Morgunblaðið - 22.02.1959, Blaðsíða 3

Sunnudagur 22. febr. 1959
MORCVNBLAÐIÐ
3
Ú r verinu
--Eftir Einar Sigurðsson-
Enn gerizt Ægir stórhöggur
Miklir sorgaratburðir hafa
gerzt síðustu daga, er tvö af
skipum íslenzka flotans hafa far-1
izt með allri áhöfn, Júlí með 30
mönnum og Hermóður með 12
mönnum, allt hinir vöskustu
drengir. Varpar þetta dökkum
skugga á hina nýbyrjuðu vertíð.
Hvern einasta íslending setur
hljóðan yfir þessum hörmulegu
atburðum og fyllist samúð með
þeim, sem misstu sína svo svip-
Tega í hafið.
Togararnir
Tíðin hefur verið mjög óstillt
íyrir vestan, þar sem togararnir
eru nú allir á veiðum, aðallega á
Halanum og fyrir austan Djúp,
stöðugir umhleypingar og mikil
frátök.
Aflabrögðin hafa farið eftir
veðrinu, verið rýr, en það er
Spáir þetta góðu um aflabrögð-
in, ef einhvern tíma gæfi á sjó.
í gær var almennt róið.\
Hvernig má bæta afkomu
sjávarútvegsins?
Hvað sjávarútvegurinn gefur í
aðra hönd byggist einku-m á
tvennu: Aflamagninu og söluverð
inu. Sú þróun hefur undanfarið
verið heldur hagstæð sjávarút-
veginum, einkum síðasta ár, þótt
nokkur tröppugangur sé þar jafn-
an á frá ári til árs.
Undir þetta hvoru tveggja
renna margar stoðir: 1) Fundur
nýrra karfamiða. 21) Bátarnir hafa
sótt meira á djúpmið og mið, sem
hafa verið lítt stunduð áður, eins
og við suðausturlandið. 3) Þá
hafa ný veiðarfæri eins og nælon-
ið aukið aflamagnið bæði á þorsk-
og síldveiðum. Þó er það svo, að
aflamagn hefði gengið mjög sam
flotans og vinnslustöðvanna. 80%
af bátafiskinum l»erst á land á
fyrstu 5 mánuðum ársins. Það fer
ekki hjá því, að fiskiskip, vinnslu
stöðvar og vinnuafl hálfnýtist
ekki með þessu búskaparlagi.
Ekkert er betur fallið til að bæta
úr þessum annmarka en dragnót-
in, sem getur veitt næga atvinnu
í hverju sjávarþorpi allt frá því
að vetrarvertíð líkur og langt
fram á haust. En að sjálfsögðu
þarf að nota hana með varfærni,
t.d. mætti banna með öllu notk-
un ýsunóta til þess að drepa ekki
uppvaxandi þorsk og ýsuungviði.
Það þarf að jafna fiskiframleiðsl-
unni yfir á allt árið, eftir því sem
við verður komið.
3) Aukin stofnlán. Sjá þarf
Fiskveiðisjóði fslands fyrir nægu
fé til stofnlána í fiskiskip, báta og
togara, og til fiskvinnslustöðva.
Sjóðurinn lánar nú 60—67% af
kostnaðarverði, og þarf enginn að
óttast, að allt of margir færu að
rjúka upp til handa og fóta og
kaupa fiskibáta fyrir 2Vi millj. kr.
og greiða í þeim 800—900 þúsund
krónur út í hönd og togara fyrir
tífalt það verð. Ef svo væri, væri
ekki nema gott til þess að vita, að
- ' • •
VIK!\
Islenzkir æskumenn, sem ætla að leggja út á sjómannabrautina sækja gull í greipar Ægis,
ekki vel að marka það, því tíðin
hefur spillt öllu saman. Þorsteinn
Ingólfsson kom þó inn í vikunni
á leið til Þýzkalands með 200
lestir, sem hann fékk á þessum
miðum eftir hálfsmánaðar útivist.
Gæti þetta bent til þess, að smá-
reytingur væri þarna hjá togur-
unum, ef gæftir væru góðar.
Fisklandanir sl. viku:
Þorkell máni .. 364 t. 16 dagar
Austfirðingur .. 148 t. 14 dagar
Fylkir ........ 90 t. 14 dagar
Reykjavík
Ekki var litið að sjó fram eftir
allri vikunni, því að alltaf var
hvassviðri, ýmist af suðaustri eða
suðvestri. I gær var svo almennt
róið.
Akranes
Fyrsti róðurinn í vikunni var
farinn í gær, var þá almennt ró-
ið. 2 bátar hafa lagt þorskanet,
og vitjuðu þeir um í fyrsta sinn í
gær.
