Morgunblaðið - 22.10.1959, Síða 6

6
MORGUNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 22. okt. 1959
Stefna Sjálfstæðisflokksins
og verkamenn
Rætt við Gunnar
Sigurðsson,
verkamann,
sem segir m.a.:
flldrei oftur
vinstri stjorn
fylgir Sjálfstæðisflokknum að
málum?
— Sjálfstæðisflokkurinn er
flokkur allra stétta, og við
Sjálfstæðismenn treystum hon
um bezt til að vinna að okk-
ar málum. Við viljum ekki að
stétt vinni gegn stétt, en Sjáif
stæðisflokkurinn hefur sýnt í
stefnuskrá sinni, að hann vill
að allar stéttir beri sem mest
úr býtum. Eins og nú er kom-
ið, er Sjálfstæðisflokkurinn
eini flokkurinn, sem hefur
möguleika á meirihluta á Al-
þingi og þar með möguleika
á að mynda styrka og ábyrga
stjórn. Stjóm eins flokks yrði
áreiðanlega bæði styrkari og
farsælli en samstjórn margra
flokka.
— Voru verkamenn ekki al-
mennt hrifnir af V-stjórninni?
— Nei.
— Hvers vegna ekki?
— Hún brást algerlega. Þeir
menn, sem fylgdu forsvars-
flokkum V-stjórnarinnar.
bundu vonir við hana og
gerðu ráð fyrir, að ýmislegt
mundi breytast til batnaðar,
eins og stuðningsflokkar V-
stjórnarinnar höfðu lofað. En
þetta fór allt á annan veg. Lof
orðin voru svikin og verkföll
og óvissa í launamálum verka
lýðsins varð aldrei meiri en
meðan vinstri flokkarnir fóru
með stjórnina.
Vinstri stórnin sagði þó á
sínum tíma að hún væri sér-
staklega stjórn „vinnustétt-
anna“. Eru ekki allir verka-
menn sammála um að svo hafi
verið?
— Það kom þá a. m. k ekki
fram í bættum kjörum verka-
manna. Vinstri flokkarnir
í 90 ár hefur hún búið
við rætur Esju
í DAG verður Gunnhildur Ólafs-
dóttir á Vallá á Kjalarnesi 90 ára.
Mun hún vera elzt Kjalnesinga,
en alla ævi sína hefur hún búið
í næsta nágrenni Esju, — og það
er að sjá sem nábýlið við þetta
fagra fjall hafi orkað vel á Gunn-
hildi, því hún er vel ern og vinn-
ur enn ýmis störf inni fyrir, og
útistörf vann hún í sumar. Það
er orðið nokkuð langt síðan ég
var orðin svo léleg í handleggj-
unum, að ég varð að hætta að
vinna í heyskapnum. Nú prjóna
ég aftur á móti og spinn á rokk-
inn minn. f sumar var ég svo að
reyna að halda illgresinu í skefj-
um í kartöflugarðinum, sagði
Gunnhildur, er einn af blaða-
mönnum Mbl. og ljósmyndari
þess hittu gömlu konuna að máli
heima á Vallá í gær.
Gunnhildur er fædd að Eyri
í Kjós. Foreldrar mínir voru
fjarska fátækir. Ég fór frá þeim
átta ára til fóstru minnar, Guð-
nýjar Oddsdóttur á Grjóteyri sem
er skammt frá Eyri. Það verður
að segja hverja sögu eins og hún
er, að það var fyrir afskipti sveit-
arinnar, að ég var send til upp-
fósturs til minnar góðu fóstru á
Grjóteyri, því ég var á sveit-
inni. Þar var ég svo framundir
tvítugs aldurs, að ég fluttist að
Hofi hér á Kjalarnesi og þar
átti ég heima í 6 ár, en þá flutt-
ist ég hingað að Vallá með mann-
inum mínum sáluga, Benedikt
Magnússyni. Hann hafði keypt
þessa jörð, sem gaf af sér eitt
kýrfóður. Þá var hér lélegur torf-
bær, því hér hafði fátækt fólk
búið. Hófum við búskap okkar í
þessum gamla bæ, en svo byggði
hann Benedikt minn þetta hús.
