Morgunblaðið - 26.11.1959, Blaðsíða 12

12
MORGVNBlAÐIb
Fimmfu'dagur 26. nóv. 1959
ftarc&isisMð&ife
Tltg.: H.f. Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innaniands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
ERLENT FJARMAGN
OG ÞJÓÐARFRAMLEIÐSLAN
SÍÐASTLIÐIÐ sunnudags-
kvöld fóru fram athyglis-
verðar útvarpsumræður
um það, hvort leyfa ætti erlend-
um aðilum að taka einhvern bein
an þátt í atvinnurekstri hér á
landi. I þessum umræðum benti
Valdimar Kristinsson viðskipta-
fræðingur á það, að búast mætti
við, að íslenzka þjóðin yrði helm
ingi fjölmennari um næstu alda-
mót, en hún er nú. Vegna þess-
arar miklu fjölgunar og til þess
að fylgjast með þeim þjóðum,
sem framsæknastar eru, þyrfti
að gera ráð fyrir að þjóðarfram-
leiðsla íslendinga allt að því sex
faldaðist á næstu 40 árum. Til
þess að auka fjölbreyttni útflutn
ingsatvinnuveganna þyrfti fyrst
Og fremst að nýta orkulindirnar
í stórum stíl. Það væri hins veg-
ar ekki hægt án aðstoðar útlend
inga, bæði vegna fjármagnsins og
eins vegna aðstöðu og þekkingar,
sem aðrar o'g stærri þjóðir hefðu
yfir að ráða.
Steingrímur Hermannsson
verkfræðingur var á sama máli
og Valdimar Kristinsson og benti
á það, eins og hann, að fjölmarg
ar þjóðir hefðu aukið fjölbreyttni
atvinnuvega sinna með því að
laða erlent fjármagn til landa
sinna. Þessa leið höfðu gamlar
og grónar menningarþjóðir, bæði
vestanhafs og austan, farið til
eflingar bjargræðisvegum sín-
um. Bentu þeir sérstaklega á
Norðmenn og Hollendinga í
þessu sambandi.
Þeir Vigfús Guðmundsson gest
gjafi og Ingi R. Jíelgason, lög-
fræðingur, lýstu sig hinsvegar
mjög andvíga því að leyfa veru-
lega þátttöku erlends fjármagns
1 framkvæmdum og atvinnu-
rekstri hér á landi. Hins vegar
töldu þeir að taka erlendra
lána væri sjálfsögð.
Eðlilegur ágreiningur
Ekkert er eðlilegra en að menn
greini á um það mál, sem hér
umi ræðir. Þjóð, sem hefur verið
einangruð um margar aldir er
aðlilega tortryggin gagnvart er-
lendum áihrifum, þegar hún allt
í einu er komin í alfaraleið og
einangran hennar gersamlega
rofin.
En þótt varúð í þessum efn-
um sé eðlileg og sjálfsögð
hljóta íslendingar þó, eins og
aðrar smáþjóðir, að gera sér
Ijóst, að örlög þeirra eru ná-
tengd örlögum annarra þjóða,
smárra og stórra.
Smáþjóðirnar hljóta að sjálf-
sögðu að leggja höfuðkapp á að
halda séreinkennum sínum og
menningarlegu sjálfstæði. — En
því fer víðsfjarri að alþjóðleg
samvinna, hvort heldur er á
sviði efnahagsmála, stjórnmála
eða menningarmála, stefni að því
að afmá séreinkenni einstakra
þjóða.
ísland
og erlent f jármagn
Allir íslendingar munu sam-
mála um, að í nauðsynlegar stór
framkvæmdir hér á landi verði
naumast ráðizt með innlendu
fjármagni einu saraan. Þetta
sannar reynsla undanfarinna ára
tuga greinilega. Allar hinar
stærstu virkjanir hafa verið
framkvæmdar með erlendu láns-
fé. Hin nýju stóriðnaðarfyrir-
tæki, svo sem Aburðarverksmiðj
an og Sementsverksmiðjan hafa
einnig svo til eingöngu verið
byggð fyrir erlent lánsfé eða
gjafafé.
Óhugsandi er að í næstu stór-
virkjanir eða byggingu nýrra
stóriðjufyrirtækja verði ráðizt
áin erlends fjármagns. En nú er
þannig komið, að íslenzka ríkið
þarf að standa straum af svo há-
utr erlendum lánum, að naum-
ast er miklu á bætandi. Getu
þjóðarinnar til þess að standa
undir vöxtum og afborgun-
um af erlendum lánum hljóta
nefnilega að vera takmörk sett.
