Morgunblaðið - 24.06.1959, Blaðsíða 11

MiðviEudagur 24. júní 1959
MORGVrUiL AÐIÐ
11
Sfœkkun kjördœmanna /e/ð/r til
vinsamlegri samvinnu fólks
TlÐINDAMAÐUR blaðsins átti
nýlega tal við Baldur Kristjáns-
son, bónda á Ytri-Tjörnum í
Eyjafirði, og bar þá kjördæma-
málið á góma. Hann gaf skýr og
skilmerkileg svör við spurning-
um tíðindamannsins, og birtist
hér ágrip af samtalinu.
Framsóknarmenn elga bágt
— Hvað segir þú um skrifin
um kjördæmamálið. Telur þú, að
Framsóknarmenn hafi þar lög að
mæla og hlutur bænda sé fyrir
borð borinn?
— Nei, biddu fyrir þér! Miklu
fremur kenni ég í brjósti um
Framsóknarmenn. Þeir eiga bágt
í þessum kosningum eins og allir,
sem hafa rangt mál að verja. Oft
hefur málaflutningur þeirra ver-
ið bágborinn en aldrei aumari en
nú.
Segja má auðvitað, að ekki sé
nema sanngjarnt, að brask þeirra
og hrekkvísi í síðustu kosningum
komi þeim nú í koll. En eitt mega
þeir þó eiga: Með hinni freklegu
misbrúkun kosningalaganna opn-
uðu þeir augu allra réttsýnna
manna íyrir því, hversu þau voru
orðin ranglát og úrelt. Jafnvel
neyðast þeir nú sjálfir til að við-
urkenna þetta og bjóðast til að
fallast á nokkra fjölgun þing-
manna í þéttbýlinu, ef þeir fá að
hafa þá aðstöðu enn úm sinn, að
fá kosna tiltölulega marga þing-
menn með fáum atkvæðum.
Strjálbýlið er þeirra helzta veiði-
vatn, og fyllast þeir því skelf-
ingu, þegar rætt er um að
breyta kosningalögunum í sann-
gjarnara horf. Helzta von þeirra
um fylgi ér ranglátt kosninga-
skipulag. En auðvitað mundi það
ekki einu sinni duga þeim nú
eftir hörmungastjórn undanfar-
andi ára. Hjá því verður ekki
komizt, að fylgið hrynji af þeim.
Stagl, sem ekkert vit er í
— Nýlega birtist mynd í norð-
lenzku blaði af Akureyri og stóð
undir myndinni, að þetta kjör-
dæmi ætti nú að leggja niður.
Taka Eyfirðingar hátíðlega þetta
þrástagl Framsóknarmanna um
að leggja eigi gömlu kjördæmin
niður?
— Það getur verið, að Fram-
sóknarmenn stagli þetta svo lengi
yfir sjálfum sér, að þeir fari að
trúa því að lokum. En ekki þekki
ég nokkurn svo heimskan mann
í öðrum flokkum, að hann geri
annað en hlæja að þessari fjar-
stæðu og telja hana bera vitni
um röksemdaþrot.
Ef nokkur tilgangur er með
þessum fáránlega málaflutningi,
hlýtur hann helzt að vera sá, að
verið er að reyna að læða því inn
í fólk í blekkingaskyni, að svipta
eigi kjósendur í hinum gömlu
kjördæmum, og þá líklega á öllu
landinu, almennum mannréttind-
um. En vitanlega er það allt ann-
að en stækka kjördæmi en að
leggja þau niður.
Ekki alls fyrir löngu
voru Akureyrarbær og Gler-
árþorp sameinað undir eina
yfirstjórn. Engum datt í
hug í því sambandi svo mikil
vitleysa að verið væri að leggja
Akureyrarbæ eða Glerárþorp nið
ur. Allir vita, að þessir bæjar-
hlutar standa þarna enn þá á
sama stað, og ekki ber á því, að
íbúar þeirra hafi misst nokkurs
í af mannréttindum við breyting-
una. Þvert á móti hefur samein-
ingin verið gerð, af því að báðir
aðilar hafa talið sig hagnast á
sameiningunni. Alveg hið sama
mundi gerast, þó að kjördæmi
verði stækkað. Ekkert kjördæmi
verður lagt niður. Enginn verður
sviptur mannréttindum. Hin
sameinuðu kjördæmi munu fá
ekki aðeins jafnmarga fulltrúa
og áður á þingi, heldur fleiri, svo
að hag þeirra ætti að vera betur
borgið en áður.
