Morgunblaðið - 24.12.1958, Blaðsíða 19

Miðvikudagur 24. dcs. 1958
MORCVNfíLAÐiÐ
61
Flugfreyjan veröur að
„gleyma sjálfri sér“
Spjallað við Hóbnfrfði Gunnlaugsdóltur,
yflrflugfreyju hjá Flugfélagi íslands
EINHVERN tíma fyrir skömmu
las undirritaður grein. í skozku
blaði, sem fjallaði' einkum um
íslenzk flugmál. Þar var m.a.
komizt svo að orði um okkur ís-
lendinga, að við værum „about
the most air-minded people in
the world“ (sem kannski mætti
þýða: einhver mest lofthuga þjóð
í heimi). — Þótt ekki sé allt
sannleikanum samkvæmt, sem
um okkur er rætt og ritað er-
lendis — og þá sízt meðal
brezkra hina síðustu mánuði —
mun hér skotið eigi allfjarri
marki.
Okkur hefir sem sé, á ótrúlega
skömmum tíma, tekizt að færa
okkur svo vel í nyt hina miklu
flugtækni nútímans, að athygli
hefir vakið víða um lönd. — Það
fólk, sem valizt hefir til þess að
starfa að íslenzkum flugmálum,
allt frá upphafi, hefir unnið af
atorku og framsýni. Og það virð-
ist hafa haft til að bera hæfilegt
sambland bjartsýni og raunsæis
til þess að fá yfirstigið alla þá
erfiðleika, sem óhjákvæmilega
hafa varðað veginn til þess mikla
árangurs, sem þegar hefir náðst
á sviði flugtækninnar á íslandi.
Þetta má gjgrna muna — og
meta að verðleikum vel unnið
starf, hér sem á öðrum sviðum.
*“Sl
Þvi var það, að undirrituðum
þótti ekki illa við eiga, þegar rit-
stjórinn sagði honum, að ætlazt
væri til þess að hann fyllti
nokkra dálka í jólablaði Mbl., að
nota tækifærið til þess að spjalla
ofurlítið við einhvern úr hópi
þeirra, sem starfa að íslenzkum
flugmálum.
Og þar sem mér hefir ætíð
geðjazt sérlega vel að flugfreyj-
unum okkar, ákvað ég að leita
eftir viðtali við Hólmfríði Gunn-
laugsdóttur,^ yfirflugfreyju hjá
Flugfélagi fslands.
Þegar ég svo fyrir nokkru náði
fundi Hólmfríðar og spurði,
hvort hún vildi fórna stundar-
korni af tíma sínum til þess að
spjalla við mig um sjálfa sig og
starf sitt, tók hún því með blíð-
asta flugfreyjubrosi, rétt eins og
það væri jafnsjálfsagt og að
færa þyrstum farþega um borð
í Gullfaxa vatn — eða viskí —
að drekka.
HBL
Við byrjum á því að rabba
um uppruna hennar, en þar sem
skjótt kemur í ljós, að hvorugt
okkar er neinn garpur í ættfræði,
hættum við okkur mjög skammt
út á það hála svell.
.— Ég er fædd á Akureyri, seg-
ir Hólmfríður. En ég mun ekki
hafa verið nema tveggja ára,
þegar foreldrar mínir fluttust til
Siglufjarðar — og þar ólst ég
upp. Tel mig því alltaf Siglfirð-
ing. — Foreldrar mínir? Þau eru
Gunnlaugur Guðjónsson, útgerð-
armaður á Siglufirði, og Hólm-
fríður Sigurjónsdóttir.
— Hvað um skólaárin?
— Um þau er víst ekkert sér-
stakt að segja. Ég gekk í barna-
skóla heima á Siglufirði, eins og
gengur og lög gera ráð fyrir. Síð-
an var ég við nám í Menntaskól-
anum á Akureyri þrjá vetur. Tók
gagnfræðapróf þar vorið 1947.
— Hvort ég hafi þá verið búin
að ákveða framtíðarstarf? Nei,
það var víst aeði langt frá því.
Maður bara kvaddi skólann einn
góðan veðurdag — og vissi eigin-
lega ekki, hvað maður átti af sér
að gera. Hafði ekki skeytt um að
reyna að ná áttunum, ef svo
mætti segja. — Þetta voru glaðir
dagar, í skólanum, og við gáfum
okkur víst lítið tóm þar til að
gera okkur áhyggjur út af fram-
tíðinni — eða hugsa yfirleitt
nokkuð um hana.
va.