Margt bendir þess vegna til
þess, að æskilegt gæti verið að
fá erlent fjármagn til þátttöku
l íslenzkum stórframkvæmdum
og atvinnurekstri, án þess að um
beint lánsfé væri að ræða. Eins
og bent var á í útvarpsumræð-
unum á sunnudagskvöldið, hafa
margar félitlar smáþjóðir og jafn
vel vel efn-um búnar stórþjóðir
farið þessa leið til uppbyggingar
bjargræðisvegum sínum. Að
sjálfsögðu þyrfti að búa þannig
um hnútana, að efnahagslegu
sjálfstæði íslendinga væri í engu
stefnt í áhættu.
Þarfnast athugunar
Hér er um mál að ræða, sem
athuga verður vel og gaumgæfi-
lega og án allra fordóma og æs-
inga. íslenzka þjóðin er þess al-
ráðin að halda áfram að byggja
upp atvinnuvegi sína og tryggja
grundvöll lífskjara sinna. Hún
má ekki láta neinna skynsam-
legra úrræða ófreistað til þess að
koma þessum áformum sínum í
framkvæmd. Mjög líklegt verður
að telja, að þjóðarframleiðslan
verði a. m. k. að sexfaldast á
næstu 40 árum til þess að þjóðin
njóti sambærilegra lífskjara að
þeim tíma loknum og þær þjóðir,
sem fremstar standa í baráttunni
fyrir uppbyggingu menningar-
þjóðfélaga.
Islendingum er þess vegna
lífsnauðsyn að gera atvinnu-
vegi sína fjölbreyttari og út-
flutningsvörur sínar verðmæt
ari og útgengilegri en þær
eru nú.
Reynsla
nágrannaþ j óðanna
Að því er snertir þátttöku er-
lends fjármagns í framkvæmd-
um og atvinnurekstri hér á
landi, þurfum við að kynna okk-
ur sem bezt reynslu nágranna-
þjóða okkctr og þá fyrst og fremst
Norðmanna og Hollendinga, í
þessum efnum. Báðar þessar
þjóðir hafa með góðum árangri
byggt upp merkilegar atvinnu-
greinar með þátttöku erlends
fjármagns. Er ekki að efa að
frændur okkar Norðmenn gætu
gefið okkur margvíslegar upplýs
ingar og leiðbeiningar um þessi
mál.
Umræðurnar um þetta í út-
varpinu á sunnudagskvöldið
voru hinar gagnlegustu og er
þess að vænta, að þær hafi
vakið marga til umhugsunar
um þau mikilvægu verkefni,
sem bíða lausnar í landi okk- 1
ar í framtíðinni. i
Trúboðar út í geiminn
MEÐAL sannkaþólskra í Róma-
borg er nú rætt um möguleika
og nauðsyn þess að mennta út-
valda menn til starfa úti í geimn-
um — þ.e.a.s. til að annast það,
sem nefna ætti „geimtrúboð“.
Hér er ekki um spaug að ræða,
heldur er þetta rætt — í nokkurri
alvöru a.m.k., eða svo lesum vér
í erlendum blöðum — sem við
viljum í að vísu ekki ganga í
ábyrgð fyrir. En hvað um það ...
★
Sagt er, að í ríki páfa séu menn
uggandi vegna þess „forskots“,
sem Rússar nú hafa á sviði geim-
rannsókna. Þar þykir mönnum
allt annað en ánægjulegt til þess
að hugsa, að fyrstu mennirnir,
sem fæti stíga á tunglið okkar og
pláneturnar eða fjarlægar stjörn-
ur, verði ef til vill gallharðir guð
leysingjar.
Ekki hafa enn verið gerðar ráð
stafanir til þess að koma á stofn
neins konar menntastofnun fyrir
„geimtrúboða“ — en kaþólskir
ráðamenn eru mjög teknir að
gefa gaum ýmsum trúarlegum og
siðferðilegum vandamálum, sem
þeir þykjast sjá, að fylgja muni
í rikara mæli í kjölfar hinnar öru
þróunar á vísindasviðinu.
„Risabíir
ÞESSI „risabíll" kvaff vera
stærsta flutningabifreiff heims
ins — og skulum viff ekki
rengja þaff. — Hann er 13,25
metra langur, 4.25 metrar á
hæff, og breiddin er 5 metrar.
