Morgunblaðið - 13.03.1959, Blaðsíða 14

]
MORCVNH' ' n rrt
Föstudagur 13. marz 195Í
Varanleg efnahagsleg velsœld
urrs, til að koma á „nánu sam-
bandi milii aiþingismannsins og
kjósendanna", en mér einum að
koma á og viðhalda slíku sam-
bandi í nser hálfan fjórða ára-
tug.
Spccin hræða
Mér dettur í þessu sambandi
i hug, að Tíminn hefir birt um-
mæii, er hann segir mig hafa
viðhaft 1942, til að andmæla
stækkun kjördæmanna, og spyr
hvað valdi skoðanaskiptum min-
um. Ég hefi ekki hirt um að
aðgæta, hvort rétt sé með farið,
vegna þess að það skiptir engu
máli. Ég hefi skipt um skoðun
á skemmri tíma en 17 árum,
enda ekki svo alls varnað, að
ég geti ekki vaxið að viti og
þekkingu og þroska líkt og aðrir
menn. Frá því er líka að segja,
að fram til stofnunar Hræðslu-
bandalagsins 1956 hneigðist ég
mest að einmenningskjördæm-
um, en margt það, sem þá kom
1 ljós, var óhugnanlegra en mig
hafði órað fyrir. Eftir þá reynslu
kýs ég miklu fremur stærri kjör-
dæmin, sé þeirra kostur, enda
þótt fantabrögðum verði alls ekki
með öllu útrýmt meðan menn
fá sig til að beita þeim.
Skal ég ekki fara um það fleiri
orðum.
Þjófar eða spámenn?
Annars verður mér oft á að
brosa, þegar ég les tilvitnanir
Tímans í orð ýmissa andstæðinga
Framsóknarflokksins varðandi
kjördæmamálið. Nú á allt, sem
við sögðum á þeim árum, að vera
heilagur sannleikur, biblía ís-
lendinga, einkum þó bænda. En
þegar við viðhöfðum þessi um-
mæli, voru þau talin sönnun um
óheiðaileika okkar, en einkum
þó vottur um illt innræti okk-
ar, þjófanna, sem taldir voru vera
að ræna sveitirnar lögformlegu
valdi þeirra. Til tilbreytingar
ættu Tramsóknarmenn öðru
hvoru að vitna í ummæli Hann-
esar Hafstein, Péturs á Gaut-
löndum, Pórhalls .biskups, Ólafs
á Álfgeirsvöllum, Jónasar Jóns-
sonar, Jörundar Brynjólfssonai;
og Ólafs Jóhannessonar, sem all-
ir eru andvígir núverandi kjör-
dæmaskipan, en meðmæltir
stækkun kjördæmanna, svipað
því, sem nú er farið fram á.
„Það er alls ekki
sambærilegt“
Rétt er að minna á, um leið
og ég lýk þessum stiklum, að
eins og allir vita, vill Fram-
sóknarflokkurinn ólmur halda
kjördæmunum með öllu óbreytt-
um, enda þótt hann hopi á hæl,
svona skref af skrefi, þegar hann
er aðþrengdastur. Rétt svo menn
sjái hvað það er, sem Fram-
sóknarflokkurinn berst fyrir með
oddi og egg, skal ég að lokum
bregða upp þsssari mynd:
Við seinustu alþingiskosning-
ar voru kjósendur:
A Seyðisfirði ............. 426
1 Dalasýslu ............... 703
í Austur-Skaftafellssýslu 759
1 Vestur-Húnavatnssýslu .. 803
Á Ströndum ................ 872
í Vestur-ísafjarðarsýslu .. 1020
1 Mýrasýslu ................ 1065
1 Norður-Þingeyjarsýslu .. 1078
1 Norður-Múlasýslu, sem
er tvímenningskjördæmi 1475
Eða alls í þessum 9
kjördæmum ............. 8201
kjósandi.
Þessir 8.201 kjósandi kjósa 10
þingmenn og fékk Framsóknar-
flokkurinn þá alla. í Gullbringu-
og Kjósarsýslu eru aðeins færri
kjósendur, eða 7.515. Þeir kjósa
einn þingmann, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn lékk.
