Morgunblaðið - 13.03.1959, Síða 3

Fðstudsmir 13» marz 1959
MORGVNBLAÐIÐ
Á örlagastundu:
Án attneina Sjálfstœðisflokksins verður
málum íslendinga ekki
ráðið farsœllega til lykta
Mætum erfiðlelkunum af manndómi
og sigrum þá með mannviti og atorku
Tryggjum jbjóðinni frjálslyhda og athafnamikla stjórn
eftir uppgjöf vinstri stjórnarinnar
Rœða Ólats Thors formanns Sjálfstœðis■
flokksins við setningu 13. landsfundar
flokksins í fyrrakvöld
SÍÐASTI Landsfundur Sjálfstæð
ismanna, hinn 12. í röðinni, var
haldinn hér í Reykjavík dagana
19.—23. apríl 1956. Framsóknar-
flokkurinn hafði þá samkvæmt
venju rétt einu sinni rofið sam-
starfið. Kosningar stóðu því fyr-
ir dyrum, enda þótt aðeins væru
umliðin 3 ár kjörtímabilsins.
Kann það að hafa átt þátt í hinni
geysilegu fundarsókn og var sá
fundur hinn fjölmennasti lands-
fundur, sem fram að þeim tíma
hafði verið haldinn hér á landi.
Var vorhugur og stórhugur í
mönnum og baráttuhugur mikill,
enda allir orðnir langþreyttir á
starfsháttum Framsóknarflokks-
ins og framferði öllu. Höfðu
Sjálfstæðismenn þá í meira en 9
ár setið í stjórn landsins með
Framsóknarmönnum og síðustu
6 árin með þeim einum. Ávallt
unnið af heilum hug og þó sætt
látlausum árásum, illmælum og
rógmælgi blaðs flokksins. Innan
veggja stjórnarráðsifts reyndi
einnig oft mikið á þolinmæðina.
Víðsýn stjórn mikilla at-
hafna — Arfur Hermanns
í ræðu þeirri, er ég flutti í
upphafi síðasta landsfundar,
gerði ég grein fyrir stefnu og
starfi Sjálfstæðisflokksins á Al-
þingi og í ríkisstjórn. Sýndi ég
m.a. fram á, að sú ríkisstjórn,
sem þá fór með völdin, undir for-
ustu Sjálfstæðisflokksins, hafði á
rúmlega 5 misserum tekizt að
efna flest hin helztu fyrirheit,
sem hún gaf í stefnuyfirlýsingu
sinni. Töldu þó andstæðingar þau
loforð svo háreist, að ætluð væru
til svika, en ekki til efnda. Skal
ég ekki rekja þá sögu að nýju,
þótt freistandi væri að sýna þá
mynd við hlið eymdarásjónu
hinnar svonefndu vinstri stjórn-
ar. Aðeins minni ég á allsherjar
rafvæðingu landsins, sem fyrr-
verandi ríkisstjórn hafði þegar
tryggt að mestu fé til, miðað við
áætlaðan kostnað, sem þá var
um 250 millj. kr. Þá var komið
á fót nýju veðlánakerfi, þannig
að auðið var að verja til hús-
bygginga á þessum árum á
þriðja hundrað milljónum króna.
Stóraukið verzlunarfrelsi, er
bæði leiddi til lækkaðs verðlags
og svo ríflegra ríkistekna, að fjár
hagur rikissjóðs stóð með mikl-
um blóma, þrátt fyrir óhófleg-
ar umframgreiðslur. Höfðu þó
skattar verið lækkaðir, þ.á. m.
tekjuskattur einstaklinga, sem
lækkaður var að meðaltali um
29%, en félög fengið 20 % lækk-
un skattanna, þar til fyrirheitið
um breytingu lagaákvæða þau
varðandi hefði verið efnt. Þá var
og sparifé gert skattfrjálst og
leyst undan framtalsskyldu.
Ríkisstjórnin hafði þá einnig af
alefli stutt aukningu fiskiflotans.
Varðandi togarana var að sönnu
í bili látið sitja við að greiða
götu þeirra, sem skip höfðu misst
enda ekki aðrir óskað aðstoðar
stjórnarinnar. En bátaflotanum
var veittur öflugur stuðningur,
bæði með eflingu Fiskiveiða-
sjóðs, sem með því á þrem ár-
um gat lánað á annað hundrað
millj. kr. til bátaflotans, og marg-
víslegum öðrum fyrirgreiðslum,
enda aukning hans þá hin lang
mesta, er orðið hafði til þessa
tíma eða alls verið byggðir eða
keyptir til landsins á þeim ár-
um 101 vélbátur að stærð samt.
4400 tonn. Hafði stjórnin einnig
í öðrum efnum eflt hag útvegs-
ins langt umfram það„ er nokk-
ur dæmi voru til áður og jafnan
tryggt nær óslitinn rekstur flot-
ans, þrátt fyrir spellvirki
kommúnista og annarra.
