Morgunblaðið - 14.06.1959, Blaðsíða 12

12
MORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 14. júni 1959
Utg.: H.f. Arvakúr Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefónsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
KONUR A ALÞINGI
r
AÞINGI því, sem kosið var
1956 og nú nýlega var slitið
í síðasta sinn, átti aðeins
ein kona sæti, — Ragnhildur
Helgadóttir, sem kjörinn var £.
þingmaður Reykvíkinga ai lista
Sjálfstæðisflokksins.
Þegar athuguð eru framboðin
til alþingiskosninganna, sem
fram eiga að fara síðar í þessum
mánuði, vekur það athygli, að
andstæðingar Sjálfstæðismanna
hafa enn ekki séð ástæðu til að
haga framboðum sínum þannig,
að hin minnsta von sé til, að
konur verði í hópi þingmanna
þessara flokka eftir kosningarnar
28. júní nk. Ragnhildur Helga-
dóttir verður því eina konan, sem
eftir kosningar situr á þingi, en
hún er enn sem fyrr í 5. sæti á
lista Sjálfstæðisfl. í Reykjavík.
Kona tók í fyrsta skipti sæti á
Alþingi 1923. Alls hafa 6 konur
hlotið kosningu til Alþingis.
Fjórar þeirra hafa fylgt Sjálf-
stæðisflokknum að málum, —
Þær Ingibjörg H. Bjarnason,
Guðrún Lárusdóttir Kristín L.
Sigurðardóttir og Ragnhild'ir
Helgadóttir. Katrín Thoroddsen
sat eitt kjörtímab-1 á þingi fyrir
kommúnista og Rannveig Þor-
steinsdóttir eitt kjörtímabil fyrir
Framsóknarflokkinn. Auk þessa
hafa nokkrar konur verið vara-
þingmenn. Af þeim hafa tekið
sæti á þingi um lengri eða
skemmri tíma þær Auður Auð-
uns (fyrir Sjálfstæðisflokkinn),
Adda Bára Sigfúsdóttir (fyrir
kommúnista) og Soffía Ingvars-
dóttir og Jóhanna Egilsdóttir
(fyrir Alþýðuflokkinn). Þær
Adda Bára og Jóhanna áttu sæti
á þingi um nokkurra vikna skeið
á síðasta kjörtímabili.
fslenzkar konur mega minnast
þess, þegar vinstri flokkarnir
biðja um atkvæði þeirra og tala
fagurlega um áhuga sinn á hags-
munamálum kvenna, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur jafnan
sýnt þessum málum mestan skiln
ing. Gleggsta dæmið því til sönn-
unnar er, að 4 af 3 konum, sem
kjörnar hafa verið til Alþingis,
hafa fylgt Sjálfstæðisflokknum,
— og nú eins og svo oft áður er
Sjálfstæðisflokkurinn. eini stjórn
málaflokkurinn, sem í komandi
kosningum hefur meðal fram-
bjóðenda sinna konu, sem náð
getur kosningu. Það á að vera
metnaðarmál reykvískra kvenna,
að kosning Ragnhildar Helgadótt
ur verði sem glæsilegust.
„TILVERU HANS AÐ LJÚKA"
r
IBLAÐINU í gær var nokk-
uð minnzt á skrif Guð-
mundar Hannessonar á
Bergsstöðum um kjördæmamálið,
en grein hans um það birtist í
Tímanum á fimmtudaginn. Er
hún á borð við hið ofstækis-
fyllsta, sem áður hefur birzt í
þessu blaði um málið og er þá
mikið sagt. Til dæmis um, hve
Framsóknarmenn eru nú úr jafn
vægi vegna kjördæmabreyting-
arinnar má bæta þessari klausu
við það, sem áður er vitnað í af
orðum Guðmundar:
„Frambjóðendur íhaldsins og
annarra forsvarsmanna þessar-
ar byltingar verða af kjósendum
í vor litnir svipuðum augum og
það vald, sem stendur á bak við
ofbeldisaðgerðir brezkra her-
skipa, er þau meina íslenzkum
varðskipum að taka veiðiþjófa
innan 12 mílna landhelgislínu,
sem þau hafa þó rétt til sam-
kvæmt fullveldi landsins og al-
VERNDUM
NÚ um helgina er uppeldis-
málaþing haldið í Reykja-
vík. Að því standa tvenn
kennarasamtök, en verkefni
þingsins er að ræða tvö mál aðal
lega: geðvernd ungmenna og
kennslu í landafræði. Sérstök
ástæða er til að vekja athygli á
fyrra umræðuefninu, þar sem
fremur skammt er síðan mönnum
hér á landi varð ljós þýðing geð-
yerndar. T. d. eru aðeins fá ár
síðan Geðverndarfélag íslands
var stofnað. Það er mikilvægt
verkefiú að búa börn og unglinga
þannig undir lífið, að þau haldi
gleði sinni og kjarki, þótt eitt-
hvað bjáti á, eins og jafnan verð
ur í lífi hvers manns. Það er
verkefni geðverndarinnar, og
svo hitt, að ráða fram úr vanda
þeirra ungmenna, sem virðast
eiga erfitt með að fylgjast með
þjóðareglum. Það verður litið á
þá sem landhelgisbrjóta“.