í hverju gæti þá hættan
verið fólgin?
Vissulega situr það sízt á
Framsóknarmönnum, sem þykj-
ast vera allra manna mestir sam-
vinnumenn, að amast við því, að
stærri kjördæmi hafi samvinnu
um fleiri þingmenn. Þetta breytir
sennilega ekki miklu. Tökum til
Baldur Kristjánsson
dæmis Norðurlandskjördæmið,
það, sem við erum staddir í.
Sennilega mundu sömu þing-
mennirnir verða kosnir hér og
áður, þó að kosningafyrirkomu-
laginu verði breytt, ef þeir á
annað borð bjóða sig fram.
Annað meginhaldreipi Fram -
sóknarmanna í kosningaáróðri
sínum er það, að hið persónulega
samband þingmannsins við kjör-
dæmið rofni, ef kjördæmin verði
stækkuð. En inér er spurn: Ef
Framsóknarmönnum tækist nú að
koma þeim Bernharði Stefáns-
syni, Karli Kristjánssyni og Gísla
Guðmundssyni inn á þing, eftir
sem áður, í þessu stækkaða kjör-
dæmi, mundu þeir þá ekki sitja
kyrrir á sínum stað, og að hvaða
leyti væri þá hægt að tala um,
að samband þeirra við fólkið í
kjördæminu hefði rofnað? Svona
lagaðar röksemdir eru því bráð-
ónýtar.
Auk þess hefur margsinnis
verið bent á það, að menn eru
miklu fljótari að ferðast um þrjár
sýslur í dag með bifreið eða flug-
vél, en þeir voru að komast um
eina sýslu fyrir hundrað árum á
hestbaki.
Af öðru má líka sjá, að Fram-
sóknarmenn taka í raun og veru
ekki þetta samband við þing-
manninn ákaflega alvarlega.
Mikill þorri þeirra býr utan kjör-
dæma sinna og þá helzt í Reykja-
vík. Ef Hermann gerðist hrepp-
stjóri á Ströndum eða Eysteinn
skattstjóri á Fjörðum austur og
þyldi þar sætt og súrt með kjós-
endum sínum, væri eitthvert
mark takandi á tali þessu. En nú
er reyndin sú, að þessi flokkur,
sem telur sig svo mikinn mal-
svara bænda, getur helzt ekki
notað bændur á þing, heldur rað-
ar mönnum úr Reykjavík inn i
þingsalina, og sýnist þá ekki vera
styttra fyrir strjálbýlinginn að
leita trausts og halds hjá þing-
manni sínum, en þó að hana
þyrfti yfir ein sýslumörk að
sækja.
Heilagleiki gömlu kjördæmanna
— Þú trúir þá ekki á heilag-
leik sýslutakmarkanna frá ein-
valdstímanum?
— Nei, það er gamla sagan um
að jafnvel ranglætið verður
heilagt, ef menn halda að þeir
hafi gagn af því persónulega eða
flokkslega. Mönnum gengur
furðulega illa að hugsa hlutlægt
í stjórnmálum, þar verður allt
skrumskælt af hlutdrægni. En
stundum hefur mig langað til að
leggja þessa spurningu fyrir
Framsóknarmenn og biðja þá dö
svara henni í fullri einlægni:
Ef dæmið hefði nú af tilviljun
horft þannig við, að það hefði
verið Framsóknarflokkurinn, sem
fengið hefði um það bil helmingi
færri þingmenn en þeim bar eftjr
atkvæðafjölda í samanburði við
Sjálfstæðisflokkinn, mundi þeim
þá hafa fundizt jafnmikið til um
helgi þessara úreltu kosninga-
laga, sem þeir tala með svo mikl-
um fjálgleik um nú? Mundi þeim
þá hafa þótt það svo heilagt að
þurfa tvö atkvæði á móti hverju
einu atkvæði Sjálfstæðismanna
til að fá jafnmarga þingmenn?