Að landbúnaðinum bjó stjórn-
in þannig, að merkasti forustu-
maður á sviði landbúnaðar í hópi
andstæðinga Sjálfstæðismanna,
taldi hana hollustu stjórn sveit-
unum, er hér hefði setið að völd-
um. Nefndi hann þar til eigi að-
eins, að hún hafði tryggt 250
millj. kr. lánsfé til rafvæðingar,
heldur benti hann einnig á, að
m.a. hafði stjórnin á tveim ár-
um eflt svo sjóði landbúnaðarins,
að þeir gátu aukið útlán til
bændanna um 100 millj. kr., út-
vegað nægilegt lánsfé til kaupa
á vélum og efni í sementsverk-
smiðju, að upphæð 60—70 millj.
kr., hækkað jarðræktarstyrk,
tryggt bændum lánsfé út á af-
urðir svipað og sjávarútvegur-
inn áður naut og margt fleira.
Er þá um fyrrverandi sjórn ótal-
in öll hin merka löggjöf á sviði
menntamála, heilbrigðis- og fé-
lagsmála, dómsmála, iðnaðar-
mála og mörgu öðru. Er þó ó-
nefnt það, sem kannske er merk-
ast, að henni hafði tekizt að
halda verðbólgunni í skefjum til
ársloka 1955, að afleiðingar
skemmdarverka kommúnista og
krata í verkföllunum miklu þá
um vorið komu í ljós, en í þeim
spellvirkjum hafði einnig verið
að verki einn valdamesti maður
Framsóknarflokksins.
En fram að þessum tíma hafði
vísitalan staðið óbreytt frá því
að Sjálfstæðisflokkurinn mynd-
aði stjórn 1953, sparifé vaxið með
risaskrefum, eða um 700 millj.
kr. á 4 árum, og yfirleitt allar
loftvogir efnahagsmálanna stað-
ið vel. Aldrei hafði þjóðin getað
byggt jafn mikið, ræktað jafn
mikið, keypt jafn marga vélbáta
eða yfirleitt aukið framkvæmd-
irnar jafn mikið sem þá. Aldrei
eytt jafn miklu, aldrei safnað
jafn miklu og aldrei efnast jafn
mikið sem á þessum árum. Og
flestar voru framkvæmdirnar
reistar á sæmilega traustum
grunni, þótt nú sé allt úr skorð-
um gengið eftir 5 missera óstjórn
undir forustu Framsóknarflokks-
ins. Höfðu íslendingar þó mjög
lítil lán tekið til framkvæmd-
anna á þessum tíma.
Af þessu hafði traust fslend-
inga út á við vaxið mjög mikið,
sem m.a. kom fram í því, að
þegar sú stjórn lét af völdum,
stóðu henni til boða stór lán, þ.á.
m. í Vestur-Þýzkalandi 400 millj.
kr. til langs tíma með hagstæð-
um vöxtum.
Viðskilnaðinum, þegar Sjálf-
stæðismenn létu af stjórn 1956,
eftir að hafa ráðið mestu í 17 ár,
lýsti Tíminn 18. maí 1956, þann-
ig:
„Óvíða í heiminum hafa
verið meiri framfarir en hér
á landi síðustu áratugina.
Lífskjörin hafa breytzt og
batnað svo undrun sætir. Fyr-
ir fáum árum voru lífskjör-
in hér lakari en víðast ann-
ars staðar í veröldinni. í dag
eru þau óvíða eða hvergi
betri en hér“.
Þetta var arfurinn, sem stjórn
Hermanns Jónassonar tók við,
enda hafði stjórn Sjálfstæðis-
Ólafur Thors, formaður Sjálfstæðisflokksins í ræðustól við
setningu landsfundarins.
manna, vegna verka sinna, verið
talin frjálslynd, bjartsýn, víð-
sýn og svo athafnasöm og dug-
mikil, að nýsköpunarstjórnin ein
var henni fremri.
Atferli erfingjans
Svo hafði tekizt til, að for-
maður Framsóknarflokksins varð
utan við þessa stjórn. Hann undi
hag sínum illa og vann jafnan
gegn stjórninni. Fyrst leynt en
síðan fyrir opnum tjöldum. Sýndi
ég í síðustu landsfundarræðu
minni fram á óheilindi hans og að
stjórnarrofið var ekki byggt á
málefnalegum grundvelli, heldur
á valdabaráttu eins manns. Rakti
ég þá baráttu 1956 og læt þar við
sitja. En öll var hún með endem-
um og það þó verst, að rofin var
eining lýðræðisfiökkanna um ut-
anríkismálin, sviknir samningar
við frjálsar og frelsisunnandi
vestrænar þjóðir og á glæ kast-
að virðingu þeirra, sem viturleg
utanríkisstjórn, fram til 1953,
hafði fært íslandi. Var með sam-
þykkt Alþingis, dags. 28. marz
1956, ákveðið, að ísland skyldi
liggja sem óvarin bráð þeim til
freistingar, sem æfðir eru í að
hremma, svipta frelsi, innlima og
kúga lönd og þjóðir.