Finnst mönnum þetta ekki
ágætt? Er það svo sem ekki alveg
nóg, að 7.515 bændur, sjómenn,
útvegsmenn og verkamenn fái
einn þingmann, úr því að þeir
eru svo vitlausir að kjósa Sjálf-
stæðisflokkinn.
Er það svo sem nokkuð meira
en þessir 8.201 kjósandi verð-
skuldar, að þeir fái 10 þingmenn,
úr því að þeir hafa vit á að kjósa
Framsóknarflokkinn?
Hér á við kjörorð Framsóknar-
ílokksins:
„Það er alls ekki sambærilegt".
Þessi forherta auðs- og valda-
Framtíðin ■
Takist okkur nú að bera fram
til sigurs kjördæmabreytinguna,
er stórum steini úr götunni rutt.
Ranglætið hefir legið eins og
farg á þjóðinni. Það er rót margs
hins versta i stjórnarfari undan-
farandi ára. Þaðan er runnin
öngþveitið, glundroðinn, stjórn-
leysið, klíkuvaldið og spillingin.
Eftir að öld lýðræðis og þing-
ræðis hefst hér að nýju, skapast
ný viðhorf. Þjóðin getur þá beitt
sér af alefli að lausn hinna miklu
viðfangsefna, sem framundan
bíða og leyst þau með skynsemd
og réttsýni.
Þess er líka mikil þörf.
Um næstu aldamót má ætla,
að íslendingar verði um 400 þús-
und manna þjóð. Það er hlutverk
okkar, sem nú erum fulltíða, að
sjá um, að því fólki öllu verði
búin góð og mikil starfsskilyrði,
svo að það fái notið krafta sinna
og tryggt sér afkomu ekki verri,
heldur betri en við höfum átt
kost á.
Leit að málefnum
og orkugjöfum
Sjálfstæðismönnum var og er
Ijóst, að krafa þeirra um stiðv-
un verðbólgunnar og iöggjöfin,
sem um það var sett eftir ára-
mótin, er aðeins fyrsta sporið i
viðreisnarbaráttunni.
Með því stöðvaði þjóðin sig
áður en hún gengi fram af brún-
inni. Eftir er að marka nýja
stefnu og tryggja henni fylgi.
Það hlýtur auðvitað að vera
markmið allrar efnahagsstarfsemi
að skapa þjóðfélagsþegnunum
varanlega efnahagslega velsæld.
Fyrir því ber að leggja áherzlu
á, að allar opinberar aðgerðir í
efnahagsmálum stefni að því, að
þjóðarframleiðslan og þjóðartekj-
urnar verði sem mestar. Til þess
að svo megi verða. ber ekki að
eins að auka og endurbæta fram-
leiðslútæki þeirra meginatvinnu-
vega, sem fyrir eru, heldur þarf
einnig að leggja inn á nýjar
brautir og hefja stóriðju til út-
flutnings. Til þess að skapa grnnd
völl stóriðju í landinu, verður
með skipulegum hætti að hefja
leit að hráefnum, orkugjöfum og
auðlindum. Þá þarf og að auka
stórlega styrki og fjárframlög
til vísinda- og rannsóknarstarfa
í þágu atvinnuveganna. Auka
verður einnig náttúruvísinda og
tæknimenntun í skólum landsins
og bæta iðnfræðilega þjálfun inn-
lends vinnuafls. Loks verður
svo að breyta íslenzkri skattalög-
gjöf þannig að fjármagn geti
myndazt í íslenzkum fyrirtækj-
um og erlent fjármagn fáist til
þátttöku í íslenzkum stórfram-
kvæmdum, sé það talið æskilegt-
Viljum höggva
á hlekkina
Við Sjálfstæðismenn gerum
okkur fulla grein fyrir því, að
hér á íslandi varðar það mestu,
að almannavaldið forðist aðdrepa
í dróma eðlishneigð íslendinga til
átaka við óblíða náttúru og að
ýmsu leyti erfið skilyrði í því
skyni að sækja auð í skaut nátt-
úrunnar á sjó og landi.