Enginn þarf að vera í efa um
svarið. Þá hefðu þeir talið þetta
vera hróplegt ranglæti. Nú þegar
aðrir taka skakkann, en þeir
hagnast á ranglætinu, finnst
þeim þetta ágætt, tala klökkir
um það, sem heilagan og óvéfengj
anlegan rétt, sem þeim beri að
hafa um aldur og ævi fram yfir
aðra.
Ég skil lýðræðið á þann hátt,
að allir eigi að vera jafnir fyrir
lögum. Hvaða flokkur, sem held-
ur því fram, að það sé heilagt
réttlæti, að hans flokkur haíi
jafnmikinn íhlutunarrétt um
stjórn landsins með einu atkvæði,
sem aðrir flokkar með tveimur,
þverbrýtur lýðræðið og fer fram
með ósæmilegum ofsa.
Hlutdrægni og flokksblinda
Hinir verstu draugar, sem nú
tröllríða sál og samvizku, jafnvel
skikkanlegustu manna, eru flokks
blinda og hlutdrægni sú, er henni
fylgir. Hvemig á að vera hægt að
hugsa um þjóðmál af viti, sjái
menn ekki mun á réttu og röngu,
ef þeir ímynda sér að rangsleitn-
in komi þeim sjálfum að póli-
tísku gagni? Ég held að flokks-
kergjan sé að mannspilla þjóð-
inni. Alls konar lýðskrumarar
hafa sér að atvinnu að æsa stétt
á móti stétt, sveitirnar á móti
þéttbýlinu, og ala þannig á stöð-
ugri úlfúð á milli þjóðfélagsþegn-
anna. Þjóðin á að standa samein-
uð í menningarbaráttu sinni, þétt
býli og strjálbýli, ein stétt með
annarri. Bændum er enginn
greiði gerr með því að vilja ein-
angra þá alla í Framsóknarf lokkn
um. Einsýnn bændaflokkur, sem
ekki hefur auga fyrir öðru en sér-
hagsmunum bænda, er dæmdur
til minnkandi áhrifa. Hlutfalls-
tala landsmanna þeirra, sem í
sveitum búa hefur stöðugt farið
minnkandi. Bændum er því lífs-
nauðsyn að læra að vinna með
öðrum stéttum í bróðerni og er
því hag þeirra miklu betur borg-
ið í Sjálfstæðisflokknum, sem er
víðsýnn flokkur allra stétta, en í
þröngsýnum stéttarflokki, sem
elur á úlfúð til allra annarra.
Enda þótt ég sé búandi í sveit,
sem mér þykir vænt um, og vilji
hag hennar, þá geri ég mér það
ljóst, að það er eins okkar hagur
sem í sveitum búum, að atvinnu-
líf gangi sem bezt við sjávarsíð-
una. Þannig blómgast atvinnuveg
irnir bezt hlið við hlið. Að ala á
tortryggni og úlfúð milli þjóðfé-
lagsstéttanna kemur engu góðu
til leiðar. Með sanngirni og vin-
áttu gengur þjóðarbúskapurirm
bezt.
Kjósum mikilhæfa menn á þing
— Telur þú æskilegt að þing-
maðurinn búi innan kjördæmis-
ins?
— Ég tel það mestu máli skipta,
að þingmaðurinn sé vitur maður
og víðsýnn, góðviljaður og sann -
gjarn, og má þá fremur einu
máli gilda, hvar hann býr. En sé
þingmaðurinn mikilhæfur mað-
ur, er það auðvitað ávinningur
fyrir hvert byggðarlag að eiga
slíku mannvali á að skipa. Þó er
engan veginn hægt að gera þetta
að ófrávíkjanlegu skilyrði. Aldrei
Fjáröflun
spítalasjóðs
/ð vel
AÐALFUNDUR Kvenfélagsins
„Hringurinn" var haldinn 28. maí
síðastliðinn, og fóru þar fram
venjuleg aðalfundarstörf. Tvær
konur áttu að ganga úr stjórn-
inni, þær frú Gunnlaug Briem,
sem baðst undan endurkosningu,
og frú Sigþrúður Guðjónsdóttir,
sem hlaut endurkosningu. í stað
frú Gunnlaugar Briem var frú
Guðrún Hvannberg kosin í stjórn
ina, en hún hefur í mörg ár verxð
í varastjóm.