Við unnum að því að stækka
jörðina og það smálagaðist allt
saman, og hér hefur mér alltaf
liðið mjög vel.
Það er nokkuð veðrasamt hér
á Kjalarnesinu?
Mér sýnist hann nú geta hvesst
annarsstaðar lika.
Hefur þú búið víðar?
Nei, blessaður vertu, ég hefi
alltaf verið ýmist við norður-
rætur Esjunnar eða þá sunnan
hennar. Ég hefi lengst komist á
ævinni norður á bóginn til Akur-
eyrar. —
— í búskap okkar Benedikts
hér, stunduðum við á vorin hrogn
kelsaveiðar, og ég tel að þær veið
ar hafi vissulega létt undir með
okkur á ýmsan hátt. Við söltuð-
um mikið af rauðmaga og grá-
sleppu og reyktum líka rauðmag-
ann. Ég notaði svo hrognkelsa-
kjaftana í fóður á vetrum. Kún-
um þótti skelfing gott að fá soðna
hrognkelsakjafta.
Ég skaust hingað á bílnum á
um það bil hálftíma. — Hvað
lengi voru þið Benedikt að fara
þessa leið er þið fóruð í kaup-
stað í gamla daga?
Sannast að segja hafði ég aldrei
til Reykjavíkur komið fyrr en
eftir að við Benedikt hófum hér
búskap, en þá var ég 26 ára, eins
og ég sagði áðan.
Ekki fór ég svo ýkjaoft í kaup-
staðinn. Stundum leið árið án
þess, en ýmsar orsakir lágu til
þess að okkur þótti betra að fara
sjóleiðina til Reykjavíkur.
Ég hefi alltaf haft sérstaka
ánægju af því að annast um
skepnur. Það var þess vegna sem
ég gat tekið svo mikinn þátt í
öllum búskaparstörfum okkar
Benédikts sáluga, en hér bjugg-
um við okkar búi í 45 ár.
Orðsending fró fjnröflunor-
nefnd Sjólfstæðisflokksins
Verðlags- og kaupgjaldsmál
eru mikið rædd í þeirri kosn-
iingabaráttu, sem nú stendur
yfir. í gær átti tíðindamaður
blaðsins tal við Gunnar Sig-
urðsson, verkamann í Áburð-
arverksmiðunni, um þessi mál
meðal annars.
— Þú vilt kannski byrja á
þvi, Gunnar, að segja mér þitt
álit á því atriði i stefnuskrá
Sjálfstæðisflokksins, að náð
verði samkomulagi á milli
launþega og framleiðenda um
stöðvun víxlhækkana á milli
kaupgjalds og verðlags?
— Ég er á þeirri skoðun, að
við eigum að halda áfram á
leið stöðvunarstefnunnar, er
mörkuð var sl. vetur. En það
verður að taka efnahagskerfið
til gagngerðrar endúlskoðun-
ar. Atvinnureksturinn verður
að standa undir sjálfum sér í
stað þess að vera háður styrkj-
um og uppbótum. Það er
einnig hagur okkar verka-
mannanna að atvinnurekstur-
inn sé sjálfbjarga og hafi efni
á að greiða okkur gott kaup.
— Eru verkamenn ekki al-
mennt hættir að trúa á ein-
hliða kauphækkun?
— Jú, menn eru orðnir lang
þreyttir á þessu kapphlaupi
milli kaupgjalds og verðlags.
Þó við fengjum kauphækkun
kom það strax fram í hækk-
uðu vöruverði. Þetta var stíft
kapphlaup og fórum við oft
halloka út úr því.Það sjá allir,
að eins og nú er komið er ekk-
ert framundan nema hrun, ef
ekki verður gripið til varan-
legra ráðstafana.