— En hvað tók þá við, þegar
skólanum var lokið?
— Ja, mig langaði til að kom-
ast eitthvað út fyrir landstein-
ana — hefi alltaf haft yndi af að
ferðast. Og svo fór, að ég brá
mér til Svíþjóðar. Var þar við
nám í verzlunarskóla um skeið
og vann síðan nokkurn tíma í
skrifstofu.
— Og snerir þér svo að flug-
inu eftir Svíþjóðardvölina, eða
hvað?
— Nei, ekki varð það nú strax.
Ég þóttist þurfa að sjá meira af
heiminum, fór til Frakklands og
dvaldist þar um það bil ár. Það
var skemmtilegur tími. Síðan
kom ég heim og réði mig til
skrifstofustarfa hjá Friðrik
Bertelsen.
— Varstu ekki ánægð að vera
komin heim eftir alla þessa úti-
vist?
— Jú, víst þótti mér gott að
koma heim aftur, en heldur
fannst mér dauf vistin í skrif-
stofunni. Satt að segja dauðleidd-
ist mér það hálft annað ár, sem
ég vann hjá Bertelsen. — Ekki
það, að ég hefði undan neinu að
kvarta hjá fyrirtækinu, nei-nei.
Skrifstofustarfið átti bara ekki
við mig. Alltof einhæft og til-
breytingarlítið.
— Og fékkstu þá augastað á
f lugfreyj ustarf inu?
— Ja, þá fór ég að minnsta
kosti að hugsa um það í fullri
alvöru að gerast flugfreyja.
Hafði reyndar komið það til hug-
ar áður.
Og ég sótti um starfið — og
fékk það. Byrjaði svo að
vinna hjá Flugfélagi fslands í
maí fyrir 5Vz ári, ef ég man rétt.
Og Kristín Snæhólm, sem þá var
yfirflugfreyja hjá félaginu, tók
þegar að leggja mér lífsreglurn-
ar og fræða mig um nýja starfið.
— Seinna sótti ég svo námskeið
fyrir flugfreyjur hjá S.A.S.-flug-
félaginu — það var í verkfallinu
mikla 1955.
— Hvað var ykkur helzt kennt
þar?
— Það var nú býsna margt.
Eiginlega var þetta talsvert
strangur skóli, kennt daglega frá
kl. 9 að morgpi til kl. 4 síðdegis.
Fyrst og fremst vorum við æfðar
í framreiðslu, en auk þess var
fengin frönsk t tízkusýningar-
stúlka til þess að kenna okkur
snyrtingu — og „að ganga“. —
Já, það er kannski von, að þú
rekir upp stór augu, því að fæst
þykjumst við víst þurfa að fá
sérstaka tilsögn í göngulagi. En
sannleikurinn er sá, að það er
ekki einhlítt, í þessu starfi að
minnsta kosti. Slík kennsla mið-
ar að því að gera flugfreyjuna
sem öruggasta í allri framgöngu,
en það er henni vissulega nauð-
synlegt við misjafnar aðstæður
„í loftinu".
— En er það ekki fleira, sem
flugfreyja þarf að kunna skil á,
en að snyrti sig og ganga af list
og bera fram mat og drykk?
— Jú, víst. — Á þessu nám-
skeiði hjá S.A.S. voru okkur til
dæmis kynntar allrækilega ýms-
ar björgunaraðferðir við misjafn-
ar aðstæður. Einnig vorum við
æfðar í hjálp í viðlögum, og loks
voru kennd undirstöðuatriði í
veðurfræði og loftskeytatækni.
Jafnvel skyggnzt ofurlítið með
okkur inn í hreyfilinn og vélina.
Það er sem sé ætlazt til þess, að
flugfreyjan hafi einhverja nasa-
sjón af sem flestu viðvíkjandi
flugvélinni, auk þess sem beint
við kemur starfinu sjálfu.
•*
— En hvernig er það, þurfið
þið ekki að vera við því búnar
að bregða ykkur í gervi ljósmóð-
urinnar hvenær sem vera skal?
— Jú, alveg rétt. Ég gleymdi
að minnast á það. — Það er ein-
mitt lögð mikil áherzla á að veita
flugfreyjum góða undirstöðu-
þekkingu í fæðingarhjálp. Er
líka full ástæða til, því að það
kemur ekki svo sjaldan fyrir, að
konur „leggjast á sæng“ í flug-
vélum — og þá dugar ekki að
standa ráðalaus; þar er ekki
hægt að hlaupa í símann og kalla
á Ijósmóðurina eða lækninn.