Vesalings maðurinn hefur skap
til að líkja kjördæmabreyting-
unni við aðgerðir þeirra, sem nú
reyna að beita okkur ofbeldi og
stofna öryggi íslenzkra sjómanna
í hættu. Þó miðar kjördæmabreyt
ingin að því að koma í veg fyrir
hróplegt ranglæti. En þetta órétt
læti hefur skapað Framsóknar-
flokknum sérréttindi og þess
vegna er ekkert Framsóknar-
mönnum heilagt, þegar þeir
reyna að viðhalda því. En Guð-
mundur Halldórsson ætti að
minnast þeirra orða í sambandi
við Framsóknarflokkinn, sem
hann notar sjálfur sem upphaf
á grein sinni.
„Það hefur verið sagt, að engin
þjóð geti lifað af náð. Ég hygg
að því muni líkt farið um stjórn-
málaflokka. Þar sem stefnu og
þjóðhagslega málaefnabaráttu
flokks þrýtur, hlýtur þar einnig
tilveru hans að ljúka“.
ÆSKUNA
jafnöldrum sínum í heilbrigðu
starfi, en hneigjast að því, sem
leitt getur þau á villigötur og
orðið bæði einstaklingnum og
umhverfi hans til skaða.
Uppeldi æskunnar er eitt af
mikilvægustu verkefnum hinna
fullorðnu. Á undanförnum ára-
tugum hefur sitthvað færst í ann
að horf á því sviði en áður var.
Margt hefur breytzt til batnaðar,
menntunarskilyrðin hafa t. d.
stórbatnað, en á ýmsum þáttum
þróunarinnar þarf að hafa gát.
Eitt af því er, að viðkvæmum
börnum og unglingum mæta ný
og áður óþekkt vandamál, þegar
þjóðlífið verður margþættara,
verkaskiptingin meiri og sam-
bandið við náttúruna verður ann
að en áður í vaxandi bæjum. Það
er því vel, að kennarar hafa nú
tekið geðvernd barna og ung-,
linga til umræðu.
ir verið lagðir á hilluna. Nú
þarf ekki lengur að brjóta
heilann um ný og frumleg
dansspor. — Fred Astaire er
nefnilega hættur að dansa.
En til þess að fyrirbyggja
allan misskilning er bezt að
taka það fram þegar, að hann
er í fullu fjöri að öðru leyti,
enda sagði hann sjálfur ný-
lega: — Lífið byrjar um
sextugsaldurinn....
— ★ -—
• Það var einmitt á sextugs-
afmælinu, sem hann sagði þetta.
— Kaldhæðnisleg orð af vörum
aldraðs manns, kunna menn að
hugsa. En, látum okkur sjá.
Lífið er raunverulega að byrja
að nýju fyrir Fred Astaire —
allt annað líf en áður, þar sem
dansspor eru alls ekki tekin með
í reikninginn. — Granni, hviki
og þunnhærði „sjarmörinn" hef-
ir snúið inn á nýjar brautir í
leiklistinni — er tekinn að leika
„alvarleg" hlutverk. — Hann
hefir nú nýlokið leik í kvikmynd,
sem gerð var eftir hinni kunnu
bók Nevil Shutes, „On the
Beach“, sem ó einfaldan og á-
hrifaríkan hátt lýsir endaiokum
heimsins. Astaire leikur kjarn-
orkuvísindamann í myndinni —
og er sagður skila hlutverkinu
með sóma. Hver hefði trúað því?
— Fred Astaire, stepparinn, sem
virðulegur og alvarlegur vís-
indamaður!
í kvikmyndinni er ekki stigið
eitt einasta dansspor, enginn
„sætur“ söngur er sunginn —
og ekki sést þar minnsti vottur
af ástarglettum. Þarna kynnumst
við Fred Astaire í alveg nýju um-
hverfi. — Eftir frumsýningu á
hinni frægu mynd „Funny Face“,
sem Astaire lék í 1957, skrifaði
gagnrýnandi nokkur, að „nýtt og
gamalt blandaðist þar saman í
nokkurn veginn jöfnum hlutföll-
um.“ — Ég skildi, hvað hann
var að fara, segir Astaire.
— ★ —
• Þau eru víst orðin meira en
óteljandi danssporin, sem Fred
Astaire hefir orðið að stíga, áður
en honum var leyft að hverfa
a ðhinum alvarlegri viðfangsefn-
um í leiklistinni. — Hann hefir
Þu ert dansari, meira að segja
heimsins bezti á þínu sviði —
og hvers vegna skyldirðu þá ekki
dansa....
