Morgunblaðið - 13.03.1959, Blaðsíða 13

Töstudagur 13. marz 1959
MORGVNBLAÐIÐ
3
Ný og réttlát k;ördœmaskipun
Yfirlitsmynd er sýnir hinn mikla f jölda fulltrúa við setningu landsfundar Sjálfstæðisflokksins.
(Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
Framh. af bls. 11.
fara um það nokkrum orðum.
Kjarni málsins er sá, að öll þjóð-
in, að Framsóknarflokknum
jafnvel meðtöldum, játar, að
ekki verði lengur búið við nú-
verandi kjördsemaskipun. Með
hverju árinu sem líður, hefir
ranglætið farið sívaxandi, og
þeim daglega fjölgað, sem skilja,
að verði ekki úr bætt, er lýðræði
og þingræði beinlínis stefnt í
voða. Upp úr sauð, þegar
Hræðslubandalagið var stofnað,
fyrir kosningarnar 1956.
Þegar ljóst varð, að Framsókn
arflokkurinn fékk þá kosna 17
þingmenn, en Sjálfstæðisflokk-
urinn aðeins 19, þótt honum
bæri að fá 46 þingmenn, miðað
við kjósendatölu hvors flokks um
sig, skelfdust jafnvel sjálfir söku
dólgarnir. Reyndi þá vinstri
stjórnin, undir forustu formanns
Framsóknarflokksins, að lægja
öldurnar með því að taka upp í
stjórnarsamninginn fyrirheit um
að lögfesta á kjörtímabilinu
nýja, réttlátari kjördæmaskipan.
Það loforð var að sönnu svikið,
eins og flest önnur, en sannar þó
óttann við refsivönd þeirra, sem
lýðræðisreglur höfðu verið svo
herfilega á brotnar.
Samið um málið
Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn hafa nú, sem
kunnugt er, samið um lausn máls
ins sín á milli. Nægir það að vísu
ekki til að tryggja framgang
málsins, þar eð þessir flokkar
ihafa aðeins 8 af 17 atkvæðum í
efri deild. En að óreyndu ætti að
megna vænta þess, að kommún-
istar gangi ekki gegn jafn aug-
ljósum hagsmunum flokks síns
og vilja kjósenda sinna, með því
að fella frumvarpið.
Stefnan mörkuð
Það er ekkert launungarmál, að
ekki var það vandalaust fyrir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
að ná samkomulagi um málið,
fremur en fyrir Sjálfstæðisflokk
inn og Alþýðuflokkinn að verða
á eitt sáttir, en þar ber nú orðið
lítið á milli.
Innan okkar flokks kröfðust
allir meira jafnréttis milli
manna, flokka og staða. Að því
marki lágu tvær léiðir. Önnur
sú, að fækka þingmönnum dreif-
býlisins, hin að fjölga þingmönn-
um þéttbýlisins og þar með tölu
þingmanna. Hvorug leiðin var þó
fær nema því aðeins, að þing-
menn þéttbýlisins, og þá fyrst og
fremst Reykjavíkur, féllust á það
sjónarmið, að kjósendur þeirra
hefðu betri aðstöðu til áhrifa á
gang þingmálanna og gætu þess
vegna unað því að eiga hlutfalls-
lega færri umboðsmenn á þingi
en dreifbýlið.
Á þetta féllust allir fulltrúar
þéttbýlisins í Sjálfstæðisflokkn-
um.
J afnframt var það skoðun
allra þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins, að ekki væri hægt að
sættast á fækkun þingmanna í
dreifbýlinu. En hins vegar síður
en svo neitt athugavert við að
fjölga þingmönnum í nokkru
samræmi við fjölgun þjóðarinn-
ar og vaxandi margbreytni í
störfum löggjafans. Er það í fullu
samræmi við það, sem gerzt hefir
á öðrum sviðum ríkisbáknsins,
en þó miklu minni fjölgun þing-
manna en embættismanna.
Með þessu var stefnan mörk-
Uð.
