Morgunblaðið - 14.12.1958, Blaðsíða 15

Sunnudagtir 14. cles. 1958i
MORCUNBLAÐ1Ð
15
//
SJÖ SÖGUR
44
Steingrímur Sigurðsson:
Sjö sögur,
Prentsmiðja Björns Jónsson-
ar, Akureyri 1958.
í>etta verk Steingríms Sigurðs-
sonar er eitt þeirra bóka, sem
kalla má sérkennandi fyrir okk-
ar tíma. Höfundur hennar er lista
maður, sem hefur til brunns að
bera skáldlega innsýn inn í kviku
mannlífsins og sterkt og litauð-
ugt tilfinningalif. í honum spegl-
ast upplausn og umbrot fólks, sem
íinnur ekki tilgang sinn, kynslóð-
ar, sem virðast hafa beðið and-
legt og siðferðislegt skipbrot og
geíið sig hégómanum á vald.
Og samt — þegar allir bikar-
ar eru tæmdir, er snúið heim í
leit að uppruna sínum, til hinnar
fornu arfleifðar íslendingsins,
fjallsins, sem stendur af sér tízku
siði rótlausrar kynslóðar, heim til
íslenzkrar heiðríkju, þar sem
„ekki er hægt að lifa fyrir neitt,
sem ekki er fagurt“.
Ég fæ ekki betur séð, en Stein-
grímur hafi vaxið stórum sem rit-
höfundur af þessari bók. Stíll
hennar er víðast með ágætum.
Hann bregður víðaupp áhrifamikl
um svipmyndum í hnitmiðuðum
leiftrandi setningum. Þræðir sög-
unnar eru oft margir og sam-
ofnir í listræna heild. Höfundur
kann manna bezt að byrja sögu:
„Eftir dansleikinn stóð fyrir dyr-
um gleði, sem ekki átti að ljúka,
fyrr en enginn gat meir“. Þannig
hefst fyrsta sagan „Bardagi“ og
hver er sá, sem ekki vill halda
áfram lestrinum? Þessi fyrsta
saga er skemmtileg sálgreining á
hinum frumstæða karlmanni, sem
drekkur af ástríðu og berst blint
og tilgangslaust vegna þess að
það er kona í bikarnum!
Næsta saga, „Voðaskot", gerist
í London og Skagafirði. Hún er
frá hernámsárunum og fjallar um
ungan mann, sem gerir sér dælt
við setuliðið og verður valdur að
dauða brezks hermanns. Endir
sögunnar er svo lýgilegur, að sag-
an gæti verið sönn!
f tveimur næstu sögum bókar-
innar „Þáttaskil" og „Sveskjan",
kemur hin mikla og mér liggur
við að segja meðfædda ritsnilli
Steingríms hvað bezt fram í dags
ljósið. Þar er að finna mann-
lýsingar gerðar af næmum sál-
fræðilegum skilningi. Á þetta
einkum við um þá síðarnefndu,
sem er meistaraverk bókarinnar.
Stíll þessarar sögu er listaverk
og ádeilan hvöss og markviss. Þar
er fjallað um siðferði hinnar
fyrstu kynslóðar á íslandi, sem
varð fínt fólk, yfirstéttarfólk á
mælistiku nútimans. Þetta fólk
veltir sér að vísu upp úr stríðs-
gróðanum en hefur glatað öllum
æðri verðmætum.Fyrst hæfileik-
anum til að trúa, þar næst hæfi-
leikanum til að skilja andíeg verð
mæti og loks hæfileikanum til að
elska. — Og hér í þessan sögu
Steingríms stendur það í allri
sinni nekt. „Gljábelgurir.n", hin
siðlaiifa og vínhýra yfirsté'.tar-
kona og maðurinn sem glatað
hefur sjálfsvirðingu sinni og legg
ur í „brimlendinguna“ eftir pönt-
un. Kampavínsfroðan er hér orð-
ið hið eina inntak lífsirrs — og
síðan ekkert.
„Appelsínur", er einnig saga
í úrvalsflokki. Heilsteypt og vei
gerð smásaga. Lausari í reipun-
um finnst mér aftur á móti sag-
an „Krummi“, þótt hún sé sterk
og fjalli af skilningi um mikil
örlög: Hina íslenzku bændamenn
ingu, sem varð úti á mölinni.