Við gerum okkur grein fyrir,
að í böndum fær hvorki þjóð
né einstaklingur notið sin. Við
klíka, hefir alltaf ætlað sjálfri
sér annan og meiri rétt en öðr-
um orðið því gráðugri, sem hún
hefur lengur nærzt á rangindum.
En er til of mikils mælzt, að
Framsóknarflokkurinn sýni það
brot af velsæmi að hætta að
beita fyrir sig bændum íslands,
þegar hann fótum treður allt
réttlæti og reynir að leggja í rúst
hugsjón lýðræðis og þingræðis,
með jafn himinhrópandi rang-
læti?
— Úrrœðin
unum því illa fjötrunum, sem
þjóðin hefir verið lögð í, og vilj-
um höggva af henni hlekkina.
En okkur er ljóst, að svo sem
komið er verðum við að sætta
okkur við að ná settu marki í
mörgum áföngum. Þannig gerum
við okkur t.d. ljóst, að hugsjón
okkar um frjálsa verzlun er að-
eins óskhyggja, meðan við seljum
þriðjung útflutningsafurðanna
með jafnvirðiskaupum. Þær vör-
ur, er við fáum í skiptum fyrir
þennan hluta útflutningsafurð-
anna, megum við ekki kaupa
annars staðar, nema þá að litlu
leyti. Ekki kemur til mála að
takmarka framleiðsluna. Af þvi
leiðir, að meðan ekki er auðið
að selja hana alla fyrir frjálsan
gjaldeyri, er heldur ekki auðið
að gefa verzlunina frjálsa.
Aukin framleiðsla —
meiri tækni
Það er mikið vandamál, eins og
högum okkar er háttað, að skapa
ytri skilyrði fyrir farsælli efna-
hagsþróun í þjóðfélaginu. Upp-
bæturnar og niðurgreiðslurnar
eru að sönnu orðnar afar óvin-
sælar hjá mörgum. En nefni
menn hið eina, sem þær getur
leyst af hólmi, þ. e. a. s. rétt
gengi íslenzku krónunnar, hika
allir. Að vissu leyti er þetta von,
vegna þess að slíkt stökk gæti
vel reynzt heljarstökk. Ef sam-
timis ætti að banna kauphækk-
anir yrðu kjör launþeganna með
öllu óviðunandi. Ef hins vegar
sigldi í kjölfarið tilsvarandi kaup
hækkanir og hækkun verðiags
innlendrar framleiðsluvöru, rynni
gengisskráningin út í sandinn,
og er þá verr farið en heima
setið. Hér verður því að stýra
varlega og ætla sér allan þann
tíma tíl að ná settu marki, sem
nauðsynlegur er, til að komast
hjá óhöppum.
Rétt og stöðugt verðgildi pen-
inganna er gruridvöllur efna-
hagslegrar velferðar einstaklinga,
blómlegs þjóðarbúskapar og far-
sællar fjárhagsafkomu rikisins.
Meðan krónan er ekki skráð
réttilega, nær hún ekki því trausti
sem er grundvöllur nauðsynlegr-
ar myndunar sparifjár í landinu.
En án sparifjármyndunar verð-
ur ekki auðið að ná farsælli þró-
un í efnahagsmálunum. Af þessu
leiðir, að óhjákvæmilegt er að
stefna að því að skrá krónuna
rétt, en treysta hana siðan af al-
efli. En þess verður jafnframt
að gæta vandlega, að ekki nægir
að framtíðarhagsmunir heildar-
innar séu þar hafðir að leiðar-
stjörnu, heldur verður lika að
forðast af allra fremsta megni
að skerða þessa hagsmuni og
þá einkum þeirra, sem minna
bera úr býtum um stundarsakir.
Ella gæti glatazt það almenna
traust, sem er frumskilyrði þess
að svo róttæk ráðstöfun lánist.