— Þú vildir kannski segja
mér, Gunnar, hvers vegna þú
höfðu lofað að bæta kjör okk-
ar, en þeir sviku það. Við
óskum aldrei eftir slík'.i
stjórn.
Þeir, sem fengið hafa söfnunarlista og merki Sjálfstæðis-
flokksins, eru hvattir til að vinna vel og ötullega að söfnun-
unni og gera skil svo fljótt, sem auðið er.
Einnig er tekið við framlögum í kosningasjóðinn á skrif-
stofu fjáröflunarnefndarinnar í Morgunblaðshúsinu á II. hæð.
Símar 24059 og 10179. —

skrifar úr 1 daglega lifinu J
Nemendur gera grin að
kennaranum, sem þérar
VELVAKANDI hlýddi nýlega
á tal tveggja nemenda í ein-
um unglingaskóla í bænum.
Ræddu þeir um einn kennara
sinn, sem þeir sögðu að væri gert
grín að vegna þess, að hann léti
nemendur þéra sig. Er þeir voru
nánar inntir eftir því, hvernig
aðrir kennarar í sama skóla
brygðust við þéringavandamál-
inu, svöruðu nemendurnir því til,
að flestir kennaranna létu nem-
endurna um það sjálfa hvort þeir
þéruðu þá eða ekki.
ÞESSI frásögn nemendanna er
mjög merkileg og ef til
vill einkennandi fyrir skóla- og
uppeldismál okkar í dag. Nem-
endurnir eru látnir skapa for-
dæmið, sem kennararnir þora
ekki að skapa af ótta við að þá
sé gert grín að þeim. Þéringar eru
nú orðnar mjög á reiki í okkar
þjóðfélagi eins og allir vita, en
það sem veldur mestum vand-
ræðum í sambandi við þær, er
að það er eins og menn viti aldrei
hvenær þeir eiga að þéra og hve-
nær ekki. Jafnvel lærifeður ung-
dómsins vita ekki í hvorn fót-
inn þeir eiga að stíga í þessum
efnum.
Veldur vandræðalegri
framkomu
VELVAKANDI minntist þess
frá skólaárum sínum, að þá
voru sumir kennarar þegar orðn-
ir það ónæmir fyrir þéringum, að
þeir þéruðu og þúuðu nemendur
á víxl. Aðrir héldu aftur á móti
þéringunum mjög örugglega. Okk
ur nemendunum veittist mikið
auðveldara að umgangast og eiga
orðaskipti við þá kennara, sem
alltaf og undantekningarlaust þér
uðu, en hina, sem gerðu það ekki
nema endrum og eins. Þá vissi
maður aldrei hvenær maður átti
að þéra og hvenær ekki, fram-
koman gagnvart viðkomandi
kennara varð hikandi og vand-
ræðaleg fyrir vikið.
Ættum ef til vill
að leggja þær niður
ÞÉRINGAR manna á milli eru
nú að komast á svipað stig
og lýst hefur verið. Menn vita
ekki hvenær þeir eiga að þéra og
hvenær ekki. Þegar menn, áður
ókunnir hittast, þreifa þeir oft
fyrir sér með ópersónulegum á-
vörpum til að vita hvort sá, sem
þeir eru að tala við þéri eða þúi.
Svo kemur kannske þar í sam-
talinu, að annar þúar óviljandi og
þá er eins og fargi sé létt af báð-
um. Þegar þéringar eru komnar
á þetta stig, virðist eins skynsam-
legt, að leggja þær niður með
öllu.
Erfitt að fá fólk
til að þéra sig
VELVAKANDI gerði eitt sinn
tilraun um tíma að fá fólk
til að þéra sig. Þéraði þá form-
lega og óhikað hvern þann af-
greiðslumann og konu í almennri
þjónustu, er hann átti skipti við
og aðra þá menn, er hann ekki
þekkti, en átti tal við. Árangur-
inn af þessari viðleitni varð væg-
ast sagt mjög lélegur. í verzlun-
um var maður stundum búinn að
þéra afgreiðslustúlkur fjórum til
fimm sinnum í einu og þær þú-
uðu mann alltaf á móti. Þá var
eins og margir áttuðu sig ekki á
þessu eða teldu það óþarfa merki
legheit, að þéra og venj-vega kost
aði það mikla fyrirhöfn, að fá
þéringunum svarað í sömu mynt.