— Meðal annarra orða, Hólm-
fríður. Hefir þér hlotnazt sá heið-
ur að hjálpa nýjum borgara í
heiminn?
— Nei — sem betur fer, verð
ég að segja. Auðvitað mundi
maður gera sitt bezta, ef til slíks
kæmi. En ef illa færi .... Ég vil
helzt ekki hugsa til þess.
— Ég get skilið það. — En, svo
við víkjum aftur að menntun
ykkar flugfreyjanna — eru slík
námskeið, eins og þú varst að
segja mér frá, ekki haldin hér
heima nú?
— Jú. Þau eru haldin á hverju
vori og standa yfir 6—7 vikur.
Félagið auglýsir oftast lausar
flugfreyjustöður í febrúar. Þegar
búið er að velja úr þeim, sem
sækja, byrjar námskeiðið, og síð-
an hefja hinar nýju flugfreyjur
venjulega starf í maí.
— Og eru stúlkurnar ekki und-
ir þínum verndarvæng, sem yfir-
flugfreyju, til að byrja með?
— Jú, það má kannski segja
svo. — Ég tala við þær, sem
senda umsóknir, ásamt fleiri
fulltrúum félagsins, og við reyn-
um eftir föngum að kynna okkur
þá þegar, hverjar telja megi hæf-
ar til starfsins. — Að námskeið-
inu loknu fara hinar nýbökuðu
flugfreyjur síðan nokkrar ferðir
með mér á flugleiðum innan-
lands og tvær til þrjár ferðir til
útlanda, áður en þær taka að
fullu við störfum.
— Mér skilst, að ráða þurfi
nýjar flugfreyjur árlega. Endast
stúlkurnar yfirleitt stutt við
starfið?
— Já, því miður er það svo, að-
eins 2—3 ár að meðaltali — og
má víst kenna ykkur karlmönn-
unum um það að allmiklu leyti.
Þið eruð sem sagt hálfgerðir
vargar í mínum véum! segir
Hólmfríður og brosir. — Ég læt
þessari sneið hennar til karl-
mannanna ósvarað, þar sem ég
þarf ekki að taka hana til mín,
og spyr hana, hvaða undirbún-
ingsmenntunar sé krafizt af
þeim stúlkum, sem sækja um
flugfreyjustarf.
— Við höfum sett gagnfræða-
próf sem inntökuskilyrði á nám-
skeið okkar. Auk þess eru stúlk-
urnar prófaðar í tungumálum, og
er þess krafizt, að þær séu sæmi-
lega að sér í ensku og dönsku að
minnsta kosti. — Aldurstak-
mark? Já, við höfum ekki tekið
yngri stúlkur en tvítugar. Og
mín skoðun er sú, að þetta aldurs
takmark megi alls ekki lægra
vera — væri jafnvel athugandi
að hækka það, í 22 til 23 ár. —
Sannleikurinn er nefniiega sá, að
þótt þetta starf sé skemmtilegt,
þá er það alls ekki fyrir hverja
sem er. Stúlkurnar verða að vera
vel þroskaðar og þrekmiklar,
heilsuhraustar og duglegar. —
Tilgangslaust að leggja þetta
starf á herðar lítt þroskaðra
unglinga.
Það hefir viljað brenna við, að
sumar þær stúlkur, sem hafa
ætlað að gerast flugfreyjur, hafa
alls ekki gert sér neina grein
fyrir því fyrir fram, hverjar
kröfur starfið raunverulega ger-
ir. Þær virðast hafa haldið, að
þetta væri ekki annað en ferðast,
brosa til farþeganna og vera
„elegangt" — og fá greitt kaup
fyrir öll skemmtilegheitin! —
En það er öðru nær en þetta sé
svona einfalt.
Ég mundi segja, að flug-
freyjustarfið sé að vísu mjög
skemmtilegt, en erfitt og kröfu-
hart, ef ég ætti að lýsa því í
mjög fáum orðum. — En það er
líka þroskandi, því að fyrsta boð-
orð flugfreyjunnar verður að
vera það að „gleyma sjálfri sér“
sem mest, en hugsa þeim mun
meira um aðra. Hennar hlutverk
er fyrst og fremst það að veita
farþegum alla þá þjónustu og að-
stoð, sem unnt er, og gera þeim
ferðina á allan hátt sem ánægju-
legasta — án þess að láta eigin
hagsmuni eða þægindi grípa þar
inn í á nokkurn hátt.