Hraðann verður því að miða
við það, að aukin framleiðslu-
tæki og ný tækni skapi skilyrði
fyrir aukinni framleiðslu og
betri hagnýtingu vinnuaflsins.
Sé þessa gætt, ætti rétt krónu-
skráning að mega lánast, án þess
að skerða lífskjörin. Og þá held-
ur ekki loku fyrir það skotið,
að þau mætti samtímis bæta.
Sem dæini um það, sem fyrir
mér vakir, nefni ég aðeins, að er
fslendingar í nokkrum áföng-
um breyttu árabát í nýtízku tog-
ara, skilaði hvert dagsverk sjó-
mannsins margföldum arði. Með
því var auðið að bæta afkomu
sjómannsins sjálfs og allra ann-
arra þegna þjóðfélagsins.
Jafnvægi nauðsynlegt
Éitt hið mikilverðasta til þess
að farsællega fari, er að sjálf-
sögðu að skapað verði og viðhald-
ið nauðsynlegu jafnvægi í verð-
lags- og efnahagsmálunum. Er
þá áríðandi að koma á öruggri
yfirstjórn bankamálanna. Er
nauðsynlegt með nýrri banka-
löggjöf að kveða skýrt á um verk
svið seðlabankans annars vegar,
en viðskiptabankanna hins vegar.
Með þessum hætti er mögulegt
að styrkja verðgildi krónunnar,
með því að forðast verðþenslu-
áhrif frá útlánastarfsemi bank-
anna. Verður þá að sjá um, að
heildarfjárfestingin í landinu
miðist við getu þjóðarinnar á
hverjum tíma, þ. e. a. s. innlenda
sparifjáraukningu og erlent láns-
fé. Ennfremur, að fjármagninu
verði beint inn á þær brautir,
sem arðvænlegastar eru þjóðfé-
laginu, þótt auðvitað komi þar
fleiri sjónarmið til greina.
Er án efa hyggilegt, að stjórn-
arvöld landsins láti árlega fram
fara sérfræðilega athugun á því
hverjar verklegar framkvæmdir
eru nauðsynlegastar, en síðar séu
þær látnar ganga fyrir öðru.
Að sar*a skapi er ráðlegt að
hafa samráð við fjármálafræð-
inga um heildarstefnu peninga-
og fjármála.
Sparnað á ríkisfé
Þá er og nauðsynlegt að taka
fjármál rikisins til gagngerðar
endurskoðunar, með það fyrir
augum að horfið verði frá óhófs-
eyðslu undanfarinna ára í rekstri
rikisins, en gætt ýtrasta sparnað-
ar. Jafnframt sé að því miðað
að halda fjárfestingu hins opin-
bera innan þeirra marka, að ekki
hljótist af verðþensla. Þess sé
gætt, að afgreiða greiðsluhalla-
laus fjárlög, a. m. k. á verð-
þenslutimum.
Afnám séfrréttinda
Skatta- og tollakerfi rikisins
og sveitarfélaga, þarf að endur-
skoða frá rótum. Ber þá eftir
föngum að miða við, að skatta-
kerfið örvi til afkasta og þá eink-
um við útflutningsframleiðsluna
og hvetji jafnframt til spamaðar.
Séu þá öll sérréttindi afnumin,
en öllum borgurum og öllum
rekstrarformum gert jafnt und-
ir höfði. Ber að gera kerfið allt
einfaldara og ódýrara í fram-
kvæmd.
Góðir landsfundarmenn!
Þið hafið verið hingað kvaddir
á örlagastundu í lifi þjóðarinnar,
til þess að setja lang stærsta
flokki landsins lög, er honum
ber í heiðri að hafa. Eins og horf-
ir er vafalítið, að þessi lög okkar
verða að verulegu leyti lög þjóð-
arinnar á næstu árum. Reynsla
síðustu ára hefir opnað augu allra
fyrir því, að án atbeina okkar
verður málefnum þjóðarinnar
ekki farsællega til lykta ráðið.