Málalok
Innan þessa ramma fólust svo
auðvitað mörg vafaefni, sem
óþarft er að rekja. Sé það í sam
ræmi við vilja þessa fundar hygg
ég að málalok verði í aðalatrið-
um þessi: Kjördæmin verða 8,
þar af 4 eða 5, sem hafa 5 þing-
menn, 2 eða 3, sem hafa 6—7
þingmenn, og Reykjavík með 12
þingmenn. Allir kosnir hlutfalls-
kosningu. Auk þess verða mest
11 uppbótarþingmenn. Og þing-
menn alls allt að 60—62. Verður
væntanlega gengið endalega frá
frumvarpinu á næstunni.
Reiði hinna réttlátu
Auðvitað hafa Framsóknar-
menn ráðizt á þessar breytingar,
en það hefðu þeir gert hvernig
svo sem tillögur okkar hefðu ver-
ið. Og auðvitað berjast þeir ekki
fyrir illa fengnu og illa meðförnu
valdi Tíma-klíkunnar! Það er nú
eitthvað annað! Enda væri þeim
það ólíkt. Nei, nú sem fyrr eru
það hagsmunir bændanna, sem
í húfi eru, alveg eins og alltaf
áður, þegar reynt hefir verið að
leiðrétta versta misréttið og með
því að draga úr ofurveldi Fram-
sóknarflokksins. Og hverjir
skyldu þá ganga berserksgang
aðrir en Framsóknarmenn? Fram
sóknarmenn hafa alltaf haft
einkarétt á því áð berjast fyrir
hagsmunum bænda. Það er svo
sem ekki af skorti á umhyggju
fyrir bændunum, að Framsóknar-
flokkurinn stenzt ekki reiðari en
þegar aðrir bera fram til sigurs
hagsmuni sveitanna! Alls ekki!
Reiðin stafar þá aðeins af því,
að verið er að stela einkarétti
Framsóknarflokksins. Og er svo
sem ekki von, að Framsóknar-
mönnum gremjist, þegar þeir eru
rændir því, sem þeir telja sig
hafa grætt mest á?
Allt er þetta skiljanlegt og
mannlegt, en hins vegar ekki
jafn hyggilegt vegna þess hve
skýlan er gisin.
Gráir leikur
Tímaklíkunnar
Það fer ekki hjá því, að allur
þorri manna skilji hversu gráan
leik Tíma-klíkan nú er að leika,
þegar hún spanar sveitafólk með
falsrökum til að veita mótspyrnu
sanngjörnuan réttarbótum til
verndar lýðræðinu, eingöngu í
þeirri tálvon að geta haldið
áfram að blómstra sjálf á kostn-
að bænda. Með þessu er Fram-
sóknarflokkurinn beinlínis að
reyna að kljúfa þjóðfélagið í
tvær sundurþykkar fylkingar.
Allir gera sér ljóst, að hvort
sem mönnum fellur það betur eða
verr er það staðreynd, sem ekki
verður umflúin, að fólksstraum-
urinn hefur legið frá-dreifbýlinu
til Faxaflóahéraðanna.
Valdið færist til með
fólkinu
Það er líka staðreynd, að til
langframa unir þetta fólk því
ekki að missa að miklu leyti kosn
ingaréttinn, eingöngu vegna bú-
staðaskiptanna. Af þessu leiðir,
að gegn kjördæmabreytingunni
er ekki auðið að standa.
Hitt hlýtur einnig að liggja
flestum í augum uppi, að sú
kjördæmabreyting, sem felur í
sér, að hvert atkvæði í sveit hef-
ir nær þrefalt gildi við atkvæði
í þéttbýlinu, miðar ekki að því
að skerða rétt dreifbýlisins,
heldur þvert á móti að hinu að
efla áhrifavald þess á kostnað
þéttbýlisins. Þessi kjördæma-
breyting er svo augljós og ótví-
ræður vottur um réttan skilning
á þjóðarþörf íslendinga til sjáv-
ar og sveita, svo gleðileg og
virðingarverð víðsýni fulltrúa
þéttbýlisins á þörf dreifbýlisins,
að allir sannir vinir sveitanna
hljóta að gleðjast yfir, eins og
líka allir þeir, sem skilja, að
þessi litla þjóð á allt sitt undir
að geta búið saman í friði og
vináttu og gagnkvæmum skiln-
ingi hver á annars þörfum, fagna
þessum tíðindum.
