. Barngóður var
hann svo af bar, og kunni að
ræða við börn á þann hátt, að
þeim fannst þau vaxa að þroska
og viti.
Það var gestkvæmt í kjallar-
anum í Aðalstræti 12. Ófáir
menntamenn, sem nú eru komn-
ir yfir miðjan aldur, lögðu þang-
að leið sína á skólaárunum. Var
þar oft glatt á hjalla, spjallað og
kapprætt, í gamni og alvöru, um
flest það er máH skiptir. Komið
gat fyrir að hnútir flygu stund-
um, og var húsráðandinn enginn
eftirbátur, því hann var opin-
skár og harðskeyttur í kappræð-
um.
Þótt Helgi hefði ekki notið
mikillar skólamenntunar, var
hann vel lesinn, stálminnugur og
fróður um menn og málefni.
Kunningjarnir nefndu hann
stundum gervistúdent í gamni
enda mundi hann hafa sómt sér
Spurningar
NÝLEGA birtist í Vísi grein frá
fréttaritara blaðsins á Akureyri.
í þeirri grein stendur eftirfar-
andi: „Drykkjuskapur Akureyr-
inga hefur færzt mjög í vöxt frá
því vínbúðin var opnuð þar að
nýju, en keyrt hefur þó um þver-
bak í sumar og haust“.
Síðar segir í greininni frá
drykkjulátum, er gengu svo
langt á skemmtun þar á staðn-
um, að lögreglan varð að beita
kylfum við hina ölóðu veizlu-
gesti.
Þó að reynslan hafi orðið svona
sorgleg á Akureyri, eftir að vín-
búðin var opnuð þar aftur, er
verið að tala um að fjölga útsölu-
stöðum, og nú síðast að opna
áfengissölu í Keflavík.
Er furða þó að fram komi
spurningar í huga manns?
Er þjóðin slegin slíkri blindu
að hún sjá ekki hvert stefnir?
Og hvar er helzt hjápar að
vænta?
Ég las fyrir nokkru sam-
þykktir, sem gerðar voru á Sam-
bandsráðsfundi Ungmennafélags
íslands. Samþykktir þessar eru í
mörgum liðum. Þar stend-
ur: „Sambandsfundurinn beinir
þeirri áskorun til félaganna að
leggja mikla áherzlu á hinn menn
ingarlega og siðbætandi þátt
starfseminnar. Auka ber ábyrgð-
artilfinningu félaganna að þessu
leyti og þá einkum í skemmtana-
lífinu. Þar er ekki aðeins um
vanda þéttbýlisins að ræða, held-
ur einnig sveitanna".
Þó ekki sé það sagt berum orð-
um, þá má lesa á milli línanna að
hér er átt við drykkjuskapar-
ómenninguna. Hér kerrtur fram
eins og svo ákaflega víða: Al-
mennar athugasemdir í vel
sömdu orðskrúði, en sneitt hjá
kjarna málsins.
Það kemur hvergi fram í hin-
um mörgu samþykktum fundar-
ins, að Ungmennafélag íslands
eigi að taka upp aftur bindindis-
heitið.
vel á skólabekk. Hann myndaði
sér ákveðnar skoðanir og stóð
fast á þeim, hverju sem blés.
Þrátt fyrir alvöru undir niðri
var Helgi gleðskaparmaður, og
tók þeim lystisemdum, sem lífið
rétti honum tveim höndum. Á
þeim árum þótti vinum hans eng-
inn fagnaður fullsetinn ef hann
var fjarri.
Helgi var einhleypur alla tíð.
Tómstundum sí.ium eyddi hann,
eins og gengur og gerist, við lest-
ur, tafl og spil, ferðaðist einnig
mikið á sumrum meðan heilsan
leyfði og var dugandi ferðamað-
ur. Söngelskur var Helgi, enda
náfrændi Björgvins Guðmunds-
sonar tónskálds. Eitt sinn á fjalla
ferðalagi hóf hann upp lag
Björgvins: „Heyrið vella“, en þá
kom í ljós að enginn samferða-
mannanna kunni lagið, enda var
það þá nýtt. Tók hann þá að
kenna lagið, og fengu þeir tón-
sljóustu vel útilátið orð í eyra,
en laginu tróð hann í nemend-
urna, svo að allir sungu hástöf-
um að lokum.
Helgi naut góðrar heilsu fram
yfir sextugt, en þjáðist þá um
hríð af magasári, sem þó batn-
aði eftir uppslturð. Á meðan
hann lá í spítalanum varð einum
vini hans að orði:
Er ég geng um Aðálstræti,
Aðalstræti 12,
heyrast engin högg og læti
hlátrasköll né önnur kæti,
eða hlunk í einum fæti
yfir fjalagólf.
Allt er hljótt í Aðalstræti,
Aðalstræti 12.
Nú eru þessi hljóð þögnuð fyr-
ir fullt og allt. Þeir, sem vöndu
komur sínar í Aðalstræti, og
fleiri, sakna hreinskilha vinar-
ins úr leikjum lífsins og alvöru.
Helgi lézt 13. nóv. eftir skamma
legu, og var jarðsettur í Foss-
vogskirkjugarði hinn 18. nóv.
Vinur.
Nú vil ég spyi'ja: Er ekki kom-
inn tími til þess?
Landssambandið gegn áfengis-
bölinu sendi árið 1956 frá sér
ávarp til þjóðarinnar, sem birt
var í mörgum blöðum. Þar segir:
„Áfengisnautnin er í dag eitt
mesta vandamál flestra þjóða
heims. Af völdum áfengis deyja
árl. tugþúsundir manna. Áfengið
hefir gert margar milljónir
manna að andlegum og líkam-
legum aumingjum. Áfengið er
undirrót afbrota í stórum stíl.
Það eyðileggur lífshamingju
milljóna manna og grefur und-
an siðgæði og manndómi æsku-
lýðsins. Árlegt tjón mannkyns-
ins af völdum áfengis verður
ekki metið til fjár“. Ennfremur
stendur þar: „Með stofnun Lands
sambandsins gegn áfengisbölinu
hafa helztu menningarsamtök
þjóðarinnar tekið höndum saman
í því skyni að vinna gegn hinum
skaðlegu áhrifum áfengisnautn-
arinnar og glæða skilning alþjóð
ar á því alvarlega böli, sem áfeng
ið veldur“. Síðan er sagt frá því
að tuttugu og tvö félagasambönd
hafi gerzt aðilar að Landsamband
inu og að meiri hluti þjóðarinnar
sé innan þessara samtaka.
Þegar þetta ávarp birtist var
það mörgum mikið fagnaðarefni
og ekki sízt templurum, þvi fyrir
tilstilli stórtemplarans var Lands
sambandið stofnað. Þessi volduga
hreyfing átti að vera öflug út-
breiðslustöð bindindis hér á
landi.
En undarlega lítið virðist mér
hafa farið fyrir þessum samtök-
um með meira en hálfa þjóðina
að baki sér.
Getur ekki þessi stóri hópur
mætra manna skapað svo vold-
uga bindindishreyfingu, að öllum
útsölustöðum áfengis verði lokað.
Vilja ekki þessi tuttugu og tvö
félagasamtök ganga hreint til
verks og stofna bindindissamtök,
hvert þeirra innan síns áhrifa-
svæðis.
Hugleiðið þetta, góðir menn, og
gleymið því ekki að þetta mikla
vandamál þjóðfélagsins má eng-
inn telja sér óviðkomandi.
Maríus Ólafsson