Stjórnina skipa nú þessar kon-
ur: Frú Soffía Haraldsdóttir, for-
maður, frú Margrét Ásgeirsdótt-
ir, ritari, frú Eggrún Arnórsdótt-
ir, gjaldkeri, frú Sigþrúður Guð-
jónsdóttir og frú Guðrún Hvann-
berg.
í varastjórn hlutu þessar konur
kosningu: Frú Herdís Ásgeirs-
dóttir, frú Dagmar Þorláksdóttir,
frú Hólmfríður Andrésdóttir og
frú María Bernhöft.
í fjáröflunarnefnd voru 7 kon-
ur kosnar til tveggja ára, þær
frú Sigþrúður Guðjónsdóttir, frú
Gunnlaug Briem, frk. Dagný
Georgsdóttir, frú Laura Biering,
frú Kristrún Bemhöft, frú Ólöf
Möllerog og frú Vilborg Hjalte-
sted.
Frú Jóhanna Zöega, sem um
fjölda ára gegndi gjaldkerastörf-
um fyrir félagið, var kjörin heið-
ursfélagi á aðalfundinum.
Nehru reynir oð stilla til
friðar í
Trivandrum, Indlandi 22. júní.
NEHRU, forsætisráðherra, kom í
dag flugleiðis til Kerala-héraðs-
ins, en miklar róstur hafa verið
þar undanfarna daga. Andkomm-
úniskir flokkar (þar á meðal
congress-flokkur Nehrus) og trú-
arflokkar liafa að undanförnu
tekið höndium saman og krafizt
þess, að kommúnistar létu af
stjórn Keralahéraðsins, eina hér-
aðsins í Indlandi, sem kommún-
istar stjórna.
Utifundir og mótmælagöngur
hafa verið daglegir viðburðir, 12
manns hafa beðið bana, 60 særzt
og 4,000 verið fangelsaðir í ó-
eirðum þessum.
★
Nehru var fagnað af geysimikl-
um mannfjölda, sem bar andróð-
ursspjöld gegn kommúnistum —
og hrópaði „Niður með kommún-
ista“, „Kommúnistar eni morð-
Kerala
ingjar“. Þetta var stærsti and-
kommúniski söfnuðurinn, sem
sézt hefur í Kerala.
Nehru hélt beint á fund fylk-
isstjórnarinnar, ræddi fyrst við
kommúnista, en siðan mun hann
ræða við stjórnarandstöðuna, að-
allega flokksmenn sína — og er
búizt við því, að hann fari þess
á leit, að mótmælaaðgerðum
gegn kommúnistum verði hætt.
Kommúnistar hafa stjórnað
Kerala sl. 26 mánuði. Mikillar óá-
nægju gætir meðal íbúanna, sem
saka kommúnista «m að þeir
beiti sér gegn trúarflokkum og
reki kommúniskan áróður í skól-
um fylkisins. Jafnframt segir
stjórnarandstaðan, að kommún-
istar hafi ekkert gert í framfara-
málum fylkisins. Þeir hafi beint
öllum kröftum og opinberu fjár-
magni i þá átt að styrkja hag
kommúnistaflokksins.
hefði Jón Sigurðsson verið kos»
inn á þing, ef honum hefði verið
gert að skyldu að hafa ávallt bú-
setu í þingdæmi sínu, og hversa
mikils hefði þjóðin þá farið á
mis?
Auðvitað eiga þingmenn ekki
fyrst og fremst að vera kosnir tii
að hugsa aðeins um sérhagsmuni
lítils hóps, heldur til að efla vel-
ferð lands og þjóðar. Og hinir
víðsýnu menn eru þá einnig lík-
legri að vinna að velferðarmálura
kjördæmis síns af viti, en hinir,
sem alla ævi lifa og hrærast 1
þröngsýnni hreppapólitík.