Keflavík
Fyrst á föstudaginn gerði sjó-
veður, ef sjóveður skyldi kalla,
því að það var langt frá því að
það væri gott. Réru þó allflestir
bátar. Afli var sæmilegur þrátt
fyrir allt, gamla beitu og illt í
sjó, algengast 6—8 lestir á skip
og komst upp í 11 lestir hjá tveim
ur bátum, Von og Hiími. í gær
var almennt róið.
Þetta er lengsti ógætakafli, sem
komið hefur um langt árabil. Má
segja, að vart hafi verið komizt
á sjó allan þorrann eða í heilan
mánuð.
Vestmannaeyjar
Algjör frátök voru fram á föstu
dag, en þá réri einn bátur, Gull-
þórir. Fór hann stutt, rétt út í
Flóann. Fékk hann 6 lestir, sem
er dágóður afli, þegar tillit er
tekið til þess, hve stutt var farið.
an undanfarin ár, ef allt þetta
hefði ekki haldizt i hendur.
Hvað verðlag snertir, hefur það
verið að þokast upp á við. Á það
við um allar helztu sjávarafurð-
irnar, freðfisk, saltfisk, skreið,
síld og fiskimjöl. Einkum er at-
hyglisvert, hve markaður í Banda
ríkjunum fyrir freðfisk hefur far
ið hækkandi. Verðlagið í Sovét-
löndunum hefur hins vegar tekið
litlum breytingum. En verðlag á
frosna fiskinum á heimsmarkað-
inum er mjög mikilvægt fyrir fs-
lendinga, þar sem við % hlutar
af aflanum er fryst, og fer hlutur
freðfisksins stöðugt vaxandi í
framleiðslunni.
Þáttur sjávarútvegsins í þjóð-
arbúskapnum er svo mikill, að
enginn getur keypt sér neitt, sem
heitir erlendur varningur, nema
fá frá sjávarútveginum 95 aura
af hverri krónu, sem þarf til
kaupanna í erlendum gjaldeyri.
Það er því hverju mannsbarni
ljóst, hversu mikilvægt það væri
að geta aukið afraksturinn af
sjávarútveginum, bæði hvað afla-
magn og verðlag snertir.
Það er að vísu margþætt mál,
hversu bæta má afkomu sjávar-
útvegsins með auknu aflamagni
og hærra verðlagi, en hér má
benda á nokkur atriði:
1) Aukin vísindastarfsemi. All-
ar forystuþjóðir heimsins byggja
nú mest á hvers konar vísinda-
starfsemi til þess að efla atvinnu-
vegi sína. Hér á landi eru tvær
stofnanir, sem hafa þetta starf
með höndum fyrir sjávarútveginn
Atvinnudeild háskólans og Fiski-
félag fslands. Má í þessu sam-
bandi m.a. vekja athygli á fiski-
rannsóknum, fiskigöngum, fiski-
leit, nýrri gerð veiðarfæra, nýj-
um veiðiaðferðum, gerð nýrra
fiskiskipa, auknum rannsóknum í
þágu fiskiðnaðarins, m.a. tækni-
hliðinni og meðferð hráefnisins o.
s. frv.
2) Betri hagnýting íiskiskipa-
menn vildu leggja fé sitt í útgerð.
4) Stefna þarf að því að full-
vinna sjávarafurðirnar í landinu.
Telja má, að freðfiskurinn, þurr-
fiskurinn og skreiðin séu full-
unnin vara, og svo er raunar um
fleiri sjávarafurðir. En það getur
verið mikill munur á verði mið-
að við kg. af fiski upp úr sjó,
eftir því hvort hann er frystur,
saltaður eða hertur. Það er líka
mikill munur á verði, sem fæst
fyrir fiskinn, eftir því hvernig um
hann er búið, t.d. fæst um 50%
meira fyrir hvert kg. af freðfiski,
sem fer til Bandaríkjanna en þess,
sem fer til Evrópu, og liggur það
í dýrari umbúðum og meiri vinnu,
sem hvoru tveggja er að mestu
innlent. Þarf þetta ekki frekari
skýringa við.
5) Fylgja þarf vörunni eftir
til neytandans. ®Ekki er þó átt
við með þessu, að Islendingar
þurfi að hafa eigin verzlanir i
markaðslöndunum, það getur
fyrr verið gott. En fiskurinn þarf
að vera seldur með sem fæstum
milliliðum og umfram allt undir
eigin vörumerki. öll sölusamtök
íslenzkra fiskframleiðenda hafa
keppt að því að koma á fót sölu-
kerfi í markaðslöndunum, sem
gerir þá sem sjálfstæðasta, þótt
þau séu komin mislangt í þeim
efnum og mismunandi aðferðir
eigi sjólfsagt við, eftir því um
hvaða vöru er að ræða og í
hvaða landi hún er seld. En ekk-
ert af þessu skeður í einni svip-
an, en ólík er nú aðstaða Is-
lendinga í afurðasölumálunum
eða þegar þeir urðu fyrir aðeins
rúmri hálfri öld að sæta forsjá
danskra selstöðukaupmanna í
þessum efnum.