Afleiðingin varð því sú, að Vel-
vakandi lagði niður þéringar
nema þegar hann hittir fólk, sem
heldur þeim enn í heiðri. Nú vakn
ar líka sú spurning í hvert skipti
sem Velvakandi hittir mann að
máli: Þérar hann, eða þérar hann
ekki?
Stutt samtal við
Gunnhildi
Ölafsdóttur

Hvort var nú meiri stökkbreyt-
ing, að flytja úr gamla torfbæn-
um á sínum tíma, eða þegar þið
fenguð rafmagnið?
Hvorttveggja markaði tíma-
mót. En ef ég á að segja eins og
mér finnst, þá held ég að mér
hafi þótt það öllu meira þegar
við fengum rafmagnið. Já, lík-
lega höfum við á Vallá verið
fyrst bæja hér með rafmagn, og
átti Magnús sonur minn, sem hér
býr nú, sinn mikla þátt í því
að koma hér upp rafstöð.
Gunnhildur minnist hlýlega
ýmissa, sem verið höfðu vetrar-
menn eða kaupakonur á Vallá.
Og mig myndi langa til þess að
skreppa norður í Eyjafjörð og
heimsækja þar gamlan mann, sem
hér hefur verið vetrarmaður í 8
vetur. Já, og svo langar mig til
að sýna þér mynd af henni
Katrínu, sem hér var kaupakona
í mörg sumur. Hún var mikil
prýðiskona.
Hvað hefurðu nú fyrir stafni í
dag, ertu að undirbúa afmælið?
— Já, afmæli í minni ætt er
næsta hversdagslegur viðburður.
Eitt barnabarnanna varð 12 ára í
gær, og svo verð ég 90 ára á
morgun. Ég á orðið mikinn barna-
barnahóp, veit reyndar ekki hvað
þau eru orðin mörg blessuð. Ég
var að ljúka við að prjóna bux-
ur á eitt hinna yngri. Fóstru
minni þótti ég víst ekki neitt sér-
staklega gefin fyrir hannyrðir,
þegar ég var lítil telpa. Eitt sinn
á björtu vetrarkvöldi, þegar Með-
alfellsvatn var á ísi og mig lang-
aði að skjótast með skautana
mína út á ísinn, spurði ég fóstru
mína leyfis. Hún svaraði þá: Það
er óhætt að láta þig fara, því
ekki prjónarðu svo mikið. — Já,
hún var mér alltaf einstaklega
góð hún fóstra mín á Grjóteyri.
Og hvað er þér nú efst í huga?
Guð hefur gefið mér góða
heilsu.
★
Þeim Gunnhildi og Benedikt
varð fjögurra barna auðið. Eru
tvö þeirra á lífi: Steinunn, sem
er elzt og býr hér í bænum að
Þórsgötu 29, og Magnús á Vallá,
faðir Benedikts sem er kunnur
dugnaðar- og atorkumaður og
rekur umfangsmikla byggingar-
starfsemi. Tvær dætur Gunnhild-
ar, Arndís og Svafa, eru látnar.
Sæmdursænskii
heiðursmerki
GÚSTAF VI Svíakonungur hef-
ur sæmt Sigurð Kristjánsson vara
ræðismann Svíþjóðar á Siglu-
firði riddarakrossi Nordenstjárne
orðunnar í tilefni þess að hann
lætur af vararæðismannsstarfinu
eftir að hafa gegnt því í 33 ár.
Sigurður hefur áður verið sæmd-
ur riddarakrossi Vasaorðunnar.