Morgunblaðið - 28.10.1959, Blaðsíða 14

14
MORCJINBLAÐIÐ
Miðvikudasur 28. okt. 1959
Tyrkir dýrka minningu Ataturks og grafhýsi hans gnæfir
yfir höfuðborgina Ankara.
— úr Tyrklandsfe* ð
Framh. af bls. 13.
nýtízku vörusýningarsvæði, þar
sem haldin er þekkt alþjóðleg
VÖrusýning 20. ágúst til 20. sept.
ár hvert. Þar er glæsilegur sýn-
ingargarður með tjörnum og
íburðarmiklum nýtízku veitinga-
húsum.
í einu þeirra sátum við kvöld-
verðarboð borgarstjórans í Izmír
og konu hans. Fleiri borgir en
Reykjavík geta státað af fallegri
borgarstjórafrú, því Gunseli Bask
au, kona Tunca borgarstjóra varð
sigurvegari árið 1953 í keppninni
um titilinn „Ungfrú Evrópa“.
Auðvitað kusum við mesta „sjar-
mörinn" úr okkar hópi,“ Frans-
manninn", til að hafa hana til
borðs. Hann upplýsti okkur á
eftir um að hún væri 26 ára
gömul, en skæðar tungur sögðu
hana 29. Þrátt fyrir þennan „háa
aldur“ er hún gullfalleg, enda
höfðu karlmennirnir ekki af
henni augun.
Aftur í biblíutímann —
eSa lengra
I nánd við Izmír eru margar
sögulegar minjar. Þar er t. d.
borgin Efesus, sem við könnumst
við úr biblíunni, sbr. bréf Páls
postula til Efesusmanna. íslenzk-
um ferðamanni finnst hann líka
vera horfinn -aftur í þá gömlu
góðu tíma, sem sagt er frá í biblí-
unni, er hann ekur til Efesus. Við
blasir þetta þurra landslag með
stökum olíuviðartrjám. 'Sólin
hellir brennandi geislum sínum
yfir konurnar, sem bogra á ökr-
únum, klæddar víðum lérefts-
buxum eða sirspilsum og með
hvíta klúta um höfuðin, svo rétt
sést í nefið og augun, því þær
þurfa að verjast sól og ryki, sem
gýs upp við hvað litla umferð
sem er. Öðru hverju mætir mað-
ur úlföldum, stundum úlfaldalest
um eða bændum með asna sína.
Þó Efesusborg komi mikið við
sögu fyrstu kristninnar, þá er
frægð hennar miklu eldri. Hún
var ein af hellenzku borgunutn
í Litlu-Asíu og ein aðalverzl-
unar- og viðskiptaborgin þar á
öldunum fyrir Krists burð. Rústir
Efesusborgar hafa nú að miklu
leyti verið grafnar upp, en borg-
arstæðin eru fleiri en eitt. Þarna
hafa komið í ljós stórkostleg lista
verk, 25 þús. áhorfenda leikhús,
þar sem Páll á að hafa talað til
Efesusmanna á árunum 55—56,
hof, bókasöfn, leikfimishús, bað-
hús og gleðihús, í fáum orðum
sagt heil hellenzk borg með
marmaralögðum götum, súlna-
göngum og byggingum, þar sem
meira að segja hefur verið gólf-
hitakerfi. í stuttu máli er ekki
hægt að lýsa þeirri borg, sem
þarna hefur komið upp úr jörð-
inni og segir okkur sögu menn-
ingarborgar frá því mörgum öld-
um fyrir Krist.
Eftir dauða Jesús mun Jóhann-
es guðspjallamaður hafa komið
til Efesus og sagt er að hann hafi
tekið Maríu guðsmóður með sér
þangað, þar eð Kristur hafði falið
honum hana á krossinum.
Skammt frá borginni er kapella,
reist á grunni hússins, þar sem
María á að hafa endað lífdaga
sína. Deilur standa þó um hvort
hún hafi dáið þar eða í Jerúsal-
em. Þeir sem halda fyrri staðnum
fram, hafa til sannindamerkis
gamalt handrit, auk þess sem
sannað er að þarna voru rústir af
Maríukapellu, sem þorpsfólkið
fór í pílagrímsferð til einu sinni
á ári, strax á 5. öld. Kapellan
hefur nú verið endurreist og eru
þar hækjur, umbúðir af bækluð-
um bamsfótum o. fl. til sanninda-
merkis um að þar hafi gerzt
kraftaverk.