Stækkun kjördæmanna ætti að
leiða til meiri - skilnings og vin-
samlegri samvinnu fólks, sem býr
á stærri svæðum. Þau ættu
einnig að auka vinsamleg sam-
skipti sveita og sjávarþorpa.
Þetta tel ég þjóðhollari stefnu en
þann þröngsýna sérhagsmunabelg
sem einkennir flesta stéttar-
flokka.
Auk þess, sem fyrirhugaðar
breytingar á kjördæmaskipulag-
inu, eru auðsætt réttlætismál eru
þær stórt spor áfram til raun-
verulegri samvinnu þjóðfélags-
þegnanna. Tel ég því, að efalaust
muni gott eitt af þeim leiða, eins
og öllu, sem þokað verður fram
á leið til meira réttlætis, sagði
Baldur að lokum.
til barna-
hefur geng-
Fjáröflun til BarnaspítalasjóðS
hefur gengið framúrskarandi vel
á árinu, og sýnir það glögglega
hve málefnið nýtur mikils skiln-
ings og vinsælda á meðal bæjar-
búa. Fjáröflunarnefnd, en for-
maður hennar var frú María
Bernhöft, hefur starfað af mikl-
um áhuga og dugnaði undanfaria
tvö ár. Á síðasta ári var óvenju
oft efnt til fjáröflunar, með
ýmsu móti, og alltaf með ágæt-
um árangri. Söfnuðust þannig kr.
238.000.00 á árinu. Frjálsar gjafir
og áheit numu kr. 187.000.00 og
fyrir minningarspjöldin komu
inn kr. 144.000.00.
Fyrir alla þessa rausn og gjaf-
mildi er félaginu ljúft að þakka,
og mun þetta verða félagskonum
hvatning til þess að halda fjár-
söfnuninni áfram, unz settu
marki er náð.
Frk. Jóhanna Sigurgeirsdóttif,
Háaleitisvegi 23, sem lézt hinn
16. marz 1956, hafði arfleitt
Barnaspítalasjóð að öllum eign-
um sínum. Búið hefur nú endan-
lega verið gjört upp, og nam arf-
urinn kr. 259.000.00, sem er með-
talið í þessum síðustu ársreikn-
ingum. Hin látna, sem var ein-
hleyp og barnlaus, hefur með
þessari gjöf sinni gefið fagurt
fordæmi, sem lengi mun minnzt.
Eignaaukning nam alls á árinu
kr. 913.000.00 og er Barnaspítala-
sjóðurinn nú kr. 2.652.000.00.
Framlag sjóðsins til byggingar
Barnaspítalans hefur til þessa
numið kr. 3.273.000.00. Þannig
hefur alls safnazt í sjóðinn krón-
ur 5.925.000.00.
Eignir Barnaspítalasjóðsins eru
ávaxtaðar í verðbréfum og i
bönkum. Reikningar Barnaspít-
alasjóðs og aðrir reikningar fó-
lagsins eru endurskoðaðir af lög-
giltum endursköðanda. Reikning-
ar sjóðsins verða birtir í B-deild
St j órnartíðinda.
Að lokum langar stjórn Hrings
ins að vekja athygli á Heilla-
óskakortum Barnaspítalasjóðs, en
sala þeirra er nýjasta fjáröflun-
arleiðin, sem félagið væntir sér
mikils af í framtíðinni. Hugmynd
in er að fólk, sem með þessu
móti óskar eftir að styrkja
Barnaspítalasjóð, gæti notað
kortin við ýmis tækifæri, í stað
þess að senda blóm til vina og
ættingja. Eru kortin seld á sömu
stöðum og minningarspjöldia
(sjá augl. í blaðinu í dag), og
auk þess hjá mörgum Hringkon-
um. Lágmarksverð kortanna er
kr. 25.00, en auðvitað er hverjuln
einum í sjálfsvald sett, hve mikið
hann óskar eftir að greiða í hvert
sinn.