Og Fred Astaire dansaði og
dansaði — til ánægju fyrir millj-
ónir manna um allan heim.
— ★ —
• Hann var ekki hár í loftinu,
þegar hann steig fyrstu dans-
sporin opinberlega, með systur
sinni, Adele. Svo virtist, sem þau
hefðu fæðzt „með dansinn í tán-
um“ — enda urðu þau víðkunn
svo að segja á svipstundu. Þau
héldu frá einum skemmtistaðn-
um til annars og var hvarvetna
tekið opnum örmum. Brátt voru
þau ráðin á Broadway, þar sem
þau komu fram í fjölmörgum
óperettum og danssýningum. Það
var dans og aftur dans — allt
þar til Adele varð ástfangin, svo
ástfangin, að hún kvaddi bróður-
inn og frægðina til þess að ger-
ast hallarfrú í Skotlandi — með
titlinum „lady“.
Astaire hélt þó áfram að dansa
— einn. En það gekk ekki sér-
lega vel. Hann virtist ekki njóta
sín án mótleikara — og auð-
vitað varð hann að vera kona.
Margar hafa þær líka dansað
með Fred Astaire, þótt misjafn-
lega hafi til tekizt.
Þeir, sem minnsta áhuga hafa
á kvikmyndum — og búnir eru
að slíta barnsskónum — muna
eflaust vel eftir nöfnunum, sem
á sínum tíma voru eins óaðskilj-
anleg eins og Silli & Valdi:
Ginger Rogers og Fred Astaire.
— Og kvikmyndunum — Rob-
erta, Top Hat, Flotinn dansar,
Swing Time, Amanda, og hvað
þær nú hétu allar þessar glæsi-
legu dans- og söngvamyndir,
sem lokkuðu þúsundir og aftur
þúsundir í kvikmyndahúsin um
allan heim.
— ★ —
• Og einn góðan veðurdag var
búið með þetta vinsæla sam-
starf. Ginger Rogers hætti að
dansa og sneri sér að öðrum
verkefnum á sviði kvikmynd-
anna — en Fred Astaire dansaði
áfram, við ýmsar dansmeyjar.
Dansaði þannig, að þykkar bæk-
ur hafa verið skrifaðar um hann.
— List? hafa margir spurt. Tví-
mælalaust, svara allflestir —
danslist á háu stigi. — En hvað
segir Astaire sjálfur?
— Ég hefi raunverulega aldrei
brotið heilann um það, hvort það,
sem ég gerði, væri list eða ekki.
Hvers vegna hefði ég svo sem átt
að gera það? Ég hefi aðeins reynt
að gera dansa mina úr garði,
svo sem mér hefir fundizt þeir
eiga að vera. Það hefir stundum
kostað mikið erfiði að gera sjálf-
um sér til hæfis — en þegar
ég á annað borð hefi náð því
marki, var það mér nóg. Svo get-
ur fólk kallað það hvort sem það
vill, list eða skrípalæti — menn
verða að fá að hafa sinn smekk
í friði.
Um hinar marglofuðu kvik-
myndir þeirra Ginger Rogers
hefir hann sagt:
— Ég hefi aldrei getað skilið
það fólk, sem ætlar að tárast af
angurværð, er það minnist þess-
ara mynda. Sannleikurinn er sá,
að ungu mennirnir, sem hæst
ber í skemmtanalífinu í dag, eru
margfalt duglegri en ég, þegar
ég var upp á mitt bezta. Ef ein-
hver efast um það, ætti hann
bara að sjá gömlu myndirnar
okkar Ginger Rogers....
— ★ —
• Er þá dugnaðurinn allt, sem
máli skiptir? Astaire hefir alltaf
haft eitthvað það til að bera, sem
gert hefir dans hans og leik ann-
að og meira en eina saman sönn-
un fyrir dugnaði hans. Skemmti-
lega sérstætt bros, hæfilegt sjálfs-
háð, látlausa framkomu — og svo
þetta, sem jafnvel hinn færasti
umboðsmaður eða leikstjóri get-
ur ekki skapað — persónuleika.
Kvikmyndir hans — yfir 30
talsins — hafa verið sóttar af
milljónum áhorfenda, en hafa
aldrei hlotið nein af þeim verð-
launum, sem veitt eru í kvik-
myndaheiminum. Hins vegar
voru honum veitt Oscarverðlaun
árið 1949, ekki fyrir neina sér-
staka mynd, heldur fyrir ein-
Framhald á bls 23.
4 4
Fred Astaire hefir lagt dansskóna
á hilluna — og gerzt ,,alvarlegur
leikari
Hann varð riýlega sextugur og lýsti því
þá yfir, að nú vœri lífið að byrja...
FÆTURNIR hafa nú loks lengi haft löngun til þess, en
r____•.* i i , , . viðkvæði vfirboðara hans var
fengið hvíld — dansskórn-
viðkvæði yfirboðara hans var
jafnan eitthvað á þessa leið: —