í síðustu sögu sinni „Við fjall-
ið“ hættir skáldið ádeilum sínum
á samtíðina. og snýr heim tii þess
sem heibrigt er og bezt í -ari
íslendingsins: Trúarinnar á feg-
urðina og hugsjónir til að lifa
og deyja fyrir. Hér kemst lesand-
inn aftur í snertingu við júní-
kvöld í íslenzkri sveit. torfarin
hraun og grösuga lækjarbaKka
í jökulsvölu háfjallalofti. Og
hér kynnumst við aftur fólki, sem
skynjar andleg verðmæti og kann
að elska. „Við fjallið" er hrífandi
fagur óður til íslenzkrar nátiúru
og 1 henni endurfæðist sú trú,
að á þessum tímum uppiausnar,
auðhyggju og hégóma muni það
Ég lofa
FYRIR SKÖMMU barst mér í
hendur, drengjasagan „Ég
lofa-----“
Mér varð hálfunderlega við,
mér fannst eins og ég hefði end-
urheimt gamlan dýrgrip, og það
rifjuðust upp fyrir mér minning-
ar frá löngu liðnum stundum, frá
fyrstu skátaárum mínum. „Ég
lofa----“ var fyrsta skátaibókin,
sem ég las, bókin, sem mér ligg-
ur við að segja, að hafi gert mig
að skáta. Þessi tvö litlu orð — ég
lofa — láta ekki mikið yfir sér,
en innihalda þó heilan heim af
sannleika, sem stundum getur ver-
ið erfitt að horfast í augu við. —
Skátabókin: „Ég lofa----“ kom
fyrst út hér á landi árið 1927, en
efni hennar er tekið frá fyrstu ár-
um skátahreyfingarinnar í Dan-
mörku. Sagan er af skóladrengj-
um, sem eru eins og skóladrengir
flestir, ærslafullir óþekktarormar
í augum kennarans, en mjög snið-
ugir og miklir gaipar í augum
þeirra sjálfra.
Og þetta hefur ekkert bíeytzt.
Eðli drengja er hið sama í dag
og það var á fyrstu árum skáta-
j hreyfingarinnar, og líkt í hvaða
j landi sem er. Þeir eru fullir af
. lífi og ærslum, svo yfir flýtur á
; stundum, færir í flestan sjó, og
mjög snjallir, að þeim finnst, þeir
, vilja svo margt, en þeir eru bara
ekki vel vissir um, hvað það er,
sem þeir vilja. Fullorðna fólkið
I segir, að þeir rjúki úr einu í ann-
að, fáist við allt og ekkert, aðal-
einkenni þeirra séu óhreinar hend
ur, hárlubbi, sem stendur út í all-
ar áttir, og í augunum sé stríðnis-
glampi eða þá algert áhugaleysi
fyrir umhverfinu og því, sem er
að gerast — það feé bezt að hafa
þá í hæfilegri fjarlægð.
Þá kemur skátahreyfingin til
sögunnar, og skátabækur eins og
t. d. „Ég lofa----“, sýna þess-
j um órabelgjum á hvern hátt þeir
j geta notað þessa geysimiklu starfs
I orku, sem í þeim býr, og yfirleitt
býr í sérhverjum hraustum
dreng. Skátastarfið er nýtt og
„spennandi", þar er yfirfullt af
verkefnum fyrir tápmikla drengi,
þar sem þeir geta reynt þolið og
kraftana, g síðast en ekki sízt
ímyndunai'aflið. 1 fyrstu koma
þeir ekki auga á það, að í þessum
Námsstyrkir
til guðfræðinga
ALKIRKJURÁÐIÐ (World
Council of Churches) veitir guð-
fræðingum styrki til námsdvalar
við ýmsa háskóla. Styrkþegar
skulu hafa lokið kandidatsprófi
í guðfræði eða stundað nám í
þeirri grein í 2 til 3 ár hið
minnsta og helzt ekki vera eldri
en 30 ára.
Umsóknir um styrki fyrir há-
skólaárið 1959—60 skulu hafa
borizt úthlutunarnefndinni í
Genf fyrir 1. jan. nk., ef sótt er
um dvöl í Bandaríkjunum eða
Kanada, en fyrir 1. febr. vegna
dvalar í Evrópu. Umsóknareyðu-
| blöð og nánari upplýsingar hefur
forseti Guðfræðideildar háskól-
ans, próf. Sigurbjörn Einarsson.
Ljóðabók eftir
Dag Sigurðsson
ÚT er komin hjá Helgafelli ljóða
bók eftir ungt ljóðskáld, Dag
Sigurðsson, sem áður hefur birt
nokkur ljóð í tímaritum. Bókin
nefnist „Hlutabréf í sólarlaginu"
og er 48 bls. í henni eru 26 Ijóð,
flest þeirra mjög nýstárleg og öll
órímuð.
Eiríkur Bjarnason 50 ára
þrátt fyrir allt verða fslending-
urinn í okkur, sem sigrar. —
Hafi Steingrímur þökk fyrir bók-
ina.
Reykjavík, 1. des. 1958.
Gunnar Dal.
skátaleik er innifalinn mikill
möguleiki til þroska og sjálfs-
bjíirgar, en smátt og smátt eykst
skilningur þeirra á skátastarfinu
og gildi þess, og þeir skilja, aS
það er ekki einungis skemmtilegt
að vera skáti, heldur einnig mjög
gagnlegt. Það fer þeim eins og
flestum, sem reyna sig á skáta-
brautinni — það skiptast á sigrar
og ósigrar. En þeir sem komið
hafa auga á hugsjónina, gefast
ekki upp, þeir vita, að skátaheitið
ob skátalögin eiga að vera uppi-
staðan í lífi þeirra, bæði á alvöru-
og skemmtistundum.