I Efesus er ýmislegt fleira
merkilegt og sögulegt, eins og t. d.
kirkja heilags Jóhannesar, sem
mun vera fyrsta krosskirkjan í
veröldinni, er einnig Múhameðs-
trúarmoska, sem heimamenn
segja fyrstu ósymmetrísku bygg-
inguna. í Efesus átti líka ekkjan
fræga að eiga heima, sú sem sög-
ur og leikrit hafa verið skrifuð
um, eins og t. d. „Ætlar konan að
deyja?“, sem sýnt var nýlega í
Þjóðleikhúsinu. ,
Daníel Jón Tómasson,
trésmíðameistari frá Kollsá í Hrútafirði
MÁNUDAGINN 19. október var
Daniel Tómasson, Tómasarhaga
9, til moldar borinn í Fossvogs-
kirkjugarði. Hann var fæddur
7. marz 1888 að Kollsá. Foreldrar
hans voru Valdís Brandsdóttir
Tómassonar prests að Prests-
bakka síðar að Ásum í Skafta-
fellssýslu og Tómas söðlasmiður
Jónsson Tómassonar frá Kollsá.
Daniel var hár vexti, grannur
og beinvaxinn, andlitið grannt og
línur skýrar, augun blá og senda
frá sér blitt og fagurt bros, sem
yljað og vermdi inn að hjarta
rótum þeirra, sem nutu, hárið
rauðbrúnt, mikið og fór vel. Öll
var framkoma Daniels karlmann
leg drengileg og traust.
Daniel giftist eftirlifandi konu
sinni Herdísi Einarsdóttur frá
Hróðnýjarstöðum 27. júní 1919.
Þau hjónin eignuðust 6 börn, 2
syni og 4 dætur. Börnin fæddust
í þessari röð: Þorvaldur, Ingi-
ríður, Valdís, Sigurlaug, Einar,
Tómas, Áshildur, Ester. Einar
dó tæplega fimm ára en Est-
er á fyrsta ári og var lögð í kistu
hjá afa sínum, Tómasi, er dó um
svipað leyti.
Strax í æsku bar á miklum
hagleik og dugnaði hjá Daniel að
hvaða starfi, sem hann gekk. Og
ungur að árum nam hann tré-
smíði hér í Reykjavík hjá Stein-
grími Guðmundssyni, trésmíða-
meistara. Sveinssmíði Daniels
Úlfaldar þurfa lítið vatn og því mikið notaðir til flutninga
á þurru hásléttunum.
Það er vissulega margt að sjá Grikkir og Tyrkir í samvinnu að
í Izmír og nágrenni hennar. Enda
eru nú uppi ráðgerðir um að gera
ferðamönnum í Evrópu auðveld-
ara um að komast þangað. Ætla
koma upp ferju, sem ganga á frá
Grikklandi til Izmír og er gert
ráð fyrir að hún geti byrjað ferðir
1961. E. Pá.
Óskað efiir skyndi-
fundi indverska
þingsins
Kínverjar viðurkenna
að hafa fellt ind-
verska hermenn
NÝJA DELHI 26. október —
(Reuter) — Allmargir indversk-
ir þingmenn úr Þjóðþingsflokkn-
um og Praja Jafnaðarmanna-
flokknum hafa sent tilmæli til
Prasads forseta Indlands um að
hann láti í skyndi kalla saman
aukaþing vegna hinna alvarlegu
atburða á landamærum Indlands
og Kína.
Forsetinn hefur heimild til að
kalla aukaþing saman þegar
hætta og vandræðaástand vofir
yfir landinu. Það er vitað að ind-
verska stjórnin hefur málið til
athugunar, en ekki er búizt við að
endanleg ákvörðun verði tekin í
því fyrr en eftir tvo til þrjá daga.