Tvö mál,
sem alþingi kemur til með að
fjalla um á næstunni, eru nú of-
arlega í hugum manna: Kjör-
dæmamálið og afgreiðsla fjár-
laga.
Margir voru í vafa um af-
f ^
Sr. Oskar J. Þorláksson:
Þjóðarsorg
L
„Hjá þér, Drottinn, er upp-
spretta lífsins,
í þínu ljósi sjáum vér ljós.
Sálm: 36.10).“
MIKIL hafa verið þau sorgar-
tíðindi, sem borizt hafa um land-
ið í síðustu viku. Þau hafa vakið
þjóðarsorg. Það er mikið áfall
fyrir litla þjóða að missa á einni
viku yfir 40 menn, flesta á bezta
aldri frá störfum sínum, ástvin-
um og heimilum, menn, sem enn
áttu mikið starf óunnið fyrir
ástvini sína land og þjóð.
Atburðir sem þessir snerta ótal
heimili í landi voru, beint eða
óbeint. Það hefur stundum ver-
ið sagt um íslenzku þjóðina, að
hún sé ekki nema eins og eitt
stórt heimili, þetta finnum vér
kannske bezt, þegar stórslys
verða og sorgartíðindi berast
um landið.
Slíkir atburðir sem þessir
vekja einlæga samúð með öll-
um, sem hér eiga um sárt að
binda, og þjóðin í heild mun
vissulega létta þær byrðar, sem j
ástvinamissirinn hefur í för með i
sér fyrir marga.
Það er eitt af hinum fögru
og gleðilegu táknum vorra tíma,
greiðslu efnahagsmálafrumvarps
stjórnarinnar, en það fór þó svo
að annar stjórnarandstöðuflokk-
urinn treystist ekki til að vera
á móti því, svo að það náði sam-
þykki. Fylgifiskur þess, breyt-
ingar á útflutningssjóðslögunum
frá því í vor, þar sem um ýmsar
leiðréttingar til handa sjávarút-
veginum er að ræða, hefur
þvælzt fyrir, hverju sem sætir.
En auðvitað eru forsendurnar
fyrir samningunum við útgerð-
ina, sem gerðir voru um áramót-
in, þær, að þetta fáist samþykkt.
Kjördæmamálið er svo marg-
rætt, að hér verður ekki bætt
þar við. En frá sjónarmiði sjáv-
arútvegsins hlýtur sú leiðrétting,
sem gert er ráð fyrir í þeim til-
lögum, sem birtar hafa verið 1
þessu máli, um jafnari áhrif kjós-
enda á val fulltrúa á löggjafar-
samkomu þjóðarinnar, að vera til
þess að auka áhrif þess fólks, sem
á sitt beint undir afkomu sjáv-
arútvegsins. Það eru ekki marg-
ir útgerðarmenn eða sjómenn á
þingi eins og er. Hitt er svo ann-
að mál, að landbúnaðurinn er
alls góðs maklegur í þessum efn-
um, en það er áreiðanlegt, að
bændur almennt unna stóra bróð
ur fulls jafnréttis við sig um
áhrif á skipan alþingis. í þessu
sambandi má rétt geta þess, að
á hinu margumtalaða Faxaflóa-
svæði búa um 100 þúsundir
manna, en hafa aðeins 11 kjör-
dæmakosna þingmenn af 41. Að
vísu er þetta „Grimsbylýður“ og
á ekki mikið gott skilið, en ailir
sjá þó, að við svo búið verður
ekki unað.
Fjárlögin eru afgreidd í sam-
einuðu þingi, og afgreiðslu þeirra
getur stjórnarandstaðan ekki
hindrað. Hins vegar getur hún taf
ið afgreiðslu þeirra, vegna þess
hversu fjárveitinganefnd er skip-
uð. Því hefur verið marglýst yf-
ir, að ekki sé ætlunin að koma
fram með nýjar álögur á þjóð-
ina, og er það vel. Nóg er áður
aðgert í þeim efnum. Hins vegar
verður ekki komizt hjá að afla
allmikilla tekna í sambandi við
sjávarútveginn og niðurgreiðsl-
ur. Verður það sjálfsagt gert
með niðurskurði á útgjaldalið-
um. Útflutningssjóð vantar nú
mjög fé til þess að geta staðið
við skuldbindingar, sem á honum
hvíla, eru það vart á að gizka
minna en 60—80 miljónir króna,
þótt látið væri í veðri vaka um
áramótin, að hann ætti gilda
sjóði.