Ég vildi óska, að sem flestir
unglingar ættu þess kost að eign
ast bókina: „Ég lofa — —“, og
lesa hana, ekki einu sinni, heldur
oft, og foreldrarnir ættu einnig að
lesa hana.
Ég vil ijúka þessum línum með
því, að vitna í það, sem móðir
Jörgens, söguhetjunnar í bókinni,
segir við hann, þegar hann er að
því kominn að gefast upp á því
að halda saman skátaflokknum:
„Mundu það, Jörgen, að þið skát-
ar eigið að vera riddarar nútím-
ans. Þið liafið engu síður en ridd-
arar miðaldanna, heilagt land til
þess að vinna. Skátaliljan er ki’oss
merki ykkar. Heldurðu, að þeir
hafi snúið undan erfiðleikunum?
Nei, þeir hættu ekki fyrr en þeir
komust á rétta braut".
Skátar! Þið skiljið eftir ykkur
spor, sem margir munu feta í, vit-
andi eða óafvitandi. Mættu þau
spor verða ykkur sjálfum, sam-
ferðamönnum ykkar og landi og
þjóð til heilla og blessunar.
Hrefna Tynes.
FIMMTUGUR varð 7. des. sl. Ei-
ríkur Bjarnason, veitingamaður
í Hveragerði. Hann er fæddur
að Bóli í Biskupstungum hinn
7. des. 1908, sonur sæmdarhjón-
anna Maríu Eiríksdóttur og
Bjarna Guðmundssonar, er þar
bjuggu lengi. Bjarni lézt á sl.
ári ,en María er enn á lifi, og
dvelst nú í Hveragerði hjá syni
sínum.
Á unga aldri varð Eiríkur fyr-
ir þeirri þungu raun að missa
sjónina, en ekki hafa þau hörðu
örlög orðið til þess að hann legði
árar í bát. Alla tíð hefur Eirík-
ur verið gæddur óbugandi áræði,
bjartsýni og dugnaði. Á yngri
árum var hann óefað snjallasti
harmonikuleikari landsins, og
munu margir minnast enn þeirra
ánægjustunda, er Eiríkur lék á
hljóðfærið af sinni alkunnu
snilld. Var hann og manna eft-
irsóttastur á hverja samkomu,
til að gæða þær lífi og fjöri.
Einnig fór hann margar hljóm-
leikaferðir út um land og hélt
sjálfstæða hljómleika í Gamla
Bíói við geysimikla aðsókn. Auk
þess hefur Eiríkur samið mörg
athyglisverð lög. Leikur enginn
efi á því, að ef Eiríkur hefði átt
kost fullkominnartónlistar-
kennslu, að honum hefði verið
mikill frami vís sem hljómlist-
armanni. Um mörg undanfarin
ár hefur Eiríkur starfrækt veit-
ingahús í Hveragerði, með góðri
aðstoð konu sinnar, Sigríðar
Björnsdóttur. Hefur hann hlotið
vaxandi vinsældir í því erilsama
starfi.
Ekki hefur sjónleysið megnað
að kæfa meðfædda lífsgleði Ei-
ríks. Jafnan er hann glaður og
reifur heim að sækja. Fús að
gera öllum greiða. Fylgist undra
vel með þeim málum, sem ofar-
lega eru á baugi hverju sinni,
enda er hann maður gáfaður og
gjörhugull. — Þar sem fimmtíu
ár eru ekki hár aldur, eru þetta
engir eftirmæli, en þá ósk á ég
bezta Eiríki til handa, á þessum
tímamótum ævi hans, að hann
jafnan megi halda sínum óbug-
andi • viljastyrk og bjartsýni,
þótt örlögin hafi orðið honum
þyngri í skauti, en flestum öðr-
um.
Gamall sveitungi.
Stórfelldir
nauðungaflutn-
ingar í Kína
PEKING — Kínverska komm
únistastjórnin hefur síðustu
þrjú ár látið flytja 1,4 milljón
manna um 2000 km leið frá
hinum þéttbýlu strandhéruð-
um til vesturmarka ríkisins í
Sinkiang og Innri-Mongolíu.
Hefur útvarpið í Peking skýrt
frá þessum stórfelldu þjóð-
flutningum.
Ætlunin með fólksflutning-
unum er fyrst og fremst sú
að iðnvæða héraðið Sinkiang
vestast í Kína, en þar hefur
mikið magn af olíu fundizt í
jörðu. Alitið er að þessi 1,4
milljón manna muni mest
megnis hafa verið fólk, sem
kommúnistar telja pólitískt
ótryggt.
er nýtízkulegasti penninn
blek-innsog
Sheffer s Snorkel penni er hrein-
legasti penninn sem nú þekkist.
Með einföldu handtaki er penninn
fylltur án þess að nokkuð blek
komi á sjálfan pennaoddinn eða
hendur yðar klínist bleki.
penni
Fæst í ntfanga-
verzlunum.
Sheffer’s umboðið
EGILL GUTTORMSSON
Vonarstræti 4, Reykjavík.