í dag afhenti kínverski sendi-
herrann í Nýju Delhi orðsend-
ingu, þar sem þess er getið að
kínverskar hersveitir hafi lent í
orustu við indverskan herflokk
í suður Ladak-héraði. Er sagt
að 10 Indverjar hafi verið hand-
teknir, en 9 hafi fallið. Ekkert
er um það rætt, hvort föngunum
eða líkunum hafi verið skilað. —
Talsmaður utanríkisráðuneytis-
ins upplýsir að líkunum hafi ekld
verið skilað. Segir indverska
stjórnin að það geti verið rétt,
sem Kínverjar segja, að 9 menn
hafi fallið en ekki 17 eins og
fyrst var álitið, en örðugt er að
fá nákvæmar fregnir af atburð-
um þessum. Bardaginn mun hafa
orðið í nærri 6000 metra hæð.
var hurð og lauk hann með því
prófi trésmíði með ágætis vitnis-
burði.
Að námi loknu hvarf Daniel
aftur heim til átthaganna og
dvaldi hjá foreldrum sínum um
árabil, en stundaði húsasmíði í
sveitinni og nágrenni hennar. Á
fyrstu starfsárum Daniels var
hann þekktur smiður og eftirsótt
ur fyrir dugnað og áhuga. Áhugi
og vinnuþrek þessa grannvaxna
manns, var óvenjulegt.
Á fyrstu búskaparárum þeirra
hjónanna, Herdísar og Daniels,
var túninu á Kollsá ekki skipt,
en heyjað í samvinnu og töðunni
skipt milli ábúenda. Gengu allir
ábúendur jafnt að verki við slátt
og þurrk á töðunni. Eitt vorið
meðan þessi háttur var á, hafði
Daniel byrjað að byggja fjárhús
og hlöðu og var nokkuð eftir,
er sláttur byrjaði og hann því
bundinn alla daga. En húsunum
hafði hann ákveðið að koma upp
fyrir veturinn og tókst það líka
með því að leggja nótt við dag.
Daniel gekk fast að slættinum og
lét ekki á sig halla í samvinn-
unni. En á kvöldin er hætt var
slætti var gengið í bæ og matazt,
en matarhléið var stutt og að
því loknu var vinna hafin á ný
við húsbyggingarnar og unnið af
kappi til lágnættis, og komið gat
það fyrir að morgunstund væri
tekin til bygginganna áður en
gengið var á teig.
Öll peningshús á sínum parti
jarðarinnar byggði Daniel úr
steinsteypu og að mestu leyti
í svokölluðum frístundum sínum,
það er að segja, um helgar og ef
dagar gáfust frá byggingum fyr-
ir aðra. Þegar þessum fram-
kvæmdum er lokið lætur Daniel
sinn part jarðarinnar með húsum
og áhöfn í hendur tegndasonar
síns, en flytur sjálfur með konu
og börn hingað til borgarinnar
haustið 1941 .
Og enn blasa verkefnin við. Nú
þarf fjölskyldan að eignast þak
yfir höfuðið. Daniel byrjar með
það að kaupa gamalt, lítið hús
með góðri lóð. Strax er byrjað
að stækka það og endurbyggja.
Og er því verki er lokið, er þetta
orðið gott hús og nægjanlegt hús
rúm fyrir meðlimi fjlskyldunnar.
En Daniel er það samt ljóst, að i
framtíðin krefst meira húsnæðis.
Fljótlega er þvf byrjað á að leysa (
þetta vandamál framtíðarinnar
og hornsteinar lagðir að framtíð- (
arheimili fjölskyldunnar. Húsið
er fjórar íbúðir og þar með er
séð fyrir þörfum allra barnanna,
er þau mynda sitt heimili. Fyrra
vinnulag er tekið upp og hver
atund notuð, sem hægt er aO
missa frá svefninum. Bygging-
unni skilar líka ótrúlega vel
áfram. Sonur og tengdasonur
fylgja föðurnum fast eftir til
starfa og allt gengur vel. En hér
skal þess líka minnzt, að Daniel
átti góða konu — alveg sérstak-
lega — sem annaðist hann með
því meiri nákvæmni og alúð, sem
hann þurfti þess frekar við, er
hann lagði svo mikið á sig. Ég
veit, að Herdís hefði óskað eftir,
að maður hennar nyti meiri hvíld
ar en hann gerði, en skynsemi
og næmleiki hafa bent henni á
hina réftu leið að standa ekki á
móti vilja manns síns í áhuga
hans og kappi. Hún valdi hinn
gullna veg og stóð jafnan við hlið
manns síns í blíðu og stríðu,
vakti yfir að hver stund, sem
hann dvaldi á heimili þeirra
mætti verða honum til yndis og
hvíldar. Gæfa og hamingja
Daniels, var hve góða konu og
börn hiann átti og hin mikla
vinnu-gleði. Hjónaband o'g heim-
ilislíf Herdísar og Daniels, er
það bezta sem ég þkki.