En hvort sem við stjórnum einir
eða í samstarfi við óskyld öfl,
eins og oft áður, munum við eng-
an þátt vilja eiga að málum,
nema því aðeins að eðlilegt til-
lit verði tekið til tillagna okkar
og úrræða þeirra, sem þessi fund
ur kveður á um.
Ég hefi þegar leyft mér að
leiða athygli að nokkrum atrið-
Eign til handa ölhim
Þá ber að leggja miklu meiri
áherzlu á að vernda eignarrétt-
inn en gert hefir verið siðustu
árin. Án eignarréttar og eignar
eru efnahagsframfarir í frjálsu
þjóðfélagi óhugsandi. Takmarkið
er eign til handa öllum einstakl-
ingum. En nauðsynlegt er, að
þeir, sem ná eignarhaldi á fram-
leiðslutækjum, láti sér skiljast, að
þeir fari með þau í umboði allrar
þjóðarinnar og að því fylgi
skylda til að gernýta þau til
hagsbóta fyrir heildina.
Vinnuaflið dýnnætast
Þá varðar það ekki síður
miklu, að mönnum skiljist, að
vinnuaflið er verðmætasta eign
þjóðfélagsins. Fyrir því er kraf-
an: Næg atvinna handa öllum.
Sjálfstæðismönnum skilst að
sjálfsögðu vel, hver vandi fylgir
því, að fullnægja þessari kröfu,
en tryggja þó jafnframt verðgildi
peninganna. En þann vanda leys-
ir frjáls og félagsleg búskapar-
starfsemi bezt.
Æskilegt er, að sett verði lög
um atvinnuaukningarsjóði, er
ætlaðir séu til þess að auka jafn-
vægi í byggð landsins með þvi
að stuðla að atvinnuaukningu,
þar sem við atvinnuleysi er að
stríða en framleiðsluskilyrði góð.
Þá þarf að tryggja útflutnings-
framleiðslunni nægilegt innlent
vinnuafl. Varðar þar mestu, að
kjör þeirra, sem við þá starf-
semi vinna, séu eftirsóknarverð
og skattaálagningin miðuð við,
að þeir njóti sjálfir, sem mest
leggja á sig.
Lengri kjarasamninga
Það ríður og á miklu, að tryggt
sé náið samstarf og samráð rík-
isvaldsins annars vegar og sam-
taka launþega og vinnuveitenda
hins vegar. Stefna ber að því,
að kjarasamningar séu gerðir til
lengri tíma en nú tíðkast og sem
flestir samtímis. Koma þarf upp
samvinnustofnun launþega, vinnu
veitenda og rikisvaldsins, sem
fylgist með afkomu atvinnuveg-
anna og afli sem gleggstra upp-
lýsinga um alla þætti efnahags-
lífsins til afnota við samninga
um kaup og kjör.
staðar numið.
Samþykki þessi fundur stefnu-
skrá, sem í aðalefnum byggist
á þessum hugleiðingum, og takist
að afla henni fylgis þjóðarinnar
við í hönd farandi kosningar,
tel ég fslendingum óhætt að
horfa vonglöðum augum fram á
veginn, í trausti þess, að dug-
mikil þjóð hagnýti rétt torsótt
en mikil gæði lands okkar, og
kunni síðan rétt með fjármun-
ina að fara.
um, sem miklu máli skipta. Ég
veit, að þið munuð þar mörgu
við bæta.
Varfærni varðsff miklu
Það má aldrei okkur Sjálf-
stæðismönnum úr minni líða, að
í landi hinna miklu, torsóttu auð-
æfa, þar sem flest er enn falið
ónotað í skauti náttúrunnar,
varðar varfærni miklu, en stór-
hugur, áræði og hugsjónaauðgi
þó miklu meiru.
Við skulum því, Sjálfstæðis-
menn, halda kyndli hugsjóna
okkar hátt á lofti, svo hann
megi lýsa okkur og íslenzku þjóð-
inni allri fram á veginn, fram
til nýrra athafna og átaka, fram
til nýrrar velmegunar, meiri
menntunar og hærri menningar.
Það og það eitt er í samræmi
Höldum kyndli hugsjóna
okkar hátt á loft