Sveitirnar verða að
forðast fjendur
þéttbýlisins
Orðaskvaldur eiginhagsmuna-
baráttu Framsóknar fær um
þetta engu þokað. Sú barátta
vekur aðeins kaldhug þéttbýlis-
ins í garð Framsóknarflokksins
og sviptir hann öllu áhrifavaldi
meðal þess fólks, sem þar býr.
Það ríður á miklu, að sveita-
fólkið geri sér í tæka tíð ljóst,
að það, sem nú er að gerast í
þjóðfélaginu, er þetta:
1. Miklir, að ég ekki segi
óhugnanlegir fólksflutningar
hafa átt sér stað frá dreif-
býlinu til þéttbýlisins síðustu
áratugina.
2. Þungamiðja valdsins hlýtur
að verulegu leyti að flytjast
með fólkinu sjálfu.
3. Sveitunum ríður þess vegna
á að skipa sér í fylkingu
með Sjálfstæðismönnum og
öðrum, sem voldugir eru og
vinsælir í þéttbýlinu og gera
þá með því sér vinveitta og
háða, en umfram allt að
forðast fjandmenn þéttbýlis-
ins, en það er Framsóknar-
menn.
Með því og því einu móti
tryggja sveitirnar hagsmuni sína,
jafnt um fjárfestingu til vega,
brúa, raforku, ræktunar og ann-
ars, sem og margvísleg önnur
réttindi, sem þær þurfa á að
halda og raunar allri þjóðinni er
fyrir beztu að veita þeim, ef
rétt er á litið.
Sjálfstæðismenn skilja
hagsmuni sveitanna
Ekkert tryggir hagsmuni sveit-
anna annað en nægilega sterk
ítök í þéttbýlinu.
Ekkert teflir hagsmunum
sveitanna í voða til jafns því,
að leggja lag sitt við þá, sem
með öllu sínu framferði hafa
komið sér svo út úr húsi, að þeir
hafa ekki getað krækt sér í svo
mikið sem einn einasta þingmann
í þéttbýlinu hér syðra, þar sem
meira en helmingur þjóðarinnar
býr og þar sem þungamiðja
valdsins því verður.
Það er beinasta leiðin til að
spana þéttbýlið til andstöðu við
hagsmunamál sín, að leggja lag
sitt við fjandmenn þess, Fram-
sóknarmennina. Sjálfra sín vegna
verða bændur að íhuga rólega,
hvort þetta er rétt eða rangt.
Sannleikur eða blekkingar.
Sé þetta rétt og satt, og það
er rétt og satt, munu Framsókn-
armenn uppskera því meira
fylgishrun, sem þeir fjandskap-
ast meir gegn svo sanngjörnum
réttarbótum þéttbýlisins, sem hér
er farið fram á.
En hvað sem öðru líður:
bændur og búalið!
Á ykkur er skorað, en í nafni
eigin velferðar, heilla og vel-
gengi allra Islendinga, að íhuga
málið gaumgæfilega, en láta ekki
sjónhverfingatilraunir Framsókn
armanna lánast. Þeir erU ekki að
berjast fyrir hagsmunum sveit-
anna, heldur fyrir eigin valdi.
Þeir skilja mæta vel, að Sjálf-
stæðismenn fást aldrei til að
svíkja sveitirnar í tryggðum.
Þeir vita mæta vel, að það eru
helber ósannindi, þegar þeir
segja, að Sjálfstæðismenn vilji
draga úr fjárfestingu til sveit-
anna. Það, sem við viljum
minnka, er kaupmáttur Fram-
sóknargjaldeyrisins. Við viljum
aðeins minnka vald fjármagns
og atvinnukúgunar yfir skoðun-
um og frelsi bænda og annarra
kjósenda.
Bezta trygging sveitanna fyrir
tryggð Sjálfstæðismanna við
hagsmuni þeirra felst í því, að
svo sem allir vita, skilja Sjálf-
stæðismenn e. t. v. öllum öðrum
betur því lík þjóðarnauðsyn það
er, að sveitirnar eyðist ekki.