Þannig stóðu sakir, þegar síð-
asti landsfundur var haldinn, að
því viðbættu, að Framsóknar-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn
höfðu stofnað Hræðslubandalag-
ið svonefnda til höfuðs lýðræði
og þingræði 1 landinu.
Á þeim landsfundi voru gerðar
margar og merkilegar samþykkt-
ir, sem þó ekki hefir verið auðið
að bera fram til sigurs nema að
litlu leyti, vegna andstöðu vald-
hafanna við flest það, sem við
Sjálfstæðismenn bárum fram.
Stjóm mikilla loforða
og vanefnda, er byggði
brú úr svikum
Að loknum landsfundi skildu
menn glaðir og gunnreifir og
héldu uppi öflugri baráttu, er
leiddi til mikils sigurs við kosn-
ingarnar 24. júní 1956. Hækkaði
flokkurinn þá atkvæðatölu sína
úr 37,1% í 42,4%, eða um nær
15%, og var það stærri sigur
en flokkurinn hafði unnið allt frá
1933. Hræðskibandalagið tapaði
fylgi að sama skapi. Eftir öllum
lýðræðisreglum bar því Sjálf-
stæðisflokknum að mynda hina
nýju ríkisstjórn og hefði þá líka
gert 'það, ef fyrrverandi stjórnar-
flókkar hefðu ekki hafizt handa
um að svíkja loforð sín strax að
afloknum kosningum.
En ekki voru kosningaúrslitin
fyrr kunn, en Hræðslubandalagið
hóf umræður og samningaumleit-
anir við kommúnista. Tókst þessu
liði fljótlega að byggja brú sín
á milli úr sviknum kosningalof-
orðum, svo sem alkunnugt er.
Lauk þeirri brúarsmíði hinn 24.
júlí 1956, þegar Hermann Jónas-
son myndaði hina svonefndu
vinstri stjórn, sem lognaðist út af
við lítinn orðstír hinn 4. desem-
ber sl.
Ákærandi rifjar upp
sakarefni
Ófremdarferill þessarar stjórn-
ar er að visu flestum kunnur og
sannarlega er það ekkert skemmti
verk að segja sögu hennar. Þó
tel ég mér ekki annað fært en að
minnast hennar að nokkru, enda
saga stjórnmálanna milli lands-
funda jafnan höfuðefni framsögu-
ræðu minnar á landsfundum Sjálf
stæðisflokksins. En auk þess býð-
ur nú afbrotastjórnin mikla síns
dóms við kosningarnar í vor. Við
Sjálfstæðismenn erum ákærend-
urnir. Okkur ber því að rifja upp
höfuðsakarefnin um leið og við
krefjumst, að dómarinn, þ. e. a. s.
kjósendur landsins, dæmi söku-
dólgana til verðskuldaðrar refs-
ingar.
„Sóru og sárt við
lögðu —“
Ég hefi þegar minnzt á Hræðslu
bandalagið. Fyrir kosningar lýstu
allir helztu foringjar þess yfir,
að þá skyldi aldrei „henda sú
smán“ að vinna með kommún-
istum, er nú hétu Alþýðubanda-
lagið.
Voru þeir svardagar sí og æ
endurteknir á fundum um gerv-
allt landið og síðast af Haraldi
Guðmundssyni, þáverandi for-
manni Alþýðuflokksins, sem tal-
aði seinastur allra Hræðslubanda-
lagsmannanna í útvarpið, fáum
dögum fyrir kosningar, og taldi
það býsn mikil og beina móðgun
við Hræðslubandalagsmenn, að
nokkur skyldi dirfast að bera þá
svo svívirðilegum sökum, sem
þeim, að þeir mundu eiga mök
við „svoddan menn“. Mælti Har-
aldur Guðmundsson þetta í um-
boði Hræðslubandalagsmanna og
hefur nú goldið þau ummæli með
pólitísku lífi sínu, er hann vegna
svika samherjanna lét af þing-
mennsku og hélt úr landi. ' j
Lokaorðin átti svo blað Herr
manns Jónassonar, Tíminn, er á
sjálfan kjördaginn um þetta birti,
fyrir hönd Framsóknarflokksins,
svohljóðandi yfirlýsing:
„Ekkert samstarf verður
haft viff þetta bandalag
kommúnista um stjórn, af
því aff þeir eru ekki hóti
samstarfshæfari, þótt þeir
hafi skipt um nafn“.
Margir lýðræðissinnar 'glæpt-
uzt á að trúa öllum þessum helgu
eiðum og guldu það traust með
atkvæði sínu. Þeir eru nú reynsl-
unni ríkari og vita sem aðrir, að
allt var þetta svikið opinberlega
strax að loknum kosningum, og
voru þau svik ákveðin löngu fyr-
ir kosningar af Hermanni Jónas-
syni og Hannibal Valdimarssyni
Framh. á bls. 8.