En nú er byggingu framtíðar
heimilisins er að ljúka skeður
það, að heilsa Daniels fer að gefa
eftir. Hann verður stundum að
leggja frá sér smíðaáhöldin og
hvílast. Það kemur að því, að
sjúkrahúsvist er aðkallandi.
Daniel fer að heiman á Lands-
spítalann í fyrsta sinn. Skurðað-
gerð er framkvæmd og vonir
standa til að bati hafi náðzt. En
síðastliðinn vetur fer hann á
Landspítalann í annað sinn, lífs-
hættuleg skurðaðgerð er fram-
kvæmd í von um að takast megi
að uppræta meinsemdina. Eftir
að Daniel kom heim af spítalan-
um var heilsa hans það góð, að
menn leyfðu sér að vona hið
bezta. En er halla tók sumri
brugðust þær vonir með öllu.
Seint í september fór Daniel
svo að heiman á Landsspítalann
í þriðja og síðasta sinn. Nokkru
áður en hann fór að heiman átti
ég tal við hann. í þessu samtali
okkar minntist ég á fyrirhögaða
spítalaför hans og heyrði ég, að
hann kveið ekki fyrir að dvelja
á Landsspítalanum. Hann var þar
gunnugur frá fyrri tíð og lofaði
mikið alla hjúkrun og alúð, sem
hann og aðrir þar nytu.
Ég kom nokkrum sinnum til
frænda míns í þessari síðustu
legu hans. Seinast kom ég til
hans sólarhring áður en hann dó.
í þetta sinn sat ég eftir þó heim
sóknartiminn væri liðinn. Ég var
þess strax var, er ég kom, að
frændi vildi taía við mig einan.
Og er við vorum orðnir tveir
sagði hann mér vilja sinn um
nokkur atriði varðandi heimili
hans. „þú setur dæmið svona,
frændi minn“ varð mér að orði“.
„Já, mér er nú ekkert að vanbún-
aði, ég er ekki ósáttur við nokk-
urn mann, og vona að svo sé
líka í minn garð. Ég vona, að
þessar þjáningar fari nú að taka
enda“.
Ég kvaddi frænda minn og báð
ir skynjuðu við, að þetta var okk
ar síðasta kveðja í þessu lífi. Ég
gekk hljóður út í haustregnið og
myrkrið. Stormurinn feykti föln-
uðu laufi trjánna og minnti svo
átakanlega á fallvaltleik lífsins.
Og þessi spurning leitaði á hug-
ann. Af hverju þurfa menn að
þjást svona mikið, er þeir deyja?
Hvers vegna þarf Daniel að líða
svona mikið? Hann, sem aldrei
hefur gert á hluta nokkurs
mann og unnið meðan dagur var.
Lengi var svarið á leiðinni £ huga
mínum. Við fæðumst í þján-
ingu móður okkar og deyjum í
okkar eigin þjáningu. Já, allir
sigrar kosta þjáningu. Fyrir
þessu lögmáli beygjum við okk-
ur og sættumst við lífið og þján-
ingar þess. Á þessum augnablik-
um erum við börn, viðkvæm og
góð.
Nú er ég rifja upp minningar
um Daniel frænda minn þá kem
ur í huga minn ljóð eftir skáldið
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.
Þetta ljóð lýsir Daniel ósegjan-
lega vel í starfi og lífi. Já, svo
miklu betur en ég gæti gert.
Höndin sem hamrinum lyftir,
er hafin af innri þörf,
af líknsamri lund, sem þráir
að létta annarra störf.
Sá fagri framtíðardraumur
er falinn í verkum hans,
að óbornir njóti orku
hins ókunna verkamanns.
Hann lærði verk sín að vanda
| að vera engum til meins.
1 Þá væri þjóðinn borgið
ef þúsundir gerðu eins.
| Br.