Gírskiptingar eru margar —
8 áfram og 8 aftur á bak, og
vélin er 600 hestafla turbo-
dísilvél. — Þaff er firmaff
Berliet í Lyon, sem hefir fram
(eitt þennan vörpulega flutn-
ingabíl — en Goodeyar hefir
lagt til hina feikistóru hjól-
barffa, en á þeim á bíllinn aff
komast yfir nokkurn veginn
hvaff sem er.
Mál þessi eru ekki hvað sízt
á dagskrá innan Jesúítarreglunn-
Jóhannes páfi XXIII — nýtt
"'andamál . . .
ar — og raunar ekki í fyrsta
skipti. Fyrir um það bil 100 ár-
um fjallaði þekktur stjörnufræð-
INOEL Coward, enski leikhúsmað
urinn og tónskáldið, er heppinn
— nú sem oftar. — Hann hyggst
flytjast búferlum til Sviss til þess
að njóta góðs af hinni hagstæðu
skattalöggjöf landsins — eins og
fjöldi af brezku og bandarísku
kvikmynda- og leikhúsfólki hefir
áður gert. En til þess hafa menn
nota bene þurft að eiga fastan bú
stað í landinu.
★
Noel Coward ákvað að setjast
að í Sviss fyrir alllöngu — en nú
hefir svissneska stjórnin ákveðið,
að landið skuli hætta að vera
draumheimur þeirra útlendinga,
sem vilja komast sem léttast frá
skattgreiðslum sínum. — Frá
fyrsta janúar n.k. gilda ný skatta-
lög í Sviss, og er þar með búið
með skattfríðindi útlendinga að
mestu — nema þeirra, sem hafa
tekið sér fastan bústað í landinu
fyrir þann tíma.
★
Noel Coward hefir undanfarna
mánuði verið að láta byggja sér
glæsilegt einbýlishús á sviss-
neskri grund, en framkvæmdir
hafa tekið lengri tíma en gert var
ráð fyrir í upphafi. Þegar
kunnugt varð um fyrirhugaða
breytingu skattalaganna, fór Co-
ward að ókyrrast og spurði bygg-
ingameistarann, hvort húsið yrði
ekki örugglega tilbúið fyrir ára-
mót en fékk það svar, að lítil lík-
indi væru til þess, að slíkt mætti
takast.
ÍRauffi krossinn í Vestur- <
Þýzkalandi hefir látiff setja l
rannsóknartæki í allmarga
bíla — til mælingar á geisl.
un í andrúmsloftinu. — Um
daginn var öllum þessum
bílum ekiff á einn staff —
í Frankfurt — í því skyni
aff bera saman mælingar
tækjanna, og leiffrétta
skekkjur, sem fram kynnu
aff korna. — Á myndinni
er vísindamaffur aff stilla
tækin í einni þessara „um-
ferffar-rannsóknarstöffva“.
ingur um slíkar spurningar —
jesúítarpresturinn Angelo Secci,
sem þá var forstöðumaður hinn-
ar páfalegu rannsóknarstöðvar.
Hann sagði m.a.: „Það væri fjar-
stæða að ætla, að allir hinir stóru
heimar úti í óravíddum geimsins
séu óbyggðar eyðimerkur. Öll
líkindi eru til þess, að þar búi
verur, sem ef til vill eru okkur
fremri á ýmsum sviðum — verur
með svipaðar tilfinningar eins og
við. Á hvaða grundvelli eigum
við að mæta þeim?“
Og nú þykir sem sagt ýmsum
tímabært að fara að hugsa fyrir
trúboði úti í geimnum ....
Þótti Bretanum þá í óefni kom-
ið, ef hann skyldi missa af skatta-
fríðindunum fyrir einn „húskofa"
sem ekki yrði tilbúinn í tæka tíð.
— Setti hann þá allt „á annan
endann" — réði marga verka-
menn og smiði í viðbót til starfa
við húsið og hét á byggingameist-
arann að „standa nú í stykkinu“.
Og nú hefir hann fengið fyrir-
heitið: Fyrir 1. janúar 1960 mun
hann sitja í makindum í sínu
nýja heimkynni — áhyggjulaus
gagnvart skattinum . . .
Noel Coward — heppinn eins
og fyrri daginn . . .
í kapphlaupi við skattana