**
— Er flugfreyjustarfið ekki
alltaf jafneftirsótt?
— Nei, það er eins og heldur
hafi dregið úr áhuganum upp á
síðkastið — við fáum ekki jafn-
margar umsóknir og áður. —
Ástæðan? Ja, ég veit ekki, hvað
segja skal. Ef til vill er það bara
það, að nýjabrumið er nú farið
af. Kannski stúlkur séu lika al-
mennt búnar að gera sér grein
fyrir því, að þetta starf er ekki
eintómur leikur — og því sæki
aðeins þær, sem gera sér í raun
og veru Ijóst, hvað hér er um að
ræða.
— Svo við snúum okkur að
öðru, Hólmfríður — eru farþegar
ekki misjafnlega góðir við-
skiptis, ef svo laætti segja?
Mér sýnist næstum á svip
Hólmfríðar sem hún þykkist við
þessa spurningu fyrir hönd far-
þeganna — og hún svarar snöggt,
að þeir séu yfirleitt mjög elsku-
Hólmfriður: — Tíminn hefir
líka flogið
legir í viðmóti og ákaflega þakk-
látir fyrir allt, sem þær flug-
freyjurnar geri fyrir þá.
Ekki kveðst hún rninnast þess
að hafa orðið vör við neinn flug-
skrekk meðal farþega á ferðum
sínum, enda sé varla ástæða til
slíks — flugið sé nú orðið svo
öruggt. Og hún bætir við: — Sjálf
hefi ég aldrei fundið til neins
ótta eða óróleika í flugvél.
Kannski það stafi af því, að ég
er víst ofurlítið hjátrúarfull. —
Ef maður á að fara — þá ....
*SL
— Nýju Viscount-flugvélarnar
ykkar — hvernig líkar þér við
þær?
— Þær eru í einu orði sagt
dásamlegar — bæði fyrir okkur
í áhöfninni og farþegana, segir
Hólmfríður og ljómar öll, svo ég
sé, að óþarft er að fara frekar
út í þá sálma.
— Skemmtilegasta ferðin?
— Þær eru flestar skemmtileg-
ar að einhverju leyti. — Kannski
það hafi verið fyrsta flugferðin
mín — ég held ég hafi verið 10
ára þá. Hún var ekki löng — að-
eins frá Siglufirði til Akureyrar.
Ég var þá að fara í sveitina. Var
mörg sumur á Laugalandi í
Eyjafirði, hjá þeim séra Benja-
mín Kristjánssyni og Jónínu
Björnsdóttur, konu hans. Þar var
ákaflega gott að vera. — Ég
hafði lengi nauðað í mömmu og
pabba um að fá að fara í flugvél
þennan spöl til Akureyrar, og
loksins létu þau það eftir mér.
Og þetta var afskaplega spenn-
andi!
Mér þykir gaman að minn-
ast þess nú, að flugmaður-
inn í þessari fyrstu „loftferð1*
minni var enginn annar en örn
Johnson, núverandi framkvæmda
stjóri Flugfélags íslands. — Ég
man, hvað mér þótti búningur-
inn hans skrýtinn!
Einhver furðulegasta ferð, sem
ég hefi farið, ef ég má nota það
orð, var aftur á móti þegar við
fluttum fulltrúa á þing MRA
(Moral Re-Armament, eða sið-
væðingarhreyfingin) á Mackin-
ack-eyju í Bandaríkjunum sum-
arið 1957.
Helming eyjarinnar á MRA-
hreyfingin, en á hinum helm-
ingnum ræður djöfullinn lög-
um og lofum — að sögn þeirra
siðvæðingarmanna. — Flugvélin
beið þarna á meðan þingið stóð.
Við flugfreyjurnar bjuggum í
mjög veglegu gistihúsi — þarna
er allt mjög ríkmannlegt, fínt og
fágað — en okkar var gætt eins
og smábarna — sjálfsagt til þess
að við villtumst ekki inn á
áshrifasvæði Satans!
Margt í hugsunarhætti MRA-
manna var okkur, syndarinnar
börnum, mjög^framandi. Og satt
að segja þótti okkur nóg um sum-
ar „vitnanir" þeirra, sem þarna
sneru frá villu síns vegar og létu
frelsast. — Þetta var sem sagt
Framhald á bls. 65