Gildir þar um einu, hvort litið
er til menningar þjóðarinnar,
sögu hennar, erfðavenja eða ann-
ars slíks, eða hitt, að eigi verður
við unað, að slitinn sé þáttur
landbúnaðarins í fábreyttu at-
vinnulífi Islendinga.
Sá, sem átt hefir og á skilning
á gildi sveitanna fyrir menn-
ingu og atvinnulíf þjóðarinnar
og að öðru leyti veit sínu viti,
gengur þess ekki dulinn, að eina
ráðið til að forðast flóttann 'úr
dreifbýlinu, er að tryggja fólk-
inu, sem þar býr, ekki verri af-
komu en þeim, sem í þéttbýlinu
búa.
Afleiðingin af þessu er sú, að
Sjálfstæðisflokkurinn gerir það,
sem í hans valdi stendur til að
tryggja hagsmuni sveitanna og
þar með allrar þjóðarinnar.
Þetta hefir Sjálfstæðisflokkur-
inn alltaf gert og það mun hann
alltaf gera.
Æsingar en ekki rök
Um einstök rök eða rökvillur
Framsóknarflokksins gegn kjör-
dæmabreytingunni tel ég mér
ekki nauðsynlegt að vera marg-
orður. Þau eru mótsagnakennd
eins og gerist, þegar reynt er
að verja rangan málstað, með
því að stofna til æsinga.
Sjálfsagt sjá sumir Framsókn-
armenn drauga um hábjartan
daginn. An efa trúa einhverjir
þeirra sjálfum sér. En mest gæt-
ir þar lágkúrulegustu sjónar-
miða, þröngsýnna afturhalds-
manna.
Höfuðþunga leggja Framsókn-
armenn á, að rofna muni sam-
band kjósenda og þingmanna, ef
kjördæmin verði stækkuð. En
nú séu þingmennirnir kjósend-
unum allt í öllu.
Segir um það í Tímanum 24.
f. m. á þessa leið:
„Formælendur hinna fáu,
stóru kjördæma segja, að
fulltrúar dreifbýlisins eigi
ekki að fækka við þá breyt-
ingu, sem fyrirhuguð er.
Látum svo vera. En með
henni er það samband rof-
ið, sem er aðalatriði, hið
beina samband héraðanna
við Aiþingi, höfuðborgina og
þjóðfélagsstofnanir þær, sem
þar hafa aðsetur“.
„Alþingismenn strjálbýl-
ins hafa verið kjördæmum
sínum allt í öllu, nokkuð
í líkingu við það, sem Jón
Sigurðsson var öllum ís-
lendingum".
Jón Siguirðsson
og Eysteinn
Allir teljum við Jón Sigurðs-
son mesta íslenzka stjórnmála-
manninn fyrr og síðar. En er það
ekki dálítið broslegt, að halda
því fram, að t. d. annar eins
maður og Eysteinn Jónsson geti
ekki með alkunnri iðni og natni
gætt hagsmuna svo sem 15. hvers
kjósanda í landinu svo við sé
unandi, og það með hjálp fjög-
urra annarra þingmanna, úr því
að Jón Sigurðsson gat verið öll-
um íslendingum allt í öllu, þótt
búsettur væri í öðru landi. Ekki
efast ég um getu Eysteins, a. m.
k. ekki, ef hann settist að I kjör-
dæminu.
Eða svo tekið sé annað dæmi.
Framsóknarmenn hafa verið að
ympra á því að gera Gullbringu-
og Kjósarsýslu að fjórum kjör-
dæmum. í nær þrjá og hálfan
áratug hefir ekki meiri bógur en
ég verið talinn full góður fyrir
þetta fólk og ekkert verið á það
minnst, að hið nána samband
milli kjósenda og þingmanns hafi
rofnað. En sé svo í Gullbringu
og Kjós, sem Framsóknarflokk-
urinn sýnist nú fáanlegur til að
gera að 4 kjördæmum, því
skyldi þá ekki öðrum þingmönn-
um kleift að halda slíku sam-
bandi, þótt fjögur eða fimm eldri
kjördæmi yrðu sameinuð í eitt.
Og hversu miklu auðveldara
hlýtur það ekki að vera þessum
5 til 7 þingmönnum, sem þar eru
kosnir, að skipta með sér verk-