Þessi mál öll munu nú skýrast
á næstunni, en ótrúlegt er, að
fóturinn verði settur fyrir af-
greiðslu þeirra, jafnmikilvæg og
þau eru frá sjónarmiði heildar-
innar.
hve mikillar hjálpsemi gætir
víða, þegar slys og válega hluti
ber að höndum. Þá ber að þakka
tryggingalöggjöf þjóðfélagsina
og margvíslega öryggisþjónustu
á ýmsum sviðum. Hér hefur
vissulega mikið breytst til batn-
aðar frá því sem áður var, þó
að enn megi mikið um bæta.
Allar slysfarir á sjó og landi
eru líka aðvörun til vor mann-
anna að fara gætilega, treysta
ekki um of á mannlegan mátt og
hyggjuvit.
Tæknin er vissulega mikil á
ýmsum sviðum og öryggisútbún-
aður er allur betri en áður var,
en það leysir samt ekki öll vanda
mál, allt á sín takmörk, líka
mannlegur máttur og geta, það
verðum vér öll að skilja.
II.
Frá sjónarmiði þjóðfélagsins
er það mikið áfall að missa svo
marga vaska menn. En sorg og
söknuður þeirra, sem hér eiga
hlut að máli verður aldrei met-
ið. En Guð þekkir hjörtu og til-
finningar vor mannanna. Til hans
leitum vér á sorgarstundum,
eins og börn leita til ástríks föð-
ur og móður, þegar eitthvað
amar að. Vér fáum ekki rakið
sundur alla örlagaþræði lífs og
dauða og vér fáum sjaldan skil-
ið tilgang sorgar, böls og þján-
inga, sem verða á vegi manna.
En vér sleppum aldrei þeirri trú,
að Guð sé kærleikur og þeim,
sem elska hann samverki allt til
góðs. í kristindóminum er oss
fluttur sá fagnaðarboðskapur að
iífið sé sterkara en dauðinn og
í samfélaginu við Frelsara vorn
hljótum vér huggun hinnar eilifu
vonar.
Taktu sorg mína, góði Guð,
gleð mig af krafti þínum!
Lýs mér rneð ljósynum þínum,
lyft mér að hjartastað þínum!
(G. G.)
Oss er svo oft þörf huggunar
og styrks í vandamálum lífsins,
en þá huggun fáum vér, aðeins
frá honum, sem er herra lífs og
dauða. Þegar Páll postuli var að
flytja mönnum fagnaðarboðskap
Frelsarans, minntist hann ein-
mitt á þessa hlið trúarlífsins.
„Lofaður sé Guð og faðir drott-
ins vors Jesú Krists, faðir misk-
unnsemdanna og Guð allrar
huggunar, sem huggar oss_ í sér-
hverri þrenging vorri, s'vo að
vér getum huggað aðra í hvaða
þrenging sem er með þeirri
huggun, sem vér höfum sjálf af
Guði hlotið. — (2. Kor. 1.3—4).
Trúarstyrkur er oss öllum
nauðsynlegur ,og með Guðs hjálp
sigrumst vér á sorginni og þær
minningar, sem vér geymum í
hjarta um þá, sem vér höfum
elskað verða oss dýrmæt eign.
Guð blessi ástvinina og heim-
ilin mörgu, sem nú eiga um svo
sárt að binda, og veiti hinum
sorgmæddu nýja von og nýjan
styrk. — Ó. J. Þ.
Pólverjar taka
afturvið Sígaunum
BONN, 20. febr. (Reuter) — Pól-
land hefur fallizt á að taka aft-
ur 327 Sígauna, sem fluttust s.L
þriðjudag frá Póllandi til Vest-
ur-Þýzkalands. En nú þegar hafa
150 þessara Sígauna fengið land-
vistarleyfi í Þýzkalandi.
Sígaunar eru ríkisfangslausir.
Þeir komu til Vestur-Þýzkaiands
undir samningum milli landanna
um flutning heimilislausra Þjóð-
verja frá Póllandi, en komið hef-
ur í ljós, að flutningur þeirra var
ekki heimill samkvæmt samn-
ingunum.
Þeir 150 sígaunar, sem fengið
hafa landvistarleyfi í Þýzkalandi
áttu ættingja vestan járntjalds.
Hinir eru enn í flóttamannabúð-
um skammt frá Nurnberg.